دؤنر- (Dönər) چرخان. دوره. روزگار. برگشت خورنده. چرخنده. غسالخانه. سیلندر. توپ پارچه.
دابار- (Dabar) حوضچه.
دابارا- (Dabara) جشن. شكوه.
دابال- (Dabal) كوتاه قد. كوتوله.
دابان- (Daban) پاشنه. اساس. بُن. سینه. برگهای نزدیك به ریشه در توتون. فاحشه. آهن نیكو برای شمشیر سازی. مزرعة بدون سنگ و حاصلخیز.
داباندا- (Dabanda) فوراً. در حال.
داپاندی- (Dapandı) جشن پاییزی چوپانها.
داخال- (Daxal) كلبه‎ای از نی و جگن. اتاق میهمان.
دادال- (Dadal) فهیم. حساس. با ذوق. احمق.
دادان- (Dadan) معتاد. خو گرفته.
دادای- (Daday) گودال در الك دولك.
دادلی- (Dadlı) خوشمزه. لذیذ.
دادیم- (Dadım) ذائقه. ادویه. غذا. ذوق.
دارابا- (Daraba) پاراوان. تیغة دیوار چوبی. ظروف چوبی. هیكل. قوطی بزرگ برای نگهداری غله.
دارات- (Darat) تصمیم. دسته. بسته.
دارار- (Darar) قپان.
داراش- (Daraş) فاصله.خیره سری. منازعه.
داراشیل- (Daraşıl) گوشه گیر.
دارال- (Daral) تنبل.
دارام- (Daram) خیلی تنگ. سفت كشیده شدن. یك شانه گیسو. بشكه. قسمت. جزء. نوعی آلاچیق.
داراما- (Darama) شانه زنی. راه راه. بشكة پر، بزرگ و گنده. جدول. چهارخانه. ویرایش.
دارامات- (Daramat) خوراكیهای منزل.
دارامان- (Daraman) شخم زن. كشاورز.
داران- (Daran) لانه. گروه ماهیها. پهناور.
دارانا- (Darana) رشوه.
دارای- (Daray) ابریشم ظریف.
داربان- (Darban) مغرور. متكبر.
دارتا- (Darta) بی حیاء. بی صاحب. معده. پسوند.
دارتار- (Dartar) پستچی. قاصد.
دارتاش- (Dartaş) جدال. نبرد.
دارتالا- (Dartala) فراوان. سرشار.
دارتان- (Dartan) باسكول. ترازو. ناقل.
دارتای- (Dartay)وسیلة كشیدن نفت ازچاه.
دارتیش- (Dartış) تشنج. كشش. زمان. مدت. مباحثه.
دارتیم- (Dartım) میزان كشش. تنش. ریتم. آهنگ.
دارتین- (جان)(Dartın) كرم. سوغات. تحفه. پوشش.
داردار- (Dardar) پرحرف. لافزن.
داردای- (Darday) سالخورده. گُنده.
دارقات- (Darqat) ناظر.
دارقان- (Darqan) آخرین روز زمستان. بچه ای كه از شیر مادر سیر نشده باشد. زندگی آرام. آهنگر. چاودار.
دارقیش- (Darqış) تیركش. تیردان.
دارقین- (Darqın) رنجور. خشمگین. پریشان. محجوب. خجالتی.
دارلین- (Darlın) منفعل.
دارمال- (Darmal) مچاله شده.
دارمیش- (Darmış) عروس.
دارناو- (Darnav) جدول. آبراهه. ناودان.
داروا- (Darva) خوراكیهای منزل.
داریل- (Darıl) تحت فشار.
دارین- (Darın) قابلیت. به زور. به سختی.
دازان- (Dazan) تپة بادگیر.
داشار- (Daşar) پرشور. جوشان. متلاطم.
داشال- (Daşal) بسیار. فراوان.
داشان- (Daşan) سرریز. عطا. بخشش. جوشان. لبریز.
داشقام- (Daşqam) خاك خشك وكلوخدار.
داشقان- (Daşqan) جوشان. آتشین. چشمه.
داشقیر- (Daşqır) غربال چشم درشت. سنگریزة داخل غله. خانة سنگی.
داشقیل- (Daşqıl) زگیل. قلّه. كوه بلند. رشته كوه. كوه جنگلی.
داشقین- (Daşqın) لبریز. پر. سرریز. طغیان كرده. پرهیجان. متلاطم. سیل. تنداب.
داشما- (Daşma) كته. دم پخت. طغیان. سرریز. لبریز. بثور. آشی كه حلیم آن گرفته نشده است.
داشنات- (Daşnat) قصد. خواسته. نیت.
داشیت- (Daşıt) وسیلة حمل و نقل.
داشیتان- (Daşıtan) حمّال. ناقل.
داشیر- (Daşır) خیك. صدای پای اسب .
داشیل- (Daşıl) سنگواره. فسیل. مرصّع.
داشیم- (Daşım) سرریز. حمل. بسیار.
داشین- (Daşın) هدف.
داشینار- (Daşınar) منقول.
داغار- (Dağar) جنگ. حرب. كیسة چرمی. طغار. لاوك. گونی. جوال. كیسه بوكس. شكم گنده. ظرف سفالی دراز كه در آن ماست ریزند. ظرف گلین كه در آن آرد گندم و جو خمیر كنند. انبار آرد. شكم.
داغازا- (Dağaza) بلند. تنومند.
داغاشار- (Dağaşar) مقاوم. پاینده.
داغال- (Dağal) جرزن. متقلب. خسی كه در چشم رفته باشد. لاف زن. خشن.
داغام- (Dağam) ریزة نان یا طعام.
داغان- (جان)(Dağan) نام نوعی پرنده است كه دولاشا نیز گویند. سه پایه. متلاشی شده. درهم ریخته. ضعیف. ناتوان. باز شده. غارت. چپاول.
داغانا- (Dağana) پراكنده. مختلف. گوناگون.
داغدان- (Dağdan) چوب تراشیدة به شكل مستطیل با سه ضلع كه برای رفع چشم زخم از آستانة درب آویزند.
دالاب- (Dalap) سرخاب.
دالابان- (Dalaban) گَزیده شده. زیبا.
دالات- (Dalat) استخر. بركه.
دالار-  (Dalar) گزنده. مطلق. كامل.
دالاز- (Dalaz) باد شدید. شعله. قلب. اندوه.
دالاس- (Dalas) شاخة نازك. مفتول.
دالاش- (Dalaş) نزاع. برخورد.
دالاشا- (Dalaşa) تراشه.
دالاشمان- (Dalaşman) دلیر. دلاور.
دالاغا- (Dalağa) گرز. چوب. دگنك.
دالاغان- (گیا)(Dalağan) گزنه. خارشتر. غارتگر.
دالاما- (گیا)(Dalama) گزنه.
دالای- (Dalay) دریا. اقیانوس. قول بزرگ. بخت. مباحثه. قسمت. نصیب.
دالایان- (Dalayan) گزنده.  
دالبار- (Dalbar) طناب رخت.
دالباسا- (Dalbasa) لغو. كنسل. آنكه نمی‌داند چه باید بكند و بیهوده تلاش كند.
دالباسار- (Dalbasar) سرمة پنجره. پشتیبان.
دالتا- (Dalta) قلم درودگران.
دالدار- (Daldar) الیاف.
دالداش- (Daldaş) گزینش. انتخاب.
دالدالا- (Daldala) عقب عقب. پس پسكی.
دالدالان- (Daldalan) پشت سرهم.
دالدام- (Daldam) خلوتكده. پناهگاه.
دالدای- (Dalday) پشت. عقبه. حامی.
دالغا- (Dalğa) موج. ارتعاش. اهتزاز. نوسان. خیزآب. صفحة دفتر.
دالغان- (Dalğan) وامانده. سست. درمانده. پیچنده.
دالغین- (Dalğın) مواج. متلاطم. متفكر. در فكر فرو رفته. حواس پرت. پریشان خاطر. آدم بی‎تفاوت.
دالقان- (Dalqan) خمیر. آرد. جو كوبیده شده. محل ورود و خروج. صرع. غش. خسته. كوشا. كوفته.
دالماز- (Dalmaz) خستگی ناپذیر.
دالمان- (Dalman) پالتو. ضربه.
دالوا- (Dalva) دیوانه. مفتون.
دالیار- (Dalyar) ظرف سفالی گود.
دالیش- (Dalış) غوطه وری. خلسه. تلاش.
دالیمان- (Dalıman) برگزیده.
دام داش- (Dam daş) دخمه و كوخ.
دامادا- (Damada) رهبر. پیشوا.
دامار- (Damar) رگ. زردپی و رگ و ریشة گوشت. ریشه. اصل. منبع. نهاد. نبض. رگه. خلق و خوی. غیرت. قسمت خام ماندة پوست. مجمع. محفل. نوع. طرز.
داماس- (Damas) امید.
دامان- (Daman) ضلع. پاشنه. كرایه.
داماندا- (Damanda) محتاج. نیازمند.
دامبا- (Damba) بند. سدّ.
دامجی- (Damcı) قطره. چكه.
دامغا- (Damğa) مُهر. نشانه. علامت. آلت داغ زدن. تهمت. افتراء. داغ یا مهری كه بر ران اسب یا چهارپایان دیگر می‌زدند و اسبان خاصه را داغ می‌كردند. سنگ و كلوخ.
دامقان- (Damqan) همواره چكنده.
دامقیل- (Damqıl) خال. لكه. خالدار.
داملا- (Damla) قطره. چكه. بیماری نقرس. چكیده.
دامو- (Damu) جهنم.
دامیر- (Damır) ریشه. پستان. عیب. رذالت. رگ. اصل. بن.
دامیز- (Damız) قطره. مایه. بركت. چكیده. آخور گاو.
دامیش- (Damış) تراوش.
دامیل- (Damıl) استراحت. تنفس.
دامیم- (Damım) قطره.
دامین- (Damın) قطره. زیرین. دامن.
دان- (Dan) سپیده. صبح. سپیدة سحر. با ارزش. فوق العاده. زمان یا مكان دوشیده شدن حیوانات شیرده.
داناپا- (Danapa) قاپ بزرگ.
دانادا- (Danada) تله. دام.
دانار- (Danar) دانة توأم با ساقه و برگ خشك گیاهان دانه دار. انكار كننده.
داناس- (Danas) پشتة خرمن.
داناش- (Danaş) زن. دختر.
داناوار- (Danavar) بر باد رفته.
دانچا- (Dança) سپیده. سحر.
داندا- (Danda) فردا.
داندای- (Danday) لب. پهنة آسمان. كام.
داندی- (Dandı) شیك. طناز.
دانسارا- (Dansara) شفق. سرخی شفق.
دانلا- (Danla) سپیده دم. سحرگاه. فردا.
داوان- (Davan) راه تنگ.
داوانا- (Davana) آستانه.
دایات- (Dayat) ریشه. تكیه گاه. سند.
دایار- (Dayar) آماده.
دایاق- (Dayaq) پشتیبان. شمع. تیر. پایه (درساختمان). پایگاه. اتكا. حائل. پشتگرم. پشتوانه. عصا. چوبدست.
دایالی- (Dayalı) دایه دار. همیشه. مستند.
دایالیش- (Dayalış) توقف. تعطیل.
دایام- (Dayam) دوام.
دایاما- (Dayama) تكیه دهی. سنگ برجستة كنار تنور. آغل گوسفند یا بز.
دایانبا- (Dayanba) تكیه گاه.
دایانتی- (Dayantı) توقف. صبر.
دایانما- (Dayanma) توقف. ایستادگی.
دایانیش- (Dayanış) طرز ایستادن. یا قرار گرفتن. ایستادگی.
دایانیم- (Dayanım) پایداری.
دایسو- (Daysu) شاهزاده.
دایقین- (Dayqın) عظمت. شوكت.
دایلان- (Daylan) نیرومند. مشكل پسند. ساقة بلند و بدون شاخه.
دایماز- (Daymaz) مقاوم. محكم.
دایمای- (Daymay) همواره. همیشه.
دایمای- (Daymay) همواره. همیشه.
داینا- ادا. (Dayna) برادر. علامت تأكید. مانند: دئ داینا (بگو دیگر). امین. مادر.
دایناب- (Daynab) استناداً.
درگل- (Dərgəl) در باغی كه از تركه بافته شده باشد.
درگم- (Dərgəm) تصور. فرض.
درگن- (Dərgən) انبوهه. مجموعه. كسی كه همه به دور او جمع می‌شوند و از وی اطاعت می‌كنند. ارابة اسبی.
درگیش- (Dərgiş) شركت. كمپانی. سبد. كاروان.
درگیل- (Dərgil) گلچین. رنگارنگ.
درلم- (Dərləm) مجموعه. كلكسیون.
درلن- (Dərlək) مجموعه. كلكسیون.
درمت- (Dərmət) كوچه.
درمن- (Dərmən) معالجه. به صورت «درمان» وارد زبان فارسی شده است.
درنك- (Dərnək) انجمن. محفل. گروه.
دریان- (Dəryan) سبد بزرگی كه از تركة درخت بافند.
دریش- (Dəriş) بیرونی. چینش. تجمیع.
دریل- (Dəril) بافتة پراكنده و غیر فشرده.
دریم- (Dərim) خوشه‎ای كه بعد از درو، در مزرعه بماند. برداشت. درو. جماعت.
درین- (Dərin) گروه. گود. عمیق. همه جانبه. پیچیده.
دمرن- (Dəmrən) آهن نوك تیز.
دمیر- (Dəmir) آهن. محكم. سخت. استوار.
دمیر گوجو- (Dəmir gücü) نیروی آهن.
دمیرای- (Dəmiray) سالم چون آهن و زیبا چون ماه.
دمیرتای- (Dəmir tay) سالم چون آهن.
دمیرل- (Dəmirəl) آهن پنجه.
دنكتاش- (Dənktaş) همتا.  
دوبان- (Duban) منطقه. حوضه.
دورا- (Dura) نقطه. دیوار. استقامت. پایداری. دارو. شهر. خانه. مسكن. آشكار. طرف زیرین ناخن اسب. سپر.  
دوراب- (Durab) معاون. دستیار.ته مانده. عصاره. دُرد.
دورات- (Durat) تصمیم. ایستگاه.
دوراس- (Duras) بلند. مرتفع.
دوراش- (Duraş) استقرار. جایگیری. آرام.
دورال- (Dural) زندگی. عمر.
دورام- (Duram) مكث. توقف. پشتیبان. حامی. هدف.
دورامان- (Duraman) نوجوان تنومند.
دوراناق- (Duranaq) پشتیبان. حامی.
دورای- (Duray) گوشه در طرح یا رسم.
دوربا- (Durba) لولة بخاری. دودكش كورة آجرپزی.
دوربات- (Durbat) شكل. هیكل.
دورباش- (Durbaş) قانون. قاعده. ثابت. متین. همین.
دورباشان- (Durbaşan) مأمور.
دورسات- (Dursat) ستون. تیرك.
دورشاق- (Durşaq) جوانه. سبزة نو.
دورقا- (Durqa) پرهیز. اخطار. منزل.
دورقاب- (Durqab) قالب.
دورقال- (Durqal) محیط. آسایش. قالب.
دورقان- (Durqan) سالم. تندرست. مقیم.
دورقای- (Durqay) سالم. تندرست. مقیم.
دورقوت- (Durqut) سالم. مانا. مسكن. منزل. ابله.
دورقون- (Durqun) راكد. بی‎حركت. ساكن. متوقف. انتهای رودة بزرگ. انتهای مخرج چهارپایان.
دورما- (Durma) توقف. ایستایی.
دورمان- (Durman) زمانی. وقتی. آویزهای زینتی زین.
دوروت- (Durut) مسكن. مأوا. زندگی.
دوروش- (Duruş) طرز ایستادن. حالت. ژست. استواری. مقاومت. توقفگاه. ایستگاه. كردار. درگیری.
دورول- (Durul) دولت. حضور. خویشاوند. بقاء. شفاف. عصاره. دُرد.
دورولان- (Durulan) زلال شونده. زیستگاه.
دوروم- (Durum) ایستادگی. وضع. وضعیت. حالت. پایداری. شرایط. غلظت در مایعات. دوام. ثبات. تاب تحمل. منزلگاه. استراحتگاه. ریگ. پاشنة در.
دوزن- (Düzən) زمین صاف. دشت. سیستم. ترتیب. آكورد. حیله. كلك. نظم. بی ضرر.
دوْغا- (Doğa) طبیعت.
دوْغار- (Doğar) زاینده. بچه زا. صبح. سحر. گوسفند یا بز.
دوْغالان- (Doğalan) مدوّر.
دوْغان- (Doğan) باز. قوش. شاهین. (Falco) زاینده. آفریننده. زایا. تكثیریابنده. سد. مانع. برادر. شجاع خصم افكن. خویشاوند. برادر یا خواهر.
دوْغای- (Doğay) پیچ و خم رودخانه.
دوْغرول- (Doğrul) راستی. درستی.
دوْلات- (Dolat) تابه. ظرفی برای برگرداندن و پختن.
دوْلاتار- (Dolatar) گنده. حجیم. درشت.
دوْلادای- (Doladay) تپه. بلندی.
دوْلار- (Dolar) فصل تابستان. جنگ.
دوْلاشان- (Dolaşan) پیچنده.
دوْلام- (Dolam) به اندازة یكبار پیچیدن. حلقه. پیچ. تاب. محیط. اندازة طول در بافندگی برابر با 8 متر.
دوْلاما- (Dolama) پر پیچ و خم. مارپیچ. شرایط. پیچ در پیچ. پیچ. عقربك انگشتان. پیشبند كار. بند قنداق. شال یا تسمه‎ای كه دور كمر پیچند. نوعی دامن زنانه. نوعی غذا كه برگ تاك و مانند آنها را بر گوشت قیمه پیچند. امروزه دولما می‌گویند. التهاب چركی انگشت. آماس انگشت. پیچ خوردگی (پا). مانور.
دوْلامان- (Dolaman) نوعی قارچ خوراكی شبیه به سیب زمینی. بی انتها. بی سرو ته. كودن. فربه. لاله.
دوْلان- (Dolan) بی همتا. جنگل انبوه. گرداب. دایره. هیزم. جهان. گیتی. پُر. كامل. جای نگهداری سگهای نگهبان. متین. چرخان.
دوْلانا- (Dolana) آلوچة جنگلی.
دوْلانات- (Dolanat) ابزار شكار ماهی.
دوْلای- (Dolay) گروه. راه باریكه. راه پرپیچ و خم. غیر مستقیم. اطراف. حومه. حوزه. ناشنوا. مملو. سرشار. همه. شمول. عمومیت. دنیا. مردم. خرگوش. جهانگیر. قضا (نماز و روزه). مشورت. فتنه. فاسد. مَشك.
دوْلبار- (Dolbar) تخمین. برآورد.
دوْلدا- (Dolda) حصار. پناهگاه. جایی كه آفتاب نبیند. حمایت. منقار. لبة كلاه. برآمده. باد كرده.
دوْلدان- (Doldan) محلّی كه آب از آنجا به روی پروانة آسیاب می‌ریزد و پروانه را می‌گرداند.
دوْلقا-  (Dolqa) كلاهخود. آهن گردی كه محور ارابه در آن باشد. فایده. مفهوم. معنا.
دوْلقام- (Dolqam) توانایی حل مسئله.
دوْلقان- (Dolqan) پر. سرشار.
دوْلقای- (Dolqay) اطراف. محیط. درد. رنج. زیگزاگی.
دوْلقوم- (Dolqum) تلاطم. تموّج. سلاح. تجهیزات.
دوْلقون- (Dolqun) غنی. سرشار. پرمضمون. همه جانبه. بلوغ. كمال. چاق. گوشتالو. پر باد كرده. متأثر. گرفته. قهرآلود. اشك آلود (چشم). موج.
دوْلمان- (Dolman) سرگشته. مبهوت. چاق.
دوْلمای- (Dolmay) گرز. تخماق.
دوْلوش- (Doluş) انباشتگی. حالت پر شدن. آكندگی. شتر ماده سه ساله.
دوْلون- (Dolun) ماه شب چهارده. بدر تمام. تمام. بی‎نقص.
دوْمال- (Domal) تپه. تل.
دومان- (Duman) مه غلیظ. بخار. ابر. دود. گرد و غبار. غم و اندوه. غصه. كدر. مبهم. مه آلود.
دومرول- (Dümrül) تیزی نوك تیر. پیكان. اندیشمند. حیات بخش. آفریننده. آغازگر زندگی. گرداب. گردباد.
دوْناتا- (Donata) پارچة منقش.
دوْنار- (Donar) فصل زمستان. منجمد شونده.
دوْنان- (جان)(Donan) كرّه اسب چهار ساله. لباس تازه. لباس پوشیده.
دوْندار- (Dondar) جای سرپوشیده. جای ساكت. فعل امر به معنای «منجمدكن».
دوْندورا- (Dondura) صحرای یخ زده. پیمانی. مقاطعه.
دوْندورما- (Dondurma) بستنی. یخ زده. یخی. منجمد. هوای صاف و بسیار سرد. بتون. ماست گوسفند.
دوْنقار- (Donqar) گوژ. برآمدگی پشت یا سینه. غوز. قوز. انحراف و كجی. حدبه. سرپایین.
دوْنقال- (Donqal) لجوج. سمج. یخچال طبیعی. دارا. بسیار سالخورده. ثروتمند. تركة باریك چوب.
دوْنقور- (Donqur) كلاف. بهم چسبیده. بی شاخ. بی دم. كله شق. نفهم. دیرفهم. توله سگ. پشم زمخت.
دوْنقون- (Donqun) سرشار. منجمد. خسوف. گرفته.
دوْنمار- (Donmar) تیر مخصوص شكار.
دوْنول- (Donul) بلند. مرتفع.
دووال- (Duval) خط دار. خراشیده.
دویار- (Duyar) احساس.
دویانا- (Duyana) علنی. آشكار.
دویغون- (Duyğun) حساس. متأثر.
دوْیلان- (Doylan) زیبا. كامل.
دوْیلون- (Doylun) ارزشمند. شیك. ظریف.
دوْیول- (Doyul) كمك خرج. مدد معاش. ملك و آب و زمینی كه در قدیم از طرف پادشاه به كسی واگذار می‌شد كه از درآمد آن استفاده كند.
دویوم- (Duyum) احساس. مكاشفه. ادراك. الهام.  غنیمت.
دوْیون- (Doyun) راهب. كافی. معتمد. سیری. خدا.
دیبین- (Dibin) تماماً. كلاً. كاملاً.
دیپچین- (Dipçin) كامروا. سالم.
دیدیش- (Didiş) جدایی. كوشش. تحریك. نزاع.
دیدیم- (Didim) تاج عروس. خراشیده. جسارت.
دیدین- (جان)(Didin) زنبور وحشی. سعی.
دیرمان- (Dırman) رنگ آبی تند. جن. دیو. مرز مزرعه.
دیریت- (Dirit) بخش. قسمت. گندمی كه سبوس آن گرفته شده باشد.
دیریش- (Diriş) غیرت.
دیریل- (Dırıl) كنار درّه.
دیریم- (Dirim) خون. زندگی. چوبهای دور آلاچیق.
دیزیل- (Dizil) درجه.
دیزیم / دیزین- (Dizim) رشته. ردیف. بسته. لیست. سیاهه.
دیكش- (Dikəş) شاخه. بازو.
دیكمن- (Dikmən) قله. ستیغ. دارای شاخ عمودی.
دیلبان- (Dilban) مترجم.
دیلداش- (Dildaş) همزبان.
دیلمار- (Dilmar) خطیب. سخنگو.
دیلمان / دیلمانج- (Dilman) مترجم. سخنگو. رابطه. میانجی. زبان آور. گستاخ در سخن گفتن.
دیلن- (Dilən) خواستار.
دیلیز- (Diliz) جوانه.
دیلیش- (Diliş) ایجاد شیار.
دیلیم- (Dilim) قاچ. برش. قطاع در دایره. دندانه. مزغل.
دیلین- (Dilin) قاچ. دندانه. خطوط و شِعب‌هایی بود كه از اثر پای اسب و انسان در جاده‌ی زمین به هم رسد.
دینلر- (Dinlər) مونس. همدم.
دینلش- (Dinləş) سازش. استماع.
دینیش- (Diniş) تختة كلفت. آسوده.
دینیل- (Dinil) قاپی كه بریده ونصف شده تا راحتتر بیفتد.
دینیم- (Dinim) آرامش. آسودگی. توقف.
سئزر- (Sezər) حساس.
سئلان- (Selan) هوای سرد و سوزناك زمستان.
سئلن- (Selən) جای نزدیك. ثروت. دارایی. مسیل.
سئور- (Sevər) دوستدار. طرفدار. پرستنده. عاشق. نقطه ضعف. نقطة خطر و كشنده.
سئیوان- (Seyvan) ایوان. جلوخان. چادر.
سابار- (Sabar) انگشت. كوبنده.
سابان- قد.(Saban) خیش. ابزار شخم زنی.
سابای- (Sabay) فالبین.
ساپات- (Sapat) رفو.
ساپار- (Sapar) بیراهه. كجراهه. جای گریز. راه فرار. تفاوق. فرق. كنارة شهر. آزاد. تغییر دهندة راه.
ساپال- (Sapal) نخ لباس. نخ. قیطان.
ساپالان- (Sapalan) برجسته.  
ساپان- (Sapan) فلاخن. پلخم. گاوآهن. فهم. درك.
ساپانتا- (Sapanta) خشن. زمخت.
ساپتال- (Saptal) یك رشته نخ.
ساپدار- (Sapdar) رنگ خاكستری.
ساپدال- (Sapdal) مویی كه بیرون از حلقة گیسو بماند.
ساپقا- (Sapqa) سنگلاخ. صخره زار.
ساپقان- (Sapqan) فلاخن سنگ انداز.
ساپلام- (Saplam) نصب. نخی كه در سوزن كنند.
ساپلیم- (Saplım) علاوه. ضمیمه. پیوست.
ساتار- (Satar) فروشنده. جای پشته كردن هیزم در جنگل.
ساتاش- (Sataş) تعرض. تصادف. برخورد. درگیری.
ساتاشان- (Sataşan) باران خورده.
ساتای- (Satay) دلاورمرد. دلیرمرد. شیرمرد.
ساتقان- (Satqan) فروشنده. بسیار فروشنده.
ساتقین- (Satqın) خودفروخته. جیره خور.
ساتیت- (Satıt) محبوب. دلدار.
ساتیر- (Satır) نمد بزرگ دور چادر.
ساتیش- (Satış) فروش. فروشی.
ساتیم- (Satım) فروش.
ساتین- (Satın) قیمت. بهاء. نذر.
ساچا- (Saça) گشوده. پهن. فایده. بهره. اسراف.
ساچارا- (Saçara) غذایی كه بین دو ساج پوشیده از خاكستر پخته شود.
ساچاران- (Saçaran) پرحرف.
ساچان- (Saçan) افشاننده. جوانمرد. بخشنده. نیكو. خطیب.
ساچمار- (Saçmar) كاه درشت.
ساچیر- (Saçır) افشان.
ساچیش- (Saçış) تابش. حل. تحلیل.
ساچیل- (Saçıl) پخش شده. رها شده. قربانی بی خون.
ساچیم- (Saçım) (ساچاقلی كیلیم) نوعی گلیم بسیار لطیف تر و ظریف تر از جاجیم و از پشم بهاری گوسفندان كه لطیف ترین و درخشنده ترین پشم است، بافته می‌شود. نوكر. تابع. تقسیم. پراكنش. تراوش.
ساچین- (Saçın) پراكنده. افشانده.
ساچینا- (Saçına) تا صبحدم.
ساخات- (Saxat) چلاق. لنگ. توقف.
ساخان- (Saxan) ظرف مسی گود با ظرفیت نیم لیتر.
ساخاو- (Saxav) نگهبان.
ساخلام- (Saxlam) پرونده.
ساخلانا- (Saxlana) راز. سرّ.
ساخلوْو- (Saxlov) پادگان. محل استقرار گروهی نیروی نظامی.
ساخلیم- (Saxlım) مانند هم ساخته شده. كارآمدی.
ساخمان- (Saxman) پاپوش. جوراب.
ساخنا- (Saxna) تخم دانه دار. سبوس. 
سادار- (Sadar) ستون. پشتیبان.
سادانا- (Sadana) احمق. ابله. بسیار بلندقد.
ساراب- (Sarab) آبراه یا كانال سر پوشیده.
سارات- (Sarat) غربال بزرگ.
سارار- (Sarar) بافنده. تابنده.
ساراسان- (جان)(Sarasan) نوعی آهو با پوست قیمتی. خدای زمستان.
ساراقا- (Saraqa) تجهیزات. صف. ردیف. تفریح. مجلس. استهزاء. تحكّم.
سارام- (Saram) كبریت. آتشگیره.
ساران- (Saran) ضعیف. خسیس. صمیمی. بافنده. تابنده.
سارانا- (Sarana) چماق.
سارای- (Saray) سرا. كاخ. ساخته شده. ماه درخشان.
سارپان- (Sarpan) رومیزی.پشتة بزرگ كاه.
سارپین- (Sarpın) صندوق. چمدان. انبار. انبار بزرگ غله.
ساردام- (Sardam) نوعی پارچة ظریف.
سارسار- (Sarsar) گردباد.
سارقان- (جان)(Sarqan) نوعی ماهی. خدای اژدها. جاری شونده چون آب. نوعی غذا از شیر آغوز. افتاده. لنگان. فنر.
سارقیم- (Sarqım) برف ریزه.
سارقین- (Sarqın) قطره. دوست داشتنی. جذاب.
سارماش- (Sarmaş) آویختگی یا وابستگی چیزی به دیگری. پُرس (واحد غذا). سرویس. جنگ. درگیری.
سارماشان- (Sarmaşan) پیچنده. بالارونده.
سارماشیق- (گیا)(Sarmaşıq) نیلوفر وحشی. عشقه. پاپیتال. پیچنده. پیچ خورنده.
سارمال- (Sarmal) حلزونی. مارپیچ. دشوار. بغرنج.
سارمای- (Sarmay) سرای. خانه. روغن نباتی.
سارناشا- (Sarnaşa) كاسه. جام.
ساریشین- (Sarışın) زردفام. بلوند. بور.
ساریل- (Sarıl) مغفر. كلاهخود اسب. گرامی. محبوب. آواره. پیچنده.
ساریلان- (Sarılan) ساری. مسری.
ساریمان- (Sarıman) زرد فام.
سارین- (Sarın) ترانه. كدر. غصه. متصل. سلسله. وضعیت. روند. روش.
سازان- (جان)(Sazan) ماهی كپور. (cyprinus cərpio) باد سرد. باران كوتاه، شدید و ریز دانه. جوش جوانی.
ساغال- (Sağal) دست راست. معاون. دوست نزدیك. امكان. تمكن. دوشش. دورنگ. چركین.
ساغام- (Sağam) اكنون. هم اینك.
ساغان- (Sağan) دوشنده. شیردوش. نوعی پرندة شكاری. بشقاب بزرگ و گود. پیكان. دكتر. پزشك.
ساغانا- (Sağana) دخمه. گور. سردابه.
ساغانار- (Sağanar) هریك از قسمتهای انبار غله.
ساغای- (Sağay) روغن نباتی. اندیشمند. فكور.
ساغایان- (Sağayan) مردّد. دودل.  
ساغدای- (Sağday) تماماً. كلاً.
ساغرات- (Sağrat) چنبره. كلاف. سرحد. مرز.
ساغلام- (Sağlam) سالم. تندرست. زنده. سرحال. درست. درسته. دست نخورده. كامل. امین درستكار. پولی كه به راحتی در بازار خرج شود.
ساغلای- (Sağlay) تمام. همگی. زنده. بیمارستان. سالم.
ساغلیم- (Sağlım) نجات. سالم.
ساغین- (Sağın) دوشا. شیری. شیرده. مقداریك بار شیردوشی. درستكار. سالم. ظرف شیردوشی. زیبا. گورخر. شراره. آذرخش.
ساقالای- (Saqalay) حیوانی كه چوپانان به نوبت برای تغذیه ذبح كنند.
ساقان- (Saqan) ظرف بزرگ برای نگهداری ارزاق.
ساقانا- (Saqana) هاون.
ساقانار- (Saqanar) هرقسمت از انبارهای روستایی.
سالاب- (Salab) شیاری كه سیل گشوده باشد.
سالار- (Salar) دلاور. مردافكن.
سالاغات- (Salağat) نشان. راهنمایی.
سالاغان- (Salağan) حمله ور. حمله كننده. متجاوز.
سالاقای- (Salaqay) منگولة حلقة گیسو.
سالاما- (Salama) پُشته. انبوهه. قطران. زفت. آلاچیق.
سالامان- (Salaman) آزاده. برازنده.
سالاوان- (Salavan) گودالی كه بر اثر ریختن آب درست شده باشد. آبراهه.
سالای- (Salay) دوخت لحاف.
سالبا- (Salba) لكّة بزرگ. گاوآهن. فلاخن.
سالبات- (Salbat) تكبر. غرور.
سالبار- (Salbar) كفش برف نوردی. زنی كه به مهر و محبت شوهرش اعتماد ندارد.
سالباش- (Salbaş) سربهوا. كسی كه سرش بلرزد.
سالبان- (Salban) پیچه. پیچك. پیچیده.
سالتا- (Salta) نوعی ژاكت.
سالتار- (Saltar) تأثیر. ترس. باك. واریزه. خرد و ریز.
سالتان- (Saltan) تمیز. پاكیزه. تنها. فقط.
سالتین- (Saltın) مطلقاً.
سالچا- (Salça) تكة بزرگ.
سالخاج- (Salxac) نوسانگر.
سالخیم- (گیا)(Salxım) خوشۀ انگور. باشنگ. خوشه. نوعی گیاه است یا گلهای بنفش آویزان. (Bunch)
سالدات-  (Saldat) سرباز. سپاهی.
سالدار- (Saldar) نتیجه. سبب. پایان ناخوشایند.
سالدام- (Saldam) جلوه. جدّی. سرسنگینی. وزن. ردیف. زمینه.
سالدان- (Saldan) چوب بلند دو شاخه برای ارتباط دادن محورهای ارابه به یوغ.
سالدی- (Saldı) فرق درآمد و مصرف در زمان معین. روح بد. روح خبیث.
سالسال- (Sal sal) سمسمی. شخص شل و سست. آنكه كارها را به كندی و تأنی انجام دهد. ابله.
سالسامان- (Salsaman) لایعقل. سرخوش.
سالقا- (Salqa) لباس. چموش و سركش (اسب). شل. آویخته. سرنوشت.
سالقادا- (Salqada) صاحب ثروت زیاد. میراث. ماترك. مالی كه فروش نرفته و باقی بماند.
سالقار- (Salqar) فرمانده. آهسته. آرام. قدیمی.
سالقارا-  (Salqara) بیهوده. افتراء. آزاد.
سالقاش- (Salqaş) سركش.
سالقام- (Salqam) حمام. كهنه. قدیمی.
سالقان- (Salqan) شلغم. ساختمان. بعثت. خنك. سالار. سریع. راه خمیده. لنگر. متانت.
سالقور- (Salqur) آماده برای جنگ. حمله ور.
سالقین- (Salqın) حمله. هجوم. یورش. اپیدمی. نسیم خنكی كه در روزهای گرم بوزد. مسری. سرایت كننده. تند. شدید. سریع. بیهوده. عبث. یكباره. ناگهانی. آزاد. سراب. خیال. سایه. سرد. مزاحم. شلغم.
سالما- (Salma) پرتاب. قربانگاه. كنایه. مالیات. آزاد. در گویش تركمنی به معنای كمند است. آبگوشت خمیری گوشت دار. روسری بزرگ. آبی كه از جویباری به جویبار دیگر بیاورند. سربهوا. آغل سرپوشیده. چای شیرین.
سالماتا- (Salmata) سربهوا.
سالماش- (Salmaş) جنگ. درگیری.
سالمان- (Salman) واریزه. خرد و ریز. سربهوا. آهنگر. 
سالوا- (Salva) چوب بلند برای زدن میوه از شاخه های بلند.
سالیان / سالیانا- (Salyan) مالیات.
سالیش- (Salış) قیاس. تطبیق. دامن. دامنه.
سالیم- (Salım) كم. كافی برای یكبار مصرف. جایزه. نیرو. توان. آزادی. شمشیر. عادت. قانون. آیین. منطقه. سَمت. سن. بادخشك پاییزی.
سالین- (Salın) جَست. ادا. آزاد. آویخته. تشك. انبار. خزانه.
سالینا- (Salına) به سلامتی. به نیكی.
سامارا- (Samara) نامه. مكتوب.
سامال- (Samal) نسیم. باد خفیف.
سامالا- (Samala) زفت. قطران. نوعی میوه شبیه به هندوانه. بوستان گؤزلی نیز گویند.
سامای- (Samay) قسمتی از سر میان گوش تا پیشانی.
سامپال- (Sampal) ضامن. پراكنده.
سامتار- (Samtar) كهنه مهنه. لباس كهنه.
ساملا- (Samla) زفت. قطران.
سانات- (Sanat) عیار. حساب.
ساناتا- (Sanata) مفتون. شیفته.
سانار- (Sanar) همتا. معادل.
سانال- (Sanal) مجازی. موهوم. غیرواقعی. نامدار.
سانالپ- (Sanalp) سان+آلپ. دلاورمرد.
سانام- (Sanam) ستایش. شمار. حساب كتاب. رؤیا.
ساناما- (Sanama) شمارش. تخمین.
سانامال- (Sanamal) بی شمار.
سانجار- (Sancar) شمشیر كوچك. فرو كننده. الصاق كننده. نوعی پرندة شكاری. كسی كه سلاح خوبی دارد یا از آن به خوبی استفاده می‌كند.
ساندا- (Sanda) آدم توخالی. سبك سر.
سانداش- (Sandaş) هم شمار. هم اندازه.
سانقان- (Sanqan) دارای مزة نامناسب و غیرخوشایند.
سانلی- (Sanlı) نامدار. معتبر. معیّن.
سانمال- (Sanmal) نوعی نوشیدنی حاصل از تخمیر شیر.
سانیر- (Sanır) خیال. قلة كوه. برگة مخصوص تقسیم آب.
سانیم- (Sanım) احتمال.
ساوات- (Savat) نقش روی اشیاء طلایی و نقره ای. شلغم. صورت. رخ. گوشه یا چارچوب در و پنجره.
ساوار- (Savar) گندم دیركاشته شده. گندمی ‌كه دیرتر از موعد كاشته شده. جنگجو. جوشن. دفع كننده.
ساواش- (Savaş) جنگ. دعوا. ستیز. پنبه زنی.
ساوالا- (Savala) سیاق. روش. هماهنگی.
ساوالان- (Savalan) جذب كنندة صدا. وحی گیر. گیرندة هدیه. باجگیر. كوه نوك تیز. نام بلندترین كوه آذربایجان.
ساوام- (Savam) مقدار پنبه یا پشمی كه برای هر نوبت حلاجی بكار رود.
ساوان- (Savan) نوعی گلیم ضخیم كه از نخ ابریشم بافته می‌شود. جُل. پوشش. دفع كننده. سفیر. فرستاده.
ساوای- (Savay) سوا. سوای. غیر از. دیگری.
ساورین- (Savrın) ارمغان. تحفه. عهد.
ساوقان- (Savqan) نگهدارنده. سایبان.
ساولا- (Savla) راه. روند. مصلحت. انعكاس. رفلكس. داستان. حكایت. نوعی ابزار ماهیگیری.
ساوما- (Savma) دفع.
ساوین- (Savın) شهرت. آوازه. فعل امر به معنای «بدان».
سایا- (Saya) نوعی شعر. صاف. هموار. ساده. یكدست. یكنواخت. یكرنگ (پارچه). آدم ساده. قطعات شعر فولكوریك. نغمه‎های ایام نوروز و اعیاد ملی. پستایی كفش. رویة كفش. بی‎ریا. دراز. بلند. سبُك. جای كم عمق در آب. بدون آهنگ. آغل روباز. آخور. چاقوی ظریف. لقب. از مراسم پیش از نوروز در آذربایجان. 5 نفر كه با حالت و لباس خاص و همراه با چند حیوان، در روستا گردند و اشعاری خوانند و مردم به آنها هدایایی دهند تا محصول فراوان باشد.
سایات- (Sayat) نامدار. جای خشك كردن میوه. حصار.
سایار- (Sayar) مؤدب.كوشا. شمارنده.
سایام- (Sayam) حساب. شماره.
سایان- (Sayan) ارجمند. مؤدب.شمارنده. اعتناء كننده. توجه كننده.كنتور.
سایبا- (Sayba) اشاره. سیگنال. علامت. مشهور.
سایپای- (Saypay) مدارا. رعایت.
سایتا- (Sayta) كمان. سیم (در آلات موسیقی).
سایتاش- (Saytaş) زیبا.
سایتال- (Saytal) بزرگ. گنده. چهارشانه. تنومند. تناور. عالی. سالم. برگزیده.
سایخاش- (Sayxaş) ساكت. بی‎حركت (هوا). خلوت.
سایخان- (Sayxan) دلاور مؤدب.
سایداش- (Saydaş) هم شمار.
سایرا- (جان)(Sayra) سهره.
سایرام- (Sayram) كم عمق. كم مایه. جلوه گر. گِل.
سایران- (Sayran) تفریح. سخنور.
سایسانا- (Saysana) نانی كه به عنوان ارمغان به جشن برند.
سایقات- (Sayqat) سیاحت.
سایقار- (Sayqar) دقت. توجه.
سایقال- (Sayqal) شفاف. درست. صحیح. ساییده. غذای چربدار. قهوة شكردار. پایه ای كه زیر شاخة درخت بزنند. جویبار فرعی. خوش تركیب. ریاكار. زن آهسته رو. تعمیر و نگهداری اسلحه. 
سایقان- (Sayqan) زیبا.
سایقین- (Sayqın) محترم. گرامی.
سایلار- (Saylar) اعداد.
سایلام- (Saylam) لوله. گلولة پشم. كلاف پشم. انتخاب.
سایلان- (Saylan) گرامی. پرتگاه.
سایما- (Sayma) شمارش. ارزش گذاری. دوختها و زینتهای روی لباس. 
سایمان- (Sayman) شمارنده. محاسب. حسابدار. دلاور گرامی. ادوات. سلاح و یراق.
سپیل- (Səpil) افشان. پخش و پلا. قلعه. دژ.
سپین- (Səpin) كاشت. بذرافشانی. تخم پاشی. جهیزیه.
سرگن- (Sərgən) ویترین. رف. طاقچه. ارتفاع از زمین. میوه ای كه برای خشكاندن پهن كرده باشند. جاهای هموار در تپه ها. خسته. پریشان. كلاه لبه پهن. خسته. پریشان. 
سرین- (Sərin) خنك. سرد. بی‌علاقه. خونسرد.
سلین- (Səlin) خبر. اطلاع.
سمیر- (Səmir) صدا. نوا. غلیظ. سنگین. بزرگ. رشته كوه. دامنه. كوهپایه.
سوبار- (Subar) سدّ آب.
سوبای- (Subay) سواری كه مایحتاج خود را بسته و مسلح و مكمل یراق می‌راند. سابی سوار. زبده سوار. افسر. آجودان. تنها و بی‎همسر. نازا. بیكار. عزب. ظریف. ارتشبد. ریاكار.
سوتال- (Sutal) سربهوا. بیكار. علّاف.
سوتای- (Sutay) دلاور.
سوْخار- (Soxar) بدون شاخ. بدون مو.
سوْخام- (Soxam) می نرم و فروشونده. انگشت.
سوْخان- (جان/گیا)(Soxan) عقرب. كژدم. پیاز.
سوْخمان- (Soxman) چكمه. جنتلمن. مرد.
سوْرام- (Soram) عیادت.
سوْران- (Soran) پرسنده. پرسش كننده. غریو و آوازی كه لشكریان به جمعیت و ازدحام بكشند. راه جنگلی.
سورخان- (جان)(Surxan) اسب خاكستری رنگ كه خالهای سرخ داشته باشد.
سوْرقال- (Sorqal) خبر.
سوْرقان- (Sorqan) محقق. پژوهشگر. جوینده. رفت و آمد در دریا. مسافرت دریایی.
سورقای- (Surqay) ابری. پوشیده. بی میل.
سوْرقون- (Sorqun) گیسوی بلند. پشتة بلند كوهستان.
سورگون- (Sürgün) تبعیدی. نفی بلد. گیاه سلمه. جوانة گیاه. اسهال. حیوان تخمی. قوچ یا پازن گله.
سوْرمات- (Sormat) واكاوی. استفسار.
سوسات- (Susat) سكوت.
سوسار- (Susar) تشنه.
سوسال- (Susal) آبزی.
سوسقال- (گیا)(Susqal) سوسن. زنبق.
سوسون- (Susun) آبدوغ و آب مایعی كه در ته ظرف شیر شتر جمع شده باشد.
سولات- (Sulat) با معرفت. دانا. فهیم.
سولان- (Sulan) آخور. آغل. باتلاق.
سولدوز- (Sulduz) دشت پرآب. یكی از 4 اولوس بزرگ ترك.
سوما- (جان)(Suma) اردك. روحانی شمنی.
سومار- (Sumar) مشك آب. واحد زمین زراعی در ماكو معادل هشت «چاناق» تقریباً چهار هزار متر مربع. پیمانة 16 كیلوگرمی غلّه. ناقص. نارس. میوة دیررس.
سوْنار- (Sonar) در آینده. نخستین برف.
سونام- (Sunam) قربانی. شهید. لقمة نان.
سوناما- (Sunama) تقدیم. اهداء.
سوندور- (Sundur) دبدبه. شكوه. صاف. راست.
سونقا- (جان)(Sunqa) اردك نر. دُرنا.
سونگول- (Süngül) سرنیزه. مارمولك زرد.
سونگون- (Sünqün) استعداد. توانایی. تیزی.
سونوم- (Sunum) تقدیمی. عرضه شده. عرض. طلب. لقمه.
سوْیدام- (Soydam) اصیل. دوستدار اصل و نسب.
سوْیقا- (Soyqa) لباس. بالاپوش. لباسی كه از تن مرده یا اسیر بیرون آورند. نوعی كلاغ نوك دراز. میراث. هویت. لایة داخلی پوست درخت. مُرده. بی صاحب. طرز لباس پوشی.
سوْیقان- (Soyqan) مسئله. حادثه. معضل.
سویلا- (Suyla) روح حامی انسان در دین باستانی تركان.
سوْیلو- (Soylu) اصیل. ریشه‎دار.
سوْیما- (Soyma) پوست كنی. غارت. چپاول. آردی كه از گندم پوست كنده بسازند.
سوْیوت- (Soyut) مجرّد. حیوانی كه برای ذبح كردن هدیه داده شود.
سوْیوق- (Soyuq) سرد. سرما. بی‎مهری. سهل انگاری. درخی كه خودبخود خشك شده باشد. خیار تازه. توت تازه. مزرعه یا باغی كه در جنگل احداث كنند. پوست كنده.
سوْیول- (Soyul) چماق. اشراف. نجیب زاده.
سهند- (Səhənd)(ساواند) نام كوهی در آذربایجان كه دارای سه قلة بزرگ «جام»، «سلطان» و «كمال» می‌باشد و در قدیم نامش «اوچ قایا» یا «اوشقایا» بوده و به مرور زمان، واژة «سهند» جایگزین آن شده است.
سیپای- (Sıpay) محبت. مالش. ماساژ. همسایه.
سیتار- (Sıtar) نیرو. توان.
سیجاق- (Sıcaq) داغ. با حرارت. گرما. هُرم. صفت رنگهای زرد و قرمز و نارنجی.
سیخاری- (Sıxarı) لبریز. سرشار.
سیخبال- (Sıxbal) نافشردنی. غیرقابل فشردن.
سیخلام- (Sıxlam) سینه. دل. فشرده.
سیخمار- (Sıxmar) شلخته.
سیراش- (Sıraş) صف. ردیف.
سیرام- (Sıram) ردیف. صف.
سیران- (Sıran) پاروی كوچك اجاق.
سیرای- (Sıray) چهره. رخ.
سیرتام- (Sırtam) بلند. دراز. برجسته.
سیرداش-  (Sirdaş) همراز. دوست صمیمی.
سیردام- (Sırdam) شكل. قیافه.
سیرقان- (Sırqan) فانوس. گنبد. علامت. لحاف.
سیرقای- (Sırqay) خشك. خشكیده. لوچ. چپ.
سیرلان- (Sırlan) صاف. شفاف. صحیح.
سیرما- (Sırma) نوار. یراق. سرمه دوزی. رشته. رشته طلایی. گلابتون. ملیله. سردوشی.
سیرمال- (Sırmal) حلقة گیسوی كوچك.
سیروان- (Sirvan) ایوان. بالكن.
سیریل- (Sırıl) ردیف. صف.
سیرین- (Sırın) ایپدمی. واگیر.
سیغار- (Sığar) پیشانی سفید. سیگار. دوست.
سیغال- (Sığal) جلا. مالش. تیمار. پرداخت.
سیغانا- (Sığana) خانة زیرزمینی. سرداب. به صورت «سغانه» به همین معنا وارد زبان فارسی شده است.
سیغرا- (Sığra) درّة میان دو كوه. اثر زخم.
سیغلام- (Sığlam) سینه. دل. جوانه یا نهال ظریف و بلند.
سیغمال- (Sığmal) گنجایش. قابلیت.
سیغمان- (Sığman) دایره.
سیغنار- (Sığnar) اقرباء. خویشاوندان.
سیلار- (Silar) زردآلوی وحشی.
سیلای- (Sılay) كم اشتهاء.
سیلكی- (Silki) شفاف.
سیلكیر- (Silkir) افشان.
سیلیب- (Silib) دُرد. عصاره.
سیلیم- (Silim) نظافت. پاكیزگی. نردبان. بیحال. احمق. 
سیمار- (Sımar) مه آلود. گرفته.
سینار- (Sınar) شكننده. مادّه. همتا. پنج انگشتی. نصف. اقرباء. تجربه. امتحان. 
سیناش- (Sınaş) آزمایش. سنجش.
سیناشتا- (Sınaşta) آزموده شده. آشنا. تجربه شده.
سینان- (Sınan) شكننده. شكستنی.
سینای- (Sınay) روند. روش. شیوه.
سیندا- (Sında) ابزار درآوردن دملی كه در پا درآمده باشد.
سینر- (Sinər) نوش. راحت. دلگشا.
سینلی- (Sınlı) زیبا.
سینیل- (Sinil) خواهر.
سیوا- (Sıva) آب كم عمق.
شئیران- (Şeyran) راضی.
شابات- (Şabat) كفش كهنه.
شاباتا- (Şabata) كفش سبك بهاره.
شاباد- (Şabad) استاد. ماهر.
شاپاتا- (Şapata) تماماً. كاملاً.
شاپار- (Şapar) بچة بازیگوش.
شاخامان- (Şaxaman) فروتن. متواضع. شوخ طبع.
شاختا- (Şaxta) سرمای شدید. تونل. معدن. كان. سجام.
شاخلام- (Şaxlam) هنگام تابش عمودی آفتاب در روز.
شادارا- (Şadara) الك. غربال درشت چشم. آبپاش.
شارال- (جان)(Şaral) كرم. كرم باران.
شارقا- (Şarqa) بركة آب زیر آبشار.
شارلا / شارلاق- (Şarla) آبشار.
شاروان- (Şarvan) گسترده. درشت.
شاقای- (Şaqay) كال. نارس. قاپ. بجول. 
شالات- (Şalat) خیش.
شالاش- (Şalaş) ناآرام.
شالاما- (Şalama) درخت.
شالامان- (Şalaman) تشویق كننده. مشوّق.
شالای- حر.(Şalay) چنان.
شالایین- (Şalayın) لایق. سزاوار. سخت درگیرنده. بسیار گرفتار كننده. لافزن.
شالپان- (Şalpan) شل و ول. افتاده. آویخته.
شالتا- (Şalta) پول شیربها.
شامات- (Şamat) تیرك نگهدارندة تور ماهیگیری.
شاماخی- (Şamaxı) روسری. مقیاس اندازه گیری.قفل. شهری دربخش شمالی آذربایجان.
شامار- (Şamar) سیلی. كشیده.
شامان- (Şaman) افراد دینی در میان گؤگ تركها. جادوگر. ساحر. در میان مغولان كسی را به این نام می‌خواندند كه 9 نسل از نیاكان او آهنگر بوده باشند.
شامخال- (Şamxal) نوعی اسلحة سرپر شبیه برنو كه در زمان صفویه بیشتر استفاده می‌شد. سرور. بیگ. لقب خانهای داغستان.
شانار- (Şanar) نامدار. باشكوه.
شانال- (Şanal) نامدار. باشكوه.
شانلی- (Şanlı) ذی شان. عظیم. محترم. سربلند.
شاوار- (Şavar) خبر. آگاهی. شوخ طبع.
شایلان- (Şaylan) سرخوش. خمار.
شیبا- (Şiba) تیرباران. افعی.
شیدان- (Şidan) ایوان. بالكن.
شیراوان- (Şıravan) باران شدید.
شیرای- (Şıray) رنگ.
شیرلا- (Şırla) آبشار.
شیرنا- (Şırna) آبشار كوچك. ناودان.
شیلار- (Şılar) زردآلوی خام.
شیلان- (Şılan) سفرة سلاطین و امراء. طعام عام. عناب. جایی كه مهمانان از هر جا بیایند. جای با صفا جهت مهمانی دادن. مهمانی و سرور. مهمانی بزرگ. نسترن.
شیلدیر- (Şıldır) آدم فریبكار. صدای آب جاری. گردویی كه از پوست درآمده. جای كم عمق رود. اسب ناكارآمد.
شیلین- (Şılın) زباله. دورریز.
شیمار- (Şimar) صاف. سیلی.
شیمال- (Şimal) شمال. جوانة تازه.
شیمشك- (Şimşək) آذرخش. به صورت شمشك وارد زبان فارسی شده است.
شینجیر- (Şincir) زنجیر.
شینگان- (Şingan) كوتاه قد.
شینگیر- (Şingir) افشان. ‎
شینگیل- (Şingil) آرایش تابنده. نوعی تیرك میخ‎دار برای آویختن میوه‎هایی چون انگور. شاخچة كوچكی از انگور. بخشی از خوشة انگور. سبك. غیرمتین. كلاف كوچك. عمیق.
قابات- (Qabat) طبقه. اصل. بنیاد. هیزم. خشن. هیكل. بار. دفعه. نوبت.
قابار- (Qabar) حباب روی آب. تاول. پینه. میخچه. ورم كرده. باد كرده. پینه بسته. هیكل. نی.
قابارا- (Qabara) آهنی كه در پاشنة كفش زنند. میخ سرگنده كه در كفاشی بكار برند. غرور. ورم دستهای اسب. النگو. انبار كوچك. گرد و غبار. قورباغة خشكی زیست.
قابارام- (Qabaram) دیوانگی. جنون.
قاباران- (Qabaran) كربنات. غربال.
قابال- (Qabal) احاطه. مقدار مشخص شده. كنترات. عمده. محبوس. زندانی. پرحجم. مزد كلی.
قابالا- (Qabala) نوعی سیب پاییزی ترش مزه كه در زنوز آذربایجان به دست می‌آید. عمده. مقاطعه. پوشیده. بیشتر. افزونتر.
قابالان- (Qabalan) توخالی.
قاباما- (Qabama) احاطه. محاصره. ژاكت. نوعی لباس زنانه كه آستر آن از پنبه است.
قابای- (Qabay) گهواره.
قابول- (Qabul) آنچه از بنا و ساختمان بیرون آمده باشد مانند سایه بان. مخارجة عمارت. ناودان كنارة بام. گوشه.
قابیر- (Qabır) بزرگ. عظیم.
قاپات- (Qapat) محاصره. لباس.
قاپاتا- (Qapata) قسمت. بخش. گوجه فرنگی.
قاپار- (Qapar) قیمت. بهاء. جان. روح. سپر. دام. تله. شعور. اندیشه. عقل.
قاپارا- (Qapara) پوشش. ژاكت. بالا پوش بی آستین. كُرست. پولك ماهی.
قاپال- (Qapal) پناهگاه. تحصن. محصوریت. دسته. كدر. اندوه. نگرانی.  
قاپام- (Qapam) بخش. قسمت. ظاهر.
قاپان- (Qapan) ترازو. قپان. تله. دام. در برگیرنده. پوشاننده. گیرنده. گازگیرنده. گزنده. گیرا (سگ). چنگ زننده. غارت كننده. رباینده. حاكم. عمل. حركت. عكس العمل. عرقچین زیر زین.
قاپانا- (Qapana) طناب مخصوص بستن نوزاد به گهواره. ظرف بزرگ خوراك.
قاپای- (Qapay) گهواره. بدون شاخ (قوچ و بز).
قاپتال- (Qaptal) پهلوی اسب یا هر چیزی. دنده. كوهپایه.
قاپتان- (Qaptan) لباس جنگی. لانة روباه.
قاپرام- (Qapram) دیافراگم. مفهوم. محتوا. مقوله.
قاپران- (Qapran) صندوق. پوشش. فشار دهنده. بزرگ. سوراخ درخت. كندوی عسل. سنگین روش. آهسته رو. 
قاپسار- (Qapsar) مشمول. دربرگیرنده. درب باغچه كه از چوب و تركه بسازند. 
قاپسال- (Qapsal) لباس. پوشش. لباس گشاد.
قاپسام- (Qapsam) شمول. احاطه. مقوله. محتوا.
قاپسان- (Qapsan) غافل. ناآگاه. كپسول.
قاپلا- (Qapla) گروه. قافله. نیرومند.
قاپلات- (Qaplat) خلعت.
قاپلار- (Qaplar) چارچوبه.
قاپلام- (Qaplam) مساحت. لباس. شمول.
قاتاش- (جان)(Qataş) عقرب.
قاتال- (Qatal) نامهربان. سفت. پیر.
قاتالا- (Qatala) گمراه.
قاتامان- (Qataman) ظرف لیساندن نمك به گاو.
قاتان- (Qatan) برهم زننده. سالم. نیرومند. سفت. خشن.
قاتای- (Qatay) باهم. در كنار هم. دوست. خدای زلزله.
قاتسا- (Qatsa) پارو.
قاتمار- (Qatmar) لایه‎های تشكیل دهندة هر چیزی. نوعی نان كه داخلش روغن و قایماق گذاشته و كمی ‌تف داده باشند. لایه. طبقه.
قاتمال- (Qatmal) پله. نردبان.
قاتمان- (Qatman) لایه.
قاتیل- (Qatıl) طبقه. لایه.
قاتیم- (Qatım) زمان و یا عمل مخلوط كردن. پایان. ازلی. الیافی كه تابیده شده و به صورت نخ درآمده باشد. اندازة نخی كه برای دوختن چیزی در سوزن گذاشته شود. هر كوك زدن با سوزن. خویشاوند.
قاجار- (Qacar) استخوان زیرین فقرات پشت و پهلو. برجسته. دونده. رمنده. ناسازگار. حیله گر. سمج. دال سیاه (پرندة شكاری.(Aegupius monachis)) كوتاه قد. بی زبان. چوبهای ریز كه درپشت بام زیر گِل گذارند. طایفه‎ای حكومتگر از تركان.
قاجال- (Qacal) باد. نفخ. مرتع داخل جنگل. محلی.
قاجین- (Qacın) جای باز در كنار سایبان.
قاچار- (Qaçar) قاچ. چند بار. چند دفعه. دونده. كولی.
قاچام- (Qaçam) مشت. كف.
قاچای- (Qaçay) دونده.
قاچین- (Qaçın) حالتی كه سیل به دلیل شدتش بند و ممر آب را بشكند. محتاط. مهلت. فرصت.
قادات- (Qadat) ممنوع.
قادار- (Qadar) سطر.
قادال- (Qadal) گناه. جرم. جزایی. دشوار. منظره. تفریح.
قادان- (Qadan) بزرگ. محكم. سالخورده. كهنه. تیرك. اساس. پی. ممنوع.
قادانا- (Qadana) كنده كه بر پای زندانیان نهند. اسب نیرومند و باربر. زنجیر. زن بسیار چاق. مادر بزرگ. 
قاداو- (Qadav) محكم. مقدس. متین. فشرده.
قادای- (جان)(Qaday) بزغالة نوزاد. نان كوچكی كه از باقیماندة خمیر برای بچه ها بپزند.
قارا بال- (Qara bal) شربت نیشكر.
قارا چوْر- (Qara çor) شمشیر. شمشیر دراز. ارتش مردمی. پیاده نظام. فلاكت بزرگ. بلای سیاه. جن خبیث.
قارابای- (جان)(Qarabay) لك لك سیاه.
قاراپان- (Qarapan) ناودان بزرگ جلوی كاهدان.
قاراخان- (Qaraxan) حاكم ولایت كه گردن فرازی نماید و جاه طلبی نماید. حاكم بزرگ یا نیرومند. حاكم شمال. گندمگون. سیاه چرده. حاكمی كه از تباری معمولی باشد یعنی خانزاده نباشد و با كوشش فردی به حكومت دست یابد. حاكمی از تبار ماه.
قارادال- (گیا)(Qaradal) درخت بیدی با شاخهای سرنگون، سخت و مقاوم. درخت بی ثمر.
قارادان- (جان)(Qaradan) زنبور نر. یكباره. ناگهانی.
قارادای- (Qaraday) بیهوده. عبث.
قاراس- (Qaras) خُم بزرگ. سیاهی.
قاراسا- (Qarasa) مترسكی كه از چوب و پارچه درست كنند و بر بالای درخت توت نصب كنند.
قاراسات- (Qarasat) توفان.
قاراسان- (Qarasan) قانقاریا. مرگ بخشی از بافتهای بدن بر اثر نرسیدن خون كافی، ضربه یا عفونت. عامیانه. بدبین.
قاراش- (Qaraş) حریف. رقیب. عظمت. هیبت. فتنه. خوشة انگور سیاه. كمی بزرگ.
قاراشا- (Qaraşa) فتنه. مداخله. طبقة فقیر. رعایا.
قارالا- (Qarala) رنگارنگ. سیاه و سفید. از حفظ.
قارالان- (Qaralan) بداخلاق.
قارامات- (Qaramat) غصه. نگرانی. اندوهگین. خویشاوند. سرمایه. دارایی. جن كابوس در باور تركان.
قارامان- (Qaraman) سیاه تن. سیاه چشم. دلاور. پهلوان. نوعی گوسفند با دنبة چربی و پر. بی پناه. باوجود. باد غربی.
قارامته- (Qaramtə) سیه فام.
قاران- (Qaran) بی‎ثمر. لخت. شوره‎زار. بزرگ. بیننده. خسیس. پوست خام. ساحل. روح مرده. فلاكت.
قارانا- (Qarana) پیشرو. پیشتاز. مادر بزرگ. دیگ.
قارانقوش- (جان)(Qaranquş)پرستو. چلچه.(Hirundinidae)
قاراوا- (Qarava) ارابه.
قاراوال- (Qaraval) راهنما.
قاراوای- (Qaravay) نان بربری.
قارتال- (جان)(Qartal) عقاب.(Aquila)
قارتان- (Qartan) خاك سختی كه شخم نخورد.
قارتای- (Qartay) سالخورده.
قارتین- (Qartın) پیر. سالخورده. قلة كوه. تودة سنگ.
قارچین- (Qarçın) پشتی. متكا. پارچه‌ای كه جهت تزئین به دیوار بندند.خاك سفت و سیاه. كیسة پشمی.گلابی وحشی.
قاردا- (Qarda) اشاره. پناهگاه حیوانات كه با نی و خاشاك پوشانده باشند. صحرا. چراگاه.
قارداش- (Qardaş) برادر. دوست.
قاردال- (Qardal) حساسیت.
قارسال- (Qarsal) زنگولة گردن شتران.
قارسان- (Qarsan) ظرف مدوّر و عمیق خمیر.
قارقاس- (Qarqas) چارچوب. اسكلت. بتن آرمه.
قارقاشا- (Qarqaşa) سروصدا. جار و جنجال. غوغا. ازدحام.
قارقان- (Qarqan) مزرعه ای كه به آیش گذاشته نشده باشد. دزد. سارق. فالگیر. پشیمان. دیوار محكم. سالخورده.  
قارقین- (Qarqın) یخ. نوعی رندة بزرگ.پرنعمت. زیاد. نانی با روی پخته و درون خام. سیر شده از علف. حامله.
قارلاش- (Qarlaş) فقیر. بی چیز.
قارلاوا- (Qarlava) تازیانه بافته شده از طناب.
قارمات- (Qarmat) كریم. مكرّم.
قارماس- (Qarmas) مدیر.
قارماش- (Qarmaş) مخلوط ناپذیر.
قارمال- (Qarmal) منظره.
قارمان- (Qarman) آكاردئون. بهم ریخته. برجسته. باد كرده. محكم. تنومند. تناور. جاوید. جیب. 
قارماو- (Qarmav) بازی قایم باشك. اطفاء.
قارمیت- (Qarmıt) پوسته. رویه. دكور. نمود.
قارناش- (Qarnaş) برادر. میهمان.
قارنال- (Qarnal) كیف یا ساك دستی.
قارنیش- (Qarnış) بهم ریخته. درهم برهم.
قاریان- (Qaryan) دانة سفت برف.
قاریش- (Qarış) وجب.
قاریشیم- (Qarışım) مخلوط. آلیاژ.
قاریل- (Qarıl) ضامن اسلحه. طناب مویی.
قاریم- (Qarım) بنه. خندق. جوی باریك. گودال. آبگیر (معمولاً دور چادر جوی باریكی حفر می‌كنند كه آب باران و غیره به داخل چادر نفوذ نكند). به هم ریختگی. بحران. گودی اجاق. نیرو. توان.
قازار- (Qazar) حفر كننده. حفّار.
قازال- (جان)(Qazal) برگ خشك. آهو. جیران.
قازالا- (جان)(Qazala) نوعی اردك سفید یا زرد.
قازبا- (Qazba) چیز فرو كردنی. آلت تناسلی مرد. زیرخاكی.
قازمان- (Qazman) كوه كازبك در قفقاز.
قازنا- (Qazna) بزرگ. والاتبار. بسیار. ثروت. مخزن. انبار. خزینه. دولت.  
قازین- (Qazın) مخزن. انبار. خویشاوند.
قاسات- (Qasat) فقیر. تهیدست. دورة كوتاه.
قاسار- (Qasar) شق و رق. اتو كشیده. نیكو. كار جدا كردن گندم از سبوس. درشت.
قاسال-  (Qasal) ورم.
قاسان- (Qasan) پوست سفت. اثر چیزی كه روی زمین كشیده شده و خراش داده است. گندمی با كاه ظریف. هر چیزی كه سیل با خود بیاورد.
قاسپال- (Qaspal) چشمه.
قاسپان- (Qaspan) چینه دان پرنده.
قاستار- (Qastar) پنهان. مخفی.
قاستارا- (Qastara) نان ساج.
قاستیل- (Qastıl) سیب زمینی.
قاسقار- (Qasqar) میوه ای كه رو به رسیدن نهاده است.
قاسقال- (Qasqal) كفش كهنه.
قاسناق- (Qasnaq) تختة دور دایره و الك. قسمت گردی تار و ساز. كبره. پوسته. پوستة نازك روی زخم. كلاف چرخ. چنبر (دف، غربال). حلقه. فلكه. طوق. چرخ. تسمه نقاله. سیلندر. چنبر. تپالة گرد. گرداب. راكتی كه شكارچیان در زمستان به پایشان می‌بندند.
قاشاب- (Qaşab) نگهدارنده. ظرف.
قاشال- (گیا)(Qaşal) شاخه های خشك ذرت.
قاشتان- (گیا)(Qaştan) شاه بلوط.
قاشدا- (Qaşda) كنار. حاشیه.
قاشدار- (Qaşdar) راهبر. مدیر.
قاشقا- (Qaşqa) مشهور. گاو پیشانی سفید. پیشانی سفید. سفیدی روی پیشانی. هوشمند. بین دو ابرو. پیشانی. وسط پیشانی. دایرة پیش جنگ. پیشرو در جنگ. سلاحی كه از آهن ساخته و در روز جنگ بر پیشانی اسب بندند. گهواره. متانت. دلاوری. استواری. ارّابة اسبی دو چرخه. پررو. سفید. صاف.
قاشقار- (Qaşqar) جسور.
قاشقای- (Qaşqay) بی‎باك.
قاشلا- (Qaşla) تیرك حمال سقف.
قاشمار- (Qaşmar) كسی كه با حركات خنده‎دار حاضران مجلس را می‌خنداند.
قافار- (Qafar) پشتیبان.
قافتان- (Qaftan) لباس رزم. مناره ای كه با نور تزئین شده و یا جلوه گر شده است.
قافلام- (Qaflam) خاك علف دار برداشته شده با بیل.
قافلان- (جان)(Qaflan) پلنگ. نیرومند. خراب. كپك زده. خالی.
قاقار- (Qaqar) پیش از ظهر. زمان نزدیك به ظهر. بدشانس. شوربخت. نیرومند. بی رحم.
قاقال- (Qaqal) آلت نرینه. ناتوان. حرف نشنو. بد. كال. ناقص. تنبل. نوك دماغ. تاج عروس. خشك. مردم چشم.
قاقان- (Qaqan) امپراتور. پادشاه. جسور. شرزه. اوژن. بزرگ. عظیم. كمر. بند.
قالابا- (Qalaba) محترم. بزرگ. فراوان. سرشار. بسیار. مسئله. پارچ یا آبخوری بلند بدون دسته.
قالاتا- (Qalata) بزرگ. عظیم. مُهر. نشان. غلّة مخلوط.
قالادان- (Qaladan) سوراخ انبار علوفه. رختكن حمام. جایی كه حمامچی یا كیسه كش در آن نشسته باشد.
قالار- (Qalar) اسكان. حضر. مانا.
قالاز- (Qalaz) باد خشك. خیك پوستی. پُر.
قالازا- (Qalaza) غلغله. صدای مهیب. تكة زردرنگی كه از جگر گاو بدست آید. بچه‌ای كه تربیت پدر و مادر ندیده.
قالاش- (Qalaş) فضلة گوسفند. پخته. پخته شده. نان. 
قالاشا- (Qalaşa) تراشه. براده. بی ادب. اسب ناكارآمد.
قالام- (Qalam) ترس. رنج. شركت. ساختار. پیشانی نوشته. قاشق چوبی و دست ساز مناسب برای خوردن ماست و غیره. 
قالاما- (Qalama) توده. پشته. انبوه. لبالب. آتش افروزی. تلنبار. بلند. نهال. قلمه. درخت سپیدار. سبد. آزاد. گشوده. نان ضخیمی كه در دیگ بپزند.
قالامان- (Qalaman) خیزش. قیام. ابله. خیره سر.
قالان- (Qalan) بزرگ. باقیمانده. اضافی. بقیه. نوعی مالیات در دورة مغول كه هزینة سفر امراء از اهالی محل وصول می‌شد. كسی كه سفر نمی‌كند و ساكن است. مالیات اراضی.
قالاو- (Qalav) پی. اساس. حیران. مجموعه. پشته. آرزو.
قالاوا- (Qalava) درّه. سر نخ.
قالبا- (Qalba) مُهر. نشان. مخلوقات. درشت. رسم. عادت. والی. استاد. آسیستان. ناظم. مبصر. جهش.
قالپا- (Qalpa) پوشش. روكش. مرید. ملایم.
قالپاق- (Qalpaq) كلاه تركان از پوست كه پشم آن را باز نكرده باشند. كلاهی دراز كه در تركستان با پارچه سفید چكن دوزی می‌كردند و یا با ابریشم و رنگارنگ می‌دوختند. زلف. تعمیر. آرایش.
قالتا- (Qalta) كیسه. بند. بست. كوتاه. خلاصه. ابتر. جیب. كیسة وسایل ریز.
قالتار- (Qaltar) نوعی زره اسب. روباه خاكستری. معدنچی.
قالتان- (Qaltan) ضخیم. كلفت. گِِِل خشك شده. دشواری. سختی. محل تلنبار شدن غله. سیلو. عجول.
قالتای- (Qaltay) معتدل.
قالخار- (Qalxar) پرآوازه.
قالخان- (Qalxan) سپر. قاپی كه درونش را سرب پر كنند.
قالخین- (Qalxın) برآمده. برآمدگی.
قالدان- (Qaldan) انبار غلّه.
قالدین- (Qaldın) مانده. پس انداز. ذخیره.
قالقا- (Qalqa) ظرف كوچك سفالی. مخزن. انبار. منزل. ذخیره. خانه. اقامتگاه. لُپ. صورت. طاق پنجره. سپر. پرده.  
قالقان- (گیا)(Qalqan) شیرك نرم. شیرتینك معمولی. شیرك. گل پر. چرخه.
قالماز- (Qalmaz) فانی. گذرا.
قالوا- (Qalva) كاشانه. آلاچیق. خلایق. تیر بدون پیكان.
قالوان- (Qalvan) مانده. كُند. كال. لات.
قالیر- (Qalır) مانا. باقی. صدا. نغمه.
قالیش- (Qalış) اقامت. محل ماندن. نوعی كفش كه بر خلاف پاپوش از پا در نمی‌آوردند.
قالیم- (Qalım) دیرزیستی. بقا. شیر بهاء.
قالین- (Qalın) ضخیم. كلفت. پرجمعیت. پرپشت. انبوه. قطور. تنومند. ستبر. هدایایی كه روز عروسی از طرف داماد برای عروس فرستاده می‌شود. پول شیربهاء. دارایی. تجهیزات. نان ساج.
قامات- (Qamat) بازو. هوس. خواسته. غیرت. تلاش. آرزو. نیرو. فشار. قیافه. وسایل آشپزخانه.
قاماتا- (Qamata) بخش. قسمت.
قامار- (Qamar) اثر آبله بر صورت. هر چیز كوچك و فشرده. اسب كوچك جثه. احاطه كننده.
قاماز- (Qamaz) توفان. كُند. گره دار. خاك بیحاصل. حیله گر. كلاغ بزرگ. ترسناك. رماننده.
قاماش- (Qamaş) تُرش. گرد و غبار. بازداشت.
قاماشا- (Qamaşa) بی مصرف. دور ریختنی.
قامال- (Qamal) دیوار دژ. قلعه. محاصره. قصور. تقصیر. 
قامانا- (Qamana) پشته. انبوهه. تل. پشتة كاه.
قامپا- (Qampa) فشار. جای فشار دادن در وسایلی چون بیل. آماده. زن ولگرد. نوعی پارچه.
قامچی- (Qamçı) تازیانه. چوبی نازك كه سواران در دست می‌گیرند. تار. موی. میراث دار. وارث. چوب یا چماقی بوده كه به دستور راهب دین شمنی بر طبل زده می‌شد تا مردم برای استماع سخنان وی جمع شوند.
قامچیل- (Qamçıl) تازیانة كوچك.
قامسالا- (Qamsala) پالتو.
قاموت- (Qamut) ملی. حلقة گردن پرنده. قلاده.
قامیت- (Qamıt) لاغر. كم جان. نازك. بی صدا.
قامین- (Qamın) همیشه.
قانات- (Qanat) جام شراب. كانال. پرده. قسمت. فرصت. طرف. جهت. نشان. طناب كلفت. كاغذ در زبان مغولی.
قاناتا- (Qanata) تُنگ. طرح. نقشه. 
قانار- (Qanar) باله (در ماهی). قانع. فهیم. جوال.
قانارا- (Qanara) قناره. چنگگ. سلاخ خانه. بازار احشام. شكمو. پرخور.
قاناش- (Qanaş) مصلحت. صلح.
قانال- (Qanal) شكمدار.
قانام- (Qanam) سیری. اشباع.
قانان- (Qanan) فهمیده. باشعور. باادب. بانزاكت.
قانتار- (Qantar) قنطار. واحد مقیاس وزن. وسیلة وزن كشی. قپان با یك اهرم. جنگ شدید. دشمن. حالتی از سفت و كوتاه بستن اسب به قاچ زین كه بر اثر آن اسب قادر به خوردن و آشامیدن نباشد. میخی در میدان و دور از آخور كه اسب چنین شده را به آن می بندند.
قانتال- (Qatal) خشن. زمخت. درشت.
قانتام- (Qatam) آبدارخانه. مغازة بقالی.
قانچال- (Qançal) قاشق.
قانداش- (Qandaş) برادرخونی. همخون. هم نژاد.
قاندال- (Qandal) زنجیر. كنده. پابند. دستبند.
قانشار- (Qanşar) روبرو. جایی كه دیده شود. ترازوی بزرگ.
قانقای- (Qanqay) دیگ.
قانمار- (Qanmar) هدیه . بخشش.
قانیت- (Qanıt) دلیل. برهان. حجت. سند. عابد.
قانیش- (Qanış) اقناع. نیرنگ. فریب. شادی. آسایش.  
قانیشا- (Qanışa) ملكه. شهبانو.
قانیل- (Qanıl) قاعده. اصول. عرف. قانون. تكه چوب.
قانیم- (Qanım) سیراب. فهم. درك.
قاوار- (Qavar) خطر. قبركن. پوشش. جوی آب در مزرعه.
قاوارا- (Qavara) اندام. سنگ فسان. كندوی بی عسل. دروغ. 
قاواش- (Qavaş) كفش.
قاواشا- (Qavaşa) ظرف سفالی.
قاوال- (Qaval) دف. دایره. نوعی رقص آذربایجانی. تفنگ سرپر. توخالی. كج. جویبار.
قاوالا- (Qavala) جایی در ساحل دریا كه ساختمان در آن بسازند. كفش كتانی.
قاوان- (Qavan) ژیان. بندر. لنگرگاه. ظرف بزرگ دهان گشاد. دفع كننده. گرامافون. نشان. هدف.
قاوانا- (Qavana) ظرف كوچك كه از چوب تراشند.
قاواندا- (Qavanda) تور كاهكشی. توری كه از ریسمان به شكل جوال برای حمل و نقل كاه یا چیز دیگر ببافند.
قاوای- (Qavay) گهواره.
قاودا- (Qavda) اندام. جسم.
قاودان- (Qavdan) ناودان. لوله. سوراخ انبار. شوره زار. علف خشك.
قاورا- (Qavra) قبر. مزار. پس درو. خس و خاشاك. ذخیره. كنیسة یهودیان. خندق.
قاورام- (Qavram) فهم. مفهوم. مقوله. معنا. محتوا.
قاوسا- (Qavsa) خالی. پوك. بی حاصل.
قاوسال- (Qavsal) یوغ احشام. برگ سبز ذرت. خالی.
قاوسام- (Qavsam) محتوا. مفهوم.
قاوسین- (Qavsın) پوست سبز فندق.
قاوشا- (Qavşa) خالی. سبك.
قاوشار- (Qavşar) رساننده. كهنه. خراب.
قاوشال- (Qavşal) برگ خشك.
قاهمار- (Qahmar) پشتیبان. حامی.
قایات- (Qayat) پاسخ. جواب. جذبه. كشش. كاغذ.
قایالان- (Qayalan) صخره نورد.
قایان- (Qayan) لغزنده. لیز. تنبل. نعل. مضطرب. سنگی كه لایه‎های صاف و روی هم دارد. كدام طرف؟. سیلی قوی است كه از فراز كوه سرازیر شود.
قایپان- (Qaypan) خلوت. آرام.
قایتا- ص.(Qayta) مدفوع. نجاست. سرگین. دوباره. تكرار. بازهم به ترتیب. خمیده. كج. سُرنا (آلت موسیقی).
قایتار- (Qaytar) بی شرم. بیكار. چشمه.
قایتال- (Qaytal) سمبل تولد دوباره. نماد نوزایی. بازگشت. رستاخیر. سنگلاخ.
قایتام- (Qaytam) پرداخت. جبران. برعكس.
قایران- (Qayran) چمنزار. مكان مسطح. میدان. زیبا. دوست داشتنی. غیرعمیق. ارزشمند. 
قایسار- (Qaysar) سرما. سالم. صبور. متحمل. جسور.
قایشا- (Qayşa) رانش زمین.
قایشات- (Qayşat) انحناء. پیچش.
قایغی- (Qayğı) نگرانی. تشویش. اندیشه. فكر. اندوه. غم. تعصب. دلسوزی. درد. پرهیز.
قایقان- (Qayqan) لیز. لغزنده. صاف. ساده.
قایلا- (Qayla) كلنگ. حفر.
قایماز- (Qaymaz) جسور.
قاینار- (Qaynar) جوش. جوشان. داغ. خروشان. پرجوش و خروش. پرشور. چشمه.
قایناش- (Qaynaş) هماهنگ. فواره.
قایناشا- (Qaynaşa) هیجان. جوشش. خویشاوند.
قاینال- (Qaynal) لذت. نشئه.
قاینام- (Qaynam) جوشش. موج.
قاییم- (Qayım) بلند. محكم. سخت. پات. مساوی. مشاعرة آهنگدار.
قوبار- (Qubar) پرده. پوشش. خاك خشك.
قوباش- (Qubaş) شركت.
قوبان- (Quban) خاكستری.
قوبای- (Qubay) روح. روح پلید.
قوْپار- (Qopar) كوچ. سفر. سرفراز. قیامت. لكّه.
قوْپاش- (Qopaş) برجسته. باد كرده.
قوْپال- (Qopal) گرز. برجسته. باد كرده. كوتاه. كلك باز. پلید. زشت. خشن. اذیت. آزار.
قوْپان- (Qopan) همه. جدا شده. تكه كاغذ بریده شده. كوپن. بلیت. حاكم. چیره. خرگوش.
قوتات- (Qutat) خوشبخت.
قوتار- (Qutar) پایان. عاقبت.
قوتارا- (Qutara) عمده.
قوتاش- (Qutaş) خوشبخت.
قوتال- (Qutal) كفش. پاپوش. آسوده. راحت. تكه هیزم كوتاه.
قوتالمیش- (Qutalmış) تبرك یافته. سعادتمند.
قوتام- (Qutam) مجموعه. پشته. انبوه. مشت.
قوتان- (Qutan) پلیكان. آغل. محوطه‎ای كه برای خوابگاه گوسفند سازند. هالة ماه. نیرومند. دعا.
قوتای- (Qutay) ماه مسعود. ابریشم.
قوتسال- (Qutsal) مقدس.
قوتوم- (Qutum) نیت. خواسته.
قوتون- ص.(Qutun) بسیار. خوشبخت. مقدس. خشك.
قوْچاش- (Qoçaş) رهبر. پیشرو. كسی كه در جنگها ارّابه‎ها را می‌راند. زشت.
قوچال- (Quçal) تسمه یا چوبی كه دوك را به چرخ نخ ریسی محكم كند.
قوْچان- (Qoçaq) استوانه. ستون. تیرك. محكم. مقاوم. قهرمان. نیرومند. باقیماندة گیاهانی مانند كلم كه در زمین باقی بماند. باقیماندة دفتر پس از كندن ورقهای آن. چوب بلند با نوك قلابی. نشانه یا سندی كه تعداد احشام را به هنگام شمارش مشخص سازد.
قوْچاو- (Qoçav) قهرمان. نیرومند.
قوْچای- (Qoçay) قهرمان. نیرومند.
قودا- (Quda) خودپسند. باجناق. قبیله‎ای كه دختر می‌دهند. خویشاوند عروس. گوسفند. سگ بی دم.
قودال- (Qudal) فضول. قاشق چوبی.
قودای- (Quday) خدا. پروردگار. نیرومند.
قورات- (Qurat) زن نازا. منظم. مرتب. نیكو. مناسب. راحت. بی فرزند.
قورار- (Qurar) نظم دهنده. سازمان دهنده.
قوراش- (Quraş) دروغ. دسیسه. خویشاوند نزدیك.
قورال- (Qural) قاعده. قانون.
قورام- (Quram) نظریه. مرتبه. طبقه. تئوری. مهمانی. دسته. كادر. تماماً.
قوران- (Quran) معمار. نصب كننده. تأسیس كننده. آفریننده. ایجادگر. مونتاژكار. ماه بهمن در تقویم آلتایی. نام حیوانی وحشی.
قورتول- (Qurtul) مالیات. باج. جزیه. ساده.
قورتوم- (Qurtum) جرعه.
قورداش- (Qurdaş) بیماری پوستی كه در اثر آن پوست تاولهای بسیار می زند. همسال. همتا.
قوردام- (Qurdam) طرف برندة تبر دو طرفه.
قوردان- (Qurdan)حنجره. گلو. خلال دندان. گروه. كمربند.
قورسان- (Qursan) صندوق.
قورشا- (Qurşa) پارچه.
قورمات- (Qurmat) نیرومند.
قورمان- (Qurman) نیرومند. مرتب. قاب تیر و كمان.
قورمای- (Qurmay) ستاد.كسی كه دورة نظامی ‌را دیده.
قورموش- (Qurmuş) نظم یافته.
قوروش- (Quruş) اغواء. برپایی. خورشت.
قوروشتای- (Quruştay) همچون فولاد.
قورول- (Qurul) هیئت. گروه. مجمع. برجسته. باد كرده. كنگره. بنا. ساختمان.
قوروم- (Qurum) دوده. خوال. سازمان. صیغه. ساخت فعل. رنگ سیاه. زنگ آهن. گیسوی بافته. كمیسیون. نیمه روشنایی. هوای نیمه تاریك. فیگور. صدای افتادن یا فرو رفتن در آب. خسیس.
قورون- (Qurun) اثر دود بر دیوار و تنور. وقت. هنگام. زمان. خودپسند. ناودان. خیال. خر بزرگ.
قوشات- (Quşat) زنجیر. نسل. تبار.
قوْشار- (Qoşar) فرمانده. تلاشگر. شاعر. تودة گوسفند. گاومیشی كه به خیس بندند.
قوْشال- (Qoşal) دو اتاقه. آپارتمان دو اتاقه.
قوشام- (Quşam) كمربند. لباس.
قوْشان- (Qoşan) شاعر. سراینده. پیوند دهنده. انرژیك. پرتحرك. نظامیان متّحد و یك دست. بار. بهم پیوسته. جمع كردن احشام و شمردنشان. جفت شده.  
قوشلار- (Quşlar) قرقرة چاه یا نخ.
قوشمار- (Quşmar) سه عدد چوب كه آن را با حلقه‎های آهنین تعبیه كرده به هم پیوسته، شاطران به دست گیرند و مرغان و جانوران را با آن شكار كنند.
قوْشول- (Qoşul) حكم. شرط. فرمان. وضعیت. دوست.
قوْلات- (Qolat) دسترس. نیرومند مانند شیر.
قولان- (Qulan) اسب وحشی از جنس اسب و الاغ و گورخر كه اهلی نیست. (Equus hemionus) كرّه اسب دوساله. غالب.
قوْلپاق- (Qolpaq) آرایش موی سر كودك به صورت سر قوچ كه تركمنها تا سن 7 سالگی داشته باشند و علت آن باور به توانمندی و باروری قوچ است. قولپاق دو رشته موی توپی و بلندتر از موهای اطراف است كه به كودك حالت قوچ دهد.
قوْلدام- (Qoldam) كارآمد.
قوْلدان- (Qoldan) مناسب. طبیعی. نورمال.
قولون- (جان)(Qulun) كرّه اسب تا 6 ماهگی. (Equus hemionus) همتا. شبیه. تفنگ شكاری با لولة كوتاه.
قومال- (Qumal) چانه (خمیر). گِرد.
قومان- (Quman) ظرف وضو. غیور. با درایت. آبستن.
قومای- (گیا)(Qumay) نام گیاهی زیان آور. زشت. بد. سگ تازی نژاد اصیل. كلاغ بزرگ.
قومرال- (Qumral) خرمایی. زردتند یا قهوه‎ای بلوطی رنگ یا خرمایی.
قوملا- (Qumla) پلاژ. ماسه‎زار.
قومور- (Qumur) بت. صنم.
قومول- (Qumul) تپة ماسه‎ای كومه شده.
قوْنات- (Qonat) غذای مهمان. مونس. قاعده. سیار. كاناپه. قاعده. مونتاژ. مهمان نواز. گروه مهاجران. منزل.
قوْنار- (Qonar) بركت. فراوانی.
قوْناش- (Qonaş) مقارنة ماه و پروین. مقارن. برابر. همسایه.
قوْنام- (Qonam) مقام. منصب. قبر. مزار. زخمی ‌كه از بدن اسبان درآید. و بر دو نوع ساریجا و قاراجا است.
قونداش- (Qundaş) پهلو به پهلو.
قوْندال- (Qondal) صندلی یك نفرة دسته دار.
قوْنور- (Qonur) قهوه‎ای روشن. بلوطی رنگ. كهر. خرمایی. بی‎پروا. بی‎باك. دلیر. نام اسب غازان خان.
قوْنوش- (Qonuş) محل فرود. جای گود. بحث. گفتگو. منزل. قرارگاه. حساب مقارنة ماه و پروین. سیاست. مدیریت جنگ. تاكتیك. همسایه. منطقه. محله.
قوْنول- (Qonul) دل. احساس. جای خالی در زیر تخت.
قوْنوم- (Qonum) منزل. مأوا. وطن. مقر. موقع. حجم.
قوْیات- (Qoyat) قاعده. اساس. كون. بنیان.
قوْیار- (Qoyar) محل پیوستن دو آب روان. گذر. مرجع. التقاء. مركز. گذارنده.
قوْیاش- قد.(Qoyaş) خورشید.
قوْیان- (Qoyan) سابق. گذشته. گذارنده.
قوْیدار- (Qoydar) دیوانه وار. شوریده سر.
قویلان- (Quylan) عمیق ترین نقطة رود.
قوْیمان- (Qoyman) نان سوخاری.
قیپچال- (Qıpçal) فشرده. متراكم.
قیپسا- (Qıpsa) دستگیره.
قیتام- (Qıtam) خمیده. كج.
قیتان- (Qıtan) قطع كننده. برّنده. جاهل. نادان.
قیتای- (Qıtay) مونجوق. گردنبند.
قیجام- (Qıcam) تنگ. فشرده.
قیجان- (Qıcan) چنگال. چنگك. به صورت «غژنگ» به معنای صدای گریه و زاری وارد زبان فارسی شده است.
قیدار- (Qıdar) تاج مرغ یا خروس.
قیدال- (Qıdal) تور ماهیگیری.
قیرابا- (Qıraba) خرابه. ویرانه.
قیرابال- (Qırabal) خرابات.
قیراس- (Qıras) ناز. غمزه.
قیراش- (Qıraş) خراش. جادة كمی شیبدار.
قیرال- (Qıral) دولت. مردم. سوگند. وطن. انبار ارزاق. درخت آكاسیا. آویزة انگور. 
قیرام- (Qıram) ساتور. پرده. آبی كه از سردی یا گرمی نتوان نوشید.
قیرای- (Qıray) نیرومند. سزاوار. شایسته. هماهنگ. راهزن. جوان.
قیربا- (Qırba) آبخوری. مشربه. مَشك. چسب.
قیربات- (Qırbat) كَشتی. نیازمند.
قیرپان- (Qırpan) گریبان. یقه.
قیرپیم- (Qırpım) لحظه. آن. سنبل. خوشه.
قیرتا- (Qırta) كوتاه.  
قیرتاش- (Qırtaş) خمیده. كج.
قیرچال- (Qırçal) سفیدموی. زال.
قیرمال- (Qırmal) مخروطی.
قیرمان- (Qırman) دیوار. استحكام. بدشانس. نیازمند. گاومیش نر تنومند. مجموعة چیزهای خرد شده. گِرد. مدوّر.
قیزقار- (Qızqar) غذایی كه رو به سرخی نهاده باشد.
قیزقال- (Qızqal) ته ماندة گیاهان. قدرشناس.
قیزمار- (Qızmar) تفت. بسیارگرم. سوزاننده. حریص.
قیزیل- (Qızıl) طلا. سرخ. شرق. به رنگ طلایی. زرد شفاف. قرمز سوخته. پربهاء. گرانقیمت. ارزشمند. مطلق. كامل. نام نوعی باز كه در رنگهای سفید، سیاه و زرد یافت می‌شود. پرنده‎ای سرخ رنگ به شكل طوطی كه آن را نوری گویند. آشكار.
قیسال- (Qısal) خلاصه.
قیل قوش- (Qıl quş) نوعی پرندة شبیه به اردك. بلند آوازه.
قیلدات- (Qıldat) استاد ماهر.
قیلداش- (Qıldaş) همكار. عضو. همسان.
قیلدام- (Qıldam) طرف برنده و نازك كلنگ.
قیلقار- (Qılqar) فعّال.
قیلقامیش- (Qılqamış) ← گیلگه میش.
قیلقان- (Qılqan) فعّال. بسیار كننده. درختان بی برگ. مویك. داسه. دراز.
قیلمای- (Qılmay) دسته. دستگیره.
قیوراق- (Qıvraq) چابك. چست. چالاك. سرحال. با نشاط. تنگ. چسبیده. كشیده. سبك (لباس).
كؤچر- (Köçər) كوچ كننده. مهاجر. فرصت طلب.
كؤچكون- (Köçkün) بهمن. تودة برف سرازیر شده.
كؤچمن- (Köçmən) مهاجر. كوچ رو.
كؤچور- (Köçür) كوچ كننده. راننده. ارابه ران.
كؤچون- (Köçün) كوچ. مهاجرت. رحلت. ارتحال. بازار.
كؤزر- (Közər) گندم با پوسته یا با پوستة سخت.
كؤكن- (Kökən) دختر. اصلی. ریشه. منشاء. نوعی طناب كه در طول آن به فاصله‌های معیّن بندهای حلقوی شكل نصب شده و برای بستن برّه‌ها و بزغاله‌ها به كار می‌برند. شفتالو.
كؤمج- (Köməc) گیاه خزنده (گیاهی كه روی زمین می‌خزد). كندوی زنبور عسل. نان كوله. نانی كه به تنور افتاده و پخته. نوعی نان كه در زیر خاكستر و آتش پخته می‌شود. چادری كه به وسیلة ستون برپا ‌شود.
كؤمول- (Kömül) مجموعه. پشته.
كؤمه- (Kömə) كلبة كوچك. نوعی مسكن عشایری. مصالح آن عبارت است از حدود 7 تا 8 چوب بلند و خمیده كه طول هر كدام سه متر است و روی آن را با نمد می‌پوشانند. فضای آن حدود 50 متر است. گروه. جامعه. جمع.
كسگین- (Kəsgin) قاطع. برّا. برنده. تیز. تند. حادّ. شدید. قوی. جدی. آمرانه. خشن. نوعی از گرز كه سر آن با زنجیر یا دوال بر دستة آن نصب كنند.
كسمات- (Kəsmat) نمایندة خانوادة عروس یا داماد برای مذاكره با طرف مقابل برای تعیین مهریه، شیربهاء و رسوم دیگر ازدواج.
كسمت- (Kəsəmət) تنقید. قرارداد. كنترات.
كوسول- (Küsül) گرفته. مغموم. توتك. نی لبك.
كوسون- (Küsün) نیرو. توان.
كولش- (Küləş) كاه بن. كاه. پوشال. ساقة گیاه برنج.
كولك- (Külək) تلاطم دریا. برف همراه با باد. موج بزرگ. تلاطم امواج دریا. توفان شدید با برف. كلبة كوچك در بستان.
كولن- (Külən) رنگ خاكستری. خاك خاكستری بارده. بادبادك كودكان.
كیتمان- قد.(Kitman) بیل.
كیتمك- (Kitmək) حلقه.
كیران- (Kiran) چاه. خاك رسی. خاك آهكی. دامنة كوه.
كیلین- (Kilin) قطیفة نرم. اسب شاخدار افسانه‌ای.
كیملیك- (Kimlik) هویت.
گئدر- (Gedər) خرج. هزینه. مصرف. رفتنی. فانی. غرب. باختر. مركب. سرنوشت. ناسازگار. لجوج.
گئدل- (Gedəl) نوبت. ردیف. دیوار گلی.
گئدیر- (Gedir) هزینه. منفی. منها. صادرات. جانشین.
گئدیش- (Gediş) روند. جریان امور. مشی. رفتار. طول. طی. طرز رفتن. مصرف. حركت (در بازی شطرنج).
گئدیل- (Gedil) جوال.
گئدین- (Gedin) نتیجه. عاقبت. بعداً.
گئرچك- (Gerçək) حقیقت. واقع. راستی. درستی. صحت. صحیح. درست. حقیقی. واقعی.
گؤركن- (Görkən) نیكو. هنری. ارزشمند.
گؤركم- (Görkəm) ظاهر. نما. چشم انداز. حالت.
گؤروش- (Görüş) دیدار. نقطه نظر. نگرش. دیدگاه. بینش. نقطه نظر. مسابقه دوستانه. جهان بینی. نظریه. كُشتی. زیارت. جهت. دوست. آشنا.
گؤروم- (Görüm) منظره. نظر. نقطه نظر. فال. طالع. بینایی. ظاهر. وضعیت. حد بینایی. خواهر زن یا شوهر. هیكل. زیبا. خودپسند. ← گؤركم.
گؤرون- (Görün) ظن. گمان.
گؤزر- (Gözər) الك بزرگ خرمن. رفتار. تدبیر. معبر.
گؤزن- (Gözən) انبار. چشمه زار. جذاب. خوشایند. رفو. خاص. ممتاز.
گئنل- (Genəl) عمومی.
گئنیش- (Geniş) وسیع. گشاد. فراخ. باز. گسترده. پهناور. عریض. فراوان.
گئیسی- (Geysi) لباس. پوشاك.
گؤیمن- (Göymən) خدایی.
گئیمور- (Geymur) لباس.
گئییم- (Geyim) پوشاك. لباس. لباس رزم. شكل.
گئیین- (Geyin) عقب. بعداً. پشت. رحِم حیوان. زمان.
گدیك- (Gədik) گردنه. فرصت. احتیاج. نقش. امتیاز.
گدیل- (Gədil) جوال بزرگ یا كوچك.
گدیم- (Gədim) لباس. كمربند.
گردی- (Gərdi) كرت. خرد و ریزهای رشته. مولّد.
گرل- (Gərəl) تصمیم. كامل. هماهنگ.
گرمن- (Gərmən) حصار. دژ. استحكام. لتف. تخته چادری كه در اطراف چادر اصلی كشیده و بسته می‌شود.
گرن- (Gərən) بار. دفعه. شوره زار. هوای كمی ابری. شاخة جدا و خشكیدة درخت. پراكندگی گله. تلخ بی مزه(آب). 
گریش- (Gəriş) غیرت. كشش. طناب. مقاومت. قلّه.
گرین- (Gərin) ابر. كشیده. مجذوب. سنگین. دراز.
گزر- (Gəzər) گردان. جسور. سرفراز. ماجراجو. روح. جن. شبح. هویج.
گزل- (Gəzəl) پوست انار. برگ خشك افتادة درخت. نوعی گیاه كه ریشه اش برای رنگ آمیزی بكار آورد.
گزمت- (Gəzmət) وقت. زمان.
گزمل- (Gəzməl) پارچه. قماش.
گزمن- (Gəzmən) گردش كننده.
گلبر- (Gəlbər) مغرور. گشاد(شلوار).
گلش- (Gələş) آینده.
گلمیش- (Gəlmiş) وارده. وارد شده. آمده.
گلیر- (Gəlir) درآمد. عایدی. سود. منفعت. علامت جمع.
گلیش- (Gəliş) مشی. طرز راه رفتن. رفتار. درآمد عایدی. دل. منظره. نما. نیم پردة نمایش.
گلین- (Gəlin) عروس. عروسك. زیبا. عروس وار. مانند عروس. نقطة عبور زه چرخ ریسندگی.
گمین- (Gəmin) پهلوزنی. مراقبت.
گنجه- (Gəncə) كشو. قفسه. مشاطه. یئنگه. طفلی كه از پیر كهنسال به دنیا آید. فرزند. نوعی روسری ابریشمی. شهری مشهور در آذربایجان.
گنش- (Gənəş) ارشاد. مشورت.
گوجوم- (Gücüm) نیرو. قدرت.
گودر- (Güdər) هدف. مراد. عمل. خواسته. دقت. سطر.
گودوم- (Güdüm) نگهبانی. پایش. مأل. آرامش. مشغله.
گورشاد- (Gür şad) رگبار. باران تند و سیل آسا. تگرگ. مأمور دلاور. قهرمان تاریخی ترك. 
گورگون- (Gürgün) دلاور. سالم. شاداب.
گول تكین- (Gül təkin) مانند گل. شاهزادة آتش.
گولخان- (Gül xan) زیبا چون گل و والا.
گولدون- (Güldün) غنچه.
گولر- (Gülər) خندان. متبسم.
گولن- (Gülən) خندان. خوشبخت.
گولوش- (Gülüş) طرز خنده. خنده. لبخند.
گولوم- (Gülüm) لبخند. كمدی.
گوموش- (Gümüş) نقره. سیم. فضّه. نوجوان دلنشین.
گون خان- (Gün xan) فرمانروای خورشید. زیبا چون خورشید و والا چون خان.
گون دنیز- (Gün dəniz) زیبا چون خورشید و بزرگ چون دریا.
گون دوْغدو- (Gün doğdu) زاییده چون آفتاب. محل طلوع آفتاب. گل آفتابگردان. باد شرقی. روستایی در اوجان.
گوندش- (Gündəş) هوو. هریك از دو یا چند زنی كه دارای شوهر مشترك باشند. دو حادثه كه در یك روز اتفاق بیفتند. نیمروز. ظهر.
گوندم- (Gündəm) برنامه كار روزانه. روزنامه. ملایم.
گوندوز- (Gündüz) روز. صبح. از طلوع تا غروب آفتاب.
گونسل- (Günsəl) زیبا چون آفتاب.
گونشن- (Günşən) كامروا.
گونم- (Günəm) برادر.
گوون- (Güvən) اعتماد. دلگرمی. اتكاء. اطمینان. مباهات. افتخار. امان. آلبالوی وحشی.
گیرگین- (Girgin) فعال. پركار. فضول. زرنگ. جذاب. گیرا. خلیج.
گیریش- (Giriş) ورود. طرز ورود. ورودی. مقدمه. پیشگفتار. سرآغاز. پیش درآمد. وتر. زه.
گیریم- (Girim) ورود. طرز ورود. ورودی. درآمد. سود.
گیرین- (Girin) روزن. سوراخ.
گیزلین- (Gizlin) پنهانی. پوشیده.
گیزم- (Gizəm) راز. سرّ.
گیزیر- (Gizir) پایین رتبه نظامی. نگهبان روستا. یاور. پشتیبان. در قاب بازی مقابل تووخان. مجری فرامین خان. معاون كمیسر. نوعی شعر در ادبیات آذربایجان كه در آن از مظاهر و زیباییهای طبیعت سخن به میان می‌آید و معمولاً ابیات زیادی دارد. كناره گیری. پرهیز. تخم. تخم توتون. سیّاح.
گیزیل- (Gizil) پنهان. پتانسیل. تصور. حس. وصف. نیرو.
گیلدیر- (Gildir) گرد. قلنبه. قطره. هیزم كلفت كه كه به صورت كوتاه بریده باشند.
گیلگه میش- (Gilgəmiş) دانا. مردی كه كارهای بزرگ انجام داده باشد. نام داستانی مشهور از تركان قدیم و سومریان كه در آن شخصی به دنبال زندگی جاودانی می‌گردد.
مئشین- (Meşin) چرم از پوست گوسفند. تیماج.
ماراق- (Maraq) كشش. جاذبه. دلبستگی. رغبت. علاقه. ذوق. میل. هوس. اشتیاق. شور. كنجكاوی. قفل چوبی پشت در. كلون. كاهدان.
ماران- (Maran) هر یك از اجزاء چهارگانة چرخ ارابه. جالیز. بستان. خانة كوچك.
مارقان- (Marqan) تضمین. گارانتی.
مالان- (Malan) سفید.
ماناس- (Manas) خوی. مزاج. هیبت. شكوه. همچنین نام نوعی حشره زیان آور است. (Polylla fullo). نام داستانی مشهور در میان قرقیزها.
مانای- (Manay) ساحه. قسمت. بخش.
ماوی-  (Mavi) آبی آسمانی. نیلگون. آبی.
مایانا- (Mayana) محلی بلند و دست نیافتنی كه آشیانه كركسها و عقابها هست.
مرگن- (Mərgən) تفنگچی. شكارچی ماهر. ماهر.
ملر- (Mələr) گریان. نالان. چارپای خانگی. زبان بُز.
ملن- (Mələn) گروه ماهیها در دریا. آب راكد. زمین بایر.
موْتون- (Motun) تمام. كامل.
موران- [مغ] (Muran) رودخانه.
مونار- (Munar) سراب.
مویان- (Muyan) ثواب. صلح. نیكی.
میشیل- (Mışıl) حالت كسی كه در كمال راحتی خوابیده باشد. صدای نفس كشیدن آرام.
میندیل- (Mındıl) ریز. كوچك.
مینیش- (Miniş) سواری. طرز سواری. عبا.
مینیل- (Mınıl) موی. گیسو.
ناققا- (جان)(Naqqa) گربه ماهی. نهنگ. ماهی اسبله. ماهی سبیلی.
نایان- (Nayan) بیگ. سَرور.
نایمان- (Nayman) نجیب زاده. خود ساخته.
نوْیان- (Noyan) فرمانده. سرهنگ. فرمانده واحد نظامی 1000 نفره در ارتش مغول. سردار. لقبی مترادف سر و شوالیه در اروپا. سكونت. حضور.
وئریم- (Verim) تاوان. بدهی. بخشش. حاصل. منفعت. بازده. قابلیت محصول دهی.
واران- (Varan) پیروزمند. ثروتمند.
وارسات- (Varsat) وسیله.
وارسای- (Varsay) فرض. تخمین.
وارسیل- (Varsıl) دارا. غنی.
وارلاش- (Varlaş) موفقیت.
وارلیق- (Varlıq) هستی. موجودیت. وجود. كائنات. نیرو. قوه. هویت. شخصیت. دارایی. رفاه.
وارمان- (Varman) موجودیت.
وارنا- (Varna) همگی. تمامی.
واریش- (Varış) منزل. وصول. رفت. پایان. فهم. تجربه. درآمد. عایدات. سود. كنترات. عمده.
واریل- (Varıl) بشكه. ظرف بزرگ.
واریم- (Varım) دارایی. ثروت. دختری كه به سن ازدواج رسیده باشد. نتیجه.
وارین- (Varın) نیرو. توان. همگی. تمام.
وورقان- (Vurqan) كتك. شدید. جوشان.
وورقون- (Vurqun) شیفته. دلداده. بیحالی ناگهانی.
ووروش- (Vuruş) نزاع. نبرد.كتك كاری. كارزار.
ووروشان- (Vuruşan) جنگجو. مبارز. دعواكن. ستیزه جو.
وورون- (Vurun) بیماری. آفت.
هؤرن- (Hörən) سلاله. تبار. كمربند. بزرگ. درشت. شهر. معمار. سازنده. دیوار ساده و بیخرج.
هؤروش- (Hörüş) بافت.
هؤروم- (Hörüm) بافت. تاب. حریم. مرز. محیط. عقل.
هؤرون- (Hörün) گاو مذكّر دو ساله. حلقة گیسو.
هارای- (Haray) فریاد. جار. هیاهو. بانگ سهمگین. كمك.
هالای- (Halay) دایره. حلقه. سرگین گوسفندان كه با دست گِرد و قلنبه می‌كنند و روی دیوار ‌زنند تا خشك شود و سپس آنها را به طور منظم می‌چینند. نوعی رقص آذربایجانی. رقصهایی كه صرفاً با آواز و كف زدن همراهی ‌شوند.
هایان- (Hayan) پشتیبان.
هایدا- (Hayda) خشم. غضب.
هایلار- (Haylar) خواننده.
هایلان- (Haylan) بیكار. آواره.
هایمانا- (Haymana) جایی كه حیوانات آواره را در آنجا گرد آورند.
هوركن- (Hürkən) رمنده.
هوركون- (Hürkün) برآشفته. رمیده. رموك. اغتشاش یا خوفی كه بر اثر دشمن در میان مردم رخ دهد.
یئتر- (Yetər) كافی. بس. به اندازه. بس است.
یئتمن- (Yetmən) كامل و رسیده.
یئتن- (Yetən) زه كمان. كمان حلّاجی. هركس. واصل.
یئتیر- (Yetir) قابل. با كفایت.
یئتیش- (Yetiş) توان. نیرو. وصول.
یئتیل- (Yetil) كامل. رسیده. ملحق. هفته.
یئتین- (Yetin) دسترس. كمال. وصول.
یئرسی- (Yersi) همكف.
یئرل- (Yerəl) محلی. موضعی.
یئریش- (Yeriş) طرز راه رفتن. رفتار. راه پیمایی. قدم رو. یورش. هجوم.
یئشیك- (Yeşik) جعبه. صندوق.
یئكون- (Yekun) جمع بندی. خلاصه. نتیجه. خاتمه.
یئلبیر- (Yelbir) بادپا. تیز رو.
یئلتك- (Yeltək) هرجایی. بادصفت. درهم برهم.
یئلكن- (Yelkən) بادبان. شراع. چادرشب. بادبادك. خیمة كشتی. منجنیق. جای انداختن شیشه در چراغ. بادبزن. 
یئلمان- (Yelman) تیز. نوك.
یئلن- (Yelən) حاشیه. حاشیة تزئینی به شكل هندسی و گل و بوته در قالیچه و پارچه و روسری و غیره. لتف. چادر بادگیر. تخته چادری كه در اطراف چادر اصلی قرار می‌گیرد تا از نفوذ باد در درون چادر جلو گیری كند. توفان. باد شدید.
یئلین- (Yelin) پستان حیوان سُم دار. ماه مارس. ماه پر شدن پستان. بادگیر.
یئمسل- (Yemsəl) لذیذ. چیزی كه خوردنش سخت باشد.
یئمیش- (Yemiş) خربزه. میوه. خشكبار. كشمش. مویز. قاشق.
یئمیشان- (گیا)(Yemişan) كویج. زالزالك. (Grataegus)
یؤندم- (Yöndəm) منظره. قیافه. قاعده. نظم. شیوه. قلق. لم. آب سگ خور.
یئنگر- (Yengər) تازه.
یئنگی- (Yengi) كاهش. نزول. جدید. تازه. فتح. ظفر. سال آینده. موكول.
یئنگیش- (Yengiş) پیروز.
یئنیش- (Yeniş) جزر. سرازیری. پیروزی.
یئنیل- (Yenil) فروتن. خفیف. آرام.
یئنیم- (Yenim) پیروزی.
یابال- (Yabal) كرخت. سست. بی حس.
یابانای- (Yabanay) خدای دشتها در باور تركان.
یابین- (Yabın) قرمز. سرخ.
یاپار- (Yapar) رند. لوطی. سازنده. ماهر. استاد.
یاپاش- (Yapaş) كومه. كلبه.
یاپال- (Yapal) زره. جوشن. بد هیكل. برگ درخت قطران.
یاپای- (Yapay) جعلی. مصنوعی. سازنده. مجری.
یاپپا- (Yappa) تپالة گوسفند كه با دست صاف كرده وبه دیوار بزنند تا خشك شود سپس آن را از دیوار كنده و به مصرف سوخت برسانند.
یاپتال- (Yaptal) چارچوب. ساختار. فعال. قهرمان. مجذوب. سرناچی. نوازندة سرنا.
یاپچیل- (Yapçıl) اساسی. بنیادین. نانوا. شاطر.
یاپچین- (Yapçın) میمون. آماده. فراهم. حاضر.
یاپدای- (Yapday) شرایط. وضعیت.
یاپراق- (Yapraq) برگ. پوشش. صفحه. بند (شعر). به صورت «یبرق» وارد زبان عربی شده است.
یاپری- (Yaprı) ورقه. صفحه. شرف. آبرو.
یاپسار- (Yapsar) پوشش.
یاپسام- (Yapsam) پوشیده.
یاپشا- (Yapşa) محصول. حاصل. تولید.
یاپشار- (Yapşar) جوانمرد.
یاپشین- (Yapşın) مناسب. برازنده.
یاپقین- (Yapqın) مست. باردار. آماده. مرفه.
یاپلا- (Yapla) طناب مخصوص باز كردن بادبان كشتی.
یاپمان- (Yapman) مؤثر. مؤسس.
یاپیر- (Yapır) صاف. هموار.
یاپیش- (Yapış) احداث. ساخت.
یاپیشان- (Yapışan) چسبنده. چسبناك. دلپذیر.
یاپیم- (Yapım) تولید. آفرینش. ساخت. مؤسسه. بنا.
یاپین- (Yapın) پناهگاه.
یاتا- (Yata) مسطح. صاف. دلنشین. ساكن. راكد.
یاتاپ- (Yatap) تبعید. تحت نظر (در روسیة تزاری).
یاتار- (Yatar) سمت و جهت خواب (خواب پرزهای فرش و مو و غیره). حالتی كه مو به طرفی مال است. موقع خواب شبانه. خواب آلود. مقاومت. ثروت. دارایی.
یاتاغان- (Yatağan) خواب آلود. پرخواب. اسلحة سرد برنده شبیه چاقو و دشنه و خنجر كه نوك برندة آن همطراز اسلحه است. خوابنده. تكیه گاه دو تكّه محورهای گردنده به شكل دو نیم استوانه از جنس فلز نرم مخصوص كه بین محور بدنه دستگاه قرار می‌گیرد.
یاتاق- (Yataq) محل خواب. رختخواب. تختخواب. بستر. لانه. آشیانه. استراحتگاه رمة گوسفند و دام. آغل. طویله. اتاق خواب. محلی در روستاهای ییلاقی كه شبها. گله را آنجا می‌خوابانند. تختخواب. پاس. چاقوی بزرگ. نگهبانی. بستر (رودخانه). یاتالی- (Yatalı) هماهنگ. مناسب.
یاتان- (Yatan) خوابیده. بستری (بیمار). ماهر. چربدست.
یاتاو- (Yatav) خاطره. منفعل. تسلیم. معتدل.
یاتبا- (Yatba) طبقه. ردیف. با اشتهاء. متمایل. 
یاتقان- (Yatqan) شمشیر قوس دار كه بر پهلوی جنگاور خوابیده است. مطابق.
یاتقین- (Yatqın) خوابیده. به سمتی مایل شده (مو). هماهنگ. معتاد.
یاتمان- (Yatman) فرمانبردار.
یاتیر- (Yatır) اشیاء قیمتی. گنجینه. پس انداز. آرامگاه. مرد خدا. ولی الله. تنبل. درخت هیزمی. رحِم.
یاتیش- (Yatış) خواب. طرز خواب و دراز كشیدن. پاسبانی. شحنه. پاسبان. آتش نشانی.
یاتیم- (Yatım) قلق كار. خواب (فرش و غیره). روند. رسوب. ساختار رگة معدن. عادت.
یاتین- (Yatın) زهدان. رحِم. جنین. خوابگاه.
یاخار- (Yaxar) سوزاننده. مالنده.
یاخال- (Yaxal) سنگ فسان. دف روحانی شمنی.
یاخالان- (Yaxalan) سرسام. سرگیجه.
یاخان- (Yaxan) جانگداز. آبشار. سوزان.
یاختا- (Yaxta) منگله ای كه بر نوك كلاه دوزند.
یاخداش- (Yaxdaş) همشهری. هم ولایتی.
یاخشان- (Yaxşan) رخشان.
یاخشی- (Yaxşı) خوب. نیكو. زیبا. مرغوب. اعلاء. سرحال. سالم. به اندازة كافی. به قدر لزوم.
یاخمال- (Yaxmal) خوشبخت. خوش شانس.
یاخمای- (Yaxmay) بی تأثیر.
یاخیش- (Yaxış) هوس. آرزو. خواسته.
یاخیم- (Yaxım) مالش. سوزش. جاذبه. كشش. شفا. مدنیت. تربیت.
یاخیمتای- (Yaxımtay)جذاب.گیرا. دلكش.
یاخین- (Yaxın) نزدیك. خویش. همسایه. آنا. نظیر. شبیه.
یادا- (Yada) جادو. سحر. به صورت «یده» وارد زبان فارسی شده است. ترانة مربوط به شكایت از كم آبی یا درخواست باران كه در اولین چهارشنبة اسفند خوانده شود.
یارات- (Yarat) تولید. اعمال. كناره. كرانه.
یاراچی- (Yaraçı) نجات بخش. ناجی.
یارادان- (Yaradan) آفریننده. خداوند. خالق. سازنده. ایجاد كننده. به وجود آورنده.
یارادیم- (Yaradım) اختراع. خلق.
یارادین- (Yaradın) مرتب. منظم.
یارار- (Yarar) بهره. لایق. برازنده. كارآمد. به درد بخور. شایسته. انتفاع. سحر. سپیده. لازم. نتیجه. قهرمان.
یاراس- (Yaras) زیبا. خوش تركیب. مطابقت.
یاراسا- (Yarasa) ترسو. پرندة پستاندار كه شبها پرواز می‌كنند. خفاش. نادانی. گمراهی. دلپسند. شایسته.
یاراش- (Yaraş) برازندگی. حریف. رقیب. مصالحه. زیبا. خوش تركیب. طبیعت.
یاراشا- (Yaraşa) لایق. برازنده. تطبیقاً.
یاراشی- (Yaraşı) تولید. محصول. طبیعت. زینت.
یاراق- (Yaraq) فرصت. امكان. ملزومات. اسلحه و ساز و برگ. اسباب و آلات. نوارهایی كه از مفتول مویین سفید و زرد بافته می‌شود و صاحب منصبان نظامی ‌كشوری آن را بر روی شانه یا سردست خود می‌دوزند.
یارام- (Yaram) كمك. یاری.
یاراما- (Yarama) برازندگی. تناسب.
یارامان- (Yaraman) بی اثر. بی فایده.
یارامای- (Yaramay) ناممكن.
یارانا- (Yarana) تیرك چوبی زیر درخت تاك.
یارانان- (Yaranan) آفریده شده. خلق شده.
یارانیش- (Yaranış) آفرینش. پیدایش.
یارای- (Yaray) استاد. ماهر. ← یارار.
یارپان- (Yapran) ثابت.
یارتا- (Yarta) پرگار.
یارتامال- (Yartamal) توضیح. تفسیر.
یارچا- (Yarça) بخش. تكه. قسمت. چادر بهاری.
یارچال- (Yarçal) لهجه. گویش.
یارچانا- (Yarçana) برگشته. تغییر یافته.
یاردا- (Yard) خاك نرم.
یارداش- (Yardaş) دوست. یاور.
یاردام- (Yardam) یاری. كمك. هبه.
یاردیم- (Yardım) كمك. یاری.
یارسان- (Yarsan) انتفاع. استفاده.
یارشا- (Yarşa) معنویت.
یارقال- (Yarqal) قابل اشتعال.
یارقام- (Yarqam) پرتگاه. خندق.
یارقان- (Yarqan) سودمند. نگهبان. محكمه. دادگاه. پرتگاه كنار درّه‌ها و رودها كه به خاطر آب بردگی و ریزش در آب حاصل شده است. بریدگی كه سیل در كوه و تپه ایجاد می‌كند. لوركند. دادگاه عالی كشوری. جلاّد.
یارقیش- (Yarqış) رحم. لطف.
یارقیل- (Yarqıl) فرمان. استثنایی. درخشش.
یارقین- (Yarqın) آذرخش. اشعة خورشید. دوست. جانان. گشاده رو. جنگلی كه با تیر بریده شود. مزرعه ای كه با دست كاشته شده باشد. خرس دو ساله.
یارلان- (Yarlan) شیاری كه آب بر زمین ایجاد كند.
یارلیق- (Yarlıq) فرمان. برچسب. پروانه. داغ. نشان. همدمی. دوستی.
یارما- (گیا)(Yarma) چند شیار موازی كه برای جمع كردن آب مزرعه كنده شده. قطعات بریدة بزرگ هیزم. بلغور. دانة خوراكی كه درشت آسیاب شده باشد. شكافت.
یارماش- (Yarmaş) ظریف. ریز. نرم. بلغور درشت. تناسب. هماهنگی.
یارمان- (Yarman) كمك. یاری. پرتگاه. شكاف.
یارنا- (Yarna) دوست. رفیق. مرز كشتزار. عایدات. جزء.
یاریش- (Yarış) مسابقه.
یاریل- (Yarıl) قسمت. تكه. بخش.
یارین-  (Yarın) فردا. پشت. گُرده.
یاز- (Yaz) بهار. نوبهار. بیكار.
یازا- (Yaza) نوشته. جزا. طالع.
یازار- (Yazar) نویسنده. بزرگ خاندان. اتیكت.
یازال- (Yazal) زینت.
یازام- (Yazam) پشم بهارة گوسفند.
یازان- (Yazan) نویسنده. تنبل.
یازبا- (Yazba) پرگار.
یازلا- (Yazla) خانة ییلاقی. بهارخواب. بالكن.
یازلیق- (Yazlıq) بهاره. كشت بهاره. بهارخواب. اتاق رو به آفتاب. ویلا. دوغ.
یازمان- (Yazman) منشی. دبیر. بدون فرزند.
یازمای- (Yazmay) روسری. سربند.
یازیر- (Yazır) حاكم قلمرو پهناور. كاتب. نویسنده.
یازیش- (Yazış) نوشته. دستخط. طرز نگارش.
یازیل- (Yazıl) ادبیات. سبز.
یازیم- (Yazım) تقدیر. سرنوشت. دیكته. املاء. تصادفاً.
یاسا- (Yasa) قاعده. قانون. قانون و مقرّراتی كه چنگیز برای مغولان وضع كرده بود. فرمان حكم. مجازات.
یاسات- (Yasat) محصول. تولید.
یاساتان- (Yasatan) قانونی.
یاساتور- (Yasatur) قانونمند.
یاسار- (Yasar) نالایق. دست و پا چلفتی. بی‌شعور. بیكاره. زشت. قانونی. گوسالة یك ساله. گشوده. باز. عاجز. ناتوان.
یاساش- (Yasaş) محصول. تولید. اشتقاق.
یاساق- (Yasaq) قدغن.
یاسال- (Yasal) ترتیب. حلقه. صف. نظام. لشكر. قانونی. حقوقی. نظامی. به صورت یسال در ادبیات فارسی وارد شده.
یاسام- (Yasam) قاعده. قانون. سازه.
یاساما- (Yasama) مالیاتی غیر از مالیات معروف به قلان و قبچور كه از عشایر و كشاورزان وصول می‌شد. قانونگذاری. تنظیم. مصنوعی.
یاسامال- (Yasamal) زمین مسطح بر بالای كوه. كوهپایه. دامنه. كوتاه. كم ارتفاع. غیرطبیعی.
یاسان- (Yasan) نظم. هنجار. الگو. سوء استفاده. رشوه. اشاره. توطئه. راحت. لایق. فعال. پركار. حملة ناگهانی. پیش بینی. علامت.
یاساو- (Yasav) صف. ردیف. قانونی. حقوقی. آمادگی. آماده. جهیزیه.
یاساوای- (Yasavay) پلیس. مأمور قانون.
یاسای- (Yasay) نظم. قاعده. ترتیب.
یاسبال- (Yasbal) لطف. عنایت.
یاسپان- (Yaspan) اراضی مسطح. زمینهای صاف.
یاستا- (Yasta) كنایه. پشتوانه.
یاستار- (Yastar) میفولوژی. خرافات. عاجز. ناتوان.
یاستال- (Yastal) زینت. زیور.
یاستان- (Yastan) زمین هموار و مسطح بر بالای كوه و تپه و سنگلاخ. تكیه گاه.
یاسقام- (Yasqam) جای كج. دامنه. كوهپایه.
یاسلام- (Yaslam) جای كج. دامنه. هموار. 
یاسما- (Yasma) بانوی آراسته و زیبا.
یاسیم- (Yasım) قاعده. ساختار.
یاشات- (Yaşat) احیاء.
یاشار- (Yaşar) زنده. جاوید. مانا. ساله(مثلاً 5 ساله). مكّار. حیله گر. پنهانكار. اسب یكساله. بشقاب كوچك.   
یاشال- (Yaşal) سالخورده.
یاشان- (Yaşan) زنده. قدیمی.
یاشقان- (Yaşqan) خجالتی.
یاشقای- (Yaşqay) نوجوان.
یاشمار- (Yaşmar) دروغ. پوشیده. مخفی.
یاشماق- (Yaşmaq) پارچه‎ای كه زنان برای پوشاندن گردن و چانه و دهان به كار می‌برند. چارقد. روبند. نقاب. تختة نازكی كه به قسمت زیرین چارچوبه در نصب می‌كنند. پرهای قسمت پای مرغ. آتشدان. پنهان كردن.
یاشمال- (Yaşmal) مرفه. ثروتمند.
یاشمان- (Yaşman) سقف. پوشش. نقاب.
یاشیت- (Yaşıt) همسن. همسال. پنهان. جاسوس.
یاشیل- (Yaşıl) سبزچمنی. سبز. كبود. كال. نارس.
یاشیم- (Yaşım) راز. پنهان. یشمی. سبز تیره. اردك.
یاغار- (Yağar) بارش. زخم زین. تختة گوشت. بارنده.
یاغال- (Yağal) سیاهِ روشن. كج. خمیده. قرمز روشن.
یاغلا- (Yağla) تاراج. تختة گوشت.
یاغلامان- (Yağlaman) بالكن.
یاغما- (Yağma) بارش. بارندگی. چپاول. غارت. شیرة روی برگ درخت فندق. كشمش پیر.
یاغمور- (Yağmur) بارش. بارندگی. میهمانی. ضیافت.
یاغنال- (Yağnal) مُهر. تمغا.
یاغیش- (Yağış) باران. انحراف. قربانی.
یاغین- (Yağın) بارش. نیرومند (باد).
یالار- (Yalar) آتش. لیسنده.
یالام- (Yalam) مقداری از یك چیز كه با نوك انگشت بگرند و بلیسند. اشعه. پرتو.
یالامان- (Yalaman)گشوده. باز. فراخ.
یالاو- (Yalav) حریر سرخ كه بركلاه خود پیچند. شقة نیزه و علم. پرچم. رشوه. نیاز. شعله. پرتو. فضای خالی میان دیوار و چارچوب در.
یالبا- (Yalba) زه (كمان).
یالبان- (Yalban) خمیده. مایل.
یالپان- (Yalpan) پرتگاه. جای صعب العبور.
یالتا- (Yalta) راحت طلب. تنبل. آب راكد. بلند.
یالتان- (Yaltan) ترسو. تنبل.
یالتای- (Yaltay) ایوان. سایبان. بالكن.
یالچین- (Yalçın) صخرة بلند. تخته سنگ بزرگ. زمین ناهموار. پرتگاه.
یالخای- (Yalxay) نازك. سبُك.
یالدیر- (Yaldır) درخشان. افیون دیر كاشته شده. هشیار.
یالدیز- (Yaldız) آب طلا یا نقره داده شده. مطلا. درخشان. برّاق. آرایش ظاهری. جلاء.
یالقا- (Yalqa) میان دو شانة اسب. غیرمسلح.
یالقات- (Yalqat) كارگر. مزدور.
یالقان- (Yalqan) مصنوعی. جعلی.
یالقیر- (Yalqır) درخشش. روشنایی. جلوة آنی. تابش.
یالقیز- (Yalqız) آدم تنها و مجرد و بی‎زن و بچه. بی‎بند و بار. بی‎قید.
یالقیش- (Yalqış) بخشش.
یالما- (Yalma) بارانی. خفتان. زره. به صورت «یلما» وارد زبان فارسی شده است.
یالمان- (Yalman) اهل و عیال. دهنه. افسار. لبة تیز اسلحه و آلات برنده. تیغه سلاح سرد. لبه (شمشیر). یال اسب. تكه چوب. برجسته. سخت. سنگ صاف و درخشان. به معنای نوعی رقص دسته جمعی است كه رقاصان به صف شده و دست در دست هم می‌رقصند. دوپا. (Dipodidae)
یالوا- (جان)(Yalva) بیلدیرچین. سحر. جادو.
یالوان- (Yalvan) تیزرو.
یالیم- (Yalım) طرف برندة شمشیر. صخره‎زار بلند. شعله. خط. شیار. درجه. مارمولك. برهنه. بدون پوشش گیاهی. خوی. اخلاق طبیعی انسان.  
یالیمان- (Yalıman) پراكنده. مجموعة نامرتب.
یالین- (Yalın) برهنه. نوعی تفنگ تك لول شكاری. شعلة آتش. رخشان. به صورت «یلن» وارد فارسی شده. خوك نر. آیین مقدس تركان كه برای الهة زمین برپا می كردند.
یام- (Yam) در اصل به معنی اسب چاپاری، صحرا و همچون اسب بوده است. ایستگاه پیكها. سرویس پستی از دورة ایلخانان تا دورة قره قویونلوها. اسب چاپار. چاپارخانه. ایستگاههایی كه مغولها در بین راه به فاصلة 3 تا فرسنگ برای استراحت و تعویض اسب سفرا و مأمورین مالیات و غیره می‌ساخته‌اند. جای بلند. برآمده. خس و خاشاكی كه داخل چشم شود. چاه ذغال.
یاما- (Yama) وصله. پینه.
یامات- (Yamat) خویشاوند. آماده.
یاماتا- (Yamata) خمیری كه روی مرغ می‌كشند تا از پاشیدن روغن به بیرون هنگام سرخ كردن، جلوگیری شود.
یاماج- (Yamac) نشیب. سراشیبی. پرتگاه. كوهپایه. دامنه.
یاماق- (Yamaq) وصله. پینه. وصله پینه. حشو(در شعر). مشربه‎ای كه از پوست دوزند. فرقه‎ای از یئنی چریها كه نگهبان دژ بودند. خدمتكاران جزء كه در كارخانه‎ها خدمت می‌كنند.
یامال- (Yamal) ماله. وسیلة مالیدن.
یامای- (Yamay) پستخانه.
یامتار- (Yamtar) نیرومند. با اشتهاء.
یامچی- (Yamçı) متصدی ایستگاه پیكها. مسئول چاپارخانه. مهتر اسبان چاپارخانه. نوعی تن پوش از پوست برّه. عطّار.
یاملان- (جان)(Yamlan) نوعی موش صحرایی. پناهگاه.
یامیل- (Yamıl) آرام.
یامین- (Yamın) پوشش.
یانات- (Yanat) پشتیبان. یاور.
یانار- (Yanar) سوزان. آتش فشان. كبریت. شاكی.
یاناش- (Yanaş) خویشاوند. همسو. هم جهت.
یاناشا- (Yanaşa) به ترتیب. نزدیك.
یاناشان- (Yanaşan) مماس.
یاناق- (Yanaq) لپ. گونه. صورت. شكایت. شقیقه. دوست. همسر. حاشیه. یادداشت. پیش نیاز. پرورش. تربیت. دبستان. دورة كارآموزی. دانا. زیبا.
یانال- (Yanal) سردار. رئیس. غلام. برده. سرخ رنگ. سیبی كه یك طرف آن سرخ باشد. تابش نورخورشید بر سنگها. رگه رگه. جنبی. فرعی. بستر نهر.
یاناما- (Yanama) نوعی نان كلفت كه در هنگام خوردن، روی آن روغن بمالند. علاوه. افزونه.
یانان- (Yanan) سوخته. آتش گرفته. فروزان. دلسوخته. كلاغ سر سفید.
یانای- (Yanay) پروفیل. نیمرخ. سومین ردیف گاوهای ارابه. حاشیة درب.
یانبار- (Yanbar) اجاق. آتشدان.
یانتای- (Yantay) سایبان. محلی برای نگهداری ارابه. گاوآهن در زمستان. سبد.
یانداش- (Yandaş) همراه. محافظ. هوادار.
یاندام- (Yandam) خلوتخانه. خلوتكده.
یانقال- (Yanqal) سوختنی. قهوه‌ای سوخته. آفتاب زده و سرخ شده. بُز یا بزغاله‌ای كه گوشهایش سرخ یا زرد باشد. نیم كره. بسیار گرم.
یانقام- (Yanqam) ضمیمه. پیوست.
یانقین- (Yanqın) آتش سوزی. حریق. تكرار. بازگشت. مفتون. شیفته.
یانیر- (Yanır) سوزان. صمغ كاج.
یانیل- (Yanıl) وصف. راز. ملكه. گناه.
یاوار- (Yavar)خارجی. خاكی كه جلوی جوی بریزند. خالی.
یاواش- (Yavaş) آهسته. به تدریج. كم كم. به آرامی. به آهستگی. نرم. ملایم. به صورت یواش وارد زبان فارسی و به همین صورت وارد زبان عربی شده است.
یاواما- (Yavama) سستی. آرامش.
یاوان- (Yavan) خالی. غذای بدون قانق. نان خالی. غذای بدون خورشت. بی‎نمك و بیمزه. بی‎معنا.
یای- (Yay) نوعی سنگ كه به باور مغولان دارای خواص خارق العاده بوده و از اصطكاك آنها باران و برف می‌باریده است. جادوگری با این سنگ. زه كمان. تابستان. فنر (چرخ، ساعت). نوبهار.
یایا- (Yaya) پیاده. كج. ران. كفل. گوشت ران اسب كه لذیذترین گوشت آن است.
یایان- (Yayan) سفر. حركت. پیاده. دست خالی. كره اسب شیرخواره. پشم نرم. چوپان. گستراننده. هموار كننده. انتشار دهنده.
یایخان- (Yayxan) كمان. تابستان.
یایخین- (Yayxın) پنهان. مخفی.
یایقان- (Yayqan) گسترده. وسیع. غسل. شستشو. سخن چین. شایعه پراكن. چراگاه.
یایقین- (Yayqın) گسترده. گسترش یافته. سراب. شایعه. نافذ. عمومی. ضعیف. پخش. شایع. پراكنده. آبكی. رقیق. سیال. غیردقیق. غیرصریح.
یایلا- (Yayla) فلات. جلگة مرتفع. ییلاق. كناری. هموار.
یایلاق- (Yaylaq) تابستانگاه. به صورت «ییلاق» وارد زبان فارسی شده است.
یایلام- (Yaylam) آگهی بازرگانی. تبلیغات.
یایلان- (Yaylan) آواره. سرگردان. وسیع.
یایما- (Yayma) انتشار. پخش. توزیع. نوعی نان نازك كه از خمیر ترش نشده تهیه می‌كنند. كشش فلز. بالشچة زین. برگ (كباب). جوال دو طرفه. كره گیری. شیربرنج.
یاینا- (Yayna) التماس. خواهش. جستجو.
یایوان- (Yayvan) هموار. پخش شده. بیگانه.
یوبا- (Yuba) عزم. قصد. پایان. انجام.
یوبار- (Yubar) تمیز. سفید.
یوبان- (Yuban) دختر جوان. دلبر.
یوْتا- (Yota) زمام اسب. لگام.
یوتا- (Yuta) حریص. طمعكار.
یوخال- (Yuxal) هموار.
یوْخلاش- (Yoxlaş) معاینه. بازبینی. عیادت. ویزیت. سؤال.
یوْرا- (Yora) تصور. خیال. عادت. ظرافت. آموزش. تربیت. آردی كه سنگ رویی آسیاب به اطراف بریزد. 
یورا- (Yura) جای بسیار بلند. بلند.
یوْران- (Yoran) خسته كننده. تفسیر كننده. معنی.
یورت- (Yurt) چراگاه ایلات و عشایر. محل خیمه و خرگاه. مسكن و منزل. وطن. سرزمین. چادر. آلاچیق. خانه. كشور. وطن. قشلاق و ییلاق. منسوب به خانوادة كوچنده یا قبیلة معینی باشد. ارابه های نمدی كه با گاوهای نر كشیده و به راحتی برچیده شود.
یورت اوْغلو-(Yurt oğlu) فرزند وطن. پسر میهن.
یوْرتا- (Yorta) مخصوص. ویژه.
یوْرتار- (Yortar) سریع. تند.
یوْرتان- (Yortan) شتاب كننده. تیز رو.
یوْردا- (Yorda) قاعده. رسم.
یوْردام- (Yordam) مهارت. تكنیك. قابلیت.
یوْرقوت- (Yorqut) تفسیر. تعبیر. تعبیر خواب. نگهبان باران و حافظ اراضی و دامها در برابر خشكسالی.
یوْرقون- (Yorqun) خسته. ناتوان. درمانده.
یوروش- (Yürüş) تاخت و تاز. هجوم. حركت. پیشروی. مسابقة راهپیمایی.
یوروك- (Yürük) چادرنشین. صحرانشین. بادپا. تیزرو. سریع السیر. روان. سلیس. منسجم. نقشه.
یوْروم- (Yorum) شرح. اجمال. تفسیر. حیوان فرسوده.
یوْرون- (Yorun) پایان. سرانجام. دفعه. بار.
یوْزقون- (Yozqun) ناگیرا (نهال یا جوانه).
یوْزوم- (Yozum) تعبیر. تأویل.
یوْسا- (Yosa) ارّه.
یوْسار- (Yosar) سربراه. نرمخو. حیوانی كه پشم یا مویش كنده شده باشد. لخت و عور. فقیر و بیچاره. حمله.
یوْسال- (Yosal) مشروع. آدم متوسط قد.
یوْسان- (Yosan) آنكه پشم، مو، علف و… را بكند. اخّاذی كننده.
یوْسون- (Yosun) جلبك. خزه. (Alg) آداب و رسوم. سنت. آیین. طبیعت. نما. ظاهر. نظام. قاعده.
یوشان- (Yuşan) صاف. هموار. كم كاركرده.
یوغار- (Yuğar) آسمانخراش. بلند. مرتفع.
یوْغار- (Yoğar) عزا. ماتم. نرم. ظریف.
یوْغال- (Yoğal) لكّه. دمل. باتوم.
یوْغان- (Yoğan) متین. پر. بیات.
یوْغور- (Yoğur) ستبر. چاق. شجاع. تنومند. درشت اندام و بد تركیب. حلال. مركّب. پیچیده. كیفیت. خمیر. مایه. اصل.
یوْغورت- (Yoğurt) ماست.
یوْغوم- (Yoğum) اختلاط. ادغام.
یوْغون- (Yoğun) كلفت. ضخیم. ستبر. فربه. چاق. تنومند. گنده. درشت. خشن. بم (صدا).
یوكسل- (Yüksəl) بلندی. اعتلاء. مرد بلند قد.
یوكسول- (Yüksül) دارا. ثروتمند.
یوكن- (Yükən) مسئول. عابد.
یوكوش- (Yüküş) حواله.
یوكوم- (Yüküm) وظیفه. دِین. تكلیف. اجبار.
یوكون- (Yükün) یون (شیمی). نماز. عبادت. تعظیم. بنده. عبد. مسئولیت.
یولار- (Yular) افسار. طنابی كه به گردن الاغ و شتر و غیره می‌بندند. مهار.
یوْلام- (Yolam) سفر.
یوْلای- (Yolay) مرد خوشقدم.
یوْلبان- (Yolban) جهانگرد.
یوْلداش- (Yoldaş) رفیق. دوست. یار.
یوْلون- (Yolun) مغز حرام. مغز استخوان. فرهنگ.
یوْلونا- (Yoluna) مناسب.
یومار- (Yumar) كمر.
یومارا- (Yumara) چاق. خپله.
یوماق- (Yumaq) شستن. شستشو دادن. از بین بردن. غسل دادن. گناه كسی را شستن. كلاف. كلاف گرد. داستان.
یومالان- (Yumalan) تنبل.
یومتار- (Yumtar) گرد. قلنبه. متمركز.
یومشا- (Yumşa) نرم. رقیق.
یومقال- (Yumqal) غلتك.
یومور- (Yumur) رودة كوچك حیوانات. معدة سوم حیوانات علفخوار. محصولی كه صاحب زمین كشاورزی از مستأجر بگیرد.
یومورتا- (Yumurta) تخم مرغ. تخم(پرنده). تخمك. بیضه.
یوموش- (Yumuş) وظیفه. خدمت. وساطت میان چندنفر. نصیحت. فرمان. سخن. بشارت.
یوموشاق- (Yumuşaq) نرم. لطیف.
یوْنات- (Yonat) كامل. پرداخته. تصمیم.
یوْنار- (Yonar) رنده كننده.
یوْنتار- (Yontar) رنده.
 یوْنقا- (Yonqa) تراشه. براده. رنده.
یونقا- (Yunqa) پشمینه.
یوْنقار- (Yonqar) تراشه. براده. سه تار تركی. نوعی ساز كه زه آن را از روده می‌ساختند.
یوْنقال- (Yonqal) تراشیدنی.
یوْنقور- (Yonqur) عمیق. ژرف.
یونگول- (Yüngül) سبك. خفیف. آسان. ساده. غیرجدی. كم اهمیت. سطحی. چابك.
یوْنوش- (Yonuş) تراش.
یووا- (Yuva) لانه. آشیانه. كنام. جا. محل. مسكن. كانون. منبع. منشأ.
یووار- (Yuvar) گرد. گوی مانند. گویچه. گلبول خون.
یووال- (Yuval) قابلمة كوچك.
ییرتال- (Yırtal) قیطانی كه زنان از زیر چانه گذرانند.
ییرتان- (Yırtan) اسلحه. درّنده.
ییرغا- (Yırğa) ریتم. ترانه. سعادتمند.
ییغات- (Yığat) محدودیت. فشار. تضییق.
ییغار- (Yığar) غیور. با غیرت.
ییغال- (Yığal) نمدار. مرطوب.
ییغام- (Yığam) انبار. مخزن. ذخیره.
ییغجام- (Yığcam) منسجم. فشرده. مختصر و كلی. جمع بندی. جمع و جور. چكیده.
ییغدین- (Yığdın) متراكم.
ییغلا- (Yığla) مجموعة علف درو شده.
ییغما- (Yığma) جمع آوری. مونتاژ. تاراج. برچیده. پیش ساخته. دیوار چوبی. كلیات. كتاب. غنیمت. پول و یا امول خاصی كه برای كمك رسانی به كسی جمع شده باشد. به صورت یغما وارد زبان فارسی و به صورتهای «یغما» و یغمه» وارد زبان عربی شده است.
ییغوا- (Yığva) جمعیت. گردهمایی. مجلس جشن.
ییغیت- (Yığıt) مجموعه. تراكم. ذخیره. انبار.
ییغیم- (Yığım) برداشت (محصول). مقدار محصول. جمع آوری حاصل. پس انداز. انباشت. توده. كپه.
ییغین- (Yığın) توده. كپه. انبوه جمعیت.
ییلقین- (Yılqın) درخت گز. (Təməriskə) ترسیده.
ییلماز- (Yılmaz) بی‎باك. دلاور. نترس.
آباتای  - (Abatay) بزرگوار. (ناپ)
آبادان  - (Abadan) برپا. آباد. جایی كه در آن آب و گیاه پیدا شود و مردم در آنجا زندگانی كنند. بزرگ. مسن. عظیم. ملافه. پوشش. در میان تركان صفتی است برای اشخاص جوانمرد و بخشنده. (ناپ)
آبار  - (Abar) هیكل. هیبت. سرفراز. باشكوه. ایستادگی. (ناپ)
آباران  - (Abaran) مبالغه كننده. دروغگو. لافزن. ناظم.
آباغان  - (Abağan) عالیجناب.نجیب زاده.كبیر.(ناپ).
آبای  - (Abay) قهر.غضب. خشم. روشنی. روشنی بخش. شگرف. بصیرت. دقت. خواهر. خاله. زن لزگی.(ناپ).
آبچار  - (Abçar)كاردان. سربراه. مطیع. كسی كه كار به چستی انجام دهد. فرز. گردآورنده. مباشر ضبط. مساعدت كردن. یكی از شاخه‎های 24 گانة اوغوزها.(ناپ)
آبراما  - (Abrama) اداره. راهبری.
آبی  - (Abı) (آقابیگ) رنگ آبی. در زبان تركی به معنای برادر بزرگ، آقا، جان، روح، عشق است.(ناپ)
آبیدان  - (Abıdan) با احساس. بزرگ. بسیار بلند. كار دشوار. بسیار(ناپ).
آبیز  - (Abız) روحانی. مربوط به روح.(ناپ).
آبیق  - (Abıq) اصیل. با احساس.(ناپ)
آبیقان  - (Abıqan) اصیل.(ناپ).
آبیقای  - (Abıqay) خاله. گرگ. روشن.(ناپ).
آبیل  - (Abıl) دوست داشتنی.(ناپ). كلنگ. پاروی بزرگ. تپة جنگلی داخل باتلاق.
آبیلاق  - (Abılaq) سفید و دوست داشتنی. حمله. (ناپ)
آبیلای  - (Abılay) سفید و روشن(ناپ).
آبین  - (Abın) امیدوار. ممنون. خوش.تخم. دانه. (ناپ).
آبیناق  -(Abınaq) كسی كه به راحتی خیال رسیده(ناپ).
آبینچ  - (Abınç) آسودگی. تسلی. آرامش.(ناپ). 
آپاچی  - (Apaçı) خرس باز.
آتاب  - (Atab) نامگذاری. 
آتابای  - (Atabay) پدربزرگ. مربی. مقامی‌ در دربار سلجوقیان. پیران كارآزموده كه تربیت شاهزادگان سلجوقی به آنان واگذار می‎شد. به صورت «اتابِك» وارد زبان عربی و به صورت «آتابای» و «اَتابك» وارد زبان فارسی و به صورت Atabeg و Atabek وارد زبان انگلیسی شده است.
آتار  - (Atar) سپیدة صبح. شلیك كننده. پرتابگر. جسارت.
آتاسای  - (Atasay) احترام كننده به بزرگان.
آتاشا  - (Ataşa) ضمیمه. مربوط.
آتالا  - (Atala) مشهور. نامدار. مفتخر. آردابه. خمیر.
آتالان  - (Atalan) مشهور. نامدار. مفتخر.
آتالای  - (Atalay) مشهور. پدر من.
آتایار  - (Atayar) یار پدر.
آتلام  - (Atlam) مرحله. گام. قدم.
آتلان  - (Atlan) تند. جینقو.
آتلی  - (Atlı) دارای اسب. 
آتمار  - (Atmar) قاپی كه بتوان با آن بازی كرد.
آتیر  - (Atır) تپه بلند. مزرعة غیرقابل كشت. لوازم.
آتیلا - (Atıla) نامی. نامدار. مشهور. مبارز. چابك.(ناپ).
آجار آلپ  - (Acar alp) شیرمرد.(ناپ).
آجارای  - (Acaray) شیرمرد نورانی. (ناپ).
آجاربای  - (Acarbay) بزرگ مرد قوی. (ناپ).
آجارتان  - (Acartan) همچون دلاور.(ناپ).
آجارتای  - (Acartay) همچون دلاور. (ناپ).
آچابای  - (Açabay) سرور عالیمقام(ناپ).
آچابوْغا  - (Açaboğa) دلاور محترم. (ناپ).
آچاتای  - (Açatay) در كسوت محترمان. (ناپ).
آچاخان  - (Açaxan) بزرگ مرتبه. (ناپ).
آچالام  - (Açalam) سرآغاز. مقدمه.
آچامای  - (Açamay) زینی كه به هنگام نخستین سوار شدن كودك بر اسب، بكار برند.
آچانا  - (Açana) مته. ابزار سوراخ كردن. گرسنگی.
آچای  - (Açay) زیبا و گرامی‌ چون ماه. (ناپ).
‎آچمان  - (Açman) گشاینده. فاتح.
‌آچون  - (Açun) دنیا.
آچون آلپ  - (Açun alp) جهان پهلوان. (ناپ).
آچونال  - (Açunal) به اندازة تمام جهان.(ناپ).
آچونتاش  - (Açuntaş) هم عصر. معاصر.(ناپ).
آچیل  - (Açıl) باز. گشوده. آواره. عاجز.(ناپ).
آچیلا  - (Açıla) گشاده. باز. متحیر.
آچیلان  - (Açılan) باز شدنی. گشودنی. سلاح آتشین.
آچیلای  - (Açılay) خنده رو و زیبا مانند ماه.
آچیم  - (Açım) زمان گل دادن. زمان گشایش. وحی. پیغام الهی. حاشیه.
آچین  - (Açın) ← آچون. مهمانی. عیش. احسان. آگاه. زیرك. وحشی. درنده.
آچینا  - (Açına) دوست. دانا. گشوده. به صورت «آشنا» وارد زبان فارسی شده است.
آخابا  - (Axaba) سرپایینی. سرازیری.
آخار  - (Axar) بستر رود. روند. جاری. جریان رود. سلیس. روان. آهنگدار. مایع. غربت. پرخور.
آخارا  - (Axara) گودال. حفره. آخور.
آخاری  - (Axarı) مسیر. بستر. جریان. فرزند نخست.
آخاریش  - (Axarış) هماهنگی.
آخان  - (Axan) جاری شونده. رونده. گذرا. خمار.
آخشام  - (Axşam) غروب. هنگام غروب. در زبان فارسی، فعلی به نام «آخشام زدن» یا «آقشام زدن» وجود دارد. منظور از آن این است كه به هنگام غروب آفتاب طبل نوبت بر در پادشاهان و حكام نواخته می‎شد. در ادبیات نظامی ایران پیش از پهلوی، به معنای مراسم صبحگاه و شامگاه استفاده می‎شد.
آخمار  - (Axmar) خمار.
آخمان  - (Axman) جاری. رو به جلو. آغل رو باز.
آخنال  - (Axnal) جاری. روان.
آخیدان  - (Axıdan) جاری كننده.
آخیش  - (Axış) روند. بستر. مجرا. سیلان. عشوه. طنازی.
آخیل  - (Axıl) سوزن. پیكان. آبشش ماهی.
آخیم  - (Axım) بستر. روندكار. جریان.
آخین  - (Axın) آب جاری. سیل. جریان. بی‎قراری. سمتی كه آب به آن جریان دارد. حمله. جریان الكتریسیته. حركت انبوه انسانی. انبوه. سیل جمعیت.
آدار  - (Adar) آذر. آتش. نام خدای آتش. جستجوگر. نامدار.
آداش‎  - (Adaş) همنام. هم اسم. دو تن كه یك نام داشته باشند، هركدام نسبت به دیگری آداش خوانده می‎شوند. به همین صورت و معنا وارد فارسی شده است.
آدال  - (Adal) صادق. راستگو.
آدالان  - (Adalan) آد+آلان. نام آور.
آدالی  - (Adalı) اهل جزیره. جزیره نشین.
آدان  - (Adan) لیاقت. سزاواری.
آدانیر  - (Adanır) نام آور. خوشنام.(ناپ).
آدای  - (Aday) خشنودی. تشكر. خرسندی. نامزد. كوچكترین خویشاوند. سگ.
آدبای  - (Adbay) آد+ بیگ. بزرگنام.(ناپ).
آدرا  - (Adra) زمین بایر.
آدراش  - (Adraş) خداحافظی. وداع.
آدسای  - (Adsay) مرد محترم.
آدلی  - (Adlı) نامدار. بنام. دارای نام. به یاد ماندنی.
آدلیم  - ‌(Adlım) نامدار. مشهور.
آدی بای  - (Adı bay) آدی+ بیگ. بزرگنام.(ناپ).
آدین  - (Adın) دیگری. جدا. غیر. مشهور. نام آور.
آدینا  - (Adına) جمعه. از طرف. بنام. به نمایندگی.
آذرتاش  - (Azərtaş) سنگ آذرین.
آرات  - (Arat) شخص جسور. آبیاری زمین قبل از كشت و بذرپاشی. جسارت. ماهی مرگ یا ترسناك در باور تركان.
آراتا  - (Arata) مزرعه‎ای كه شخم خورده، آبیاری شده و آمادة كاشت است. مزرعه‎ای كه پس از كاشت، شخم و آبیاری شده.
آراتان  - (Aratan) ماهی مرگ یا ترسناك در باور تركان.
آراتی  - (Aratı) امانت. جایزه.
آراز  - (Araz) غوغا. جار و جنجال. جنگ. بخت. اقبا .btnhtml {height:22px;background-color: #E8F1F4;background-repeat:no-repeat;background-position:center center;border: 1px solid #E8F1F4; margin: 0; padding:0px; } .btnOver {height:22px;background-color: #FFFFFF;background-repeat:no-repeat;background-position:center center; border: 1px solid #FFFFFF;margin: 0; padding:0px; } .btnDown { height: 22px; border: 1px solid buttonhighlight;background-repeat:no-repeat;margin: 0; padding:0px; background-color: buttonhighlight; } .btnNA { height: 22px; border: 1px solid buttonface;margin: 0; padding:0px; filter: alpha(opacity=25); } .cMenu { background-color: threedface; color: menutext; cursor: Default; font-family: MS Sans Serif; font-size: 8pt; padding: 2 12 2 16; }.cMenuOver { background-color: highlight; color: highlighttext; cursor: Default; font-family: MS Sans Serif; font-size: 8pt; padding: 2 12 2 16; }.cMenuDivOuter { background-color: threedface; height: 9 }.cMenuDivInner { margin: 0 4 0 4; border-width: 1; border-style: solid; border-color: threedshadow threedhighlight threedhighlight threedshadow; } ل. سعادت. نیك بختی. دشمن. پهلوان آذربایجانی. رودخانة ارس. قهرمان منسوب به قوم آس. قهر كرده. با فاصله. درد. بیماری. سرما. سیل. جریان شدید آب. رمضان.
آرازان  - (Arazan) خوشبخت. سعادتمند.
آراس  - (Aras) موی اسب. پشم ضخیم. طالع. بخت. پهلوان آذربایجانی.
آراسا  - (Arasa) سیار. بسیار گردش كننده.
 آراستا  -  (Arasta) معصوم. بی گناه.
آراسیل  - (Arasıl) موازی. پارالل.
آراش  - (Araş) دو رگه. جستجو. كاوش.
آراشان  - (Araşan) آب معدنی.
آراشما  - (Araşma) جستجو. كاوش. خبرگیری.
آرال  - (Aral) دریایی كه میان كوهها باشد. دریاچه. میانه بالا. اتاق. میانه. جنگل. نیزار یا خارزار دور بركه ها. جزیره. رشته كوه. كوهی كه مرز میان اروپا و آسیاست. 
آرالاش  - (Aralaş) متمركز. پشته. انبوه. مخلوط. نیمه. جسمی شامل دو یا چند مادة ناهمگون و قابل جداسازی به روشهای مكانیكی. دو حالت متفاوت. دخالت.
آراما  - (Arama) تحقیق. كاوش.
آرامان  - (Araman) سمبل پاكی. مرد پاكیزه. هوس.
‎آران  - (Aran) جای گرم. دشت. هموار. قشلاق. طویلة اسب. آخور. ناحیه‎ای در میان رودهای كور و ارس. در اغلب منابع جغرافیایی به صورت ارّان و آلبان آمده است.  نوعی مكتب فرش در قره‎باغ. سیخهایی كه برای صید در رهگذر وحوش نصب ‎كنند. محوطه‎ای كه برای خوابگاه دواب سازند.
آرانتا  - (Aranta) بسیار جستجو كننده.
آراوان  -  (Aravan) فلاخن. تیركمان مخصوص بچه ها برای زدن پرنده. خاك انداز.
آرایان  - (Arayan) بررسی كننده. كنترلچی.
آرباس  - (Arbas) مرد بسیار قوی.
آربان  - (Arban) سعادت. كامروایی.
آربای  - (Arbay) آر+بیگ. دلاور و بلندپایه. حاكم.
آربیل  - (Arbil) آر+بیل. دلاور دانا.
آربین  - (Arbin) زیاد. بسیار. ژرف. بیشمار.
آرتا  - (Arta) مرتبه. رتبه. مقدس.
آرتابای  - (Artabay) سپهسالار.
آرتات  - (Artat) آشفته. خراب.
آرتاس  - (Artas) آبشار.
آرتاش  - (Artaş) همراه. دوست.(ناپ).
آرتالان  - (Artalan) پس زمینه.
آرتام  - (Artam) باارزش. رجحان. برتری. پایان. بهره.(ناپ).
آرتان  - (Artan) افزایش یابنده. افزوده. زمان طلوع خورشید. خرابكار.
آرتوت  - (Artut) ارمغان. هدیه.
آرتوم  - (Artum) تلاشگر. با ارزش. برتری.(ناپ).
آرتون  - (Artun) جدی. متین. باوقار. باوجدان. زیره (گیاه).
آرتیت  - (Artıt) ارمغان. هدیه.
آرتیلان  - (Artılan) زیاد شونده.
آرتیمان  - (Artıman) سمبل زیادت.
آرتین  - (Artın) معصوم. سرشار. بلور.
آرجان  - (Arcan) پاك نهاد. دلاور. قوی هیكل. (ناپ).
آرچان  - (Arçan) روشن. نورانی.
آرچیل  - (Arçıl) پاكیزه. تمیز. خجالتی. آزرمگین.
آرچین  - (Arçın) مأمور بلندپایه. كدخدا. كمان(ناپ).
آرخاداش  - (Arxadaş) پشتیبان. دوست. حامی. به صورت «آرقداش» به همین معنا وارد لهجه های عراقی و لیبیایی زبان عربی شده است.
آرخاش  - (Arxaş) پشت به پشت. هماهنگ. مداوم. جایی كه باد آنجا را نگیرد.
آرخاما  - (Arxama) رسیدگی.
آرخان  -  (Arxan) رهبر پاك. عقب. پس. طناب. سو. جهت. طرف. دور. بعید. نهایت.(ناپ)
آرخانا  - (Arxana) آسوده خاطر. آب پنیر.
آرخاییش  - (Arxayış) پشتوانه.
آرخایین  - (Arxayın) مطمئن.
آردارا  - (Ardara) ادامه. دوام. پستو. پیچیده. مبهم.
آرداش  - (Ardaş) متوالی. پی در پی.
آرداشان  - (Ardaşan) كنده ای كه روی آن هیزم شكنند.
آردال  - (Ardal) نایب قهرمان.
آردالا  - (Ardala) درشت. بزرگ. پس و پیش. كیف آویزی بغلی. زنگ بزرگی كه به آخرین شتر كاروان بندند.
آردالان  - (Ardalan) مردافكن.
آردالی  - (Ardalı) نایب قهرمان.
آردانا  - (جان)(Ardana) گوسالة یا شتر یك ساله.
آرداوان  -  (Ardavan) ماده. مؤنث.
آردای  - (Arday) ولیعهد.
آردل  - (Ardəl) پسوند.
آردیل  - (Ardıl) از عقب آینده. بچة دوم. خلوت. آردل. فرّاش. مأمور اجراء. چاپار. نوبت گیرنده. كاتب. نامه رسان. خادم مكانهای دینی. فردی كه اسب افسر و مافوقش را می‎آورد و خود نیز سوار اسب خود شده و پشت سر او حركت می‎كند. فرّاشی كه برای خواندن و احضار سپاهیان یا گناهكاران و مدعی علیهم می‎فرستادند. به همین صورت و به معنای سرباز در خدمت صاحب منصبان و یا امربر وارد ادبیات نظامی ایرانی شده است.
آردیم  - (Ardım) گام. قدم.
آردین  - (Ardın) پی. پشت. پشتیبان.
آرسات  - (Arsat) معتدل.
آرسال  - (Arsal) حیوان دو جنسه. سخت. دلاورگونه. مردانه. برجسته. زنی كه بسیار به شوهرش دلبسته و وابسته باشد.
آرسام  - (Arsam) عزت.
آرسان  - (Arsan) مانند قهرمانان. شاد. دلاور پرآوازه. پاكنام.(ناپ).
آرسای  - (Arsay) دلاورگونه.
آرسون  - (Arsun) افندی. سرور. به راحتی رسیده. آرام.
آرسیق  - (Arsıq) موخرمایی. مایل. خمیده. دختری كه بكارتش به سختی زایل شود.  .(ناپ)
آرسیلان  - (جان)(Arsılan) شیر.
آرسین  - (Arsın) استقلال. رهایی. رها. آزاد. معصوم. تجزیه. آزمایش. دلاورگونه. همانند پهلوانان. (ناپ).
آرشات  -  (Arşat) تحقیق. پژوهش.
آرشاك  - (Arşak) پهلوان شكست ناپذیر. كاسة زانو.
آرشان  - (Arşan) آبگرم. آب معدنی. آب گازدار.
آرشین  - (Arşın) واحد طول برابر 71 سانتیمتر یا 3 وجب.
آرغاز  - (Arğaz) نه لاغر و نه چاق. (ناپ).
آرقان  - (Arqan) كمند. به صورت Аркан به همین معنا وارد زبان روسی شده است.
آرقای  - (Arqay) همه جانبه. شاخه شاخه.
آركار  - (Arkar) حلقة گردن سگ. قلاده.
آرگون  - (Argün) روز تمیز. روز پاك.(ناپ).
آرلات  - (Arlat) نخستین پسر. پسر ناز پروردة مادر.
آرلان  - (جان)(Arlan) جنس مذكر سگ، گرگ یا روباه.
آرمان  - (Arman) قابل جستجو. باادب. نیكو. خواسته. هدف. خیال. رویا. در میان قزاقها به معنای دوردست و گذشته كاربرد دارد. به همین صورت و در معنای هدف بزرگ وارد زبان فارسی شده است.
آرمین  - (Armın) آرام. ملایم. نرم.
آرنا  - (Arna) رودخانه. نامزد. راه. جدول رودخانه. عداوت.
آرناش  - (Arnaş) توانایی. نیرو. درمان.
آرناو  - (Arnav) بخشش.
آرواش  - (Arvaş) افسون. جادو. فالگیر. جاوگر.
آریت  - (Arıt) مانده. بیات. خشك. تمیز. صاف. باناموس.
آریدان  - (Arıdan) تمیز كننده.
آریس  - (Arıs) صاف. زلال. شرم. عار.
آریسان  - (Arısan) دارای نام و شهرت پاكیزه.
آریستا  - (Arısta) معصوم. بی گناه.
آریش  - (Arış) حل. تجزیه. میلة بین چرخهای اتومبیل. محور چرخهای ارّابه. چاودار. پاكیزه.
آریل  - (Arıl) پاكیزه. شفا. الهة پاكیزگی در باور تركان.
آریم  - (Arım) دلاور. بزرگ. خستگی.
آریمان  - (Arıman) مرد پاكیزه. مرد درستكار.
آرین  - (Arın) تمیز. نیكو. بزرگ. سنگین. دشوار. ژرف.
آرینان  - (Arınan) پاكیزه شونده.
آزالان  - (Azalan) كاهش یابنده. نزولی.
آزنا  - (Azna) راه تنگ. گذرگاه تنگ.
آزیرال  - (Azıral) غذا. طعام.
آسابا  - (Asaba) پرچم. بیرق. وارث. خلیفه. مالی كه از مرده به همسرش برسد. خویشاوند درجه دو. سطح مزرعه.
آسال  - (Asal) اصلی. بنیاد. چیستان. به همین صورت و معنا وارد زبان فارسی شده است.
آسالات  - (Asalat) اصالت. بنیاد.
آسانتا  - (Asanta) بسیار آویزان كننده.
آساو  - (Asav) سركش. نافرمان. بی لگام. وحشی.
آساوان  - (Asavan) مأنوس. دقیق.
آسای  - (Asay) آویزان.
آسپار  - (Aspar) مفید. سودمند.
آستال  - (Astal) زیور . زینت.
آستام  - (Astam) فراوان. بسیار. فایده.
آسرا  - (Asra) پایین. زیر. پست. رذل.
آسلان  - (Aslan) شیر(حیوان). درصد. فایده.
آسلانتاش  - (Aslantaş) شیرآسا.
آسمار  - (Asmar) آواره.
آسمان  - (Asman) فضا. آویزان كننده. گاونری كه پس از بزرگ شدن، اخته كرده باشند. جای آویختن فانوس و چراغ. به صورت «آسمان» وارد زبان فارسی شده است.
آسنو  - (Asnu) نازنین. طناز.
آسو  - (Asu) اسب ناآرام.
آسوا  - (Asva) ارزاق.
آسوتای - (Asutay) ناآرام چون اسب سركش(ناپ).
آسیرا  - (Asıra) تربیت. پرورش.
آسیل  - (Asıl) عالی. ارزشمند.
آشات  - (Aşat) مهمانی. طعام. ولیمه. بیشتر. اضافه.
آشادا  - (Aşada) خوراكی. غذا.
آشار  - (Aşar) متلاطم. طغیان كرده. سرریزكنان. سرریزشده. غلطان. گلة شتر. عامل. ترشی رسیده. همیاری.
آشال  - (Aşal) بسیار. فراوان.
آشاما  - (Aşama) مرحله. درجه. پله نردبان. پلكان. نردبان.
آشامات  - (Aşamat) تنومند. احتشام. حشمت.
آشامان  - (Aşaman) بزرگ قبیله. رئیس.
آشان  - (Aşan) افتان. باعزم.
آشانا  - (Aşana) ورودی خانه. داخل خانه. انبار ارزاق.
آشاوا  - (Aşava) داد و فریاد.
آشای  - (Aşay) نهایت. غایت. افتان.
آشنان  - (Aşnan) نام رب النوع غلات در سومر.
آشنو  - (Aşnu) صبح اول وقت. ابتدا.
آشنی  - (Aşnı) ازلی. پیشین. آشنا. دوست داشتنی.
آشوان  - (Aşvan) آسیابان.
آشور  - (Aşur) با غیرت. شكست ناپذیر.
آشولا  - (Aşula) مردی دارای ارادة خلل ناپذیر.
آشیر  - (Aşır) زمان. دوره. عصر. قرن.
آشیرا  - (Aşıra) واسطه. وسیله. بالكن.
آشیرات  - (Aşırat) بسیار. زیاد.
آشیرال  - (Aşıral) كارآزموده. مجرب.
آشیل  - (Aşıl) آجیل. تنقلات.
آشیم  - (Aşım) جفتگیری حیوانات.غضب. قابلیت.
آشین  - (Aşın) تمدید. سبقت. برتر. گذرنده.
آشینا  - (Aşına) گرگ ماده. دختر زیبا. به معنای نزدیك نیز به كار می‎رفت. این واژة چینی یا در واقع «شئنی» شكل تحریف شدة «قورت» در زبان مغولی است.
آشیو  - (Aşıv) خشم. مبالغه.
آغ ار  - (Ağ ər) پاك نفس. دلاور نیك سیرت. (ناپ).
آغ بولود  - (Ağ bulud) ابر سفید. تمیز چون ابر.(ناپ).
آغ پای  - (Ağ pay) پاكدامن.(ناپ).
آغ پوْلاد  - (Ağ polad) فولاد سفید. تمیز و محكم چون پولاد.(ناپ).
آغ چورا  - (Ağ çura) فرشتة نیكی در دین شمنها. پاك نفس. (ناپ).
آغ خان  - (Ağ xan) نام خدای نیكی و روشنی در دین شمنها.(ناپ).
آغ دومان  - (Ağ duman) مه سفید.(ناپ).
آغار  - (Ağar) سنگین. متین. وزین. شادی دل. عروج. رفتن به آسمان.(ناپ). نوعی حشره از تیرة عنكبوتها. (Acarina). بالا رونده.
آغامان  - (Ağaman) سربلند. حاكم. مالك.
آغای  - (Ağay) ماه بدر و سفید. ماه روشن. همچنین از ریشة (آقابیگ) به معنی آقا و سرور نیز به كار می‌رود.
آغایا  - (Ağaya) معقول. هماهنگ.
آغجا بیگ  - (Ağca bəy) انسان تمیز و پاكیزه.(ناپ).
آغچین  - (Ağçın) مردی دارای سخن معتبر. باناموس.
آغمان  - (Ağman) پاكدامن. مرد سفید چهره. بهانه. طرف سنگین بار. مركز ثقل. پاكیزه. قصور.
آفشین  - (Afşın) زره. تن پوش جنگی فلزی.(ناپ). آپچین یا اوپچین نیز گفته می‎شود.
آلاتا  - (جان)(Alata) گوسفند یا بز مریض یا ناتوانی كه با گله همراهی نكند. مخلوط. معجون. نانی از مواد مختلف. پرتگاه. دو رگه.
آلا تاش  - (Ala taş) شراره. آتشپاره. شرر. خسته.
آلاتاو  - (Alatav) زمین نیمه خشك. وضعیتی كه آهن هنوز كاملاً ورنیامده است. متوسط.
آلاچا  - (Alaça) ابلق. رنگ به رنگ. نوعی قماش پنبه‌ای راه راه.
آلادا  - (Alada) انس. الفت. آلوده. مبتلا.
آلادان  - (Aladan) به هنگام طلوع شفق. صبح زود.
‌آلادی  - (Aladı) چوب مخصوص گردو زنی.
آلار  - (Alar) شفق. سرخ. طلایی. صبح كاذب. زردی. گیرنده. دریافت كننده.
آلارتی  - (Alartı) سیاهی. شبح.
آلاری  - (Aları) حاصل.
آلاسا  - (Alasa) كوچك. كوتاه.
آلاسام  - (Alasam) كوتاه.
آلاسان  - (Alasan) بزرگ. نوعی بیماری گیاهی.
آلاسی  - (Alası) گرفتنی. هدف. طلبكار. بستانكار. هدف.
آلاسیم  - (Alasım) لازم. آرام. ابله. بی فكر.
آلاشار  - (Alaşar) عقیم. جوانی كه صورتش لكة سفیددارد.
آلاشمان  - (Alaşman) دو رگه.
آلام  - (Alam) شتاب. عجله. مهلت. فرصت. احترام. عزت. درمان. معالجه. صبر. طاقت. حوصله. نیرو. نفوذ.
آلامان  - (Alaman) بی‎خانمان. موش خاكستری. گروه مردم. حملة نامرتب. طایفة غارتگر بی‎خانمان.
آلامای  - (Alamay) اطراف. جوار. آغشته به روغن.
آلامیر  - (Alamır) لذیذ.
آلانا  - (Alana) میوة خشك شده كه داخلش را بادام و گردو پر می‌كنند.
آلانتا  - (Alanta) بسیار گیرنده.
آلانتای  - (Alantay) گلگونه. سرخ فام.
آلانیر  - (Alanır) محصول.
آلاو  - (Alav) شعله. لهیب. به همین صورت و معنا وارد زبان فارسی شده است.
آلاوا  - (Alava) خاك سفید كه برای سفید كردن دیوار خانه‌های روستایی استفاده می‌شود. پهنة آسمان.
آلاوان  - (جان)(Alavan) تمساح. نهنگ.
آلاوی  - (Alavı) حواله. پرداخت.
آلای  - (Alay) (هالای) صف. جماعت. دسته مردم. مراسم. هنگ. ماه سرخ. فلات. حمله. هجوم. مسخره. ریشخند. دیگر. متفاوت. تفاوت. فرق. به صورت «الالای» به معنای سپاه مركّب از چند لشكر و ارتش مركّب از چند لشكر وارد لهجه‌های عراقی، مصری و سوری زبان عربی شده است. در لهجة لیبی نیز به صورت جمع «الایات» كاربرد دارد. عربی آن الفیلق است. وگرنه. یا.
آلایات  -  (Alayat) زیبایی.
آلایدا  - (Alayda) حال آنكه. در حالی كه.
آلایسا  - (Alaysa) محل جمع شدن آب در وسط قایق.
آلایلا  - (Alayla) دقیق. مو بمو.
آلبا  - (Alba) خدمت. سرویس. قرض. دِین.
آلبار  - (Albar) آخوری كه از سه جهت با نی و شاخه بسته شده باشد. اتاق خدمتكاران. سالمند.
آلبان  - (Alban) باو و چادر سرخ. تمساح. غنیمت. خراج. خشنود. زور. اجبار.
آلبای  - (Albay) آلای بیگ. سرهنگ.
آلبیر  - (Albır) آراسته. شیك.
آلبین  - (Albın) دروغگو (گویش قرقیزی). فرشتة محافظ شكارچیان(گویش خاكاس). تضرع هنگام معالجه.
آلپ  - (Alp) نیرو. توان. دلیر. پهلوان. سرسخت. لقب پهلوانان ترك. دشوار. سنگین.
آلپان  - (Alpan) حداكثر.
آلپایا  - (Alpaya) دلاور بی‎باك.
آلتار  - (Altar) محراب.  
آلتام  - (Altam) گام. قدم.
آلتان  - (Altan) شفق سرخ. سرخ. آلتین در زبان مغولی است. حاكم یا امپراتور ساكن در پایتخت. حداكثر. شصت.
آلتای  - (Altay) روح والایی كه بر گسترة زمین فرمان می‎راند. كوه بلند در جنگل. كوهستانی در شمال چین.
آلتمان  - (Altman) پادشاه طلایی.
آلتون‎  - (Altun) زر. طلا. زر سرخ. از نامهای زنان ترك. معادل اولان مغولی است. به همین صورت و معنا وارد زبان فارسی و لهجه های مصری و سوری زبان عربی شده است.
آلتین  - (Altın) ← آلتون. زیرزمین. زیرین.
آلچین  - (Alçın) پهلو و كنارة كوه. سرخ. قرمز. پرنده‌ای كوچك و قرمز رنگ.
آلخا  - (Alxa) گردنبند.
آلخان  - (Alxan) خان سرخ. خندقی كه به صورت اریب كنده شده باشد.
آلخیم  - (Alxım) به صورت بركه درآمدن و جاری شدن. متمایل.
آلداس  - (Aldas) تند. سریع.
آلدان  - (Aldan) بسیار. فراوان. ضخیم. ژرف.
آلدیش  - (Aldış) پذیرش. قبول.
آلقاس  - (Alqas) پراكنده.
آلقاسان  - (Alqasan) تپش. ضربان. زحمت. 
آلقاش  - (Alqaş)كننده. كوشا. رابطه. معتاد. نابود كننده. درهم برهم. ← آرغاج.
آلقان  - (Alqan) پیروز. فاتح.
آلقای  - (Alqay) درهم ریخته. پریشان.
آلقون  - (Alqun) تپه. بلندی.
آلقیش  - (Alqış) استقبال. پیشباز. دعا. دعای خیر. تسلی. تظاهرات. آرزو. خواسته.
آلمار  - (Almar) انبار.
آلماش  - (Almaş) ضمیر (دستور زبان). نوبت. دوره. داد و ستد. مشابه.
آلمال  - (Almal) لازم. ضروری.
آلموس  - (Almus) پیروز. فاتح.
آلمیش  - (Almış) خریده. گرفته. فاتح. پیروز.
آلمیلا  - (گیا)(Almıla) سیب.
آلمین  - (Almın) زیرك. ناقلا.
آلنات  - (Alnat) آماده.
آلناش  - (Alnaş) حافظه.
آلنام  - (Alnam) اقتباس. اخذ.
آلوان  - (Alvan) مالیات.
آلیب  - (Alıb) خواهان. خواهنده. دلاور.
آلیت  - (Alıt) محل دریافت. محل خرید.
آلیر  - (Alır) مزد. كارانه. دقیق. مُرده.
آلیس  - (Alıs) جایی كه نور آفتاب به آنجا نخورد.
آلیستا  - (Alısta) تربیت شده. ورزیده. آماده.
آلیشار  - (Alışar) عادت پذیر.
آلیشان - (Alışan) شعله ور. نوعی گیاه. (Dictamnus).
آلیشیم  - (Alışım) دوستی. ائتلاف. رفتار.
آلیمان  - (Alıman) كلبه.
آلین  - (Alın) دریافت. خرید.
آلیندی  - (Alındı) قبض رسید.
آماج  - (Amac) نشانه. هدف. ابزار كشت. خاك توده كرده كه نشان تیر را بر آن نصب كنند. آماجگاه. نشان. پرتاب تیر تا مسافت یك بیست و چهارم فرسنگ برابر با 500 قدم یا 250 متر. آهن گاو آهن كه در زمین فرو شود و شیار كند. مجموع آهن جفت، گاو آهن و سپار. در اصل «آماچ» از ریشة «اومماق» یعنی امید داشتن است كه به مرور زمان آماچ شده است. به همین صورت و معنا وارد زبان فارسی شده است.
آمارات  - (Amarat) كوشا. زرنگ. ماهر.
آمتان  - (Amtan) طعم.
آمران  - (Amran) خمار. شیفته. شیدا.
آمو  - (Amu  -Amuy) گاونر. جیحون. رودی در تركستان.
آنا دال  - (Ana dal) وسیلة چوبی سه شاخة بزرگ كه برای حمل محصول از مزرعه به خرمن استفاده شود.
آناداش  - (Anadaş) خواهر. برادر. خویشاوند.
آنار  - (Anar) تیزهوش. فهیم. به آنجا. چنان.
آناشا  - (Anaşa) نوعی مادّة مخدر كه از خشخاش به دست می‌آید. اندیشمند. فكور.
آنان  - (Anan) تیزهوش.
آندار  - (Andar) سرور آتش یا الهة گیاه در باور تركان.
آنداش  - (Andaş) هم قسم.
آندال  - (Andal) پراكنده. سرسام.
آندای  - (Anday) معنی. مفهوم. محتوا.
آنسال  - (Ansal) عقلانی. ذهنی.
آنلار  - (Anlar) اطراف. محیط. فهیم.
آنلام  - (Anlam) فهم. احساس.
آنوشا  - (Anuşa) ابدی. دائمی. جاوید.
آنیت  - (Anıt) اثر. یادگار. بنای تاریخی. بنای یادگاری.
آنیش  - (Anış) تفاهم. یادآوری. خاطره. تصور. اندیشه.
آنیل  - (Anıl) تماماً. همگی. خفیف. آرام. حافظه.
آنیم  - (Anım) ادراك. یادواره.
آوال  - (Aval) قضا. جنگ. آواره. عامی. محلّه. انگل.
آوان  - (Avan) وضعیت. دشمن. بدخواه. عالی. بلند. زمینی كه به سختی شخم بزنند. مأمور دولت. پرخور. درشت.
آوانا  - (Avana) اجتماع. تمركز.
آوانتا  - (Avanta) وردست و كمك حال شخص آبیاری كننده مزرعه. (گویش خوی). آواره. ولگرد.
آوانی  - (Avanı) باتدبیر. محتاط.
آوای  - (Avay) آرام. آهسته.
آودان  - (Avdan) منطقه. قسمت. كشیش. متصدی. حكایت. داستان. یكشنبه.
آورال  - (Avral) اعزام شدن برای كاری با عجله و فوری.
آوراما  - (Avrama) پایش. مراقبت.
آوران  - (Avran) شكمو. پرخور.
آورانا  - (Avrana) لگن. دیگ بزرگ. سر گُنده.
آوسال  - (Avsal) ضروری. لازم. تند. علاقمند به شكار.
آوشار  - (جان)(Avşar) گوسفندی كه شیرش زیاد باشد. جمعه. ژاندارم سواره. ماهر. قمه. جوشیدن شدید بكمز پیش از پختن.
آوشین  - (Avşın) آلت شكار. زره. سپر. رئیس قبیله.
آولام  - (Avlam) مجموعه. جُنگ.
آولان  - (Avlan) عادت. شكارچی.
آومان  - (Avman) لایق. سزاوار.
آویت  - (Avıt) مهربان.
آویر  - (Avır) لباس. پوشش. محیط. پیرامون. دایره.
آی بارس  - (Ay bars) ماننده ماه زیبا و چون ببر درنده.
آی گون گؤر  - (Ay güngör) روز روشن ببین. (ناپ).
آیابای  - (Ayabay) كاملاً. تمام و كمال.
آیاتا  - (Ayata) خدای آسمان در میان تركان قدیم.
آیاتان  - (Ayatan) گودال كوچك پر شده از آب باران.
آیار  - (Ayar) استثناء. مهوش. خوش رو. نكته سنج. پر محصول. (ناپ).
آیارتا  - (Ayarta) كسی كه كار دیگران را خوب نكند.
آیاز  -  (Ayaz) نسیم خنك سحر. هوای صاف و خیلی سرد. شب بدون ابر و سرد. كوشا. پرتلاش. دقیق. نام غلام محبوب سلطان محمود غزنوی كه از طایفة ترك اوْیماق بود. به صورت ایاز و ایاس وارد فارسی شده است.
آیاش  - (Ayaş) روشنایی مهتاب. دوست. همراه.
آیام  - (Ayam) آرام. هوا.
آیاما  - (Ayama) لقب. لقب دهی.
آیان  - (Ayan) گردش كننده. ژرف. عمیق.
آیانا  - (Ayana) ژرف. عمیق.
آیانات  - (Ayanat) كمك. یاری.
آیانتا  - (Ayanta) تنبل.
آیبار  - (Aybar) همچون ماه. هیبت. شكوه. ماه تمام.
آیباش  - (جان)(Aybaş) قوچی دارای شاخی به شكل ماه.
آیبان  - (Ayban) كَل. نیرومند. نرینه.
آیبای  - (Aybay) لیاقت. سزاواری.
آیتات  - (Aytat) اندیشه. تفكر. تصمیم. 
آیتار  - (Aytar) بشارت دهنده.
آیتاك  - (Aytak) خطیب. گوینده.
آیتان  - (Aytan) بشارت دهنده. مقارنة ماه و زهره.
آیتون  - (Aytun) ماه شب.
آیتیش  - (Aytış) گفتگو. خطاب. مذاكره. مشاعره.
آیتیم  - (Aytım) ترانه. جمله.
آیتین  - (Aytın) مبارك. مهتاب.
آیچین  - (Ayçın) برای ماه.
آیدار  - (Aydar) كاكل. پرچم. پرچم گل.
آیداس  - (Aydas) نیرومند.
آیداش  - (Aydaş) پوست و استخوان. بسیارلاغر. ضعیف. هم ماه (دو بچه كه در ك ماه بدنیا آمده باشند). نوزادی كه سالش تمام نشده باشد.
آیدال  - (Aydal) تحت مراقبت. تحت تعقیب.
آیدیل  - (Aydil) دارای زبانی پاك چون ماه.
‎آیدین  - (Aydın) نیرو. توان. روشن. واضح. نورانی. امیدبخش. مهتاب. روشنفكر. (ناپ).
آیراتا  - (Ayrata) بویژه. علی الخصوص.
آیرال  - (Ayral) استثنایی. برگزیده.
آیریم  - (Ayrım) مرز. فرق. تفاوت. محل انشعاب راه. موافقت نامه. قرارداد. قرار قضایی. حكم. سكانس. گردشی كه در ممر آب و رودخانه‌ها باشد. نمد زین. سكه هایی كه زنان برای زینت به سرشان بندند.
آیسار  - (Aysar) بی‎قرار. بوقلمون صفت. هر لحظه به شكلی.
آیغای  - (Ayğay) فریاد. لحظة بهترین شكل ماه. بانوی بزرگوار. (ناپ).
آیقان  - (Ayqan) صمیمی. بااحساس.
آیلام  - (Aylam) دایره. حلقه. زمان طولانی. دیرزمان.
آیلاما  - (Aylama) انتظار. تداوم. گردش. تاب (بازی).
آیلان  - (Aylan) همراه ماه. شبیه ماه. دایره. حیران. شگفت زده. آشكار. ویراژ.
آیلانا  - (Aylana) دایره. اطراف. محیط.
آیمان  - (Ayman) شخص پاكیزه چون ماه. اتاق رو باز. چشم گرد. الك. غربال. متحمل (اسب).
آیوا  - (گیا)(Ayva) میوة به.
آیواز  - (Ayvaz) خدمتكار مخصوص. مرد. شوهر. مهوش. زیبا. كل. بی مو. زمخت. ناشنوا. پزشك كشتی. نابینا. به صورت عیوض نیز نوشته می‌شود.
آیوان  - (Ayvan) میدان.
ائدین  - (Edin) مصمم. با اراده.
ائرتان  - (Ertan) سپیدة صبح. هنگام طلوع خورشید.
اؤزجان  - (Özcan) جان خود. محبوب.
ائل آلدی  - (El aldı) فاتح ایل.
ائلبار  - ثمره یا دستاورد ایل.
ائل بیگی  - (El bəyi) رهبر ایل. بزرگ طایفه.
ائل تپر  - (El təpər) ایل كوب. حاكمی كه از طرف خاقان برای ادارة اقوام سرزمینهای تازه فتح شده فرستاده می شد.
ائلتر  - (Eltər) وطن پرست. نگهبان وطن.
ائلتریش  - (Eltəriş) (ائل+دریش) كسی كه حكومت و كشور را سامان دهد. سامان بخش. گردآورندة مردم.
ائلچی بیگ  - (Elçibəy) سرور و رئیس ایل.
ائلخان  - (Elxan) بزرگ ایل. به صورت «ایلخان» به همین معنا وارد زبان فارسی شده است.
ائلدار  - (Eldar) مردمدار.
ائلده گز  - (Eldə gəz) هر كه در میان ایل گردش ‌كند.
ائلرچی  - (Elərçi) پیشرو.
ائلشن  - (Elşən) ارزش قبیله (ناپ).
ائله من  - (Eləmən) با نفوذ.
ائلیك  - (Elik) خانزاده. نجیب زاده. حكمران. پادشاه.
ائنل  - (Enəl) همقد.
ائو اوْغلو  - (Ev oğlu) پسر خاله. غلام خانه‎زاد. غلام معمولی و ساده كه در خدمت شاهان صفویه بود.
ائورن  - (Evrən) اژدها. دنیا. جهان.
ائوری  - (Evri) پادشاه. افندی.
ائوین  - (Evin) جوهر. اصل. خود. هسته یا دانه. تخم. مایه و اصل هر چیز. عصاره. زمان غذا خوردن. وعدة غذایی.
ائیمن  - (Eymən) مطمئن.
اتابك  - (Әtabək) ← آتابای.
اردلان  - (Әrdəlan) ← آردالان.
اردم  - (Әrdəm) فضیلت. فرهنگ. معرفت. شخصیت. مردانگی. توانایی.
ار دوْغان  - (Әr doğan) نیرومند مانند پرندة شكاری.
اردیل  - (Әrdil) پردل. جسور. نترس. گنده. تنومند.
اركنه  - (Әrkənə) كوه. كمر. سینه كش. معدن.
ارگن  - (Әrgən) بالغ. رشید. جوان دم بخت.
ارگیل  - (Әrgil) پس انداخته. پس انداز.
ارگین  - (Әrgin) مایع. مذاب. رسیده. بالغ. كامل. اراده. خواسته. قصد. میوه ای كه رو پوسیدن نهاده باشد.
ارن  - (Әrən) دلاور. جوانمرد. جنگاور. دنیا دیده. مجتهد. پری دریایی. موجود افسانه‎ای دریایی. خوشبخت. هدف. دوست. بچة بابركت.
اسریك  - (Әsrik) مست. سرمست. سر خوش. پرواری. به وجد آمده. جوشان. خروشان. پرخروش. غشّی. زن بلند قد و خوش هیكل.
اسریم  - (Әsrim) فالانژ. پرهیجان. فاناتیسم.
اسلان  - (جان)(Әslan) شیر.
اسلم  - (Әsləm) سالم.
اسیم  - (Әsim) نسیم. الهام.
اسین  - (Әsin) نسیم. الهام. رُخاء.
افشار  - (Әfşar) ماهر. چربدست.
امراه  - (Әmrah) كسی كه ساز بزند و برقصد.
اوْبا  - (Oba) اوبه. چادر. محل برافراشتن چادر كوچ نشینان. خانه. مسكن. آبادی. ده. روستای شامل 5 یا 10 خانوار. گودال كوچك در بازی پیل دسته. نظام سنتی عشایر آذربایجان به ترتیب از بزرگ به كوچك بدین ترتیب است: طایفه ← تیره ← گؤبك ← اوبا ← خانوار. در واقع «اوبا» دومین واحد اقتصادی و اجتماعی پس از خانوار است كه از چند آلاچیق یا كومه تشكیل شده است. معمولاً افراد ساكن اوبا، دارای سامان عرفی مشترك و رابطة خویشاوندی بوده و از مراتع به صورت اشتراكی بهره برداری می‌كنند. تعداد خانوارهای «اوبا» بین حداقل 10 و حداكثر 50 خانوار است. این تعداد از تعداد خانوارهای «اوبا» در قشلاق كمتر است. مدیریت هر «اوبا» با آغ ساققال (ریش سفید) است و هر «اوبا» با نام آن آغ ساققال مشخص می‌شود. گاهی حتی پس از فوت او نیز نامش بر «اوبا» باقی می‌ماند. هر «اوبا» دارای تأسیسات مشترك مانند جایگاه شیر دوشی، جایگاههای استراحت شبانة دامها و آبشخور آنها است. به صورت اُبِه به همین معنا وارد زبان فارسی شده است. بیگانه. مغازه. گردش. تقریح. مهمانی. تپه.
اوْبات  - (Obat) خشن. زمخت.
اوْباتای  - (Obatay) سالخورده. پیر.
اوْبادا  - (Obada) چوبهای گِرد مخصوص تیرك. همسایگی.
اوْبان  - (Oban) لولة آبرسان در چرخ آسیاب.
اوْتار  - (Otar) رمه یا گلة بزرگ. چراگاه. مستعمره. فریب. 
اوْتام  - (Otam) چراگاه. مرتع.
اوتامان  - (Utaman) محجوب.
اوْتان  - (Otan) وطن. (گویش قزاق).
اوْتوربا  - (Oturba) كپك. شوره.
اوْتورخان  - (Oturxan) شخصیت خیالی دارای ثروت و قدرت. حیوانی كه تازه شروع به چرا كرده است.
اوْتورمان  - (Oturman) ساكن. یكجانشین.
اوْجار  - (Ocar) هیمة تاغ كه آتش آن دیر بماند و «سوكسوك» نیز می‌گفتند. بازار. نوعی گیاه. نشان. اثر.
اوجار  - (Ucar) هجران. فرقت. دوری. سرنخ.
اوجاری  - (Ucarı) (اوجقاری) مرز. ساحل.
اوْجاق  - (Ocaq) آتشدان. دودمان. دیگدان. كانون مركز. سرچشمه. منبع. منزل. خانه. خانواده. نسل. خاندان. دوده. زیارتگاه. پیر. افسونگر. بزرگ قوم. محل تبرّك. كوره. گودالی كوچك كه برای كاشتن تخم كدو یا خیار حفر كنند. ماه برافروختن اجاق (ماه ژانویه). در اصل اوداق بوده و به صورت اُجاق به معنی آتشدان وارد زبان فارسی و به صورت Очаг به معنای مركز و كانون وارد زبان روسی و به صورت «اوجاق» وارد لهجة سوری زبان عربی شده است.
اوجال  - (Ucal) اثر. رد.
اوجالار  - (Ucalar) بلند شونده. اوج گیرنده.
اوجالان  - (Ucalan) بلند شونده. اوج گیرنده.
اوجام  - (Ucam) پناهگاه.
اوجان  - (Ucan) بلند. مرتفع. رساء. كاسه. تشت. در گویش قزاقی به معنای بی نهایت می باشد. نام شهری در جنوب شرق تبریز كه اكنون بستان آباد نام دارد.
اوجای  - (Ucay) قطب.
اوچار  - (Uçar) آبشار. پرنده. بازار. قلّه. نوك. فرّار. پروازكننده. پرنده. خبر. بازار. هیمة تاغ كه آتش آن دیر بماند. محل تبادل نظر و گفتگوی اهالی روستا.
اوچاش  - (Uçaş) ناهموار. پست و بلند.
اوچان  - (Uçan) فرّار. پرنده. كشتی دو بادبانه و بزرگ.
اوچما  - (Uçma) دامنه‌ی كوه كه تیز و یك لخت و پرتگاه باشد. پرواز. پرش. اوجگیری. بلند. مرتفع.
اوچمان  - (Uçman) چرخ فلك.
اوْخات  - (Oxat) شانس. (گویش قزاق).
اوْخپور  - (Oxpur) سریع. تند. تیرآسا.
اوْختا  - (Oxta) دانا. باسواد.
اوْختار  - (Oxtar) تیر ساز. دانا. باسواد. دعوت كننده.
اوْختام  - (Oxtam) مسافتی به اندازة پرتاب تیر.
اوْختای  - (Oxtay) همچون تیر. تیروش.
اوْختو  - (Oxtu) پر. سرشار.
اوْخچو  - (Oxçu) تیرانداز. تیرساز. تیرفروش. كمانكش.
اوْخسان  - (Oxsan) تیروَش.(ناپ).
اوْخشار  - (Oxşar) شباهت. نظیر. همانندی.
اوْخشان  - (Oxşan) شبیه. مانند.
اوْخلان  - (Oxlan) درخت ظریف كاج.
اودار  - (Udar) پیروز.
اودامان  - (Udaman) پیروز.
اودان  - (Udan) بلعنده. خورنده. عایق. جاذب. برنده.
اوْدمار  - (Odmar) آتشین. آتشفشان.
اودون  - (Udun) هنر. كارآیی. قابلیت. گستاخ.
اوْرات  - (Orat) اسبی به رنگ میان سرخ و سیاه.
اوراز  - (Uraz) هدیه. بخت. طالع. شرف. كمك. یاری. (ناد)
اوْراسان  - (Orasan) بزرگ. بسیار. گرامی.
اوْرال  - (Oral) پیر. سالخورده. مجعد. ژولیده. مچاله.
اوْرام  - (Oram) محله. كوچه. نشیمنگاه. گودال. خندق. راه. راه عریض و پهن. بزرگ. احاطه.
اوْرامان  - (Oraman) برازنده. مناسب.
اوْران  - (Oran) حد و حدود. قلمرو. ضریب (ریاضی). تخمین. مفهوم. آوار. نسبت. اندازه. نعره. دولت. حاكمیت. در زبان مغولی به معنی پیشه و صنعت است چون در میان تركان رسم بر این بود كه هر وقت می‌خواستند دستة و فرقة خود را در اردو پیدا كنند، آن تیره را به اسم پیشه‎اش فریاد می‌كردند، این نوع فریاد را اوران می‌گفتند.
اوْربانا  - (Orbana) درختی كه برای كاشتن در جایی دیگر درآورده باشند.
اوْرتار  - (Ortar) شریك.
اوْرتام  - (Ortam) جو. فضا. محیط. وسط. مركز.
اوْرتان  - (Ortan) جو. فضا. محیط. وسط. مركز.
اوْرتای  - (Ortay) مركز.
اوْردا  - (Orda) سازمان نظامی‌ و انضباطی تركها و مغولها و قرارگاه مهاجرت ایلی. گله‎های انسان اولیه. گروههای غیرمتشكل انسانی. توده. شهر. لانه.
اوْرمان  - (Orman) جنگل. به همین صورت وارد لهجة مصری عربی و به صورت Urmən وارد انگلیسی شده است.
اوْرناش  - (Ornaş) استقرار. جایگیری.
اوْرنام  - (Ornam) مقام (در موسیقی).
اوْرون  - (Orun) جا. منزل. موقع. قرارگاه. منصب.
اوزار  - (Uzar) ماهر. استاد. همراه. روسری.
اوزال  - (Uzal) قبل. پیش. ابدی.
اوزام  - (Uzam) مكان. وسعت. پهنه.
اوزان  - (Uzan) خنیاگر. نوازنده.
اوزانار  - (Uzanar) دراز شدنی. امتداد پذیر.
اوزبای  - (Uzbay) توانا.
اوزلا  - (Uzla) مرز. خشم.
اوزلاش  - (Uzlaş) مطابقه. مسابقه.
اوزمان  - (Uzman) متخصص.
اوسار  - (Usar) معقول. دانا.
اوسان  - (Usan) خدای هوای گرگ و میش. سرور ارواح آب. خدای جنوب در باور تركان. آرزومند.
اوسقان  - (Usqan) عاقل. دانا.
اوسلا  - (Usla) كارایی.
اوسلو  - (Uslu) عاقل. دانا.
اوسمان  - (Usman) با تجربه.
ایشانج  - (Işanc) باور. اعتماد.
ایلیاز  - (Ilyaz) سرتاسر بهار.(ناپ).
ایلیش  - (Iliş) تماس. برخورد. نزدیك. فضول. مونس.
ایلیشان  - (Ilişan) نشان. هدف.
ایلیشن  - (Ilişən) نشان. علامت.
ایلیشه  - (Ilişə) ریشه. بُن.
ایلیشی  - (Ilişi) نمد. تماس. برخورد.
ایلیم  - (Ilim) تور ماهیگیری.
ایلیم  - (Ilım) توانایی. حلیم. آرام.
ایلین  - (Ilın) ولرم. معتدل.
ایمرن  - (Imrən) آرزو. خواسته. هوس. شهوت.
ایمری  - (Imri) دائمی.
ایملی  - (Imli) نشاندار. مستند. نامزد. معین.
ایمیر  - (Imir) ملكة زنبور. بخاری كه از زمین متصاعد شده و روی هوا را فرا گیرد.
اینات  - (Inat) دلیل. سند. باور.
اینار  - (Inar) عشق. محبت.
ایناش  - (Inaş) باور. اعتماد.
اینال  - (Inal) ولیعهد. شاهزاده. خان. همچنین رتبه‎ای در میان تركان بود كه معادل كنت و بارون در اروپاست. نجیب زاده. كسی كه مادرش از تبار خاقان و پدرش از اهالی معمولی باشد.
اینام  - (Inam) باور. اعتقاد. ایمان. اخلاص. اطمینان.
اینجار  - (Incar) آسایش. پشتیبان.
اینجه  - (Incə) ظریف. خفیف. باریك. دقیق. موشكاف. ضعیف. زیبا. قلمی. نرم. ملایم.
اینجی  - (Inci) درّ. گوهر. گهر. مروارید. دردانه. لؤلؤ. گرانبها. پر ارزش. حس. درد.
اینجی تای  - (Inci tay) دُرسا. همچون مروارید.
اینجیلی  - (Incili) گل مژه.
ایندیر  - (Indir) خرمن.
بئشیك  - (Beşik) گهواره.
بؤیوك آغا  - (Böyük ağa) سروربزرگوار. آقابزرگ. (ناپ).
بابای  - (Babay) پیرمرد.
بابك  - (Babək) ← بای بك.
بابور  - (جان)(Babur) ببر. ← بارس. به صورت بابر بعنوان نام بنیانگذار گوركانیان هند وارد فارسی شده است.
باتار  - (Batar) فرو رونده. خانه. وطن. خانه كرایه‌ای. نیرومند. عصر. شامگاه. خار. ذات الریه.
باتاریش  - (Batarış) خار.
باتال  - (Batal) كج. متمایل. بزرگ. عظیم. خراب.
باتالاش  - (Batalaş) همفكر. همیار.
باتاو  - (Batav) دلیل. برهان.
باتای  - (Batay) قربانی.
باتقا  - (Batqa) آهستگی. سنگینی. زگیل. بلند. گِل. نیكوتین.
باتقار  - (Batqar) كلوخ كوب.
باتقال  - (Batqal) دسیسه. توطئه. خندق. چاه. كور.
باتقان  - (Batqan) سنگین. حاكم.
باتلان  - (Batlan) قهرمان. سلحشور.
باتماز  - (Batmaz) زنده. مبارز.
باتی بنیز  - (Batı bəniz) كسی كه صورتی به رنگ سرخی شفق دارد. (ناپ).
باتیر  - (Batır) دلاور. كوبنده. نفوذ كننده. به صورت Batture در معنای بستر رود در زبان انگلیسی كاربرد دارد.
باتیش  - (Batış) غروب. تأثیر و نفوذ. غوطه وری. غرق.
باتیشا  - (Batışa) برتری. تسلط. سخت گیر.
باتیل  - (Batıl) جسارت. نیرومند. دلاور. پریشان. ساكن. خالی. واهی.
باتیم  - (Batım) پیكان. غروب. ژرفا. عمق. جسارت.
باتین  - (Batın) سرعت. جَلدی. باطن. درون. شكم.
باتینا  - (Batına) آخور حیوان.
باجار  - (Bacar) تدبیر.
باجارات  - (Bacarat) توانایی.
باجاران  - (Bacaran)كارآزموده. مجرّب.
باچان  - (Baçan) روزه دار. (ناپ).
باخار  - (Baxar) جای وسیع. ناظر. مشرف. مشاهده گر.
باخارا  - (Baxara) غار. حفره.
باخال  - (Baxal) كاه.  
باخالاش  - (Baxalaş) ارزیابی. مراقبت. تقویم.
باخان  - (Baxan) بیننده. ناظر. مدیر. مشرف. وزیر.
باخای  - (Baxay) حشری. غیرقابل كنترل.
باخشی  - (Baxşı) خنیاگر. نوازنده.  
باخلان  - (Baxlan) نورسیده.
باخمان  - (Baxman) ناظر. بازرس.
باخیم  - (Baxım) دیدگاه. نقطه نظر. پرستاری. نگرش.
بادار  - (Badar) مزرعة كوچك. پراكنده. متفرق. همچنین به معنای صدای بلند و مكرّر است.
بادال  - (Badal) خارزار. پایة نردبان. هرچیز گرد و قلنبه. خطر. زندان. بند. دام. تله. شاخه. پا. مربوط. همتا. كاملاً گشوده. دروغگو. رد پایی كه در برف یا باران یخ زده و یا خشك شده باشد. خندق یا فرورفتگی در راه یا مزرعه. نخستین شاخه ای كه از تنة درخت جدا شود. یك چهارم داخل گردو. زشت. درهم برهم. 
بادالا  - (Badala) هرس شده.
بادالان  - (Badalan) برجسته. برآمده. پهن.
بادان  - (گیا)(Badan) نوعی گیاه دیرپا كه دارای ریشة گوشتی و ساقة كوتاه و گلهای سفید یا سرخ است. گیاهی صنعتی، زینتی و دارویی است. گاهی به جای چای نیز از آن استفاده می‌شود كه به آن چای مغولی می‌گویند. (Bergenia). محل گردآمدن.
باراتان  - (Baratan) مسبب. باعث.
بارام  - (Baram) گشوده. چاره. آچار.
باراما  - (Barama) پیلة ابریشم. پیله. تار. پرده محافظی كه كرمهای پیله تنان از ترشحات بزاق دور خود می‌تنند. پیلة بن دندان. ورم لثه. خیار كوچكی كه گلش افتاده باشد. خیار ریز.
بارانا  - (Barana) گروه. دسته. چنگال آهنی. قسمت جلو عقب خاموت شتر. تیشة یا كلنگ مخصوص چاهكنان.
بارانتای  - (Barantay) همسال. همقد. عاجز. ناتوان.
بارخال  - (Barxal) جنوب. باد جنوب.
بارخان  - (Barxan) تپة ماسه‌ای به شكل نعل اسب. به صورت برخان و barkhan وارد فارسی و انگلیسی شده است.
باردا  - (Barda) برآمده. برجسته. كوچك.
بارس  - (جان)(Bars) ببر. پلنگ.
بارلاس  - (Barlas) قهرمان. دلاور. به صورت برلاس در متون فارسی آمده است.
باریش  - (Barış) سازش. صلح.
باریشار / باریشان  - (Barışar) صلح كننده.
باریشماز  - (Barışmaz) سازش ناپذیر. قاطع.
باریشمان  - (Barışman) سازشكار.
باریق -(Barıq) مسكن. بنیان. پرتگاه میان تپه های بلند (ناپ).
باریم  - (Barım) سرمایه. نیرو. قدرت. جدول.
بارین  - (Barın) سینه. تعلیف گاوهای نر.
باریناق  - (Barınaq) پناهگاه. سرپناه. محل تغذیه.
بازدا  - (Bazda) زیبا. نیكو. (ناپ).
باسات  - قد.(Basat) باس + آت. مغلوب كننده یا رام كنندة اسب. مهر. تمغا. همیشه یاور. مدد و تعاون. مهربان و شفیق. تك چشم. از قهرمانان و اساطیر داستان‌های دَدَه قورقود.
باسار  - (Basar) سیركوهی(گیا). زیرگیرنده و غالب. فلانی. فلان.
باسارای  - (Basaray) جای حصار شدة مخصوص اسبها.
باسال  - (Basal) گُوه(چوبك مخصوص كه لای هیزم گذارند و چون بكوبند هیزم بشكافد). جوانمرد. میخی كه برای بستن حیوان بر زمین فرو كنند. میخ طویله.
باسالات  - (Basalat) قهرمانی.
باساما  - (Basama) پلّه. پلكان. درجه. ارابة كودكان.
باسان  - (Basan) غذایی كه پس از دفن مرده، خورده شود. غالب. پیروز. ستمگر. كوبنده. پخش كننده.
باسانا  - (Basana) خیش گاوآهن. ← باساماق.
باستا  - (Basta) نانی كه از آرد مصری یا برنج پخته شده باشد. مُهر. كُتك. به صورت «بسطه» در معنای اخیر وارد لهجة عراقی زبان عربی شده است.
باستار  - (Bastar) قسمت درونی لباس. آستر.
باسقا  - (Basqa) وزن. سنگینی. درب(گویش اویغوری). كلبه‌ای كه از شاخه و تركه درست كنند. سبد بزرگ.
باسقال  - (Basqal) فشار دادنی.
باسلام  - (Baslam) تكه. قسمت.
باسمار  - (Basmar) فشار دهنده.
باسمال  - (Basmal) آمیخته. كوبیده شده. یكی از اقوام باستانی در آسیای مركزی.
باسمان  - (Basman) پیروز. غالب. ترازو. ناشر.
باسمیر  - (گیا)(Basmır) شاهدانه. متجاوز. متعرض.
باسنا  - (Basna) ابریشم نامرغوب. محل فشار دادن. به صورت «پاشنه» وارد زبان فارسی و به صورت «باسنه» وارد زبان عربی شده است.
باسیل  - (Basıl) رفتار. منش. شیوه. مستملكه.
باسینا  - (Basına) كمی بعد.
باسینار  - (Basınar) آسیاب خرد كردن سنگ.
باشات  - (Başat) منبع. مأخذ. برتر. حاكم. مستولی.
باشاجا  - (Başaca) تا آخر. آخر خوشبختی.
باشال  - (Başal) پیشرو. كلاسیك. آزاد.
باشاما  - (Başama) روسری. رئیس. سربند. رهبر. به صورت «باشامه» و «باشومه» وارد زبان فارسی شده است.
باشتار  - (Baştar) داس.
باشتان  - (Baştan) پیشرو. رهبر.
باشدا  - (Başda) در رأس. در صدر. نخست. در آغاز.
باشدان  - (Başdan) از نو. از سر. دوباره. از ابتدا. از اول. به صورت «باشتان» به همین معنا وارد لهجة سوری زبان عربی شده است.
باشقات  - (Başqat) حاكم. والی. آغازگر.
باشقار  - (Başqar) اداره. اقتصاد.
باشقال  - (Başqal) فرمان. فرمانده.
باشلات  - (Başlat) افتتاح. گشایش.
باشلام  - (Başlam) سرآغاز. ابتدا.
باشلاما  - (Başlama) شروع. آغاز. افتتاح.
باشما  - (Başma) اثر انگشت. مُهر.
باشمان  - (Başman) رهبر. پركلاه. سراسقف. به همین صورت و در معنای نوعی پر كلاه وارد لهجة الجزایری زبان عربی شده است.
باشیل  - (Başıl) گوسفندی كه سرش سفید باشد. رهبر. پیشوا. ماه ژانویه. عاقل. برتر.
باغاتور  - (Bağatur) دلاور. باتور. از سدة ششم میلادی به صورت باهادور یا باهادیر در میان تركان رایج شده و به صورت بهادر وارد زبان فارسی شده و تركیب بزن بهادر نیز از همین ریشه پدید آمده است و اصطلاح بهادران به معنای اولین دستة سمت راست هر فوج متشكل از افراد زبده در ادبیات نظامی ایران وارد شده بود كه در دورة پهلوی واژة بیگانة اسكادران جانشین آن شد. به صورت Boqatir وارد روسی و به صورت Bahadur و Boqatyr وارد انگلیسی شده است.
باغار  - (Bağar) چراگاه. كسی كه شكمش از فرط بیماری باد كرده باشد.
باغلاش  - (Bağlaş) مجتمع.
باغلام  - (Bağlam) علاقه. پیوند. اتصال. انسجام. نوعی تنبور كوچك. بُن.
باغلان  - (Bağlan) دسته. قبضه. دسته گل. نوعی قاز وحشی قرمز رنگ شبیه به آنقوت. (Otis tarda). دین. شریعت. برة چاقی كه پیش از موعد دنیا آمده است.
باغیش  - (Bağış) بخشش. هدیه. عفو. آمرزش. فرمان. سرگین. فضله. آستانة چادر. وصل. لحاف ضخیم. به صورت «بخش» وارد زبان فارسی شده است.
باغیل  - (Bağıl) نسبی. تقریبی. بسته. محدود. خسیس. چمدان. محل بستن گوسفند. نام روستایی در شهرستان اسكو كه اكنون به تحریف آن را باویل نامند. 
بالات  - (Balat) ریخت. وضع. فرم. بریده. مراسم. افق.
بالاتا  - (Balata) خمیرمایه. محلولی مركب از خاكستر، كپك و نمك كه برای دباغی پوست بكار رود.
بالار  - (Balar) چوبی كه به سقف خانه و عمارت پوشند. ستون. باتلاق. تختة ظریف.
بالاز  - (Balaz) شعلة آتش كه به باو رود. سوختن. سوزش. كرز. مجازاً به معنی اسب تندرو و چابك.
بالاس  - (Balas) پله. مرحله. درجه.
بالاش  - (Balaş) فرزند كوچك. مرد كوچك. عسلی. زخمی. پله. درجه. مرحله. پاداش. 
بالاما  - (Balama) شبیه. معادل. نوعی سنگ صاف.
بالامان  - (Balaman) بزرگ هیكل. جسیم.
بالان  - (Balan) بلند.
بالای  - (Balay) اگر خدا بخواهد. انشاءالله. شاید. فرزند.
بالبا  - (Balba) نوعی غذا كه از سبزیجاتی چون قازایاغی و گشنیز تهیه می‌شود. نوعی گیاه صحرایی خوراكی.
بالبال  - (Balbal) بسیارشیرین. یكی از انواع انگور سفید و دانه‎دار. سنگهایی كه در اطراف قبر مرده می‌چیدند. سنگهای نوك تیز یا پیكره‎ای سنگی كه نمایانگر دشمن شكست خورده است. عقیده بر این بود كه روح دشمن در این سنگ رفته است. تركان باستان بر سر مزار هر قهرمان (در طرف شرق) به تعداد دشمنانی كه كشته بود، بالبال نصب می‎كردند. یادبود. مجسمه. جنجالی. غوغاگر.
بالبان  - (Balban) پهلوان. نیرومند.  
بالخان  - (Balxan) سرور محبوب.(ناپ)
بالقاش  - (Balqaş) گِل.
بالقان  - (Balqan) شهردار. حاكم شهر. جنگل. به صورت Balkan در معنای منطقة جنگلی و نام یك شبه جزیره در اروپا وارد زبان انگلیسی شده است.
بالقای  - (Balqay) دانا.
بامبان  - (Bamban) تخم مرغ عسلی. تخم مرغ كم پخته.
بانار  - (Banar) دسته. قبضه.
بانلا  - (Banla) بانگ خروس.
باویر  - (Bavır) طناب. برادر.
باهادور / باهادیر  -  (Bahadur) دلاور.  
بایات  - (Bayat) نام بزرگ. كنایه از خدا. ثروتمند. كهنه. مانده. نام یكی از طوایف 24 گانة تركان قدیم. به صورت «بیات» به معنای «كهنه» وارد زبان فارسی شده است.
بایار  - (Bayar) كهن. عظیم. نامدار. جنتلمن. یكی از صفات خداوند در باور تركان.(ناپ). به صورت «بهار» در معنای فصل اول سال وارد زبان فارسی و به صورت Boyar در معنای جنتلمن وارد زبان انگلیسی شده است.
بایاز  - (Bayaz) نیاب قلیان كه سر قلیان بر روی آن قرار می‌گیرد. خشك. گوشت خشك. گوشتی كه آویزان كنند تا خون و آب آن خشك شود.
بایاس  - (Bayas) سست. ناتوان.
بایام  - (Bayam) جدی. درست. (ناپ).
بایان  - (Bayan) قدرتمند. بانو. باشكوه. یكی از صفاتی كه تركان قدیم به خداوند نسبت می‌دادند. لقب فرمانروای قبیلة آوار. بایان، بایین و بایاندور از واژه «پویان» زبان سانسكریت به معنای كار نیكو به زبانهای مغولی و اویغوری راه یافته است. این واژه به صورت «بای» یا «بیگ» وارد زبان تركی شده است. به صورت «بوگ یان» وارد روسی، به صورت «بان» در معنای والی وارد زبان اسلاوهای بالكان و مجارها شده است.
بایانا  - (Bayana) خداوند. خدای معاش در باور تركان. قربانی مخصوص برای خدا.
بایاندیر  - (Bayandır) دارندة نعمت فراوان. آباد. یكی از شاخه‎های 24 گانة تركان اوغوز. نیاكان آغ قویونلوها. به صورت بایندر در ادبیات تاریخی فارسی وارد شده است.
بایبان  - (Bayban) لاابالی. لاقید. گستاخ.
بای بك  - (Bay bək) شخص عالیمقام. بابك خرمدین. بیگ بزرگ. سرور عالیمقام.
بایبوْرا  - (Bay bora) توفان بزرگ.(ناپ).
بایبورا  - (Bay bura) سرزمین پهناور. (ناپ).
بایتاش  - (Baytaş) مانند سرور.(ناپ).
بایتاق  - (Baytaq) راه تنگ. گذرگاه تنگ. فراوانی. خداوند. بزرگ. آستانه. درگاه. پایتخت. گشوده.(ناپ).
بایتام  - (Baytam) نشئه. خوشی.
بایخان  - (Bayxan) سرور باشكوه.(ناپ).
بایدار  - (Baydar) مقتدر. دارا. (ناپ).
بایرام  - (Bayram) جشن. عید. خوشحالی. خوشبختی. شادی. زیبایی. نوعی از پارچة ریسمانی كه شبیه به متقالی عراق امّا از آن نازكتر است. به صورت بهرام و پدرام وارد زبان فارسی و به صورت «بیرام» وارد لهجة سوری زبان عربی و به صورت Bairam وارد زبان انگلیسی شده است.
بایراو  - (Bayrav) سریع. تند. جَلد. (ناپ).
بایسار  - (Baysar) آسوده. مرفه.
بایسان  - (Baysan) بسیار گرامی.(ناپ). برازنده.
بایسو  - (Bayso) پربركت. فراوان.(ناپ).
بایسین  - (Baysın) قدرت. شكوه.
بایقات  - (Bayqat) بزرگان. اعیان. دختر بزرگ.
بایقال  - (Bayral) مادیان وحشی. دریا. پناهگاه. بی اثر.
بایقام  - (Bayqam) پزشك. حكیم. (ناپ).
بایقان  - (Bayqan) رسیده. تكامل یافته. سروری یافته. بزرگ شده. چادر. پرده. پوشش. دُم. این واژه به صورت بایگان در زبان فارسی و بایجان در گویش عربی تغییر یافته.
بایقرا  - (Bayqra) بای+ قارا. دلاورمرد. شیرمرد.(ناپ).
بایقوت  - (Bayqut) مرد خوشبخت. (ناپ).
بایلام  - (Baylam) ثبات. قرار.
بایمان  - (Bayman) مانند سروران. مرد پرافتخار (ناپ).
بایندر  - (Bayəndor) ← بایاندیر.
بسلی  - (Bəsli) محكم. استوار. مؤثر. مقوی. مغذی.
بسیر  - (Bəsir) كافی. مكفی.
بسیل  - (Bəsil) محكم. استوار. مؤثر. مقوی.
بسیم  - (Bəsim) آتش بس. قابلیت. مه خفیف.
بسین  - (Bəsin) كالری. ویتامین. غذا. خوراكی.
بكیر  - (Bəkir) صبور. سالم.
بكیل  - (Bəkil) ناظر. منتظر.
بكیم  - (Bəkim) بزرگ. عظیم.
بلیك  - (Bəlik) نشان. سند. ارمغان.
بلیم  - (Bəlim) پوشال.
بندش  - (Bəndəş) مشابه. همتا.
بنیز  - (Bəniz) چهره. صورت. ظاهر. رخ. رخسار.
بوخال  - (Buxal) آویز چوبی كه چوپانها وسایل خود را از آن بیاویزند.
بودال  - (Budal) جا و مكان. دلیر. دلاور. جسور. (ناپ).
بوداما  - (Budama) سهم. چوبدستی. چماق. تركه. هرس. شاخه های درخت كه برای سوزاندن بریده باشند. بزرگ. عظیم.
بودای  - (Buday) دلربا.  
بودون  - (Budun -Bodun) اندام. كشور. ایل. قوم. همه. تبعه. واحد اجتماعی بزرگی میان تركان كه از تركیب چند «بوی» یا قبایل و عشیره های فراوان تشكیل می‎شد و می‎توانست از نظر سیاسی مستقل و یا وابسته به ملتی باشد. «ائل» یا ملت نیز از تركیب چند «بودون» بوجود می‎آمد. بودون بزرگتر از تودون بوده است. ← یابغولوق.  
بورار  - (Burar) دستة منگنه.
بوراز  - (Buraz) طناب كلفت. ریسمان كلفت.
بورال  - (Bural) دیگ بزرگ.
بورام  - (Buram) قطرة ظریف (عرق). شیر آب.
بوراما  - (Burama) پاكت. پیچ.
بوران  - (Buran) باد سرد همراه با طوفان شدید. كولاك. به صورت Burən در همین معنا وارد روسی و انگلیسی و فارسی شده است. كج. پیچاننده. سختی. مشقت. بلا.
بورانا  - (Burana) تیرك.
بوربا  - (Burba) النگوی پیچی.
بورباش  - (Burbaş) احاطه كننده. پیچنده. كمر.
بوْربای  - (Borbay)امكان. دو طرف ران. ماهیچة ساق و ساعد. تحمل. نیرو. نیرومندی. سروری. دو طرف ران. رگ پا. نوعی قوطی كه از پستان خشك شدة گاو بسازند.
بورتا  - (Burta) برادة طلا. اسب باركش. خیك.
بورتاش  - (Burtaş) سنگ بزرگ و صاف زیر درب.
بورتال  - (Burtal) خم و چم. راه و چاه.
بورتان  - (Burtan) زودرنج. عصبی.
بورتون  - (Burtun) بی اقتدار. مجهول. كشتی باری. 
بورچوم  - (Burçum) خال گوشتی.
بورخاش  - (Burxaş) پیچ راه.
بورخال  - (Burxal) بت. صنم.
بورخان  - (Burxan) روحانی اویغورهای بودایی. بودا. خدای راستین (تووا). ارواح نیكو (مغولی). 
بوردا  - (Burda) در اینجا.
بوردال  - (Burdal) چم و خم.
بوردوم  - (Burdum) توفان برف.
بورسا  - (Bursa) ← قانوووز. پارچة ابریشمی دستباف.
بورسار  - (Bursar) شراب.
بورسو  - (گیا)(Bursu) گیاهی كه در تابستان به هم پیچیده و خشك كنند و در زمستان به دواب دهند. 
بورشا  - (Burşa) فلاكت.  
بورشان  - (Burşan) پریشان.
بورشو  - (Burşu) پریشان.
بورقا  - (Burqa) لحاف. پرده. حجاب. مته. لوله. صدای ظریف و مؤثر كبك. صدای مشوش.
بورقات  - (Burqat) اثر تاریخی. آبیده. ایمان. باور. آتلیه. نگارخانه.
بورقام  - (Burqam) قلعه. دژ. پیچ.
بورلات  - (Burlat) قماش.
بوْرلان  - (جان)(Borlan) برّه ای كه در بهار متولد شده.
بورماس  - (Burmas) پرچین و شكن. به صورت «پُرماز» به همین معنا وارد زبان فارسی شده است.
بورمول  - (Burmul) دستورنامه. آیین نامه.
بورنا  - (Burna) اول. ابتدا. مَقدم. به صورت «برنا» وارد زبان فارسی شده است.
بورناش  - (Burnaş) سبقت.
بورول  - (Burul) صمیمی. مرحله. سفید شده. رنگ آهنی (اسب). منجوق رنگی كه به گردن بندند.
بورولان  - (Burulan) پیچان. متهم شونده. متهم.
بورولدای  - (جان)(Burulday) پرندة كوچك.
بوروم  - (Burum) تودة حلقه‎ای شكل (ابر، بخار و دود). غل (جوشیدن). كاسبرگ. مدت. مرحله. كاكل. زلف.
بورونا  - (Buruna) پیشرو.
بوری  - (Buri) شاهزاده.
بوْزال  - (جان)(Bozal) بز خاكستری.
بوْزان  - (Bozan) گیاه غیر سبز. خاكستری. تاكستان.
بوزلا  - (Buzla) یخچال طبیعی.
بوسا  - (Busa) خیال. تصور. به صورت «بوزه» به معنای اندام وارد زبان فارسی شده است.
بوسان  - (Busan) مساوی. برابر.
بوْكا  - (Boka) پهلوان. كُشتی گیر پیروز.
بولات  - (Bulat) نیكو. خوب.
بولاتای  - (Bulatay) نرم. لطیف.
بولار  - (Bular) كاشف. یابنده.
بوْلام  - (Bolam) فراوان.
بولاما  - (Bulama) اولین شیر گوسفند یا گاو پس از زایمان. شیری كه پس از كالا به عمل آید و آن را با شیر معمولی مخلوط می‌كنند و می‌خوردند. اختلاط. كاچی.
بوْلای  - (Bolay) فراوانی.
بولای  - (Bulay) فساد. حادثه. رویداد. چنین. این چنین.
بولجار  - (Bulcar) میدان جنگ. محل و موعدی است كه از برای اجتماع لشكر و یا حراست معین گردد. میعادگاه. كاه. كوبیده شده. آرد شده.
بولدور  - (Buldur) قطره. قطرة درشت. ناهموار. مبهم.
بولوت  - (Bulut) دیس. بشقاب بزرگ. ابر.
بولور  - (Bulur) مشهور. نامدار.
بولون  - (Bulun) مرز. گوشه. زاویه. اسیر. زندانی. آماده. موجود. پشتة كوچك علوفه. طرف. سمت. به صورت «بلون» در معنای غلام وارد زبان فارسی شده است.
بونات  - (Bunat) منبع. منشأ.
بونار  - (Bunar) چشمه.
بوْیار  - (Boyar) رنگرز. اشراف. نجیب زاده.
بوْیاش  - (Boyaş) همرنگ.
بویان  - (Buyan) ثواب. خیر. خوشبختی. بخت. مقاومت.
بوْیداش  - (Boydaş) همقد. هم قبیله.
بویرا  - (Buyra) پیچیده. مچاله.
بویرات  - (Buyrat) فرماندار. انگل.
بویران  - (Buyran) سخنور. سخندان.
بوْیسال  - (Boysal) راست قامت.
بوْیسان  - (Boysan) مهیب. گردنكش.
بوْیشان  - (Boyşan) قد بلند.
بوْیلام  - (Boylam) درازا. طول. گفتنی. گویا. سپس. نهایت.
بوینات  - (Buynat) اساس. پدیده.
بویوم  - (Buyum) مِلك. املاك. اشیاء. آلت.
بیتر  - (Bitər) روییدنی. رستنی.
بیتمز  - (Bitməz) پایان ناپذیر. بی‎پایان. تمام نشدنی. بی‎نهایت. انجام نشدنی. غیرقابل اجرا.
بیتیش  - (Bitiş) اتمام. نهایت. سرشت.
بیتیك  - (Bitik) قبض. قباله. نامه. مرسوله. كاغذ. نوشته. به انتها رسیده. تحریرات. كفن. به صورت «بیتك» در معنای نامه و نوشته وارد زبان فارسی شده است.
بیتین  - (Bitin) كامل. تمام. همه.
بیچل  - (Biçəl) كدر. اندوه. حرفه ای.
بیچم  - (Biçəm) طرز. شیوه. تناسب.
بیچیش  - (Biçiş) برش. تحفه. هدیه. وضعیت.
بیچیل  - (Biçil) سربه هوا. لاابالی.
بیچیم  - (Biçim) دوخت. بافت. شكل و ریخت و قیافه. قد و قامت. اندازه. حالت. درو. فرمت.
بیچین - (Biçin) درو. میمون. مبارك. بی جان. دیوار.
بیربادا  -  (Bir bada) یكباره.
بیرباش  - (Bir baş) یكسره. راست. مستقیم.
بیرچیت  - (Birçit) سالم. نیرومند.
بیرچین  - (Birçin) متجانس. همجنس.
بیردای  - (Bırday) چاق. فربه.
بیركیت  - (Birkit) انبار.
بیركیم  - (Birkim) تراكم. ذخیره.
بیرگل  - (Birgəl) حلقة گیسو.
بیرگیل  -  (Birgil) همسان.
بیریك  - (Birik) تار عنكبوت.
بیریم  - (Birim) واحد. مركز. شخص.
بیرین  - (Birin) یكی. یك. تك. اول. ابتدا.
بیگ اوْغلو  - (Bəy oğlu) بزرگزاده.(ناپ).
بیگسان  - (Bəysan) همانند سروران.(ناپ).
بیلتان  - (Biltan) دانا. آگاه.(ناپ).
بیلده  - (Bildə) علامت. نشان. كلاف پنبه.
بیلدیر  - (Bildir) رسم. زینت. زینتی كه روی دف شمن باشد. پارسال. اشاره. علامت.
بیلرگی / بیلرمن  - (Bilərgi) دانا. آگاه.(ناپ).
بیلگر/ بیلگز  - (Bilgər) دانا. آگاه.(ناپ).
بیلگن  - (Bilgən) دانا. آگاه.(ناپ).
بیلگی  - (Bilgi) دانش.
بیلگیت  - (Bilgit) خبر. آگاهی. آگاه. دانا.
بیلگیر  - (Bilgir) باخبر. آگاه.
بیلگین  - (Bilgin) آشكار. روشن. واضح. دانا.
بیلیر  - (Bilir) داننده. فهیم. آگاه.
بیلیش  - (Biliş) آشنا. معرفت. شناخت.
بیلیم  - (Bilim) فهم. دانش. آگاهی. درك.
بیلین  - (Bilin) علم. دانش.
پاتار  - (جان)(Patar) اردك نر.
پاتال  - (Patal) بیش از حد بزرگ.
پاتان  - (جان)(Patan) بچة خرس.
پاچان  - (Paçan) ریشة كوچك و ظریف درخت.
پارامان  - (Paraman) دیوار گِلی. تكه تكه. دریده.
پاران  - (Paran) آتشی كه روز قبل از عید برافروزند.
پارتان  - (Partan) خشم. غضب. بهم ریخته.
پارخار  - (Parxar) كومه. پشته.
پارخال  - (Parxal) كیسة بسیار بزرگ. پلاسی كه از طناب بافته شده باشد.
پاردان  - (Pardan) سلاح بلند.
پارلاش  - (Parlaş) درخشان.
پارلاق  - (Parlaq) درخشان. نورانی. برّاق. شفاف. تابان. خیره كننده. فروزان. روشن. برجسته. نمایان.
پازان  - (Pazan) لندهور. گردن كلفت. 
پاسان  - (Pasan) مه. گرفتگی. غبار.
پاشا  - (Paşa) (باش شاد) عالی‎ترین مقام لشگری و كشوری در عثمانی (در سابق). رئیس. خان خانان. به صورت الباشا به معنای تیمسار وارد عربی و به صورت Pacha و Bashaw وارد انگلیسی شده است.(ناپ). 
پالاز  - (Palaz) نوعی زیرانداز نازك. زیرانداز. گونه‎ای قالیچه‎ كه پرز ندارد. به صورت «پلاس» وارد زبان فارسی و به صورت «البلاز» وارد زبان عربی شده است. بچه اردك. زیبا (برای جوان). كرّه گاومیش. پراكنده. شلخته. فندق گرد. بیماری كه حالش وخیم باشد. سنگریزه. كلیه. قلوه.
پالاما  - (Palama) تیرك. پایه.
پالامان  - (Palaman) تیرك. پایه.
پالتان  - (جان)(Paltan) قورباغه.
پامپا  - (Pampa) مو. گیسو.
پامپال  - (Pampal) پیلة ابریشم كه در وسط بند ندارد. چاق.
پانار  - (Panar) آتش فروزان.
پایا  - (Paya) سرانه. 
پایات  - (Payat) لحیم.
پایان  - (Payan) پارو.
پایدا  - (Payda) مخرج (ریاضی).
پایداش  - (Paydaş) سهیم. شریك.
پایلاق  - (Paylaq) عید. جشن.
پایلام  - (Paylam) پخش. توزیع.
پوْتال  - (Potal) فراوان.
پوْران  - (Poran) جوانة پای درخت. پاجوش. زشت.
پوْزان  - (Pozan) پاك كن. مداد پاك كن.
پوسام  - (Pusam) مه. بوران.
پوسان  - (Pusan) مه. بوران.
پوْلاد  - (Polad) فولاد. سرد و گرم چشیده.(ناپ).
پیتین  - (Pitin) نوشته. صفحه.
تئلمار  - (Telmar) مترجم. شیرین زبان.(ناپ).
تئلمان  - (Telman) مترجم. شیرین زبان.(ناپ).
تابالتای  - (Tabaltay) ابدیت.
تابداش  - (Tabdaş) برابر. همتا.
تابلا  - (Tabla) پنجة كفش.
تابلاش  - (Tablaş) تاب. تحمل.
تابون  - (Tabun) روستا. (گویش بالاكن).
تاپات  - (Tapat) هوس. خواسته. كشف. یافته.
تاپارا  - (Tapara) شكوه. عظمت.
تاپاش  - (Tapaş) بلغور گلوله شده.
تاپال  - (متفا)(Tapal) چین و شكن و ناهمواری سطح چیزی مانند ناهمواری سطح بادام. به صورت «تبل» وارد زبان فارسی شده است.
تاپان  - (Tapan) یكی از وسائل آسیاب آبی. چوب بلندی است كه رویش را با رویه‎ای از فلز برنج پوشانده‌اند. وسیله‎ای كه با آن زمین را هموار می‌كنند. یابنده. غلتك دستی. عابد. حصار بافته شده از نوی نی كه برای حفاظت گوسفندان كاربرد دارد. ماله. خاك سفت شده. زمین لگدكوب.
تاپاناق  - (Tapanaq) كشف. یافت.
تاپتا  - (Tapta) معجون.
تاپتان  - (جان)(Taptan) خرگوش. نوعی نان كلفت. به صورت «تافتان» وارد زبان فارسی شده است.
تاپتی  - (Taptı) نیرو. توان. قدرت.
تاپدا  - (Tapda) منفعت. سود. كتیبه. اعلان. معجون. فعل امر به معنای «بكوب».
تاپدی  - (Tapdı) نیرو. توان.
تاپدیر  - (Tapdır) دوستدار.
تاپرات  - (Taprat) منبع. منشأ. جوشان.
تاپران  - (Tapran) فقیر. بی چیز.
تاپسا  - (Tapsa) در. دروازه. بیرون. خادم.
تاپشا  - (Tapşa) قسمت بالای درب و پنجره.
تاپقا  - (Tapqa) رف. سكّو.
تاپقان  - (Tapqan) عزیز.
تاپقین  - (Tapqın) عبادت. ورد. مؤظف. مأمور.
تاپلان  - (Taplan) فساد معده.
تاپیر  - (Tapır) مجموعه. یكجا. جای ناهموار. گود و سنگلاخ. جای هموار روی تپه. صدای ضربه. پُشت.
تاپیش  - (Tapış) سپردن كار به دیگری و در عین حال بر عهده گرفتن كار او. كشف. اكتشاف. استفاده. سود.
تاپیل  - (Tapıl) پشتة كوچك علف. آشغال شانة پشم. فعل امر به معنای «پیدا شو».
تاپیم  - (Tapım) استادی. زیركی. مهارت.
تاپین  - (Tapın) پرستش. شهید. یافته. معبود. سود.
تاتار  - (Tatar) نان ضخیم. مُشك. دورمانده. بیگانه شده. كسی كه در بیرون روستا زندگی كند. پستچی. غنچة نشكفته. غیرقابل توجه. خارزار. قوم مغول كه نسبت به تركان بیگانه بودند. قومی ‌كه در تاتارستان، نواحی آستاراخان و كریمه و شرق دریای خزر زندگی می‎كنند.
تاتاش  - (Tataş) دور افتاده.
تاتای  - (Tatay) لعنتی. حكمران طوفان و آذرخش.
تاخار  - (Taxar) نصب كننده. فرو برنده. سرچشمه. خُمچه.
تاخاز  - (Taxaz) چنگال چوبی. درخت كج در صخره زار.
تاخال  - (Taxal) امكان. چاره. غلّه.
تاخان  - (Taxan) ماهی تابة دسته دار. دشت. دولاب بدون كلید. پیشنهاد. راهكار.
تاخانا  - (Taxana) آشپزخانه.
تاخلا  - (Taxla) كله معلق. پشتك وارو.
تاخلان  - (Taxlan) محلهای مسطح در تپه زار.
تاخما  - (Taxma) منصوب.غیراصیل.مستعار. مصراع.
تاخمان  - (Taxman) نصّاب. بخشهای كوچك مزرعه.
تاخیل  - (Taxıl) غله. گیاهانی هستند كه دانه‌های آنها را آرد كرده یا آرد نكرد‌ه، به مصرف می‌رسانند مانند گندم، جو، برنج، ارزن و ذرت و ... مربوط. دارای ربط. جهیزیه. بقچه.
تاخیم  - (Taxım) پوشش. تجهیزات. تیم. گروه. ران. قسمت داخل زانو. چوب سیگاری. مرز. به صورت «طقم» وارد زبان عربی شده است.
تاراش  - (Taraş) از مصدر تارماق. در زمان قدیم به معنای غارت كردن بوده و بعدها معنای تیغ زدن نیز بر آن اضافه شد. به صورت تراش و تاراج وارد زبان فارسی شده است.
تاراشا  - (Taraşa) باقیماندة تراشیدن. به صورت «تراشه» وارد زبان فارسی شده است.
تارال  - (Taral) تنبل.
تارالا  - (Tarala) خرسندی. عیش بی غش.
تاراما  - (Tarama) استخوانِ گونه. غارت. شانه زنی. سایبانی از شاخهای درخت كه در باغ و مزرعه بسازند.
تارامان  - (Taraman) كشاورز. شخم زن.
تاران  - (Taran) جای هموار و پهناور. گستره. منجنیق. ارزن.
تارانا  - (Tarana) رشوه.
تارباس  - (Tarbas) انگشت. پنجه.
تارپان  - (جان)(Tarpan) اسب وحشی آسیای غربی.
تارتار  - (جان)(Tartar) نوعی پرنده شبیه قمری. قاصد. (crex Pratensis).
تارتال  - (جان)(Tartal) بلدرچین. 
تارتالا  - (Tartala) یغما. چپاول.
تارخام  - (Tarxam) بی تربیت.
تارخان  - (Tarxan) ← ترخان.
تارقان  - (Tarqan) موانعی كه از چوب و ساقه‎های درختان برای جلوگیری از هجوم دشمنان می‌سازند.
تارلان  - (Tarlan) پیشانی سفید (حیوان).
تارمات  - (Tarmat) انشعاب.
تارمال  - (Tarmal) پریشان. مچاله. ژولیده.
تاری وئردی  - (Tarıverdi) خداداد.(ناپ).
تاسار  - (Tasar) طرح. نقشه. پروژه. لایحه.
تاسال  - (Tasal) خطی كه در بازی چوگان بكشند.
تاسام  - (Tasam) سناریو.
تاسلام  - (Taslam) مدل. نمونه.
تاسمال  - (Tasmal) چاق. بدتركیب.
تاسیم  - (Tasım) قیاس. مقایسه. تخمین. تخمین.
تالابا  - (Talaba) هیجان.
تالابان  - (Talaban) غارت كرده.
تالاس  - (Talas) طنابی كه در بازی چوگان یا اسب سواری برای مشخص كردن محدودة بازی ب‌كشند. توفان. توفان شن. گرد و غبار. گوشه. كنج. هیزم.
تالای  - (Talay) دریا. اقیانوس. آینده. بی‎كرانی. برگزیده. نام خدای نگهبان دریاها در آیین شمنی. فراوان. در زبان مغولی به معنای پیشانی است.(ناد).
تالبا  - (Talba) دیوانه. مجنون.
تالباس  - (Talbas) خواسته. مطلوب.
تالبین  - (Talbın) كوشا. پرتلاش.
تالماز  - (Talmaz) خستگی ناپذیر.
تالیم  - (Talım) درنده. غارتگر. دزد. حمله. غارت.
تامادا  - (Tamada) ساقی. بزرگ. رهبر. صاحب نفوذ. انجمن آرا. بزم آفرین.
تامارا  - (Tamara) نام نوعی رقص آذربایجانی (ناپ).
تاماسا  - (Tamasa) (تاماقسا. داماقسا) چوب بست سقف. توفال. تختة باریك.
تامسا  - (Tamsa) سجده.
تامیر  - (Tamır) حرص. طمع. ریشة گیاه. شعله. پرتو. نیرو.

تامیرلان  - (Tamırlan) نیرومند.

تانا  - (Tana) قطعات به شكل حلقه یا نیم حلقه. قفل. نرمة گوش. نوعی بیماری در دماغ اسب. آغل سرپوشیدة گوسفند.

تانبا  - (Tanba) مُهر.
تانتا  - (Tanta) الك مخصوص جدا كردن آرد از سبوس.
تانتاق  - (Tantaq) گوشت زمخت.
تانتان  - (Tantan) پرحرف. لافزن.
تاندای  - (Tanday) كام. خط یا شیار روی چیزی.
تانسو  - (Tansu) معجزه. عجیب. معجزه آسا.
تانما  - (Tanma) مُهر. نشان.
تانیت  - (Tanıt) آشنا. توصیف. تعریف. دلیل.
تانیر  - (Tanır) نامدار. شناخته شده.
تانیش  - (Tanış) آشنا. خودی. فامیل. یار. شناس.
تانیشمان  - (Tanışman) مشاور. معرف. استاد. حاذق.
تانیم  - (Tanım) تعریف. شناخت.
تانیما  - (Tanıma) شناخت. شناسایی.
تانیمال  - (Tanımal) عارف. اعلامیه. فراخوان. دعوت.
تاوات  - (Tavat) شاهزادة گرجی. كنیاز. مستقل.
تاوار  - (Tavar) شاهین جوان. كوشنده. كارآمد. مال. جنس. بزرگ. درشت. گنده. در تركی قدیم به معنی جنس بز، گوسفند، مال و احشام بوده است. این كلمه در حال حاضر به صورت داوار به معنای گلة گوسفند به كار می‌رود. به صورت Tovər وارد زبان روسی شده است.
تاوارا  - (Tavara) كج. خمیده.
تاواسار  - (Tavasar) تابه با دستة بلند.
تاواشا  - (Tavaşa) اخته شده.
تاوان  - (Tavan) خسارت. غرامت. جریمه. هدیة زنان به مراسم عروسی از پارچه و یا غیره. گذرگاه سخت. سقف. به صورت تاوان به معنای جریمه در زبان فارسی و به صورت «طاوان» در زبان عربی وارد شده است.
تاوانا  - (Tavana) یاور. شخص نزدیك. طاقت. آشپزخانه.
تاوای  - (Tavay) شكارچی خرس.
تاوسار  - (Tavsar) شتابان.
تایات  - (Tayat) پاسخ. جواب.
تایار - (Tayar) مرفه. ثروتمند.
تایپا  - (Taypa) گونی بزرگ.
تایداش  - (Taydaş) اقران. امثال. همانند. همتا.
تایسین - (Taysın) همسان پندار.
تایفور  - (جان)(Tayfur) نوعی پرندة تیز پرواز. شخص تیز پر و تیزپای.(ناپ).
تایقال  - (Tayqal) قلّه. نوك كوه.
تایقام  - (Tayqam) فتیش یا روحی كه در شكار حیوان پشم دار بكار آید.
تایقان  - (Tayqan) جنگل از درختان مختلف.تكیه گاه.تندرو.
تایلاش  - (Taylaş) همتا.
تایلی  - (Taylı) دارای كره اسب.

تایماز  - (Taymaz) بی‎همتا. بی وجدان. (ناپ). 
تایمان  - (Tayman) لغزان. ضعیف. لنگ.
ترخان  - (Tərxan) عالیجناب. والامقام.
ترسن  - (Tərsən) بداخلاق. رموك. فراری. لجوج. تختة مخصوص باز كردن خمیر.
ترسین  - (Tərsin) بداخلاق. رموك. فراری. لجوج.
تكیل  - (Təkil) مفرد. یگانه.
تكیم  - (Təkim) حمله. یورش.
تكین  - (Təkin) شاهزاده. همچون. پشتیبان. جای مهم. از كار افتاده. بیكار شده. هوشیار. مخفی.
توْپار  - (Topar) كُره. كُروی. سالم. پشته. انبوهه. خانواده. جمع. تپه.
توْپال  - (گیا)(Topal) نوعی گیاه، آن را سوزانده و از شیره‌اش سنگ قلیا درست می‌كنند. لنگ. آدم لنگی كه پای او به زمین نرسد و با سرپنجه راه برود. برادة نقره و مس و امثال آن كه در وقت پتك زدن از آن جدا شود. به صورت «طوبال» در لهجة الجزایری زبان عربی و به صورت «تاپال» به معنای سرگین در زبان فارسی شده است.
توْپان  - (Topan) توفان. چاق. آرد حبوبات.آلت هموار كردن زمین. خس و خاشاك زایدی كه پس از غربال كردن غلات جدا می‌شود. سبوس با دانه‌های بزرگتر. ساقة خشك شدة غلات. ذراتی كه از چكش كاری فلز داغ جدا شود. گرد و خاك.
توْپای  - (گیا)(Topay) نوعی گیاه صحرایی علفی. استخوان قاپ حیواناتی مانند اسب و گاو.
توْپتان  - (Toptan) مجموعه. دسته. توده.
توْپلا  - (Topla) چنگك. مقدار زیاد. خیلی. فعل امر به معنای «جمع كن».
توْپلار  - (Toplar) گردآورنده. تدوینگر.
توْپلام  - (Toplam) مجموعه. متمركز. جُنگ.
توْپلان  - (Toplan) مفهوم. مضمون. چاق و چله. تنومند. فعل امر به معنای «جمع شو».
توْپور  - (Topur) گِرد و قلنبه. درشت. آلت وجین. كُند.
توتا  - (Tuta) خطر. پارچه ای از پنبه كه برای ریسیدن آن را به شكل فتیله درآورند. قطعه. پارچه. هوس. خواسته. رگ. جمع. مجموع. به صورت «توته» به معنای گوشت زاید پلك چشم و به صورت «توده» به معنای تل و پشته و انبوه وارد زبان فارسی شده است.
توتاب  - (Tutab) دوشاب. چسب.
توتار  - (Tutar) توان. نیرو. تاب. گنجایش. ظرفیت. استوار. محكم. حكمران. حاكم.
توتاش  - (Tutaş) پرپشت. انبوده. به هم پیوسته. بانوی كوچك خانه. خانم كوچك. مشغول. توافق. هماهنگی.
توتام  - (Tutam) ظرفیت. گنجایش. سهم. حصه. بسته.
توتان  - (Tutan) گیرنده. چیره. غالب. تب نوبه. مالاریا.
توتای  - (Tutay) خاشاك دودناك باشد كه بدان آتش افروزند. خسوف. ماه گرفتگی. دختر جوان. 
توتباس  - (Tutbas) تكة خمیر. چانة خمیر.
توتقا  - (Tutqa) قبضه. دسته. حجم. ظرفیت كف دست.
توتقان  - (Tutqan) فناتیك. دلباخته. انبوه. شورا. عهد.
توتماز  - (Tutmaz) فلج. ناگیرا. لال. بیگانه. بی ثبات. بی ارتباط. نامربوط.
توتور  - (Tutur) بند. بست. رهن. گرو.
توتوش  - (Tutuş) تطبیق. مصادف. شكار. رفتار.
توتول  - (Tutul) شرایط. محیط. فرصت.
توتوم  - (Tutum) اندازة یك جیره. دسته. گنجایش. حجم. انبار. اقتصاد. روش. قاعده. وضعیت. آلوچه و زردآلو خشك.
توْخار  - (Toxar) چنگال چوبی.
توْخبا  - (Toxba) هاون. دام. تله.
توْختار  - (Toxtar) دیرپا. دارای عمر طولانی. دیرزی.
توْختاش  - (Toxtaş) استراحت. میهمان. صلح. ثابت.
توْختام  - (Toxtam) قرار. قرارداد. عهدنامه.
توْختان  - (Toxtan) خیك. مَشك.
توْختای  - (Toxtay) همایش. كنفرانس. استراحت.
توْخسای  - (Tox söz) سخن بی توجه به احساس.
توْخمار  - (Toxmar) تیری كه به جای پیكان، گرهی دارد.
توْخمان  - (Toxman) سبد.
تور قوش  - (جان)(Turquş) باز بیابانی.(ناپ).
توراج  - (جان)(Turac)درّاج(Francolinus francolinus) قاعده. تكیه گاه چیزی. (ناپ).
تورال  - (Tural) جاوید.(ناپ).
تورامان  - (Turaman) بچة چاق و تپل. افتخاری. خشن. زمخت. سرشار. سالم. قوی. سرمست.
توْرتان  - (Tortan) سنگدان.
تورجان  - (Turcan) تُرك جان.(ناپ).
تورخان  - (Turxan) ← ترخان.(ناپ).
تورغان  - (Turğan) خوش تركیب.(ناپ).
تورگوت  - (Turqut) مانا. جاوید. سالم.(ناپ).
توْزان  - (Tozan) گرد. ذرّه. طوفان برف.
توشار  - (Tuşar) مواجه. مبتلا. پابند. طرف زیرین پاهای جلوی اسب. به صورت «دچار» وارد فارسی شده است.
تولان  -  (Tulan) هیزم. هیمه. جنگل انبوه.
توْمال  - (Tomal) گِرد. جمع. مجموع. به صورت دُمل وارد زبان فارسی شده است.
تومای  - (Tumay) ساكت. آرام. ← تامای.
تومر  - (Tümər) دلاور مرد.(ناپ).
تومرول  - (Tumrul) پیكان. مه آلود. مه گرفته.
توْنار  - (Tonar) هیمة فراوان كه بر هم چیده شعله ور سازند.
توْنام  - (Tonam) چاق. فربه.
توندار - (Tundar) عقبدار سپاه.
توْیان  - (Toyan) صاحب جشن. بانی محفل.
توْیقان  - (Toyqan) عضو كنگره. شركت كنندگان كنگره. مهمانان عروسی. جوان. تازه.
توْیمار  - (Toymar) چوبی كه به بلندی یك متر بریده باشند.
توْیمان  - (Toyman) بدون شاخ (حیوان).
تیرپان  - (Tırpan) نوعی داس دسته بلند. فنی در كُشتی.
تیركیش  - (Tirkiş) كاروان. قافله.
تیرمان  - (Tırman) مرز مزرعه.
تیكیت  - (Tikit) چكنده. استالاگمیت. ستون مخروطی شكل كه از آب چكة سقف غار در كف غار پدید آید.
تیكیم  - (Tikim) دوخت. ساختمان. لقمه. معماری.
تیكین  - (Tikin) شاهزاده.
تیكیش  - (Tikiş) دوخت. احداث. جای دوخت. درز. محل اتصال. بخیه.
تیلیم  - (Tilim) تیغة آلات برنده.
تیمور  - (Teymur) آهن. (ناپ).
تیناتا  - (Tinata) اجداد. نیاكان.
تینار  - (Tinar) امید. پشتیبان.
جادای  - (caday) نوعی غذا كه داخل آن را با گردو پر كرده باشند.(ناپ).
جایماز  - (caymaz) انحراف ناپذیر. جسور.(ناپ).
جوْشار  - (coşar) پرهیجان.(ناپ).
جوْشغون  - (coşğun) آتشین. پرشور. پرهیجان. جوشان. متلاطم. توفانی. طغیان كرده. خروشان.
جوْشقار  - (coşqar) پرهیجان. آتشین.
جوْشون  - (coşun) زره. به صورت جوشن وارد زبان فارسی شده است.
جیحون  - (ceyhun) ← چای هون.
جیدان  - (cıdan) تیز.
چاپار  - (Çapar) نامه رسان. قاصد. خبررسان. پیك. سوار. سواره. مرد زردفام. انسان خالدار با چشمهای سبز. به همین صورت و معنا وارد زبان فارسی شده است. (ناپ).
چاپاشا  - (Çapaşa) كوشش. تقلا.
چاپال  - (Çapal) جایی كه برای درست كردن اجاق، كَنده باشند. ارمغان. سوغات. پراكنده. مخلوط. زباله. ناخالص. ویرانه. ضعیف. ناعلاج. 
چاپالا  - (Çapala) چارق.
چاپان  - (Çapan) سواری كه چهارنعل می‌تازد. غارتگر. چپاولگر. لباس ژنده و پاره. پیك. قاصد. نامه. مكتوب. پرانرژی. كوشا. لباس كار. استاد. ماهر. خفتان. پالتو. نخ قلاب ماهیگیری. مهاجم. جوان. فرز. چوپان. كف (زدن دست برای تشویق). به صورت «چپّان» به معنای لباس كهنه و پاره وارد زبان فارسی شده است.
چاپدار  - (Çapdar) اسبی كه چهارنعل می تازد.
چاپرا  - (Çapra) ابزار بریدن چرم در كفاشی. به صورت «شفره» وارد زبان فارسی شده است.
چاپراب  - (Çaprab) تند. سریع.
چاپراز  - (Çapraz) حالتی در كُشتی كه از زیر بغل طرف را بگیرند. خط متقاطع. غلط انداز. مبهوت. انگل. مخلوط گندم و جو. ناسازگار. برف آبدار. 
چاپراش  - (Çapraş) درهم فرو رفته. پریشان. خالدار.
چاپسال  - (Çapsal) تند. تیز. كوشا.
چاپسال  - (Çapsal) تند. تیز. كوشا.
چاپلا  - (Çapla) قلم دیوار كنی.
چاپلان  - (جان)(Çaplan) نوعی شاهین.
چاپمان  - (Çapman) باران. بارانی.
چاپیل  - (Çapıl) یغما. چپاول. غصب. كفش.
چاپین  - (Çapın) تاراج. نوعی بیلچه كوچك. نوعی پاپوش چرمی كه بر روی كفش پوشند. ستم. تاراج. به صورت «چپّین» در معنای سبد بافته شده از بید وارد فارسی شده است.
چاتا  - (Çata) ارتباط. دو رگه. كفش مخصوص به شكل راكت تنیس مناسب برای برف نوردی. 
چاتار  - (Çatar) برخوردگاه. تقاطع. كافی.
چاتارا  - (Çatara) لاپایی. میان پاها.
چاتاش  - (Çataş) جنگ. درگیری. وصول. تصادف.
چاتال  - (Çatal) چنگال دو شاخه. چوب دو شاخه. محل انشعاب رود یا راه و غیره. گاوآهن. خیش. لب چاك دار. چانة چاك دار. پیچیده. ابزار پنبه ریسی. رنگارنگ. دو رنگ. كلنگ دو سر. بست. میخ. دشوار. اندام. قواره. هیكل. دو رنگ. مقعد. شدید. پیلة ابریشمی كه به وسیلة دو كرم تنیده شده باشد. به همین صورت وارد لهجة عراقی و به صورت «شتل» وارد لهجة یمنی زبان عربی شده است.
چاتالا  - (Çatala) چوب خط. حفر شده. بریده. چوب دو سر بهم آمده.
چاتام  - (Çatam) هِرَم.
چاتان  - (Çatan) سبد. سقف.
چاتانا  - (Çatana) قایق موتوری كوچك. مزاحم.
چاتلا  - (Çatla) چوبدستی.
چاتماز  - (Çatmaz) غیركافی. نارسا.
چاتیش  - (Çatış) نیل. وصول. گلدوزی سرسری و نامرتب. رابطة قوم و خویشی دور. پیوستگی.
چاچار  - (Çaçar) مبارز. جنگاور.
چاچال  - (Çaçal) برهنه.
چاخمان  - (Çaxman) آبی شیری.
چاخین  - (Çaxın) آذرخش. لمعة برق. آتش. آبی چشم. خدای آتش در باور تركان.
چاراش  - (Çaraş) كاربرد. استفاده. جای مخصوص جوشاندن بكمز.
چارال  - (Çaral) كم بازده.
چاران  - (Çaran) پیشنهاد. راهكار. راه حل. خاك نمدار.
چارای  - (Çaray) غذا. آذوقه. خوردنی. یدك.
چارپان – (Çarpan) سبد كوچك كاه. ضرب شونده. جالب. گیرا.
چارتان  - (Çartan) قعر پرتگاه. ته درّه.
چارلان  - (Çarlan) آب روان شدید.
چارمان  - (Çarman) انسان خنده رو.
چاشار  - (Çaşar) مبهوت. سرگردان.
چاشال  - (Çaşal) استخوان چانه. مبهوت. سرگشته.
چاشقار  - (Çaşqar) سنگدار. سنگلاخی.
چاشماز  - (Çaşmaz) قطعی.
چاشمای  - (Çaşmay) عیناً. مطابق.
چالاب  - (Çalab) خداوند. آبدوغ خیار. نمود. جلوه.
چالاپ  - (Çalap) آتش.
چالاپا  - (Çalapa) باران پراكنده.
چالات - (Çalat) بال. شاخه. قیمت. بهاء. عصاء. چاپلوس.
چالاتا  - (Çalata) كسی كه لباس را زود كهنه و پاره كند.
چالار  - (Çalar) متمایل به رنگ .... شباهت نزدیك. اختلاف جزیی (بین دو رنگ). زنگدار. شماطه‎دار. لهجه. تُن (صدا). نوع. جنس. جارو.
چالاسین  - (Çalasın) دلاور. برنده. قاطع.
چالاش  - (Çalaş) مزد. اجرت. برهنه. بدون زین. اتاق یا بنایی كه با چوب درخت و كاه پوشانده شود. تلاش.
چالاما  - (Çalama) طناب یا زیور قیطانی روحانی شمن.
چالامان  - (Çalaman) تاب (بازی)
چالان  - (Çalan) زمینی سیاه كه در آن علف نروید گویا كه آنجا را سوزانده باشند. زننده. نوازنده. خسته. برهنه. بدون زین.
چالانتا  - (Çalanta) بسیار نوازنده. بسیار زننده.
چالبا  - (Çalba) حلوا. مبارز. برعكس. محدود. همیار. صلیب. كودتا. ضربه. خدا.
چالبات  - (Çalbat) درگیری. جنگ.
چالپا  - ص.(Çalpa) گِل آلود. پُشت. صلیب. آبدار. موضعی را گویند كه آب افتاده، گل و خلاب شده باشد. كفش. شاخه. بی دست و پا.
چالپاش  - (Çalpaş) دعوا. مجادله. چسبنده.
چالپان  - (Çalpan) گیرا. جالب.
چالپانا  - (Çalpana) همزن. كمربند قدیمی زنان.
چالپاو  - (Çalpav) گودال. اسب رمنده.
چالپیر  - (Çalpır) رنگارنگ.
چالتا  - (Çalta) دستار. قیمت. ارزش. به صورت «شلیته» وارد فارسی و به صورت «شلته» و «شلیته» وارد عربی شده است.
چالتاش  - (Çaltaş) جَلد. تیز. گلوله.
چالچا  - (Çalça) جوال. جای صخره زار در كوهها.
چالچات  - (Çalçat) قد و قامت. شكل.
چالچار  - (Çalçar) كسی كه كج راه برود یا پاهایش به هم بگیرد.
چالچال  - (Çalçal) دوبهم زن.
چالخار  - (Çalxar) الك لرزان دستگاه بوجاری و هر چیز شبیه به آن. به هم زن. الك گندم پاك كنی در سیلو. مسهل. میكسر. مخلوط كن. مَشك.
چالخام  - (Çalxam) به اندازة یك بار به هم زدن (مَشك یا خیك). هیجان.
چالخان  - (Çalxan) جای خروشان رود. غیور. هیجانی.
چالدابان  - (Çaldaban) لافزن. دروغگو.
چالدار  - (Çaldar) درهم برهم (رنگ).
چالقا  - (Çalqa) ناودان. میدان جنگ. دیگ بو دادن ذرت.
چالقاب  - (Çalqab) موج. یك تكّه. یكباره. نیمه.
چالقات  - (Çalqat) وجود. بدنه. دارای رنگ درهم برهم.
چالقار  - (Çalqar) گزنده. بزرگ. وسیع. پیر. قدیمی.
چالقان  - (Çalqan) ترب (گیاه). پیشرفت و یا حركت زخم از جایی به جای دیگر. پریشان. بی دقت. پراكنده. غیور. كشتی جنگی. بستر سنگی و متمایل رود. نام روستایی در نزدیكی زنجان كه به تحریف «چلگان» نویسند.
چالقای  - (Çalqay) انتهای بالهای پرنده. دور. بعید. هر چیزی كه نه در كنار راه بلكه در جای پرت و بیراهه پیدا شود. غربال ذرت.
چالمار  - (Çalmar) چپر رو باز.
چالمان  - (Çalman) دیوار. برجسته. بسیار. زننده. گزنده. چپری از تركه های ظریف.
چالیب  - (Çalıb) بت. صنم.
چالیت  - (Çalıt) سنجاب. سریع. تند. كوشا. فعال.
چالیر  - (Çalır) كج. خمیده.
چالیش  - (Çalış) زد و خورد. جنگ و جدال. كوشش. غیرت. مبارزه. به صورت چالش به همین معنا وارد ادبیات سیاسی فارسی شده است.
چالیم  - (Çalım) مخلوط. خودنمایی. دریبل (در فوتبال و ...). سرقت. قابلیت. توانایی. هوای سنگین. زمان. فرصت. اخلاق. رفتار. شباهت. ژست. ادا. لبة شمشیر. لبة تیغ. تقلید.
چالیمان  - (Çalıman) فیگوردار. ژست دار.
چالین  - (Çalın) علف چین. درو. آتش زنه. آذرخش. ژاله. گرد و غبار. نیمه رسیده. رها. (ناپ).
چاما  - (Çama) تخمیناً. شعر. سروده. به صورت «چامه» به معنای شعر و غزل وارد زبان فارسی شده است. سیر وحشی (گیاه). پوست. تفالة چای مانده در فنجان. قدرت. درجه.  
چامار  - (Çamar) انسان یا حیوان كوتوله.
چامال  - (Çamal) سمت سرما. شمال.
چامان  - (Çaman) كباب. تنبل. شفق. سرخی غروب. جادوگر.گوشت خرد شده.
چامای  - (Çamay) حلقوم. سیب آدم.
چامپا  - (Çampa) عصبی.
چامچیل  - (Çamçıl) مشفق. مهربان. زود جوش.
چاناش  - (Çanaş) خیكی ساخته از پوست بز.
چانتا  - (Çanta) كیف. ساك. كوله پشتی. رفیق سرباز. به صورت «چنته» وارد فارسی و به صورت «شَنتَه» به معنای كیف كتاب و اوراق و غیره وارد عربی شده است.
چانتال  - (Çantal) جلّاد. لباس زنانه. سه دامن.
چانتای  - (Çantat) كیسة بزرگ كتانی.
چانچاق  - (Çançaq) مفصل. بند. مرفق. خراب. ویران شده. سوراخ.
چانچان  - (Çançan) فضول. مراقب.
چانقار  - (Çanqar) گرد و قلنبه. مدوّر.
چانقارا  - (Çanqara) غوغا. جنجال. هیاهو.
چانقال  - (Çanqal) ناخن حیوانات وحشی. چنگكی است كه وقتی پنجره را باز می‌كنند آن را گیر می‌دهند تا جلوی بسته شدن آن را بگیرد و هرگاه كه پنجره را ببندند، با آن چنگك بسته می‌شود. میخهای كوچكی است كه به دیوار می‌كوبند و لباس و غیره را به آن آویزان می‌كنند. به صورت «الشنكل» و «الجنكل» وارد عربی و به صورت چنگال وارد فارسی شده است. به معنای بداخلاق و خشن نیز آمده است.
چانقای  - (Çanqay) تمیز. صاف. بدون ابر.
چانقیر  - (Çanqır) پرجنب و جوش.
چانقیل  - (Çanqıl) ← چاقیل.
چاوار  - (Çavar) هرچیزی كه برای آتش روشن كردن مناسب باشد. هیزم. كبریت.
چاواش  - (Çavaş) خورشید. نامدار. بالغ.
چاوان  - (جان)(Çavan) آلت مادگی حیواناتی مانند گاو یا گاومیش. اسب سركش. اسب بی لگام. نام روستایی در جنوب شرقی تبریز كه اكنون به تحریف «چوان» نویسند.
چاولان  - (Çavlan) آبشار. نامدار.
چایان  - (جان)(Çayan) صدپایه. عقرب. (Scorpion). آهن خام. چشم آبی. خوشة جو. سورتمه.
چایبات  - (Çaybat) سیل. آب باقیمانده از سیل. آب مانده در ته ظرف. ته مانده.
چایپان  - (Çaypan) جای بلند.
چایقون  - قد.(Çayqun) جنبش آب و هوا.
چایمان  - (Çayman) سرماخوردگی.
چكیر  - (Çəkir) سرباز. مرز. لكة چشم.
چكیل  - (Çəkil) درخت توت. برگ توت (غذای كرم ابریشم). ارمغان. سازه. ساختار. قالب.
چكیم  - (Çəkim) جاذبه. ظرفیت. توان. كشش. اندازه. تسبیح. نیرو. برتری. الاغ درشت هیكل تخمی.
چنگیز  - (Çəngiz) دریا. دوست. پشتیبان. فرستادة آسمان. (ناپ).
چنگیل  - (Çəngil) ظرف مسی.
چنگین  - (Çəngin) جالب توجه. باشكوه.
چوبال  - (Çubal) سلسله. ردیف.
چوْتان  - (Çotan) میوه ای كه همراه با شاخه كنده شده.
چوچا  - (Çuça) پالتو بچه.
چوخال  - (Çuxal) لباسی كه زیر زره پوشند.
چوْخان  - (Çoxan) معمولی. بدون ویژگی خاص.
چوْخسون  - (Çoxsun) در بیشتر اوقات. اغلب.
چوْخمار  - (Çoxmar) گرز. چماق. خسیس.
چورا  - (Çura) خدای زمین. جن. پری. روح. پرندة شكاری.
چورام  - (Çuram) نوعی پرتاب تیر در مسافت دورتر.
چوران  - (Çuran) روحانی. معنوی. بوقلمون.
چورای  - (Çuray) طرف خوب هر چیزی. شرمگاه.
چولان  - (Çulan) آغل. آخور. آشپزخانه.
چوْلپان  - (Çolpan  - Çulpan) ستاره زهره. كسی كه چشمش دوربین است. آشنا. تپه زار. كوهك. خدای سیارات.
چوماش  - (Çumaş) گردوی خام كوبیده كه اگر در آب ریزند، ماهیها را بیهوش كند. موش كوهی.
چوْنقاز  - (Çonqaz) پر شاخ و برگ (درخت).
چوْنقال  - (Çonqal) نعره. سنگ رودخانه كه به كنار آمده.
چوواش  - (Çuvaş) دیندار. آرام. ساكن.
چیبار  - (جان)(Çibar) اسبی كه گلهایی به رنگ دیگر در اعضای بدنش داشته باشد. دمل.
چیپا  - (Çıpa) سُرمة درب. وسط. مركز.
چیپار  - (Çıpar) خال. ابلق. تركیب. شكل.
چیتا  - (Çıta) ابزاری كه یك طرف آن شن كش و طرف دیگری تبر باشد. كوچك.
چیتار  - (Çıtar) نوعی پارچه. تاج خروس.
چیتام  - (Çıtam) استواری. صبر. سبدی از تركة چوب.
چیتان  - (Çıtan) محل نگهداری شیر.
چیچان  - (Çıçan) دانا. عاقل.
چیخار  - (Çıxar) لیاقت. شایستگی. پشتكار. درآمد. سود. دررفت. مصرف. خروج. نجات. منتهی. دختر. چاره.
چیخای  - (Çıxay) جلای وطن كرده.
چیدار  - (Çıdar) بخو. قید و بند. لنگ (اسب). به صورت «چدار» وارد زبان فارسی شده است.
چیدال  - (Çıdal) صبر. تحمل.
چیدام  - (Çıdam) صبر. شكیبایی. تحمل.
چیران  - (Çıran) یخچال طبیعی.
چیرای  - (Çıray) شكل. رخساره. ادا. زیبایی. به شكل «چهره» وارد زبان فارسی شده است.
چیرپان  - (Çırpan) چوب حلاجی. چماق ظریف. ضارب.
چیرتان  - (Çırtan) ظرف آب چوبی.
چیرقا  - (Çırqa) طعمه. سالاد گوجه فرنگی.
چیرقاو  - (Çırqav) بلند قد. حساس.
چیرلان  - (Çırlan) تنگنا.
چیرمار  - (Çırmar) بخشهای مزرعه كه بوسیلة رد خیش تقسیم شوند. جویی كه برای آبیاری مزرعه گشایند.
چیرماش  - (Çırmaş) پیچ و خم.
چیرنا  - (Çırna) زمین نامناسب برای كشت. خس و خاشاك. بوته.
چیسان  - (Çısan) پیچك.
چیلاپ  - (Çılap) مانند. همانند. شبیه.
چیلای  - (Çılay) همچون. مانند.
چیلدام  - (Çıldam) تند. چابك.
چیلدیر  - (Çildir) خالدار.
چیلقان  - (Çılqan) تاج عروس. زنگدار.
چیلقین  - (Çılqın) دیوانه. شیدا. واله. بی‎پرده. ناآرام.
چیلك  - (گیا)(Çilək) توت فرنگی. دوش حمام. آب پاش (حمام). نسل. تبار.
چیلن  - (گیا)(Çilən) بهمن. ژاله. عضو. نوعی گل كوهی. گیاهی است پرخار و دارای برگهای بریده كه در كوهها می‌روید. بیخ آن را كه شبیه به زردك و به رنگ سرخ یا سفید است، به نام بهمن سرخ و بهمن سفید در طب به كار می‌بردند. جای كم عمق آب.
چینا  - (Çına) زانو. مفصل. جوان (حیوان).
چینار  - (Çinar) پنجه دار. درخت دارای برگهای شكافته. ابدیت.
چینگیت  - (Çingit) كولی. دوره گرد.
چینگیر  - (Çingir) فاحشه. بُز با گوش كوچك. خشك.
چینیك  - (Çinik) حقیقی. محقق شده. اصل. نمد ظریف. طبق.
چینیل  - (Çinil) سنگریزه.
خاپان  - (Xapan) تله. دام. خالی. دور از توجه.
خاتای  - (Xatay) خشك رود. پوشال رود.
خاتون  - (متفا)(Xatun) ← خاتین.
خارات  - (Xarat) جوال. گونی. كیسة بزرگ.
خارال  - (Xaral) جوال. گونی. كیسة بزرگ.
خاران  - (Xaran) دیگ كوچك غذا. جوال بزرگ.
خاسای  - (Xasay) ماه بلند. قهرمان تنومند.(ناپ).
خالتا  - (Xalta) قلاده. گردن بند. تسمه. بقچه.
خالخال  - (Xalxal) حلقة فلزی كه زنان برای زینت به مچ پا می‌اندزند. پا آورنجن. جایگاه ویژة دامها برای ساختمان. كپه كردن سنگها به منظور ساختن خانة ابتدایی. تیركی كه میان تیركهای دو شاخه گذارند.
خان اوْغلان  - (Xan oğlan) پسر شایسته.(ناپ).
خانای  - (Xanay) خانة بزرگ دو یا سه طبقه.
خینار  - (Xınar) شیار. جوی كرت بندی. محل شخم. مرز. حد. سامان .