احمد کسروی تاریخ نویس خودباخته ی آذربایجانی ) 1269-1324 ه.ش ( اگر چه در زمینه ی تاریخ معاصر آذربایجان و تاریخ انقلاب مشروطه آثار معتبری دارد ، اما در زمینه ی زبان شناسی تئوری نادرستی را ارائه کرد که تبدیل به دست آویز شونیسم فارس پهلوی ملعون جهت نابودسازی فرهنگی ترک ها شد. وی براساس این تئوری با استناد به وجود دو روستای غیر ترک زبان در آذربایجان و چند بیت شعر به زبان ها یا لهجه های گوناگون و متفاوتی ) هرزنی ، گیلکی و رازی ( که خود همه ی آن ها را آذری نامید ، مدعی شد زبان باستان آذربایجان یا آذری لهجه ای ازپهلوی است که در دوران صفویان ترکی شده است. روشنفکرنمایان چون عبدالعلی کارنگ و تقی ارانی و... نیز دنباله روی این تئوری و سیاست شده و هر یک با ارائه ی تئوری های مضحک قصد داشته اند ریشه بر تیشه ی ترکان ایران زده و ارتباط آنها را با ترکان دنیا و اجداد ترک خود قطع کنند. گاه آنها را آذری نامیدند که زبان ترکی بر آنها تحمیل شده و گاه تا ادعاهای خنده داری چون ترکی لهجه ای از فارسی است نیز پیش رفته اند ! دلالیل مردود بودن این تئوری ها : زبان آذری چگونه زبانی بوده است که جز چند دو بیتی و غزل و چند واژه از آن چیزی باقی نمانده است ؟! و اگر قرار باشد اصالت و قدمت زبانی در خطه ی آذربایجان مورد قبول واقع شود آنهم زبان ترکی است که از آن نه چند واژه و چند بیتی بلکه دهها دیوان و هزاران بیتی و فولکلور و چندین میلیون ترک زبان )!( باقی مانده است تنها دده قورقود خود به تنهایی برای اثبات قدمت زبان ترکی در آذربایجان کافی است. آیا چند بیتی آذری از زبان چند شاعر ساکن آذربایجان می تواند دلیل بر آذری بودن تمام مردم هم عصر آن شاعر در آذربایجان باشد ؟ آذری چگونه زبانی بوده است که چندین منبع محدود باقی مانده هم به ادعای خود شوونیست ها در معرض تحریف قرار گرفته است ؟ آذری چگونه زبانی است که حتی خود تئوریسین های آن مدعی اند که تفکیک آن از لری و گیلکی آسان نیست ؟ آذری چگونه زبانی بوده است که حتی دو نوشته ی همشکل که لغات اصلی آن یکی باشد از آن پیدا نشده است ؟ این زبان باستانی چگونه زبانی است که چندین نام دارد : هرزنی ، تاتی و آذری ؟ آذری چگونه زبانی بوده است که به سادگی جای خود را به زبان ترکی داده است. چگونه ترکان موفق شده بودند تا اعماق روستاها را ترک کنند ؟! در حالی که شوونیسم فارس از زمان پهلوی ملعون در عصر مخابرات و ماهواره و مطبوعات با صدها وسیله و ظلم و جور هنوز نتوانسته است یک روستای آذربایجان را فارس کرده و زبان ترکی را در آذربایجان محو کند ؟ چرا زبان مردم جمهوری آذربایجان در اثر دویست سال حکومت روس ها تغییر نکرده است ؟! چرا زبان مردم اصفهان که بیشتر از تبریز پایتخت ترکان بوده است ، تغییر نکرده است ؟ چرا مغول ها به جای زبان مغولی ، ترکی را در ایران تحمیل کردند ؟! اگر قرار بود مهاجمین زبان خود را به ایران تحمیل می کردند ، چگونه است که حتی یک روستای مغول زبان در ایران یافت نمی شود ؟! اگر وجود چند منطقه ی محدود در آذربایجان به زبان های تاتی و یا هرزنی دلیل بر آذری بودن آذربایجان بوده پس وجود ترکان قشقایی در استان فارس که تعدادشان به مراتب بیشتر از تاتی ها و هرزنی های آذربایجان است نیز دلیل بر ترک بودن استان فارس در گذشته می باشد !! ...