GəncAşıqlar- گنج آشیقلار
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
آشیقلارین دونیاسی چوخ بؤیوك و گئنیش بیر دونیا اولاراق، بؤیوك انسانلاری طلب ائدیر. بو گئنیش دونیادا كئچمیشلردن بری چوخ بؤیوك و عارف انسانلار آشیق آدی ایله گلیب شعرلر سؤیله ییب، داستانلار و هاوالار یارادیب، اؤزلریندن بیزه نشانلار قویاراق فانی دونیانی ترك ائدیبلر. بو آشیقلاردان، دده قوربانی، آبدال مسكین، توفارقانلی عباس، خسته قاسم، دوللو مصطفی، دده علعسگر و چوخلو عارف آشیقلارین آدلارینی افتخارلا چكمك اولار. بو آدلارین چكدیگیمیز آشیقلار هر بیریسی اؤز یئرینده بیر عارف و داهی انسان اولاراق، آشیقلیقدا چوخ بؤیوك رول اوینایاراق، آشیق ادبیاتینین شعرینده، داستانلاریندا و هاوالاریندا ائتگی بوراخیبلار.
بو آرادا بیر مسئله نی اونوتمامالی ییق. اودا بو، اوزون كئچمیشلردن سوزولوب گلن آشیقلارین آدلاری و سانلاری نیه محدود اولوب و چوخلارینین آدلاری گلیب گونوموزه قدر چاتماییب و تاریخ صحیفه لرینده سیلینمك زوروندا اولوب و یالنیز بیر سیراسینین آدینی بوگون بیلیریك؟ بو سؤالین جوابی، اوسته خاطرلاتدیغیمیز كیمی چوخ آیدین و بللی دیر، او دا بو آشیقلارین اؤز چاغلاریندا و ساحه لرینده آشیقلیقدا بوراخدیغی ایزلر اولوبدور.
بو مقدمه ایله، بوگونوموزه كئچیریك. آشیقلیغیمیز یئنی عصرده بیر آز ضعیفله سه ایدی ده، بو صنعت ائله اوستاد آشیقلار یئتیردی كی، بو صنعته یئنی جان و روح باغیشلادیلار. آشیق صنعتینی افسانه وی تولو قوشونا اوخشادیرساق، بو انسانلارین ایشلری و چالیشیقلاری بو صنعتی حیاتینین ضعیف بلكه ده سون چاغلارینا چاتاركن یئنیدن سیلكه له ییب، آذربایجان سمالارینا قالدیریب و بایراغینی یئنی نسیلین ایچینده اسدیره رك، قالارغی ائتدی.
بو آشیقلاردان بیری و منجه ده ان اؤنملیسی، آشیق چنگیز مهدی پور اولوب. آشیق چنگیز اؤزوندن گؤستردیگی بؤیوك اوستالیقلا و اوستون تكنیك لری ایله بؤیوك اوغورلار قازانیب. او كؤنلونده اینجه، ائپیك و دویغولو آشیق هاوالاری ایله اؤلكه لری و كؤنوللری فتح ائده رك دونیانین صنعت میدانلاریندا اؤزونه مخصوص یئر آییردی. اونون شهرتی نه تكجه آذربایجان و ایرانا، بلكه بوتون دونیایا گئدیب چاتدی. ائله بونا گؤره ده آشیق چنگیز چوخلو اؤلكه لرین دعوتی اوزره اورا قوناق گئدیب، آتا-بابا صنعتیمیز اولان آشیق صنعتینی آمریكادان آوروپایا، آوروپادان ژاپونیایا قدر تانیتدیردی. اونون خارجی سفرلرینین نتیجه سی سازیمیز و سؤزوموزون دونیانین كولتورل دایره لرینده تانینماسی اولوب . بو دا هر كسین الیندن گلمه ین بیر ایشدیر.
اوستاد چنگیز مهدی پور 1340-جی ایلده، كلیبرین شیخ حسنلی كندینده دونیایا گؤز آچدی. بیلدیگیمیز كیمی كلیبر، قاراداغ ماحالیندا یئرلشیر و قاراداغ دا كئچمیشلردن بری ساز-سؤز و آشیق صنعتینین بئشیكلریندن بیری اولوبدور. بونا گؤره تصادفی دگیل كی، چنگیز ده بئله بیر ماحالدا بؤیویوب بویا-باشا چاتاركن، آشیق صنعتینه ماراقسیز اولمایا. او اوشاقلیق ایللرینده، عمیسی آشیق عین الله ین ساز-سؤز بولاغیندان فایدالانیر و آشیق صنعتینه اولان سئوگینین ایلك نشانه لری ائله او چاغلاردان باشلاییر. چنگیز مهدی پور 1356-جی ایلده تهرانا كؤچركن، اوستاد حسین اسدی نین حضورونا گئدیب، اوستاد حسین اسدی نین سئحیرلی و اعجازلی بارماقلاریندان سوزولن هاوالاردان بهره لنیر. او سونرالار، موسیقی نی علمی صورتده اؤیرنمك ایسته ییر و ائله بونا گؤره ده 1368-جی ایلده تبریزده اوستاد یحیی اسماعیل زاده نین موسیقی اوزره تئوری كلاسلارینا گئدیب، موسیقی علمینی اؤیرنمگه باشلاییر و اؤز بیلگی لرینی داها دا تكمیل لشدیریر. علمی و كلاسیك ساوادینی آتا-بابالاردان قالمیش آشیق موسیقیسی ایله بیرلشدیریب، بو موسیقییه یئنی جان وئریر. ائله بو سببدندیر، اوستاد چنگیز مهدی پورون ایفالارینا قولاق آساركن، طبیعتی و اونون گؤزللیكلرینی دوشونمه مك امكانسیزدیر. او كوراوغلویا عاید اولان هاوالاری چالاندا، سانكی كوراوغلو معركه قوروب و دوشمنی مبارزه یه دعوت ائدیر و یا اووشاری هاواسینی ایفا ائدنده بیر طرفدن شاد و بیر طرفدن حماسی اولان بو هاوادا بیر آغیر ائلین ظفر گونونو خاطرلادیر و ذهنلرده جانلاندیریر.
اونون هر چالدیغی و ایفا ائتدیگی هاوا آشیقلیق اوسلوبلارینا باغلی اولاركن، دگیشیكلیكلر ایله اوزلشیر و معاصرلشركن یئنی نسیله اتحاف اولونور. بو دا آشیق هاوالاریمیزی یئنی نسیلین آراسیندا سئودیریر.
سولو و تك ساز ایفاچلیغیمیزین ان گوجلو نماینده سی اولان اوستاد چنگیز مهدی پور، هم ده بیر یارادیجی آشیق اولوب. او گؤزل ساز ایفاچیلیغیندان علاوه، هم ده بیر نئچه هاوا بسته له ییب و موسیقی خزینه میزه آرتیریبدیر.
آشیق چنگیز، چوخلو ایران و ایراندان ائشیكده اولان فئستیواللارا قاتیلیب و چوخلو مقاملار الده ائدیبدیر. بو مقاملاری و نه اوچون كسب ائتدیكلرینی و دونیا سویه سینده آشیق صنعتی حاقیندا نه لر ائتدیگینی بورادا گتیررسك بلكه ده بیر آیری مقاله یازمالی اولاجاغیق. ائله بونا گؤره ده بو یازیمیزی قیسالداراق، اونون سون واختلار الده ائتدیگی بیر اوغورو خاطرلاداراق، بو یازینی باشا وئریریك.
آشیق چنگیز مهدی پور، سون واختلار بیر دگرلی عنوان قازاناراق، توتدوغو یولدا بیر اؤنملی اوغور الده ائدیب و اؤز جدیتینین و بو صنعتده الده ائتدیگی باشاریلاری داها دا تكمیل لشدیردی.
آشیق چنگیز، ایران صنعتكارلارینین دگرلندیرمه شوراسیندا( شورای ارزشیابی هنرمندان)، بیرینجی هنری درجه سینی قازانماغا لاییق گؤروندو. بو شورا ایرانین كولتور باخانلیغینا(وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) باغلی بیر قورومدور و اورانین وئردیگی بو درجه موسیقی اوزره دوكتورا مدركی ایله برابر و معادلدیر. اوستاد چنگیز مهدی پورا الده ائتدیگی بو اوغور مناسبتی ایله تبریك ائدیب بو مقدس آشیق صنعتیمیزی یاشاتماغینا گؤره غروروموزو بیلدیریریك. آشیق چنگیزین بؤیوك و دده آشیقلاریمیز اولان علعسگر، خسته قاسم، توفارقانلی عباس كیمی آدی تاریخلرده قالماغینا دا اینانیریق و اینامیمیز وار. بو مقامی آشیق چنگیز تكجه اؤز آدینا یوخ، بلكه یوز ایللر و مین ایللردن داغلارین قارلاری كیمی سوزولوب گلن و بیر بؤیوك چای تشكیل ائدن مینلرجه ساز و سؤز اوستادینین امكلری ساییلان آشیق صنعتی آدینا آلیبدیر و آشیقلیغیمیزین گوجونو بیر داها ثبوتا یئتیریبدیر. یازیمین سونونو اوستاد بهرام اسدینین شعری ایله بیتیرركن، اوستاد چنگیز مهدی پورا جان ساغلیغی و باشاریلار آرزی ائدیریك و اونون گله جكده الده ائده جگی اوغورلاری صبرسیزلیكله گؤزله ییریك،انشاء الله.
********
سازیم منیم
بهرام اسدی
دانیشانلار بیر-بیر سوسور دانیشدیقجا سازیم منی
مجلس اهلی قیشدان چیخیر چون دانیشیر یازیم منیم
توخوناندا مضراب تئله روحوم گئدیر، اسكی ائله
دورنالاریم قاتارلانیر، قاققیلداییر قازیم منیم
***
بو ساز بیر عالی جنابین، عزیز وجودون سازی دیر
كیمسه نی مأیوس ائیله مز، قلبه اومودون سازی دیر
اوزانلاردان بیزه قالان دده م قورقودون سازی دیر
ایلاملاردا شكیللی دیر، اورخونلاردا یازیم منیم
***
خسته قاسیمدا دیللنیب، غربتی سین چالیب غریب
یانیق كرمی ده كرم آیریلیقلاری سؤیله ییب
آلی- علعسگردن گلیب، عدالته اولوب نصیب
چنگیزین بارماقلاریندا اوزه چیخیر نازیم منیم
***
دونیالارا اون وئریریم، سرحدلری آشیر سسیم
سسیم بیر ایلاهی سس دیر بو سس منیم مقدسیم
دالغالانیر بایراغیمدا اسیر بو سس اسیم-اسیم
واریم بودور اوتانمارام، چوخوم منیم آزیم منیم.
روزنامه آرازآذربایجان/ مورخه 1/4/1392
قارس هاواسی , اورمو آشیق مكتبی نین ان گؤزل هاوالاریندان بیری دیر. بو هاوا گؤزللیگینه رغماً هله ده آذربایجان بویوجا تانینماییبدیر و تكجه اورمو چئوره سینده ایشله نیلیر. آشاغیدا بئش نفر اورمو آشیق مكتبی نین بؤیوك اوستادلارینین قارس هاوالاری گتیریلیب. ائده بیلرسینیز, هر آشیغین هاواسینی تك-تك و یا توپلو بیر یئرده ائندیره سینیز. خاطرلاتمالیام, قارس توركیه نین شرقینده یئرلشن بیر شهرین آدی دیر. بو شهری توركیه ده, آشیقلاری شهری كیمی تانییرلار.
اوخویان:آشیق اسلان طالبی(1294-1378)
سسین ضبط سیستمی: استودیو(تهران رادیوسونون استودیوسو)
تاریخ: 1353
اوخویان:آشیق عزیز مرادخان(1301-1351)
سسین ضبط سیستمی: گرامافون
تاریخ: 1345
اوخویان:آشیق درویش وهابزاده(1309-1372)
سسین ضبط سیستمی: ضبط كاست
تاریخ: 1366
اوخویان:آشیق محمدحسین دهقان(1313)
سسین ضبط سیستمی: استودیو(اورمو رادیوسونون استودیوسو)
تاریخ: 1347
اوخویان:آشیق اسمعلی لطفی(1316)
سسین ضبط سیستمی: استودیو(اورمونون حوزه هنری اداره سینین استودیوسو)
تاریخ: 1388
آذربایجان آشیق مكتبلریندن
"تیكان تپه" آشیق مكتبی
یازان: احمد اسدی
تیكان تپه شهرینه مخصوص آشیق دسته سیو من....
گؤزل آذربایجانیمیزین ان قدیم و ان اصیل مدنی ارثی اولان، آشیق ادبیاتی و آشیق موسیقی سی تاریخلردن سوزولوب گلن بیر وارلیق اولاراق، بوگونده یاشاماقدادیر. آشیقلیق گلنگی اسكی لردن بری، شامان زامانلاریندان اسلام دؤورونه و اسلام دؤوروندن بوگونه قدر اؤزونو چئشیدلی آدلار و چئشیدلی اؤزللیكلرله ساخلاییب، قورویوبدور.
اسكی چاغلاردا آشیقلیغیمیز یوردوموز بویوندا بیر اولسادا، زامان كئچدیكجه، چئشیدلی بؤلگه لرده اؤزونه مخصوص لمس تاپیب و اؤزونه مخصوص اؤزللیكلره صاحب چیخیب و بیر-بیرلری ایله فرقلنرك، آشیق مكتبلریمیز یارانیب.
بیز بوگون آشیق مكتبلریمیزده فرقلی هاوالارا نظر سالاندا، اونلارین روحلارینین بیر اولدوغونو گؤروروك. حتی چوخلو هاوالاریمیزدا عینی دیر، یالنیز چالماقدا و اوخوماقدا فرقلنرك، بعضی ریتمیك اولور، بعضیلرینده ریتیم سینیر، بعضی لرده ده اوخونان سؤزلر اوزادیلیر و ... .
ایندی لیكده نئچه بؤیوك آشیق مكتبیمیز وار، اونلاردان اورمو آشیق مكتبی، قره داغ، هئشتری، شیروان،بورچالی، زنجان، همدان، قوم-ساوا، گؤیچه، قوبا-قوسارین و ... آدینی چكمك اولار. بونلار ایله یاناشی كیچیك آشیق مكتبلرده وار. آما او قدرده آنا آشیق مكتبدن فرق ائتمهییرلر و سئچیلمه ییرلر.
كئچنلرده، خریطه نی اؤنومه قویاراق، مختلف مكتبلرین یئرلشدیگی شهرلره نظر سالدیم. اورمودان توتدو قره داغا، زنجانا و .... . چئشیدلی شهرلرین آشیقلاری ایله چوخلو مجلسلرده بیر یئرده اولدوغوما گؤره، آزدان-چوخدان آشیق مكتبلرینین اؤزللیكلری و هانسی شهرلرده اولدوغونو بیلیردیم. بو آرادا تیكان تپه(تكاب) ماحالی دقتیمی اؤزونه چكدی. اورادان نه آشیق تانییردیم و نه ده هاوالاریندان خبریم وار ایدی. بونا گؤره ده بو ماحالین هانسی مكتبده اولدوغو منیم ماراغیمی اؤزونه جلب ائتدی و بو حاقدا آرتیق بیلگی الده ائتمك اوچون، آراشدیرماغا باشلادیم. اورمو، تبریز و نئچه شهرین آشیقلارینین اورالاردا هانسی هاوالار چالیندیغینی و هانسی مكتبده اولدوقلارینی سوردوغومدا، كیمسه بیر بیلگی منه وئره بیلمه دی. بونا گؤره ده بو ماحالدا اولان آشیقلار و آشیقیلیق منیم ماراغیمی داهادا چوخ اؤزونه چكدی. اورا گئدیب، آشیقلاری ایله گؤروشمگه قرار وئردیم.
بیرگون تیكان تپه شهرینه گئدیب، سورا-سورا بیر آشیغین آدرسینی تاپدیم. آشیغین، آدی آشیق منوچهر ولی پور ایدی. 1353-جی ایلده ائله تیكان تپه نین اؤزونده دوغولوب و اهل حق توركلریندندیر(آشیق منوچهرین آتا-بابالاری نئچه یوزایلدن بری آشیق اولوبلار). آشیغیمیز ایله گؤروشدوم و بو گؤروشده چوخ اؤنملی اولان مسئله لر اوزه چیخدی. بو مسئله دن یالنیز ایكی سینه باخساق، تیكان تپه نین نه قدر آشیقلیق باخیمندان اؤنملی اولدوغونو بیله جه ییك؛
1- اورادا اولان آشیقلیق، ساز، كمانچا، قاوال و بالابانلدان عبارتدیر. بودا هئچ یئرده تایی گؤرونمه ین بیر آشیق دسته سی دیر.
2-او ماحالین اؤزونه مخصوص بیر نئچه هاواسی واردی.
ائله بو ایكی عامله نظر سالساق، بو شهرده یئنی آشیق مكتبینین اوزه چیخماغینا گرك ایناناق. نیه كی، هم هاوالاردا بیر آز فرق وار، همده آشیق اوچلوگو یئرینه، آشیق دؤردلوگو وار. هله بونداندا علاوه، بیر یئنی تاپینتیدا ائله او آشیغین یانیندا اولدو. آشیغین یانینداكی كمانچا چالانین، كمانچاسی گؤردوگوموز و ائشیتدیگیمیز كامانچالاردان فرقلی دیر و من ایندیه دك، بئله كمانچا گؤرمه میشدیم. كامانچانین هم اوزو و همده آرخاسی دری ایله اؤرتولودور و هئچ بیر یئرده و ملتده بو كامانچایا تای بیر چالغی آلتی گؤرونمه ییب.
بیر نئچه ساعات آشیغیمیز ایله بیر یئرده اولدوم و بیر تعداد اورانین هاوالارینداندا منیم ایستگیم ایله آشیق چالدی و منده ضبط ائتدیم. اوندان سونرا، تیكان تپه مكتبی اوسته، دانیشیقلار آپاردیق و بو شهرده نئچه آشیق اولدوغونو سوردوم و سوالیمین جوابیندا چوخ كدرلندیریجی جواب ائشیتدیم؛"بو ماحالدا تكجه منم. آشیقلارین هامیسی وفات ائدیبلر".
بو سؤزدن سونرا، چوخ اوزوله رك، نیه گنجلر بس بو صنعته گلمه ییرلر دئیه، سوردوم، جوابدا نئت و آشكار ایدی. بو صنعت حمایت اولونمور. آرتیق بورادا محروم بیر منطقه دیر، ایلده یوزلر بلكه ده مینلر نفر (چوخو جوانلار) بورادان آیری شهرلره، اؤزللیكله تهرانا كؤچورلر.
بو سؤزو دوشوندوگوموزده و تیكان تپه نین بوگونكو دورومونا باخدیغیمیزدا آشیغین سؤزونو هئچ ده یانلیش اولمایان بیر مسئله گؤره جه ییك.
آشیق محروم دئدی. یئری گلمیشكن بیر مثال گتیریم؛ صائین قالا ایله تیكان تپه آراسی 90 كیلومترلیك بیر یولدور. بو 90 كیلومترلیك یولدا، بیر دنه ده اؤرنك اوچون بنزین پومپو یوخدور. هله اونداندا علاوه یوللاردا دئیه سن، قاجار و بیرینجی پهلوی دؤوروندن قالما یوللارا اوخشاییر. دوشونون، بیر نفر كندلی ایسته ییر، ماشینینا، تراكتورونا و یا هر نه یاناجاق لازم اولان وسیله سینه، یاناجاق دولدورا و فاصله سیده شهردن 45 كیلومتر اولا، گرك 45 كیلومترلیك مسافه نی شهره گئده و 45 كیلومترده قاییدا. بو اولدو 90 كیلومتر، دولدوردوغو یاناجاغین یاریسی قورتولدو. اورانین محرومیتینه گؤره، اونلارلا مثال چكمك اولار. ائله بونا گؤره ده ایلده نئچه مین نفر یئرلی اهالی اورادان كؤچرك، آیری یئرلره گئدیر و اونون عوضینده ایرانین غربی اوستانلاریندان بورا دولورلار..نیه كی اورمیه یه گئدن یول نه قدرده خراب اولسا، عوضینده او بیری استانلارا باغلانان یوللار، گئدیش-گلیشه یاخشی دیرلار.
هر حالدا ایندی دوروم بئله دیر، ایسته سكده ایسته مه سكده، بیزیم بوینوموزا دوشن اؤز كولتوروموزو و ادبیاتیمیزی قورویوب ساخلاماقدیر و آشیق منوچهر كیمی قوچ ایگیدلری یاددان چیخارتماماقدیر. نیه كی بیزیم كولتوروموزو اورالاردا یاشادیر. ائله بو سؤزله آشیغیمیزدان آیریلدیم. آما تیكان تپه فكری منی بوروموشدو. بیرجه لحظه ده بئینیمدن ائشیگه چیخماییردی. آشیغین اوخودوغو، گؤزل تیكان تپه هاوالاری، تیكان تپه گؤزللمه سی، تیكان تپه شكسته سی،جمشیدی، همدانی، عثمانلی و ... هله ده ذهنیمده دیر و بو مكتبین نئجه آذربایجان بویوجا تانیتدیریلماسینا هله ده دوشونورم. دوزدور ایندی آشیق منوچهر او ماحالین سونونجو و تكجه آشیغی دیر آما تیكان تپه آشیقلیغی هله ده یاشاییر و هله ده بو مكتب دیری دیر ، بونا گؤره ده گرك گله جگه اومودلو اولاق.
دونیا شهرتلی، آدلیم اوزانیمیز اوستاد آشیق حسن اسكندری ایله دانیشیق.
دانیشیق آپاران: احمد اسدی
اشاره: آشیقلار ایله سیرا دانیشیقلاریمیزدا، یوردوموزون بؤیوك اوزانی، دونیا شهرتلی اوستاد آشیق حسن اسكندری ایله گئدیب گؤروشوب دانیشیق آپارمیشیق. یوردوموزون آدلیم آشیقلاریندان و چوخ مهربان و صاف اوره كلی اولان، آشیق حسن اسكندری قاراداغ ماحالی نین كاللا كندینده آنادان اولوب. ایندی لیكده تبریزده یاشاییر . آشیق حسن تبریزده بیر موسیقی مكتبی(آموزشگاه موسیقی) آچاراق، بو شهرده اورانین مدیری وظیفه سینده چالیشیر. یوردوموزون قالارگی آدلاریندان و سسلریندن اولان آشیق حسن حیاتی بویو بیر چوخ خارجی اؤلكه یه گئده رك، اؤز كولتوروموز دونیایا تانیتدیریبدیر. اونون آذربایجان آشیقلیغیندا اؤزل و اؤزونه مخصوص یئری واردیر. بیر مثل وار دئیه رلر، تبریزه گئتدین آشیق حسنی گؤردون، ائله بیل آشیقلارین هامیسینی گؤروبسن. ائله بونا گؤره ده گئدیب آشیق حسن ایله گؤروشوب دانیشیق آپارمیشیق. اوخوماغینا سیزی دعوت ائدیریك.
اوستاد یوردوموزدا ، سیزی تانیمایان و یا آدینیزی ائشیتمه ین انسان دئمك اولار چوخ آزدیر. آما بونونلا بئله ایسته ییریك، اؤز دیلینیزدن اؤزونوزو تانیتدیراسینیز؟
من آشیق حسن اسكندری،1326/11/2 كاللا كندینده دونیایا گلمیشم. قدیملر كندیمیزین یاخشی اوزوملری اولاردی. آنامدا نباتی نین كندیندن واوشتیبینلی ایدی. 9-10 یاشیمدا تبریزه كؤچموشوك. تبریزده خالی توخوموقلا مشغول اولموشام. سونرا اورمویا گئتمیشم و اورمودا بیر مدت ایشله میشم. 1343-جو ایلده ده تهرانا گئتمیشم. تهراندا موسیقی كلاسلاری وارایدی. ایكی ایل 1345-47 یه قدر آواز ایرانی ایشله میشم. 1347-جی ایلده ائولندیم. 1348-جی ایلدنده یئنه ده قاییتدیم تبریزه. تهراندا اولدوغوم واختلار آشیقلارا چوخ علاقه یئتیره ردیم. تهراندان تبریزه، آشیق نوارلارینی آلماق اوچون گلردیم. سونرادا او دؤورون آشیقلاری ایله تانیش اولدوم و آشیقلار مندن ال چكمه دیلر، دئدیلر گل بیزیم یانیمیزدا سنده اؤیره ن. بیرینجی دفعه ده رحمتلیك آشیق عیسی دئشن وار ایدی، اونون یانیندا قاوال ایشله دیم. بیر آی آشیق عیسانین یانیندا قالاندا سونرا، رحمتلیك آشیق عبدالعلی نوری ایله بیر ایل ایشله دیم. سونرادا آشیق علعسگر مرندی ایله ایشله دیم. ائله قاوالچی اولدوغوم واختلاردادا سازی اؤیره نیردیم. سونرالار تصمیم توتدوم كی یا من آشیق اولاجایام و ساز چالاجایام، یادا دا قاوالی قویاجایام قیراغا. ائله او گوندن ایندیه قدر بو تصمیمین اوستونده یم و ائلیمیزین خدمتینده یم.
آشیق علعسگر ایله آشیق حسن اسكندری
اوشاقلیق ایللرینیزده بیرینجی آشیق كیمی گؤرموشدونوز؟
من آشیق خیرالله وار ایدی، بیرینجی دفعه كندیمیزه او گلمیشدی. منده اونو كندیمیزده اولان تویدا گؤردوم. آشیق حسین جاوانین شاگردلریندن ایدی. اوغلودا قیاث آدیندا بیر بالابانچی ایدی. اوغلو، بالاباندا چوخ یوخاری سویه ده ایدی.
اوستاد، آشیق مكتبلرینین سازلاریندان و قورولوشوندان دانیشاق. آشیق مكتبلرینه باخساق، گؤره جه ییك، مثلا اورمو تك سازدیر. بورچالی تك سازدیر. آما قاراداغ-تبریز و بیر چوخ یئرلرده آشیق اوچلوگو(ساز-بالابان-قاوال) و ایكی لیگی(ساز-بالابان) وار. بو فرقلر(سازلارین تركیبی) نه زماندان وار؟
آشیق اولده، اورمو مكتبی كیمی تك ساز اولوب. بو كلی حالتده اولوب. یعنی بوتون مكتبلر بئله اولوبلار. سونرالار، موقعیته گؤره، بالابان آرتیریلیب. سونرالار 70-80 ایله یاخین اولاركی قاوالدا آشیق دسته سینه آرتیریلیب. بیزیم اؤز منطقه میز، قاراداغی نظره آلساق، بالابان-قاوال آشیق دسته سینه قاتیلمامیشدان اؤنجه، دؤهول وارایمیش. عینی اورمیه كیمی تویلاردا دؤهولو ائشیكده چالارمیشلار و آشیقدا ایچریده مجلسر قورارمیش. قاوالدا بونا گؤره آرتیریلیب كی، گؤروردون مجلسده آشیقدان ماهنی و تصنیف ایست هینده قاوالچی اونو اوخویاردی و مجلسده اولانلاری راضی سالاردی. آشیقدا اؤز هاوالارینی و مجلس داستانینی سؤیله ردی. قاوالی بونا گؤره آشیق صنعتینه آرتیریبلار. من اؤزومده قاوالچی اولدوغوم واختلار، ماهنی و تصنیفلری اوخویاردیم.
آشیق حسن تبریزین تربیت كتابخاناسیندا-۱۳۵۶
هانسی ایلدن الینیزه ساز گؤتوروب، آشیقلیغا باشلادینیز ؟
من 1350-جی ایلدن آشیقلیغا باشلادیم.
یئنه ده بالابان ایله قاوالین آشیق صنعتینه گلمه سیندن دانیشاق، بو ایكی سازین آشیق مكتبلریمیزده بوراخدیغی تأثیردن عزیز اوخوجولاریمیزا بویورون؟ ائتگیسی نه اولوبدور؟
بیرینجی سی هاوالاردا منفی تأثیر بوراخماییب. هاوالاری ریتملندیریب و گؤزللندیریبدی. هاوالاریمیزی اجتماعی ائدیب. سونرادا داستانلاردادا هئچ تأثیری اولماییب.
بالابان و قاوالین آشیق یارادیجیلیغیندا تأثیری نه اولا بیلر؟ یعنی دئدیگینیز بو مثبت عامللر ائده بیلیب، آشیق صنعتینه یئنی هاوالار بخش ائده و آشیغی یئنی هاوالار یاراتماغا شوقا گتیره؟
یوخ. بو موضوعدا تأثیری اولا بیلمز. یئنی هاوا یاراتماق، آشیغین اؤز هنرینه و استعدادینا قالیب. گرك او قدر مهارتی و استعدادی اولا كی، بیر نفر ائده بیله یئنی هاوا یارادا. اودا هر كسین الیندن گلن بیر ایش دگیل. اؤزوده گرك ائله هاوا یارانا كی، خالق هاوالارینین سیراسینا كئچه. بئله اولمایا كی، ایكی-اوچ آی چالیب اوخونا سونرادا یادلاردان چیخیب گئده. ایندی لیكده، آشیق چنگیز مهدی پور بو ایشی گؤروب. آشیق علی خداداددا یئنی هاوا یارادیب و نوتا كئچیب. من اؤزومده 4-5 هاوا یاراتمیشام، آما هله اؤزومو راضی سالا بیلمه میشم. نه زمانكی بیلسه م، مندن سونرا بو هاوالار قالاجاق، اوندا اؤزومو راضی سالا بیلرم.
اؤز ماحالینیزین قدیم آشیقلاریندان هانسی لارینین آدینی خاطرلاییرسینیز؟
آشیق اوروج، آشیق خیراله، آشیق نادر، آشیق عبدالعلی، آشیق حسین جاوان.
تبریز-قاراداغ آدلانان مكتب وار. دانیشیقلاریمیزدان بئله دوشوندوم، تبریز شهریندن كئچمیشلرده آشیق اولماییب و بو شهرین آشیقلاری قاراداغدان گلیبلر. بئله دیرمی؟
دوزدو. تبریزدن آشیق اولماییب. تبریز آشیقلارینین چوخو قاراداغداندیر.
آشیق داستانلاری نه اوچون یارانیب. موضوعلاری نه اولوب؟
اوچ نوع آشیق داستانی واریمیزدیر.
1-حماسی داستانلار- كوراوغلو داستانی. بو داستاندا قهرمانلیق وار.
2-محبت داستانلاری وار. جماعتین صمیمیتیندن، دوزلوگوندن دانیشیر.
3-سئوگی داستانلاریدا وار. عشق و معشوقدور.
آما موضوعلارا باخمایاراق، نئجه كی آدام گئدیر بیر فیلمه باخیر و آخیردادا او فیلمین نتیجه سی اولور. بو داستانلاردا اونلارا تای. بونلارین نتیجه سی وار و گركده بئله اولا. بو داستانلار هامیسی ائلیمیزین یاشاییشیندان آیریلیب و ائل ایچینده اولان مسئله لری نظمه چكیبدیر. بو داستانلارین بیر سئریسی واقعیتده اولماسادا، بیر تعدادی واقعیتدیر. مثلا خسته قاسمین سؤز-صحبتینه باخین. اوستادلار بئله ائشیتمیشم كی دئیه ردیلر، هركس خسته قاسمین بوتون سؤزلرینی بیلسه دا هئچ یئرده معطل قالماز و آیری سؤز-صحبته احتیاجی اولماز. كی بو حقیقت داستاندیر. یا گرگرلی محمد وار. اولولو كریم وار. عباس توفارقانلی وار. بونلار حقیقی دیر. بیر تعداددا وار، قاراناغیل دیلار. افسانه و رویادیلار. قاراناغیللاردادا حقیقتدن دانیشیلیر. عبرت وار.
قدیم تویلاردا، سیزین ماحالدا هانسی داستانلاری چوخ ایسته یردیلر؟
قوربانی، اصلی-كرم،واله، عباس توفارقانلی.
آشیقلیغین فلسفه سی نه اولوب؟ آشیقلیق نه اوچون یارانیب؟
شعر ایله موسیقی انسان یارانان گوندن یارانیب. موسیقی انسانین وجودوندادیر. آشیقلیقدا موسیقی میزین بیر بؤلومودور. موسیقی نه دیر؟ موسیقی تكجه چال-اوینا دگیل كی!! موسیقی میز اونلاردان علاوه همده ملتمیزین، ائلیمیزین دردی، كدری، سؤزودور. آشیغین اؤزونه بیر دوروشوغو واردی. باخسانیز نیه آشیقلار قهوه ده اوخویوبلار؟ نیه آیاق اوسته اوخویوبلار؟ بونلار هامیسی آشیغین رسالتین گؤستریر. آشیق او یئرده اوخویارمیش كی، نئچه نفر بیر یئره توپلانا و او ائده بیله سؤزونو ملته یئتیره. آیاق اوسته دورماغیدا، بونو نشان وئریركی آشیق همیشه آماده دیر.
آشیقلقدا سؤز اؤنملی دیر یا ساز؟ بیرده گنج آشیقلارا بویورون آشیغین ائل ایچینده نئجه دولاندیغی و داوراندیغینی؟
آشیقلیقدا اول سسدیر، سونرا سؤزدور، سونرادا ساز. بو منیم نظریمدیر. نئچه ایللردیر تجربه بونو منه ثابت ائله ییب. دوزدور هره سی گرك اؤز یئرینده اولا. آما سس اؤنملی دیر. آشیق اولاندا گرك، ائل ایچینده آغیر-سنگین اولا. گؤزو پاك اولا. هانسی ائوه گئتدی، او ائوی اؤزوندن بیله. یوخسا ائله دلیلدن، نصیحتدن، عبرتدن دئیه سن و اؤزون عمل ائله مه یه سن، اولارسان عالم بی عمل. آشیق گرك خالقینا معرفتدن، حقیقتدن، نصیحتدن دئیه و اؤزوده اؤز سؤزونه گرك عمل ائله میش اولا. حتی بو صنعته مذهبی باخیش ایله باخساق، بیر عرفانی صنعتدیر. آشیق نه قدرده كیچیك اولسا یاش باخیمیندان، 90 یاشینداكی كیشی اونون نه اوخودوغونا گؤز تیكر، تا اوخودوغو سؤزلردن، دلیلدن، حقیقتدن بهره لنسین. بو قوجا كیشی او آز یاشلی آشیغین اؤزونه یوخ، صنعتینه دگر وئریر. یعنی بو صنعت ائله صنعتدیر. فضاسی ائله دیر. بؤیوك بیر مكتبدیر. علم دیر.
آشیق هاوالارینین نوتلارا كئچمه سیندن دانیشاق، بیر سیرا آشیقلار بو ایشی لازم گؤرسه لرده بونا قارشی دورانلاردا آز اولماییب. سیزجه یاخشی دیر می؟
موسیقی چی گرك نوت بیله. دونیادا نوت ایشله نیر. نوت یازیلسا یاخشی دیر. اودا یالنیز گروهی كنسرتلرده ایشلتمگه گؤره. باخین نیه بیز بئش نفر بیر یئره توپلاناندا هماهنگ اولونجا مصیبت چكیریك،. بودا او نوتون یازیلماماسی دیر.
آذربایجاندا آییرا بیله جگیمیز نئچه آشیق مكتبمیز وار؟
اوچ مكتب واریمیزدیر كی، او بیریلر ایله بوتؤولوكده فرق ائله ییر. اودا اورمو، همدان و هئشتری مكتبلری دیر. او بیری لرده بیر-بیرلرینه اوخشاییر و یاخیندیلار. مثلا زنجان ایله هئشتری یاخیندیلار. او تایدادا گنجه-باسار، گده بگ، شیروان وار. او تایدادا شیروان كلاً آیری دیر. او بیریلرده ده فرقلر چوخ آزدیر.
اوستاد هانسی اؤلكه لرده سفرده اولوبسینیز؟
31 اؤلكه یه گئتمیشم. بیر سوریه دن سونرا كی زیارته گئتمیشم. قالانی كونسرت اولوبدور.
آمریكایا، ژاپونا، چینه، فرانسه یه، توركیه یه، آلمانا، كانادایا، آذربایجانا و ... .
بعضی لرینه ده چوخ گئتمیشم مثلا آلمانا 8 دفعه گئتمیشم، فرانسه یه 5 دفعه گئتمیشم و ....
خارجی كنسرتلرینیزدن دئیه جگینیز سؤز وارسا بویورون؟
او كنسرتلر چوخ گؤزل اولور. اورالاردا هر شئیه علمی باخیرلار. سالونلاردا گؤرورسن 10 دقیقه قالیر كنسرت باشلایا، آما هئچ كس گلمه ییب. بیر دقیقه گؤرورسن سالون هامیسی دولدو و هله آیاق اوسته قالانلاردا اولدو. خارجی كنسرتلرده آشیق داستانلاریمیزدان و حكایه لریمیزدنده دئیه رم، كنسرت قورتولاندان سونرا گلرلر سوروشارلار و دئیه رلر خوش بئله ملتین حالینا كی بو حكایه لری وار و بئله موسیقی سی وار. اونلار چوخ یوخاری سویه ده دیلر و هر نه یه علمی باخیرلار.
آشیق حسن فرانسادا
آشیق حسن آغ سارایین اؤنونده
آشیق حسن ژاپونیادا
آشیق حسن چینده
آشیقلار اوخویاندا گرك نه یی نظرده توتالار؟
گرك آشیق یكنواخت اوخومایا. مثلا هامیسی 8/6 ریتیملی هاوا اوخومایا. هر ریتمده اولان هاوالاردان سئچه و اوخویا. اونداندا علاوه سؤزلری سئچنده ده دقت ائده كی نه سؤزو اوخویاجاق. سؤزده چوخ اؤنملی دیر.
سون سؤال اولاراق، بویورون ائلیمیزه و گنجلره نصیحتینیز و سؤز صحبتینیز؟
سؤزوم بودوركی، گرك هر قوم و یا ملت اؤز فرهنگینه و موسیقی سینه صاحب چیخا. اؤز موسیقی سینه گله قولاق آسا، گؤره نه دیر. سونرا گئده آیری فرهنگلره و موسیقی لره دقت یئتیره.
دگرلی واختینیزی بیزیم اختیاریمیزدا قویدوغونوزا گؤره تشكر ائدیرم. چوخ ساغ اولون.
سیزده بو صنعته و هنره زحمت چكیب بورالارا گلدیگینیز اوچون ساغ اولون.
آشیق حسنین چكیلمیش رسمی(اثر: صابر بقال اصغری)
آشیق حسن گنجلیك چاغلاریندا( تبریز-گولستان باغی-سولدان ایكینجی نفر)
احمد اسدی و آشیق حسن اسكندری
غربی آذربایجان حوزه هنری اداره سینین آشیقلار درنگی نین قورولوشونون اوچونجو ایل دؤنومو اورمودا گئرچكلشدی. بو درنگین اوتوروملاری و جلسه لری 1389-جی ایلدندیر, هر هفته دوزگونلری آخشام اوستلری تشكیل تاپیر. هر هفته آذربایجانین چئشیدلی بؤلگه لریندن آشیقلار بورایا گلیرلر و دئمك اولار هر هفته 4-5 آشیق بو درنكده چیخیش ائدیر. خزل آیی نین 24 بو درنگین قورولوشونون ایل دؤنومو بیر تؤرن و مراسم ایله یاد ائدیلدی. بو مراسمین گؤرونتولرینه باخا بیلرسینیز.
مراسم, ایران اسلام جمهوریتینین ملی هیمنینین سسلنمه سی ایله باشلادی.
بو مراسمین آپاریجی سی احمد اسدی ایدی. احمد اسدی دوللو مصطفانین شعری ایله مراسمی باشلادی. سونرادا گلنلره خوش گلدین دئییب. آشیقلار درنگی حاقدا قیسا بیلگی وئردی. سونرادا اوستاد آشیق اسمعلی لطفی نی صحنه یه دعوت ائتدی.
اوستاد آشیق اسمعلی لطفی
كئچن بیر ایل عرضینده غربی آذربایجاندا, 4 نفر آشیق وفات ائدیبلر. ائله بنا گؤره ده, وفات ائتمیش آشیقلارین ویدئو گؤرونتولری سالوندا یایینلاندی و سالوندا اولانلاردا اونلار رحمت اوخودولار. بو آشیقلارین آدلاری : آشیق علی علیزاده(اورمو)، آشیق گولاب حسین خانی(قوشاچای)، آشیق عباس بهلول زاده(خوی+اورمو)، آشیق بهروز فرجی(قوشاچای)
آشیق علی كریمی قره آغاجی صحنه یه دعوت اولوندو.
اورمو شهرینین بؤیوك اوستادی, آشیق فرهاددان بیر سس حاضرلانمیشدی. بو سس سالوندا یایینلاندی.
قوشاچای شهرینین اوستاد آشیغی و هابئله بو شهرین آشیقلارینین نماینده سی اولان, آشیق هدایت موسی اوغلو بیر هاوا اوخودو.
حوزه هنری اداره سینین موسیقی مركزی نین سوروملوسو, داریوش علیزاده تریبون دالینا دعوت اولوندو. علیزاده حوزه هنری طرفیندن گؤرولن ایشلر حاقدا بیلگی وئردی و گله جك ایللرده ده نه اولاجاغی حاقدا قیسا دانیشدی.
اورمو شهرینین كئچمیش و اوستاد آشیقلاریندان اولان, آشیق عزیز مرادخانین سسی سالوندا یایینلاندی.آشیق عزیز 1351-جی ایلده وفات ائدیبدیر.
85 یاشلی آشیق یوسف اوحانئس صحنه یه دعوت اولوندو.
آشیق غلامرضا اژدری خوی آشیقلارینین نماینده سی عنوانیندا چیخیش ائتدی.
اورمو شهرینین پارلایان اولدوزو و آشیقلیق عالمی نین اونودولماز سیماسی, آشیق درویش حاقدا بیر مستند كلیپ حاضرلانمیشدی. بو كلیپ گلنلره سونولدو.
سولدوز شهریندن اولان آشیق رضا پوینده اؤز هاواسینی گلنلره تقدیم ائتدی.
اورمو آشیق هاوالاریندان تشكیل تاپان و اورمودان گلن سسلر آدینی داشییان اثرین آچیلیشی و تقدیماتی كئچیریلدی. اورمودان گلن سسلر, اورمو آشیق مكتبی نین دئمك اولار بوتون هاوالارینا شامل اولور و بو اثرده 19 اوستاد آشیغین اشتراكی اولوبدور. آچیلیش قوجامان و اوستاد آشیقلار, آشیق یوسف و آشیق اسمعلی ایله برابر داریوش علیزاده حوزه هنری اداره سینین موسیقی بؤلومونون سوروملوسونون الی ایله گئرچكلشدی.
مراسمین سونوندا, 5 نفر غربی آذربایجان آشیقلیغیندا چالیشانلاردان تقدیر اولوندو.
شاعر ، یازیچی و قزئته چی اولان مصطفی قلیزاده, ایكی ایل مدتینده غربی آذربایجان آشیقلار درنگی نین هر هقته قورولان اوتوروملاریندا, آپاریجی عنوانیندا آردیجیل اولاراق اشتراك ائتمگینه و نشریاتلار ایله مطبوعاتدا بو صنعتین تبلیغاتی نین آپاریلماسینا گؤره غربی آذربایجانین حوزه هنری اداره سی طرفیندن تقدیر اولوندو.
آشیق علی قره آغاجی, ایكی ایل مدتینده غربی آذربایجان آشیقلار درنگی نین هر هقته قورولان اوتوروملاریندا, آپاریجی عنوانیندا آردیجیل اولاراق, اشتراك ائتمگینه و آشیقلارین بو درنگه گتیریلمه گینده رولونا گؤره غربی آذربایجانین حوزه هنری اداره سی طرفیندن تقدیر اولوندو.
قوشاچایلی آشیق هدایت موسی اوغلودان, قوشاچای آشیقلارینین نماینده سی عنوانیندا و بو درنكده چالیشیقلارینا و ها بئله درنگین آیری شهرلرده تانیتدیرماسینا گؤره غربی آذربایجانین حوزه هنری اداره سی طرفیندن تقدیر اولوندو.
سولدوزلو آشیق رضا پوینده, سولدوز آشیقلیغینین نماینده سی عنوانیندا و آشیقلار درنگینده چالیشیقلارینا گؤره غربی آذربایجانین حوزه هنری اداره سی طرفیندن تقدیر اولوندو.
اورمودان احمد اسدی, آشیق ادبیاتی و موسیقی سینده اولان آراشدیرمالارینا و آشیق ادبیاتینین نشریاتلاردا , مطبوعاتدا و اینترنت دونیاسیندا جانلاندیرماسینا و درنگین فعالیتلرینین یاییلماسیندا رولو اولدوغونا گؤره غربی آذربایجانین حوزه هنری اداره سی طرفیندن تقدیر اولوندو.
35 نفر غربی آذربایجان آشیغی بو مراسمه قاتیلمیشدیلار. بو آشیقلار مراسم بیتدیكدن سونرا, خاطره شكلی چكدیردیلر.
سوندادا بو مراسمه قاتیلانلارین هامیسینا آشیقلار درنگی طرفیندن اورمودان گلن سسلر اثری هدیه اولاراق, تقدیم اولوندو.
دونیالیق آغ چلیك گونو مناسبتینه، آشیق علی قلندری ایله دانیشیق.
دانیشیق آپاران: احمد اسدی
اكتبر آیی نین 15 و یا خزل آیی نین 24 دونیالیق آغ چلیك گونودور. 1950-جی ایلده بوگون بیرلشمیش ملتلر تشكیلاتیندا آغ چلیك قانونو عنوانی ایله بیر قانون تصویب اولوندو. بو قانوندا آیدین اوره ك و گؤز نعمتیندن محروم اولان انسانلارین حاقلاری قورونور. دئییلنلره گؤره ایراندا، 400 مین نفره یاخین آیدین اوره ك و یا یاری گؤرمه ین انسان وار. آما بونلاردان تكجه 76 مین نفری سیاهیه آلینیبدیر. هر ایل ایلگی لی قوروملار بو گونه گؤره اؤزل مراسملر و تؤرنلر توتورلار. ائله بونا گؤره ده بوگونكو دانیشیغیمیز آذربایجانیمیزین، آیدین اوره ك و متانتلی آشیغی، آشیق علی قلندری ایله اولوب. آشیق علی قلندری 1348-جی ایلده اورموشهریندن 20 كیلومتر آرالی اولان گؤلمانخانا كندینده آنادان اولوب. 3 یاشیندا ایكن گؤزلرینی قیزیلجا نتیجه سینده ایتیریب. آشیق علی ائله دوغولدوغو كندده هله ده یاشاماقدادیر. آشیق علی بیر جهتدن اؤنملی بیر وظیفه داشی ییر، اودا دوللو مصطفانین نئچه واسطه ایله شاگردلریندن حساب اولونور. اونون صنعت شجره نامه سینه باخساق، بئله بیر خریطه اوزه چیخیر.
دوللو مصطفی-------<آشیق میكائیل-------< آشیق محمد-------< آشیق جواد-------<آشیق فرهاد-------<آشیق عزیز-------<آشیق مختار-------<آشیق علی قلندری
آشیق علی ایله بیر دانیشیق آپارمیشیق. سیزی بو دانیشیغی اوخوماغا دعوت ائدیریك.
آشیق علی عزیز اوخوجولاریمیزا بویورون، هانسی ایلدن آشیقلیغا علاقه تاپیبسینیز؟
من 1360-جی ایلیندن دئمك اولار، بو صنعته علاقه یئتیردیم. او زمانلار اوخویاردیم، آما ساز چالا بیلمزایدیم. 1372-جی ایلدنده الیمه ساز آلدیم. آما ائل ایچینده آشیق اولاراق، 1379-جی ایلدن چیخیش ائتدیم.
آشیقلیقدا اوستادینیز كیم اولوب؟
منیم اوستادیم، ائله اؤز كندیمیزدن اولان، رحمتلیك آشیق مختار امانی ایدی.
آشیق مختاردان دئیین، اونون حاقدا نه دئیه بیلرسینیز؟
رحمتلیك آشیق مختار چوخ خوش اخلاق ایدی. سؤزه و صحبته ده چوخ وارد بیر انسان ایدی. اوستادی تانیانلارداندا سوروشا بیلرسینیز، او بیلن داستانلار و سؤز-صحبتلر چوخ-چوخ ایدی. اوستاد 1379-جی ایلده وفات ائتدی.
نئچه ایل شاگردلیك ائتدینیز؟
من 1372-جی ایلدن آشیق مختارین یانیندا ایدیم تا وفات ائدنه قدر، یعنی 1379-جی ایله قدر.
اؤز سازینیزدان دانیشاق، بو سازی كیمدن آلدینیز، نئجه اؤیره ندینیز؟
دوزونه باخاسان، من سازی آلمامیشدان اومود ائله میردیم، ساز چالا بیلهم. ووردو، بیزیم كندده بیر توی اولدو. رحمتلیك آشیق مختاری گتیردیلر. منده بو تویا گئتدیم، آشیق مختار یانیجا آشیق بولودو گتیرمیشدی. ، آشیق مختارین یانینا گئتدیم. دئدیم، اوستاد منده ساز چالا بیلرم؟ دئدی، نیه چالانمازسان. ائله من او سؤزو یادیمدا ساخلادیم. نئچه واخت سونرا، آشیق مختاری قارداشیمین تویونا گتیرمیشدیك. او زمانداندان منیم علاقه م داهادا چوخالدی. سونرا گئتدیم، آشیق مختارین یانینا و ساز اؤیره نمگه باشلادیم. سازیمی دا آشیق بولوددا بیر ساز وارایدی، آشیق مختار اونو بگندی و او زماندان باشلادیم ساز چالماغا و اؤیره نمگه. آشیق مختارین مجلسلرینه گئدردیم، قولاق آساردیم گؤرم، مجلسی نئجه دولاندیریر.
آشیق مختار منیم بارماقلاریمی آلاردی الینه، پرده لر اوستونده دولاندیراردی. یا دئیه ردی الینی قوی الیم اوسته گؤر من نئجه چالیرام.
آشیق مختارین اوستادی كیم اولموشدو؟
آشیق عزیز اولموشدو.
آشیق عزیزدن نه دئیه ردی؟
دئیه ردی، چوخ گؤزا چالیب اوخویاردی. همده اخلاقی و معرفتی چوخ یوخاری ایمیش. پولا قول دگیلمیش.
بیرینجی هاوا و بیرینجی داستان هانسینی اؤیره ندینیز و نئچه داستان بیلیرسینیز؟
هاوالاردا دیوان، تجنیس.
بیرینجی داستان ایسه سئیدی، سونرالاردا حیدر-بهرام، نجف، ابراهیم و صحبتلرین چوخونو. 30 صحبت بیلرم. آما 20 صحبتی تكمیل بیلیرم. 10 داستانی بعضاً سؤزلریندن بیلمیرم. آما داستانین بوتونلوگونو بیلیرم.
داستانلاریمیز نه دئمك ایسته ییر؟
داستانلار دلیل نصیحت اوستونده قورولوب. داستانلار بیزه وطنی سئومگی اؤیره دیر. ایلقاریندان دؤنمه مگه تاپشیریر. غریب ایله شاه صنمین داستانینا باخسانیز بئله دیر.مردلیك و جوانمردلیك داستانلاریمیزدان كوراوغلویا باخا بیلرسینیز.
آشیق علی نین سئودیگی هاوالار هانسی دیر؟
منیم اؤز اوره گیمه یاتان هاوا جمشیدی دیر.
داستانلاردان هانیسینی خوشلاییرسینیز؟
من كوراوغلو ایله سئیدی داستانیندان خوشوم گلر.
كیمین شعرلرینی چوخ اوخویارسینیز؟
سؤز-سؤزو گتیرر، آرشین بئزی.قالیب یئرینه.هانسی شاعرین شعرینی بگنسه م اوخویارام.
دوللو مصطفی، بالوولو مسكین، قاسم، بهزادنیا، بهرام اسدی و ... شاعرلردن اوخویارام.
آشیقلیق نیه یارانیب؟فلسفسه سی؟
باخسانیز، آشیق مجلسی باشلایاندا، دیوان ایله باشلاییر. گؤرورسن، بیر نفره بیر شخص ظلم ائدنده، دئییر گئت آللاه سنینله منیم آرامدا دیوان ائیله سین. دیوان یعنی دوزلوك، عدالت. اودوركی، آشیق دوزلوكدن و عدالتدن باشلار. آشیق عدالت ایستر. آشیق اوخویان سؤزلره ده باخسانیز، یوزه دوخسانی حقیقتدن، معرفتدن، شریعتدندیر.
سیزین اؤز كندینیز و اطراف كندلرده آشیقلیغا علاقه نه حدده دیر؟
30 ایل بوندان قاباغا قاییتساق، چوخ گؤزل بیر فضا وار ایدی. تویلار، مجلسلر آشیق سیز اولماز ایدی. آما زمان ائله گلدی، آشیقلیق بیزیم منطقه لرده بیر مدت رونقدن دوشدو. آما شوكور اولسون،4-5 ایل دیر، یئنی دن جانلانیب و ایسته ییر، قدیمكی رونقین تاپا.
حوزه هنرینین آشیقلار درنگینین عضووسوز، اورا گؤره نه دئیه بیلرسینیز؟
آللاه بو كانونون آچیب یولا سالانلارین ایشین راست گتیرسین. چوخ یاخشی بیر یئر اولوب. اورایا بیزلر گئدیریك، چالیب اوخویوروق و بیر-بیریمیز آرتیق تانییریق. آشیقلارا صاحب چیخیبلار. آقای علیزاده دن چوخ –چوخ تشكر ائدیرم.
آشیق علی، سیز بیمه هنرمندان طرحیندن استفاده ائدیبسینیز؟
بله. من 1386-جی ایلدندیر،ارشاد طرفیندن بیمه اولموشام و بو طرحدن استفاده ائدیرم و هر آی بیمه پولو تؤكورم.
بهزیستی طرفیندن نئجه سیزه بیر ایش گؤروبلر؟
والله. ائله هامی معلوللارا تای منه آیدا 60 مین تومن پول وئریرلر.
آشیق علی سیز آنادان اولما آیدین اوره ك اولوبسینیز؟
یوخ، من 1351-جی ایلده یعنی اوچ یاشیمدا قیزیلجا توتدوم و گؤزلریمی الدن وئردیم.
آشیق علی بو سؤزو بونا گؤره سوروشدوم كی، بعضی انسانلار ائله مختصر یاشاییشلاریندا بیر قضا و اتفاق گلیر باشلارینا، دا اومودسوز اولورلار و دونیانی قورتولموش بیلیرلر، آما آدام سیزین كیمی انسانلاری گؤرنده، هم فخر ائدیر و همده اؤزوندن اوتانیر. بئله اومودسوز انسانلارا نه دئیه بیلرسینیز؟
انسان اودور اراده سی اولا، اؤزوندن اوره ك نشان وئره. توانین گؤستره، دئیه باخین منیم بو توانیم وار. . بیر اؤلومدن سونرا ، دونیادا اولمایان ایش یوخدور. اؤلومون علاجی یوخدور.هركسدن ایسته گیم بودور اؤز گوجلری قدر، اؤزلرینین اراده لرینی گؤسترسینلر.
جوانلاریمیزا نصیحتینیز و سؤز-صحبتینیز؟
جوانلارا كیچیك قارداش عنوانیندا بونو دئیه بیلرم، گئتسینلر، یاخیندان آشیق مجلسلرینده اوتورسونلار، اوندان سونرا قضاوت ائتسینلر. قولاق آسسینلار، آشیق دئیه ن سؤزلره و نصیحتلره. گؤرسونلر آشیق نه دیر، آشیق موسیقی سی نه دیر. اوزاقدان ائله دئمه سینلر، آشیق نمنه دی؟ مطمئنم ائشیتسه لر و دوشونسه لر، آشیقلیقدان ال چكه بیلمزلر. بو هنری قویماسینلار، آرادان گئده. سؤزوم بودور.
واختینیزی بیزیم اختیاریمیزدا قویدوغونوزا گؤره،چوخ ساغ اولون.
سیزده ساغ اولون.
تأسفله بیلدیرمه لی ییك، بیر داها آذربایجانیمیزین آشیقلاریندان بیریسینی ایتیردیك. درین اوزونتولرله، یوردوموزون متانتلی و مهربان اوره كلی آشیغی، قوشاچایلی آشیق بهروز بوگون 1391/6/22-ده خسته لیك ندنی ایله حیاتا وداع ائدیب.آللاهدان بو آشیغیمیزا رحمت، قالانلارینا ایسه دؤزوم دیله ییریك. مكانی جنت اولسون.
رحمتلیك آشیق بهروزون تانیتیمی
بهروز فرجی
۱۳۴۰-جی گونش ایلی قوشاچایین ملیك آباد كندینده دونیایا گلن آشیق بهروز فرجی كیچیك یاشلاریندان قوشاچایا كؤچور. ۱۳۶۰-دان آشیقلیق صنعتینه علاقه بسله یرك ۶۴-جو ایلدن آشیق باهارعلینین یانیندا رسمی حالدا ساز اؤیره نمگه باشلاییر و بیر پئشه كار آشیق كیمی فعالیّت ائدیر.
آشیق بهروز ۱۴ آشیق صحبتی بیلیردی و شعر یازماق ایله ده مشغول اولوردو. او
آشیقلیقدان علاوه سازبندلیكده ائدیردی. رحمتلیك، آشیقلیغی یئرلی بیر
صنعت بیله رك ،مسؤوللاردان انتظاری وار ایدی و دئیه ردی: “مسئوللار بو
صنعته گرك آرتیق اهمیّت وئرسینلر چون بونا اهمیّت وئریلمه سه یابانچی
فرهنگلر اونون یئرین آلیب و مدنیّتیمیزه چوخ ضربه لر ووراجاقلار”. آللاه رحمت ائیله سین.
گل
آیریلیق آلیر جانیمی
عاشق اودا یاناندی گل
الیمدن گئدیر توانیم
زامان آخر زاماندی گل
گل گؤر نه حالا قالمیشام
آلیشیبان كول اولموشام
عشقینی قلبه سالمیشام
آرتیق حالیم یاماندی گل
یاد ائیلهمز بیر كس منی
یورور یورغون نفس منی
یورما داحی عبث منی
گؤزوم یاشی رواندی گل
چرخی دؤنسون روزگارین
“بهروز”ا چوخ گؤردو یارین
هانی بس دوغرو ایلقارین؟
الف قدّیم كماندی گل.
برچسب‌ها: آشیق, آشیق بهروز فرجی, قوشاچای, باش ساغلیغی
تأسفله بیلدیرمه لی ییك، ائلیمیزین آغ ساققال و دگرلی آشیغی، آشیق عباس بهلول زاده(تاج خاتینلی عباس) دونیاسینی دگیشه رك، ابدی دونیایا كؤچوب.
آشیق عباس 1320-جی ایلده چالدیرانین تاج خاتین كندینده دونیایا گؤز آچمیشدی. او مرحوم، خویلو اوستاد آشیق حبیبین شاگردی اولموشدور. اللی ایله یاخین آشیقلیق ائدن آشیق عباس، عؤمرونون سون ایللرینی اورمودا كئچیرمیشدی. آشیق عباس ایله دانیشیق و مصاحبه قراریمیز وار ایدی، آما نه یازیق اجل مهلت وئرمه دی.
آللاهدان اونا رحمت دیله ییریك، مزاری نورلا دولسون.
آشیق قوربانین چاغریسی و نیسگیللی منصوری هاواسی...... 3.5 مگابایت
آشاغیدا اولان لینكدن ائندیره بیلرسینیز
http://s1.picofile.com/file/7470399886/New_varzighan_MP4.mp3.html
خاطرلا منی
رحمتلیك آشیق علی علیزاده
قاراداغ ماحالی، ورزقان بخشی
شیرین دیللر ایله خاطرلا منی
هر زامان قلبیمده دولانیر نقشی
آچان گوللر ایله خاطرلا منی
دوریق، قیشلاق، یاشیل اسلامآبادی
گؤیجه سلطان، كاسین، او مزره شادی
سورخا دیزه، كیقال، لیلی خانادی
تازهكند سولاری خاطرلا منی
قیه قشلاق، بورملك، سونگونون داغی
دایممق علوی دیزه نین یاغی
لـله لی، كره ویق، كالی جان ساغی
اگری یوللار ایله خاطرلا منی
اوزومدیل، آرازبار، مرداناغیمی
علیارلا، ارهجان، اوروز قومی
آزغان، جؤشون، بالیجا دئییرم كومی
كلاغای سئللری خاطرلا منی
آغبولاق، آغاباسیه كولانی
سومهدیل، تخمدیل، بیر ده كلانی
میرزه علی كندی، امرآبادیانی
اینجه بئللر ایله خاطرلا منی
مسقدان، جاجانی، لاله بجانی
خویون دیزه، شیخ احمد، زرین كاب هانی
شرفه، ایزه وان، بیل خاكوانانی
سیدآباد گوللری خاطرلا منی
دیلیمیز كسگیندی، الیمیز باغلی
میداندا قوچ اولماز هر آریق توخلو
محمود مصطفایی مثل كوراوغلو
آغیر ائللر ایله خاطرلا منی
قیشلاقلی علینی گؤرمه گوناهكار
ماحالین آدینی یازماغا نه وار
بونلاری اوخویون ائیلهیین نوار
كئچن گونلر ایله خاطرلا منی.
موسیقی چیلریمیز ایچینده، قاراداغ زلزله سینه ایلك آغیت آشیقلاردان گلدی.آشیق قوربان علیار بوگون 23/5/1391 تاریخینده اورمونون آشیقلار درنگینده اؤز شعری ایله بیر نیسگیللی منصوری هاواسینی ایفا ائتدی.
تیكلایین.........ائندیرین.......= ۹۵۰ كیلوبایت.
كیفیتی موبایل ایله ضبط اولوندوغونا گؤره، بیر آز آشاغی دیر....آما بو تئزلیكده داها كیفیتلیسینی تقدیم ائده جه ییك.
برچسب‌ها: آشیق, قوربان علیار, آغیت, منصوری
باش ساغلیغی و چاغری
اولو یارادانین آدی ایله
((من اصبح و لا یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم)) پیغمبر(ص)
آخشامی مسلمانلارین ایشلرینه چالیشمایاراق صبح ائدن، مسلمان دگیل.
قاراداغ ماحالی ورزیغان بخشی
شیرین دیللر ایله خاطرلا منی
هر زامان قلبیمده دولانیر نقشی
آچان گوللر ایله خاطرلا منی
آشیق ائلینكی دیر، ائل آشیغیندیر. ائلینده غمی آشیقلاریندیر.
یوردوموزون گوللو چیچكلی بؤلگه سی و قهرمانلار دیاری اولان، قاراداغین زلزله خبری و اورادا اوز وئرن فاجعه لر بیزی ده سارسیتدی.اوزونتولرله بو اولایدا نئچه یوز نفر حیاتین ایتیریب. نئچه مین نفرده یارالی اولاراق، یوردوموزون مختلف شهرلرینده اولان خسته خانالارا یئرلشدیریلیبلر.
بوتون وطنداشلاریمیزی، اؤزللیكله هنر و اینجه صنعت دونیاسیندا چالیشانلاری بو آغیر حادثه نین آجیلارینی قالدیرماغا چاغیریریق.انشاء الله وطنداشلاریمیزین یاردیملاری ایله بو حادثه نین آجیلاری آرادان تئزلیكله قالدیریلار.
مادی یاردیم چاغری لاری ایله بیرلیكده ائلیمیزی، یارالی اولاراق خسته خانالاردا یاتان وطنداشلاریمیزی یاد ائتمگه چاغیریریق. مختلف شهرلرده غریب اولماسینلار دئیه و معنوی دستك اوچون اونلارلا گؤروشوب، دردلرینه اورتاق اولماغا چاغیریریق.
بورادان زلزله دن ائتگی لنن یوردداشلاریمیزا بیلدیرمه لی ییك، 110 نفر غربی آذربایجان آشیقلار درنگی نین اویه لری سیزین یانینیزدادیر و سیزین اوچون اللریندن گلنلری اسیرگمهیهجكلر.
آللاهدان اؤلنلره رحمت، قالانلارا دؤزوم و یارالیلارا شفا دیله ییریك. تانری یاردیمچیمیز اولسون.
غربی آذربایجانین آشیقلار درنگی
23/5/1391
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اهره هئریزه ورزیغانا گل
طبیعت یئنه ده شیلتاقلیق ائتدی
اهره هئریزه ورزیغانا گل
زلزله باتیردی ائلی اوبانی
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره هئریزه ورزیغانا گل
***
سهندله ساوالان گئیسین قارانی
چونكو یاسا باتیب داغی آرانی
آللاه كیم ساریسین بئله یارانی؟
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره هئریزه ورزیغانا گل
***
هارایا امدادا چاتانیم گلسین
ییخیلان قولوندان توتانیم گلسین
وارینا گومانی یئتنیم گلسین
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره هئریزه ورزیغانا گل
***
اوغلو الدن گئدن آنا آغلاییر
آناسین ایتیرمیش بالا آغلاییر
آشیق قوربان چكیر نالا آغلاییر
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره هئریزه ورزیغانا گل
آشیق قوربان پورولی علیار- اورمو
آشیق ادبیاتیندا تارتیشمالی شعرلر
یازان: احمد اسدی
اشاره: بیلدیگینیز كیمی، كئچن پوستومدا، دوللو مصطفی ایله ایلگیلی بیر یازی یئرلشدیرمیشدیم. بیر تعداد شعرلریندنده مقاله نین ایچینده گتیرمیشدیم. آما ائلیمزین دگرلی و اوستاد آشیقلاریندان اولان، آشیق سلجوق شهبازی تهران شهریندن بو یازیما باخیشینی بیلدیرهرك، منه سؤیله دی دوللو مصطفانین بیر شعری قوربانی ایله اوست-اوسته دوشور. بودا احتمالی وار یانلیش اولا. مندن ایسه دوللو مصطفی آدلی یازیما بو مسئله نی آرتیرماغیمی ایسته دیلر.
منده اؤنجه دن دوللو مصطفانین بو شعرینه اوخشار شعرلری ائشیدیب گؤرموشدوم. ائله بونا گؤره ده بو موضوعدا بیر قیسا مقاله حاضرلادیم. بو مقاله نی سیز عزیز اوخوجولارا سونورام. اومودوم وار سیزین اوچون فایدالی اولا.
آشیق ادبیاتی عصرلر بویوجا مكتوب بیر ادبیات اولمادیغینا گؤره چوخلو دگیشیكلیكلره معروض قالیبدیر. بو دگیشیكلیك هم اوستاد آشیقلاریمیزین شعرلرینده، همده آشیق داستانلاریمیزدا اولوب. چوخلاری بو مسئله نی مثبت قارشیلاماسالار بئله، ایلك باخیشدا بو ایش یازیلی ادبیاتیمیزین اولمادیغینا گؤره طبیعی نظره گلیر.
ایندیلیكده آشیق داستانلاریمیز، مختلف شهرلرده مختلف روایتلر ایله نقل اولونور. هر بؤلگه نین آشیقلاری دا اؤز مكتبلرینین داستان واریانتینی او بیری مكتبلره گؤره ان دوغرو واریانت بیلیرلر. مختلف آشیقلار ایله صحبتلشدیغیمیزده و داستانلار حاقدا دانیشمالاریمیزدا، بئله بیر سؤزلر ایله چوخ قارشیلاشیریق؛ ((بو داستانی گئتسن سوروشسان، فلان یئرده بئله دئمزلر، آما بیل دوزو ائله من دئیه ندیر.)) ((فلان شهرین آشیقلاری بونون بوراسینی ایرادلی اوخویاراق، بئله دئییرلر)) (( دقت ائله فلان آشیق بونو ایرادلی اوخویور، گؤزله یانلیش یازمایاسان)).
بلی بو سؤزلر مختلف شهرلردن اولان آشیقلارین او بیری شهرلرده و یا كندلرده اولان آشیقلارا گؤره باخیشلاریدیر.
ایندیلیكده((هر شهر و هر مكتب اؤزونو دوز و او بیریلری یانلیش بیلیر)). بو جمله نین ایلك بؤلومو دوز اولسادا، ایكینجی بؤلومو هئچ ده دوز اولمایان بیر مسئله دیر. نیهكی یوخاریدا دئدیگیم كیمی، بو ادبیات یازیلی ادبیات اولمادیغینا گؤره بئله دگیشیكلیكلر ایله اوزلشیب. اولا بیلر بیر مكتبین كئچمیشده اولان آشیقلاری فرقلی اؤیره نیبلر و یا بیر سؤز یادلاریندان چیخماغینا گؤره اؤزلریندن آیری سؤزلر قوشوب، داستانی دوام ائتدیریبلر. حتی بیر آشیق داستانیمیزدا، او داستانین سؤزلری یادلاردان چیخدیغینا گؤره، نئچه آشیق داستانلاریمیزدان بورج آلینان سؤزلرده اولوب.
آشیق داستانلاریمیزدان كئچسهك، آشیق شعرلرینه چاتیریق. كئچمیشدن سوزوب گلن، اوستاد آشیقلارین شعرلری ده بئله وضعیتده اولوبلار. بیر اوستاد آشیغین شعری نئچه ماحالین آشیقلارینین دیلینده نسیلدن نسیله گزیب دولانیب. بعضی مصراعلاری و قافیه لری دگیشیكلیكلر ایله او بیری ماحاللاردان فرقلنیب. اولا بیلر یئنه ده بیر آشیغین بیر مصراع بیر شعردن یادیندان چیخماغینا گؤره اؤزوندن یئنی مصراع قوشوب و یا اؤزو بیلمه یه-بیلمه یه آیری شاعرلرین و آشیقلارین شعرلرینی اؤز یادداشیندا اولان شعر ایله قاریشدیریب. همان دئدیگیمیز آشیغین شاگردلری ده ائله اوستادلارینین دئدیگین اصل توتوب، آیریلارینین دئدیكلرینی یانلیش بیلیبلر. بو آرادا اوستاد آشیقلاریمیزین چوخلو شعرلری ده بیر-بیرلری ایله اوست-اوسته دوشهرك، ایشی داها دا دوگونلندیریب. ایندیلیكده، چوخلو اسكی آشیقلار ایله شاعرلریمیزین شعرلری بعضی واختلار مصراعلاری و یا بئیتلری بیر-بیرلری ایله حتی عینی اولورلار. بو بئیتلر و مصراعلارین اصلیتینی هله لیك دئیه بیلمه ریك هانسی شاعر یازیب. یوخاریدا قئید ائتدیگیمیز كیمی هر محیط اؤزونه مخصوص ادبیاتی ایله بو شعرلری ییغیب ساخلاییب. ائله بونا گؤره ده گله جكده بیر یازیلی قایناق آچیقلانمایینجا، دئیه بیلمه یه جگیك بو شعر بو آشیغیندیر و یا بو شعر بو شاعریندیر. یالنیز بیر یازیلی قایناغی تاپدیغیمیزدان سونرا بئله بیر ادعایا مالك اولا بیله جگیك. ایندیلیكده حتی آشیق مكتبیمیزده اولان اورمولو قاسم كیمی شاعرین سؤزلرینی یانلیشجاسینا خسته قاسم آدینا اوخویان آشیقلارین سایی هئچ ده آز دگیل. بونونلا یاناشی قوربانی، خسته قاسم، آشیق آلی، دوللو مصطفی و تیلیم خان كیمی سؤز اوستادلارینین شعرلری بعضی حاللاردا دا بیر-بیرلری ایله اوست-اوسته دوشور. بونلاردان تیلیم خان ایله دوللو مصطفانی نظره آلساق گؤرهجگیك دوللو مصطفی ایله تیلیم خانین شعرلری نئچه شعرده بیر-بیرلری ایله اوست-اوسته دوشوب. ها بئله تیلیم خان ایله قوربانینین و ... .
یوخاریدا دئدیگیم سؤزلرین ثبوتونا نئچه شعر گتیرمیشم. بو شعرلر مختلف اوستاد آشیقلاردان اولماسینا باخمایاراق، بعضی مصراعلاری و قافیهلری بیر-بیرلرینه چوخ یاخیندیر. آما شعرلرین بوتونلوگونه و معنا جهتینه باخدیغیمیزدا گؤرهجگیك، فرقلی دیلر. اولا بیلر بو شعر ایله بو قافیه-ردیفلر قوربانیدن باشلاییب، اوندان سونراكی شاعرلر ده اونون یولونو دوام ائتدیریبلر. اولا بیلر ده هانسی سا آشیغین شعریدیر. آیری محیط ایله مكتبه گئده رك، یاددان چیخما و شعرلرین قاریشماسینا گؤره و یا او اصلی شاعرین آیری یئرلرده تانینماماسینا گؤره، شعری دئیه ن شاعرین آدی زمان كئچدیكجه یادداشلاردان سیلینه رك، آیری شاعرین آدینا مصادره اولوب. هر حالدا چوخلو قافیه-ردیفی عینی اولان شعرلریمیزه تای بو شعرلرده آشیق ادبیاتیمیزین بیر قولودورلار. بیزده هئچ بیریندن گؤز یوما بیلمریك. آشاغیدا گلن شعرلرین هامیسی گؤزل و معنالی شعرلردیلر آما بیر آزجا دقت یئتیریرسك دوللو مصطفی دئیهن شعرین، معنا باخیمیندان داها گوجلو و عرفانی جهتدن داها اوستون اولدوغو گؤزه چارپیر. سیزی بو شعرلری اوخوماغا دعوت ائدیرم.
یئتیشدیم( آشیق دردلی)
بیر زمان اگلندیم سلب پرده ده
كرمه اوغرادیم كانا یئتیشدیم
بیر زمان مكث ائتدیم رحم مادرده
وجود حاصل ائتدیم جانا یئتیشدیم
***
اربا آناسیندان اولوندوم ترتیب
اوستادیم خدادیر ائیلهدی تركیب
من آنا قول اولدوم اول منه حبیب
ماء ایدیم شكل انسانا یئتیشدیم
***
حاق معماریم اولدو قورولدو بینام
ال آیاق بارماقلار یاپیلدی تمام
دوققوز آی دوققوز گون اولونسا ختام
واختی ائریشدی بو جهانا یئتیشدیم
***
دردلی حاقدان نطق گلدی دیلیمه
طریقتدن بیر یول كئچدی الیمه
شریعتدن سو باغلاندی گولومه
قطره ایدیم بیر عمانا یئتیشدیم
یئتیشدیم(قوربانی-دیوانیندان)
لامكان شهریندن گلدیم جانا من
جانلار اهلی بیر جانانا یئتیشدیم
الدن اله قابدان قابا سوزولدوم
قطره ایدیم بیر عمانا یئتیشدیم
***
بیر گؤزلین الگیندن الندیم
بلی دئدیم بلاسینا بلندیم
یئری گؤیو یاراداندان دیلندیم
گؤهر آختاریردیم كانا یئتیشدیم
***
قوربانی دئر: گؤز گؤزلهدیم، گؤز آلدیم
سماخ اولدوم، عاقلمنددن سؤز آلدیم
دوز ترپندیم، معروفومو تئز آلدیم
ادب گؤتدوم یول اركانا یئتیشدیم
یئتیشدیم(قوربانی)
(آشیق سلجوق شهبازی نین دئدیگینه گؤره)
لامكان شهریندن گلدیم جهانا
جانلار اهلی بیر جانانا یئتیشدیم
الدن اله قابدان قابا سوزولدوم
قطره ایدیم بیر عمانا یئتیشدیم
***
حاق كمری باغلایاندان بئلیمه
حقیقتدن سو باغلانیب گؤلومه
معرفتدن بیر ایز دوشوب الیمه
ادب بیلیب یول اركانه یئتیشدیم
***
قوربانی یم گؤز گزدیردیم گؤز آلدیم
قوللوق ائدیب من اوستاددان سؤز آلدیم
دوز ترپنیب مطلبیمی دوز آلدیم
آخیر گلیب بو مكانه یئتیشدیم.
یئتیشدیم(آشیق آلی)
مین جور و جفایلا یاریما چاتدیم
عؤمرومه نقش اولان سانا یئتیشدیم
اقبالیمی خواب ائویندن اویاتدیم
وصل یارلا بیر زمانا یئتیشدیم
***
ایلقارینا صادق یاریما احسن
یاراشیر شأنینده یوز داستان دئسن
هجران آنلاری ایدی عؤموردن كسن
وصل یارلا من آمانا یئتیشدیم
***
سرو قدّی گول جمالی تماشا
شهلا گؤز یاراشیر او هلال قاشا
تكرارسیز خلق اولوب آیاقدان باشا
كماللی كامله جانا یئتیشدیم
***
بستیدی آلی نین حیات نؤوراغی
بیاض سینه سیدی جنتین باغی
آچیلدی اوزومه وصال اوتاغی
سانكی تخت سلیمانا یئتیشدیم.
یئتیشدیم(دوللو مصطفی)
اورمو دیاریندان من دوشدوم یولا
گزه-گزه بو مكانا یئتیشدیم
فیض آلدیم اوستاددان آلدیم پاییمی
گوهر آختاریردیم كانا یئتیشدیم
***
اویاندیم غفلتدن واردیم عرفانا
آلدیم مطلبیمی اولدوم مستانا
صدق ایله سیغیندیم قادر سبحانا
هدهد اولدوم سلیمانا یئتیشدیم
***
صدف اولدوم دریالاری دولاندیم
ایوب كیمین هر بیر درده دایاندیم
موسی كیمین طور داغیندا ایناندیم
قطره ایدیم بیر عمانا یئتیشدیم
***
حقیقتدن بیر یول دوشدو الیمه
معرفتدن سو باغلاندی گؤلومه
مصطفایام یالان گلمز دیلیمه
ادب آلدیم یول- اركانا یئتیشدیم
(شوریده ای از دیار اورمیه)
احمد اسدی
شاعر، آشیق و عارف صوفی مسلك، مصطفی رسول اوغلو معروف به دوللو مصطفی به سال 1170 هجری شمسی در روستای اسلام آباد(شیطان آوای سابق) محال دول اورمیه در خانوادهای كشاورز دیده به جهان گشود. دوران خردسالی و نوجوانی را در آغوش طبیعت زیبای این منطقه سپری نمود و مانند بسیاری از عارفان در نوجوانی و جوانی به كار چوپانی مشغول شد. روایتهای افسانه گونه ای از چگونگی شاعر شدنش در زبان مردم غرب آذربایجان روایت میشود كه همه این روایتها مبتنی بر الهام شدن شاعری در یك شب و یا در خواب بر این عارف بزرگوار میباشد. علاوه بر این محلی كه دوللو مصطفی در آن خواب دیده و شاعری بر وی الهام گشته، امروزه نیز بنام مصطفی داشی معروف است. (معنی: سنگ مصطفی, این مكان بنا به گفته ی شاهدان، سنگی توخالی است كه دوللو مصطفی شبی را در یكی از زمستانهای سرد در آن گذرانیده و بعد از بیرون آمدن از آن سنگ بوده كه شاعری بر وی الهام شده است.) اشعار دوللو مصطفی علیرغم اینكه تا 10 سال پیش به صورت مكتوب و در مجموعه ای گردآوری نشده بود، ولی در بین هنردوستان و ارادتمندان مكتب آشیقی اورمیه به نحو احسن حفظ و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. به طوری كه علاوه بر اشعار چاپ شده در مجموعه های چند سال پیش، صدها قطعه شعر وی امروزه نیز در سینه ی مردمان این دیار حفظ گردیده است و این خود نشاندهندهی محبوبیت او و اشعارش در بین توده های مردم و همچنین قدرت شعریت آن اشعار میباشد. به طوری كه امروزه آشیقی را نمیتوان یافت كه اشعاری از دوللو مصطفی را حفظ نباشد و یا روستایی را در غرب آذربایجان نمیتوان یافت كه مردمان ساكن در آنجا با اشعار این عارف بزرگوار غریبه باشند و نتوانند نمونه هایی از اشعار او را عرضه كنند. این موضوع تحقیق بیشتر در رابطه با دوللو مصطفی و اشعار او را می طلبد تا اشعار وی هرچه سریعتر توسط محققین و ادبای علاقه مند به صورت مكتوب درآید تا از گزند فراموشی و آفتهای گذر زمان در امان بماند. علاوه بر اینها میتوان به جرأت او را اولین آشیق و شاعر مكتب اورمیه نامید كه آثارش امروزه در دسترس است و می توانیم در چگونگی شاعری و آشیقی و شرح زندگانی وی به بحث بپردازیم. وی علاوه بر شاعری، توانسته است به عنوان آشیق آهنگساز نیز خود را معرفی كند و آهنگ آغاخانی(آغاخانی هاواسی) را به مكتب آشیقی اورمیه هدیه دهد. آغاخانی از هاواهای مشهور در مكتب آشیقی میباشد كه به نوبه خود از آهنگهای دشوار در خوانندگی و نوازندگی میباشد و این خود نشاندهنده ی مرتبه ی استادی او در آشیقی میباشد. دوللو مصطفی در طول حیات خویش در روستای شیطان آوا(اسلام آباد فعلی) و در قلعه ی دول آن روستا اقامت داشته كه در یكی از شعرهایش به این موضوع میپردازد:
عشقین سمندینی مینیب چاپاسان
سینیق كؤنوللرین ائوین یاپاسان
ایسته سن كی مصطفانی تاپاسان
گل شیطان آوانین دول قالاسینا (۱)
مصطفی در شاعری به سبك آشیقهای آذربایجان، شعر هجائی سروده و تقریباً در تمام قالبهای شعر آشیقی اشعاری به یادگار گذاشته است.( به جز چند مورد خاص). در اشعارش تخلصهای دوللو مصطفی، رسولون یئسیری، رسولون یئتیمی، مصطفی، رسول اوغلو و ... برای خود برگزیده است. اشعارش سرشار از مفاهیم عرفانی و درویشگونه می باشد كه میتوان نشانه هایی از تأثیر مكاتب عرفان مولویه، حروفیه و علوی-بكتاشیه را در آن جست. به گونه ای كه در مضامین اشعار او، مضامینی از نسیمی، مولوی، حاجی بكتاش ولی و شاه اسماعیل و ... را میتوان یافت، كه خود این مسأله نشانگر آشنایی دوللو مصطفی با مكاتب فوق و تأثیرپذیری از آنهاست.
دوللو مصطفی در طول عمر خود چندین سفر به عثمانی و محال بورچالی(بورچالی، امروزه در گرجستان قرار گرفته است. مردمان آن دیار ترك آذری و آشیقهای آنجا نیز مانند اورمیه آشیقهای تكنواز میباشند) داشته و پاره ای از عمر خود را در غربت گذرانده و در آنجا ماجراهایی داشته كه از آوردن جزئیات آن میگذریم. اما در شعر زیر میتوان به دلتنگی این شاعر را برای زادگاه خود پی برد:
من غریبم سیز ده مندن اوچمایین
اوچوب، اوچوب قارلی داغی آشمایین
سئیرانگاهدی دول ماحالین گئچمه یین
سلامت گئده سیز دولا دورنالار(۲)
از نظر دوللو مصطفی آشیق بودن كار آسانی نبوده و هر كسی هم نمیتواند آشیق شود. بنابر اعتقاد او تا عارف نشوی نمیتوانی آشیق واقعی شوی. برای آشیق بودن باید از طریقت و شریعت سر در بیاوری و به چشمه حقیقت وصل شوی:
آشیقلیغین دؤرددو یولو
چشمه دوردان بیر خبر
طریقتدی، معرفتدی، شریعت
حقیقی واردان بیر خبر(۳)
و در بند دیگری از اشعارش لازمه ی آشیق شدن را ادب و اركان، همچنین كوشش و تلاش در راه آشیقی میداند و میگوید: یك آشیق حقیقی باید بر همه چیز احاطه داشته باشد:
آشیقلیق ایشینه یئری ین جانلار
یئری ینده گرك یئتسین اركانا
ها یئری یه، ها یئتیشه، ها یئته
دریا تكین آخا گئده هر یانا(۴)
دوللو مصطفی در شعر دیگری نیز به آشیق بودن خود اذعان كرده و در ضمن آن تعدادی از شهرهایی را كه به آنها سفر كرده است نام میبرد:
دوللو مصطفایام گزدیم هر یانی
استامبول، ایزمیری، حلبی، شامی
قویموشام اوستومه آشیق عنوانی
هئچ كیم منیم كیمی بیقرار اولماز(۵)
یا شعر زیر كه در عثمانی و در دیدار با یكی از دراویش آن دیار سروده شده است كه هم بیانگر راه و روش طریقت وی و هم بیانگر خروج وی از اورمی میباشد؛ شعری كه به خودی خود بیانگر این است كه دوللو مصطفی از دیار خود پیش یكی از استادان بلند مرتبه ی آن دیار رفته و در محضر او شعر زیر را سروده است:
اورمو دیاریندان من دوشدوم یولا
گزه-گزه بو مكانا یئتیشدیم
فیض آلدیم اوستاددان آلدیم پاییمی
گوهر آختاریردیم كانا یئتیشدیم(۶)
***
اویاندیم غفلتدن واردیم عرفانا
آلدیم مطلبیمی اولدوم مستانا
صدق ایله سیغیندیم قادر سبحانا
هدهد اولدوم سلیمانا یئتیشدیم(۷)
***
صدف اولدوم دریالاری دولاندیم
ایوب كیمین هر بیر درده دایاندیم
موسی كیمین طور داغیندا ایناندیم
قطره ایدیم بیر عمانا یئتیشدیم(۸)
***
حقیقتدن بیر یول دوشدو الیمه
معرفتدن سو باغلاندی گؤلومه
مصطفایام یالان گلمز دیلیمه
ادب آلدیم یول- اركانا یئتیشدیم(۹)
وی دارای دو دختر و یك پسر بوده كه پسرش نیز همانند خودش آشیق بوده، اما روزی از خانه بیرون آمده و دیگر از او خبری نشده بود كه این اتفاق بر زندگی دوللو مصطفی تأثیر فراوانی گذاشت. یكی از دختران او نیز به شعر و شاعری علاقه مند بوده و طبع شعر نیز داشته است. به طوری كه آشیق فرهاد (وفات1341)، این استاد بلامنازع مكتب آشیقی به محضر دختر وی میرفته و اشعار دوللو مصطفی را از او میپرسیده است. این آشیق عارف و شاعر صوفی نهایت به سال 1254 در قریه شیطان آباد(اسلام آباد فعلی) رخ در نقاب خاك میكشد و بنا به وصیت خود كه در یكی از شعرهایش بدان اشاره كرده در محال باراندوز و روستای باراندوز از توابع اورمیه جایی كه مادر طبیعت هر ساله در فصل بهار گلها و شكوفه های بهاری را بر مزار وی بپاشد به خاك میسپارند:
فلك ایلن اكدیك بیز ده بیر بوستان
ساغدا جولبر دوشوب سولدا بالستان
چوخ ایشلریك آخریمیز قبریستان
باراندوزدا منه بیر یئر سالیندی(۱۰)
عشق به اهل بیت و پیامبر(ص) را در اشعار دوللو مصطفی میتوان به عینه مشاهده كرد. مصطفی در جای جای اشعارش از خداوند متعال یاد كرده و از پیامبر اسلام و همچنین مولا و سرور خویش، پدر حسن و حسین(ع)، حضرت علی(ع) در زندگی دنیوی طلب كمك و در روز محشر استمداد مغفرت میكند و این بزرگواران را چاره ی درد بیدوای خود میداند:
رسولون یئتیمی كرم كانینا
بیر گون اولار گئدر حق دیوانینا
خجالت گئتمه یك مهدی یانینا
مصطفانی مصطفایا باغیشلا(۱۱)
و یا
دوللو مصطفایام چوخدو گوناهیم
جهنم اودونا قالماییب آهیم
بیر اومودوم سنسن پشت و پناهیم
قیامت گونونده یا رسول الله(۱۲)
ما نیز در آخر نوشته مان شعری از آشیق مصطفی را كه در وصف علی(ع) سروده شده است می آوریم و امید آن داریم كه مزار آن بزرگوار از طریق نهادهای ذیربط بازسازی گردیده و مقبرهای شایسته بر روی آن ساخته شود؛ تا باشد كه این عارف بزرگوار و آشیق صوفی مسلك از مهجوریت سالهای طولانی رها گشته و همانند همقطاران خود مانند یونس امره، خسته قاسم و ... مزاری برای بازدیدكنندگان و مشتاقانش داشته باشد و به حق خود كه همانا شناخته شدن به عنوان سمبل شهر اورمیه و آشیقهای آذربایجان می باشد، برسد.
یا علی
گئجه- گوندوز چاغیردیغیم مشكل گشا یا علی
عرش-كورسون بزهگیسن نور خدا یا علی
پنهان دردین دواسیسان ای عالمین سروری
سنسن قاضی الحاجات وئرن شفا یا علی(۱۳)
***
لقبین مولا دئییلمیش انا فتحنا سنین
چون صاحب ذوالفقارسان پنجه ی عنقا سنین
پیغمبرین قارداشیسان ختم انبیا سنین
جانشین پیغمبرسن بیزه مولا یا علی(۱۴)
***
داغیتدین خیبر قالاسین گؤستردین شجاعتی
جمع مشایخلر گلر آلار سندن معرفتی(مرفتی)
مشكل ایشی بیتیررسن تانری وئریب قدرتی
هم غیورسان هم شجاعسان شیر خدا یا علی(۱۵)
***
ای مصطفی غافل اولما چاغیرگیلن سبحانی
نجف الاشرفده گؤردوم شاهلار شاهی مولانی
آیه-آیه، سوره- سوره جمع ائیله دی قورآنی
قیامت قیام اولاندا یئتیش دادا یا علی.(۱۶)
-------------------------------------------------
(۱)سمند عشق را سوار شوی و طی طریق كنی
باعث ترمیم قلبهای شكسته شوی
و اگر بخواهی مصطفی را بیابی
در شیطان آباد به قلعه ی دول بیا.
(۲) ای درناها، من غریبم، از من دور نشوید
پرواز نكنید و از كوهستانهای پربرف عبور نكنید
منطقه ی دول گردشگاه است. از آنجا رد نشوید
خداوند شما را به سلامت به دول برساند.
(۳) آشیق شدن چهار شیوه دارد
از چشمه ی دُر به من آگاهی بده
طریقت است و معرفت و شریعت
از هستی واقعی مرا آگاه كن.
(۴) انسانهایی كه دنبال آشیق شدنند
موقع سلوك باید به اركان برسند
در سیر و سلوكشان باید واصل شوند
و همانند دریا به همه سو جاری شوند.
(۵)مصطفی و اهل دول هستم. همه جا را گشتم
استانبول و ازمیر و حلب و شام را
نام آشیق بر خود نهاده ام
هیچ كس همانند من بیقرار نیست.
(۶) از دیار اورمی راهی شدم
در حال گردش به این سرزمین رسیدم
از استاد فیض یاب شدم و سهمم را گرفتم
دنبال گوهر بودم و معدنش را یافتم
(۷) از غفلت بیدار و وارد عرفان شدم
مطلبم را گرفتم و مست شدم
با صداقت تمام به خداوند سبحان پناهنده شدم
گویا هدهدی بودم كه به سلیمان رسیدم
(۸)صدفی شدم و دریاها را پیمودم
همانند ایوب به هر دردی طاقت آوردم
همانند موسی طور را باور كردم
قطره ای بودم كه به عمان رسیدم
(۹)راهی از طریقت مقابلم نمایان شد
چشمه ای از معرفت به استخرم جاری شد
من مصطفی هستم و زبانم دروغ نمیداند
راه ادب را پیش گرفتم و به اركان رسیدم.
(۱۰)ما هم با فلك جالیزی را كاشتیم
در سمت راست آن جلبر و در سمت چپ آن بالستان است(نام دو روستا در منطقه ی دول)
بسیار فعالیت میكنیم ولی نهایتمان به قبرستان منتهی میشود
در باراندوز قبری برایم آماده شد.
(۱۱) طفل یتیم رسول(دوللو مصطفی) روزی به كان كرم واصل می شود
و روزی به دیوان حق متصل می شود
خداوندا، به خاطر اینكه پیش حضرت مهدی(عج) شرمنده نشویم
مصطفی را به خاطر حضرت مصطفی مورد آمرزش قرار بده.
(۱۲) مصطفی و اهل دول هستم. گناهان زیادی دارم
تاب آتش جهنم ندارم
تنها امید و پشت و پناهم تویی
در روز قیامت ای رسول خدا.
(۱۳)روز و شب تو را صدا میزنم ای علی كه مشكل گشایی
زینت عرش و كرسی هستی و نور خدایی
درمان دردهای پنهانی ای سرور عالمیان
هم قاضی الحاجاتی و هم شفا میدهی یا علی
(۱۴) لقبت مولاست و انا فتحنا از آن توست
صاحب ذوالفقاری و پنجه ی عنقا از آن توست
برادر پیغمبری و ختم انبیا از آن توست
جانشین پیغمبری و مولای ما هستی یا علی.
(۱۵) قلعه ی خیبر را قلع و قمع كردی و شجاعتها نشان دادی
جمع مشایخ آمده و از تو كسب معرفت میكنند
كارهای مشكل را به پایان میرسانی چون خداوند این قدرت را به تو داده است
هم غیور و هم شجاعی، شیر خدا یا علی.
(۱۶) ای مصطفی، غافل نشو، خداوند سبحان را صدا بزن
شاه شاهان مولا علی را در نجف اشرف ملاقات كردم
قرآن را آیه آیه و سوره سوره جمع آوری كرد
وقتی روز قیامت برپا میشود یا علی، به داد ما برس.
(بو یازیم تهرانین حوزه هنری سینین ایستكی ایله فارسجا یازیلدی)
بو لینكه ده باخا بیلرسینیز....آشاغینی تیكلایین...
http://www.arturmia.ir/Default.aspx?page=0§ion=newlistItem&mid=38811&pid=46307&ln=fa
