charehjale

وبلاگ-کد لوگو و بنر
صمد وورغون

صمد وورغون

یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

+0 چره جلی
صمد وورغون
حیات فلسفه سی
قوشلار قاطار- قاطار ائللردن كئچر،
بشر نسیل- نسیل دونیادان كؤچر؛
اینسانلیق گاه زهر، گاه شربت ایچر…
ازلدن بئله دیر حؤكمو زامانین -
دویوملو بیر سیرری وار آسیمانین!
 
Samad Vurgun16.jpg

صمد یوسیف اوغلو وكیلوو 1906-جی ایل مارتین 21-ده قازاخ رایونونون یوخاری سالاحلی كندینده بی نسلینه منسوب بیر عاییله ده آنادان اولموشدور. وكیل آغالیلار، سونرالار ایسه وكیلوولار آدلانان نسلین 300 ایللیك تاریخی معلومدور. شاعیرین آناسی دا همین نسیلدندیر. وكیل آغالیلاردان چوخ جورأتلی حربیچیلر، معاریفچیلر، حكیملر، شاعیرلر یئتیشمیشدیر. اونلار چار روسییاسی دؤورونده قازاخدا، تیفلیسده، باشقا یئرلرده یاشامیش و ایشله میشلر. شاعیرین آتاسی یوسیف آغا كندینده، عؤمرونون سون ایللرینی ایسه قازاخدا یاشامیشدیر. او، چوخ سخاوتلی اولدوغوندان اؤز وار-دؤولتینی الینده ساخلایا بیلمه میش، یوخسوللاشمیشدیر.  بالاجا صمدین اوشاقلیغی چوخ آجیناجاقلی اولموشدور. 6 یاشی اولاندا آناسی محبوب خانیم 28 یاشیندا وفات ائدیر. صمد آتاسی یوسیف آغانین و آنا ننه سی عایشه خانیمین هیمایه سینده یاشاییر. عایشه خانیمین اری- شاعیرین باباسی مئهدیخان آغا اؤز دؤورونده ائلینده، اوباسیندا كوهنسال لقبی ایله تانینان شاعیر ایدی. گؤركملی آذربایجان شاعیری، قاراباغ خانی ایبراهیم خانین وزیری موللا پناه واقیف (1719-1797) ده بو نسله منسوب اولموشدور.  شاعیر اوشاقلیق ایللرینی دوغما كندینده كئچیرمیش، ایلك تحصیلینی كند مكتبینده آلمیشدیر.  1918-جی ایلده گؤركملی ادبیات شوناس و معاریفچی فیریدون بی كؤچرلی قوری موعلیملر سئمینارییاسی نین آذربایجان شؤعبه سینی قازاخا كؤچوررك قازاخ موعلیملر سئمینارییاسینی تشكیل ائدیر. سئمینارییا موترققی بیر معاریف اوجاغی ایدی. بو مكتبه قبول اولونان كند اوشاقلاری آراسیندا صمد و مئهدیخان وكیلوو قارداشلاری دا وار ایدیلر. فیریدون بی كؤچرلی نین حیات یولداشی بادصبا خانیم وكیلووا (كؤچرلی) شاعیرین یاخین قوهومو ایدی.  صمد وكیلوو گنجلیگینده او هر شئیله ماراقلانان، حسساس، شیلتاق، بدنجه ضعیف، بونونلا یاناشی چوخ جورأتلی، مؤحكم ایراده لی، حاضیرجاواب ایدی. تحصیله باشلادیغی ایلك گونلردن اونداكی فیطری ایستعداد اؤزونو گؤسترمه یه باشلامیشدی. بو ایللرده او، واقیف، ویدادی، ذاكیر و صابیر یارادیجیلیغی ایله یاناشی، آ.س.پوشكی نین، ی.م.لئرمونتووون و تورك یازیچیلاریندان توفیق فیكرتین، نامیق كامالین، محمد امینین اثرلری ایله ده تانیش اولور. سسی اولدوغوندان گؤزل اوخویور، مهارتله شعیر دئییر، هوسكار تاماشالاردا چیخیش ائدیردی.  1922-جی ایلده شاعیرین آتاسی یوسیف آغا، بیر ایل سونرا ایسه ننه سی عایشه خانیم وفات ائدیر. بوندان سونرا صمده و قارداشی مئهدیخانا اونلارین بیبیسی قیزی خانقیزی وكیلووا قایغی گؤستریر.  سئمینارییادا او، ایلك شعیرلرینی قلمه آلیر. بونلار خالق پوئزییاسی فورماسیندان بیری اولان لیریك قوشمالار ایدی. یازدیغی شعیرلر سئمینارییانین دیوار قازئتینده چیخیردی.  شاعیرین ایلك چاپ اثری اولان «جاوانلارا خیطاب» شعیری 1925-جی ایلده تیفلیسده چیخان «یئنی فیكیر» قازئتینده درج اولونموشدور. بو شعیری او، سئمینارییانی قورتارماسی موناسیبتیله یازمیشدی.  سئمینارییانی بیتیردیكدن سونرا صمد وكیلوو آذربایجانین بیر سیرا كند و رایونلاریندا، او جومله دن قازاخدا، قوبادا و داهی نیظامی نین وطنی گنجه ده آذربایجان دیلی و ادبیاتینی تدریس ائتمه یه باشلاییر.  پوئزییا گئت-گئده شاعیرین بوتون وارلیغینا حاكیم كسیلیر. گنج شاعیر اؤز خالقینی، وطنینی، دوغما تورپاغی نین اسرارانگیز طبیعتینی سئودیگی اوچون «وورغون» تخلوصونو گؤتورور. او، اؤزو سونرالار بئله یازیردی:                                     

عاشیقم اینسانا و طبیعته                                 الیم قلم توتوب یازاندان بری…

 1929-جو ایلده صمد وورغون ایكینجی موسكوا اونیوئرسیته سی نین ادبیات فكولته سینه داخیل اولور. موسكواداكی تحصیل ایللرینده او، فعال یارادیجیلیقلا دا مشغول اولور.  همین ایللر یازدیغی سیاسی مضمونلو و لیریك شعیرلر اونون 1930- اینجی ایلده چاپ اولونموش «شاعرین آندی» آدلی ایلك كیتابیندا توپلانمیشدیر.  1930-1940-اینجی ایللر-وورغون ایستعدادی نین چیچكلنمه سی و یوكسه لیشی دؤورودور. 1934-اینجی ایلده شاعیرین «كؤنول دفتری» و 1935- اینجی ایلده «شعیرلر» آدلی كیتابلاری نشر اولونموشدور. بو دؤورده شاعیر، شعریمیزین دیلینی بیر چوخ اجنبی سؤزلردن تمیزلیه رك، ادبیاتیمیزی، دراماتورگییامیزی یئنی اثرلر حسابینا زنگینلشدیرمیشدیر. یالنیز 1935-اینجی ایلده صمد وورغون 7 پوئما و 100-ه یاخین شعیر یازمیشدیر. 1934-اینجی ایلده یازیلمیش «آذربایجان» شعیری آذربایجان ادبیاتی نین اینجیلریندندیر. بو شعیرده دوغما آذربایجانین قدیم تاریخی،طبیعی گؤزللیگی، نعمتلری، خالقیمیزین خئییرخواهلیغی، آچیق اؤركلیگی و قوناق پرورلیگی اؤز عكسینی تاپمیشدیر:  ائله همین ایل صمد وورغونون شخصی حیاتیندا یئنیلیك باش وئرمیشدیر. او، عبدالله شایقین بالدیزی خاور خانیم میرزبی اووا ایله عاییله حیاتی قورموشدور.  او، چوخ قایغی كئش و مئهریبان آتا ایدی. حیات یولداشی خاور خانیم اوشاقلارین شیلتاقلیغیندان شیكایتلننده، صمد وورغون دئمیشدی كی، من اؤزوم آنا، آتا قایغیسیندان محروم اولموشام، قوی اوشاقلاریم سربست بؤیوسونلر. شاعیرین خاور خانیما و اوشاقلارینا حسر ائتدیگی شعیرلر بو موناسیبتین گؤزل ایفاده سیدیر:                                   

          یوسیفین، واقیفین گؤروم وار اولسون،

                    آیبنیز هامیدان بختییار اولسون.

 یوز ایل ده وورغونا خاور یار اولسون،

ان عزیز سیرداشیم، كؤمگیم سنسن .                        


1.صمد وورغون 1936-37-اینجی ایللرده یئنی اثرلر یازماقلا یاناشی ترجومه چیلیكله ده مشغول اولاراق، آ. س. پوشكی نین «یئوگئنی اونئگین» منظوم رومانینی آذربایجان دیلینه ترجومه ائتمیشدیر:                               

آخیتدیم آلنیمین اینجی ترینی

یانمادیم عؤمرومون ایكی ایلینه

روسییا شعیری نین شاه اثرینی
چئویردیم ایلك دفعه  توركون دیلینه

بو منظوم رومانین ترجومه سینه گؤره شاعیره پوشكین كومیته سی نین «ا. س. پوشكین مئدالی» تقدیم اولونموشدور. بو ایللر شاعیر شوتا روستاوئلی نین «پلنگ دریسی گئیمیش پهولان» اثری نین بیر حیصه سیسینی بؤیوك اوستالیقلا ترجومه ائتمیش، بونون اوچون گورجوستان س س ائر یسینین فخری فرمانی ایله تلطیف ائدیلمیشدیر. ائلجه ده شاعیر تاراس شئوچئنكونون، ایلیا چاوچاوادزه نین، جامبولون بیر چوخ شعیرلرینی دیلیمیزه ترجومه ائتمیشدیر.  1937-اینجی ایلین ایكینجی یاریسیندا صمد وورغون اؤزونون اؤلمز درام اثرینی – «واقیف»ی یازیر. «واقیف» درامینی 3-4 هفته عرضینده، حئیرتلندیریجی بیر سورعتله تاماملایان شاعیر اثرده موللا پناه واقیفین فاجیعه لی حیاتینی، شاعیر بؤیوكلوگونو، اینسانلیق كامیللیگینی اوستالیقلا، محبتله عكس ائتمیشدیر. «واقیف» درامینا گؤره صمد وورغون 1941-اینجی ایلده «ستالین موكافاتی جایزه سی» آدینا لاییق گؤرولموشدو.  1937-1938-اینجی ایللرین معلوم حادیثه لری - قانلی رئپرئسییالار صمد وورغونو دا «اونوتمامیشدی». اونون یوكسك صنعت قودرتی، نوفوظو و اونا اولان خالق محبتینه قیسقانان آداملار شاعیری میلتچیلیك بؤهتانلاری ایله لكه لمك و جرگه دن چیخارتماغا جان آتیردیلار. موختلیف دایره لرده دفعه لرله «اونون مسئله سین» باخیلمیش، بؤیوك شاعیر «اولوم و یا اؤلوم» دیلمماسی قارشیسیندا قالمالی اولموشدور. شاعیری «لازیمی ایداره لر» تئز-تئز چاغیریردیلار. لاكین صمد وورغون معنوی ایضطیراب كئچیرسه ده، اَییلمز ایراده سی، جورأتی، منطیقی و تاثیرلی دانیشیقلاری ایله علئیه دارلاری نین پلانلارینی پوزموشدو.  نیظامی گنجوی نین 800 ایللیك یوبیلئیینه حاضیرلیق ایشینده فعال ایشتیراك ائدن صمد وورغون 1939-جو ایلدن باشلایاراق نیظامی حاقیندا مقاله لر یازمیش، علمی معروضه لرله چیخیش ائتمیش، اونون «لئیلی و مجنون» پوئماسینی مهارتله دیلیمیزه چئویرمیشدیر.  1939-جو ایلده شاعیر اینقیلابچی خانلار سفره لیگئوین حیاتیندان بحث ائدن ایكینجی منظوم درام اثری اولان «خانلار»ی یازمیشدیر. همین ایل اونون «آزاد ایلهام» كیتابی نشر ائدیلیر.  1941-جی ایلده صمد وورغون نیظامی نین «خوسروو و شیرین» پوئماسی نین موتیولری اساسیندا «فرهاد و شیرین» منظوم درامینی یازیر. موحاریبه دؤورونده یازیلمیش بو درامدا بؤیوك وطنپرورلیك دویغولاری نین ترننومو خوصوصی معنا كسب ائدیردی. صمد وورغون 1942-جی ایلده بو اثره گؤره ایكینجی دفعه  «ستالین موكافاتی لایوراتی» آدینا لاییق گؤرولور.  شاعیرین یارادیجیلیغیندا بؤیوك وطن موحاریبه سی دؤورو خوصوصی یئر توتور. موحاریبه  نین باشلاندیغی گون صمد وورغونون یازدیغی:                                

بیلسین آنا تورپاق، ائشیتسین وطن

 
موسلح عسگرم من ده بو گوندن.


میصراعلاری شاعیرین خالق و وطن قارشیسیندا آندی ایدی. بو میصراعلار تكجه شاعیرین دئییل، بوتون آذربایجان پوئزییاسی نین موحاریبه  دؤورونده كی  یارادیجیلیق پروقرامینا، یارادیجیلیق دئویزینه چئوریلمیشدی.  موحاریبه  ایللرینده صنعتكار 60-دان آرتیق شعیر، بیر نئچه پوئما، او جومله دن «باكی نین داستانی»نی یازمیشدی.  بو ایللرده صمد وورغون صنعتی نین شؤهرت میقیاسی چوخ گئنیشله نیر. اونون یازدیغی «اوكراینا پارتیزانلارینا» شعیری نین متنلری طیاره دن اوكراینا مئشه لرینه سپلنه رك پارتیزانلارا چاتدیریلمیشدیر.  1943-جو ایلده آمئریكادا كئچیردیگی موحاریبه  علئیه اینه یازیلمیش ان دیرلی اثرلر موسابیقه سینده شاعیرین یازدیغی «انانین اؤیودو» شعیری چوخ یوكسك قییمتلندیریلمیش و بوتون دونیا ادبیاتیندا بو مؤضوعودا یازیلان ان قییمتلی 20 اثردن بیری كیمی نیو-یوركدا چاپ ائتدیریله رك حربیچیلر آراسیندا یاییلمیشدیر. موحاریبه  ایللرینده وطنپرور شاعیرین آتشین سسی اؤن جبهه ده، خسته خانالاردا، رادیودا داها عظمتلی سسله نیردی. موحاریبه  نین آغیر شرایتینده صمد وورغون كریم، موزدوك، قروزنی، نوووروسسییسك جبهه لرینده اولموشدور. 1943-جو ایلده اونون تشببوسو ایله حربی تدبیرلر، جبهه چیلر و اونلارین دوغمالاری ایله گؤروشلر كئچیرمك اوچون فیضولی آدینا ضیالیلار ائوی یارانمیشدیر.  1945-جی ایلده یازدیغی فلسفی درام اولان «اینسان»دا شاعیر گله جگی رومانتیك ووسعتله اكس ائتدیرمه یه چالیشمیش، موحاریبه  نین اودلو-آلوولو گونلری ایچریسینده اینسان ذكاسی نین قودرتینی گؤسترمیشدیر. صمد وورغون مقاله لری نین بیرینده یازیردی: «من «اینسان» آدلی بئش پرده لی منظوم درام اوزرینده ایشله ییرم. «اینسان» منیم دؤردونجو منظوم درامیمدیر. اثر اوزرینده بؤیوك بیر ذؤوقله ایشله ییرم، چونكی تاریخی مؤوضوعدا یازیلمیش اولكی اوچ پیئسیمدن فرقلی اولاراق من بیرینجی دفعه  اؤز موعاصیرلریمین صورتینه موراجیعت ائتمیشم، اونلارین گله جك نسلینی تصویر ائتمك عزمیندیم.»  شاعیرین «اینسان» اثرینده یاراتدیغی «قارداشلیق شهری»نده دونیانین عئینی آرزو و ایدئاللارلا یاشایان اینسانلاری توپلاشمیشدیر. مؤلیفین همین پیئسده قویدوغو «قالیب گله جكمی جاهاندا كامال؟» درین بشری، فلسفی، ریتوریك سوال بو گون ده و گله جك زامانلار اوچون ده آكتوال اولاراق قالیر.  صمد وورغون تكجه مشهور شاعیر دئییل، عئینی زاماندا بؤیوك عالیم، عوض سیز تشكیلاتچی و نظریییه چی ایدی. 1945-جی ایلده او، آذربایجان س س ائر علملر آكادئمییاسی نین آكادئمیكی سئچیلمیشدیر. ائله همین ایل باكیدا ایرانلا مدنی علاقه لر جمعیتی یارانیر. بو جمعیتین باشچیسی صمد وورغون تعیین ائدیلیر. ایلك گوننن شاعیر طرفیندن جمعیتین قارشیسیندا دوران وظیفه لر تعیین ائدیلیر. او، ایران آذربایجانی ایله آذربایجان س س ائری آراسیندا مدنی كؤرپو یارادیلماسی ایشینده فعال ایشتیراك ائدیر.  موحاریبه دن سونراكی ایللرده صمد وورغون گؤركملی ایجتیماعی خادیم كیمی دونیادا صولحون برقرار اولماسی ایشینده فعال ایشتیراك ائتمیشدیر. س س ائری عالی سووئتی نین دئپوتاتی كیمی شاعیر 1947-جی ایلده گؤركملی ادبیات و مدنیت خادیملری ایله بیرگه لوندونا سفر ائتمیش، یولوستو بئرلینده ده اولموشدور. بورادا شاعیری بؤیوك سئوینج گؤزله ییردی. اونون «واقیف» درامی بئرلین تئاتریندا صحنییه قویولموشدو. تئاترین یارادیجی كوللئكتیوینه مؤلیفله گؤروشمك، اونون فیكرینی اؤیرنمك چوخ ماراقلی اولور. آلمان رئژیسسورو كیچیك دییشیكلیك ائتمیش، قاجارین اوبرازیندا هیتلئره مخصوص جیزگیلر وئرمیشدیر.  1948-جی ایلده صمد وورغون پولشانین وروتسلاو شهرینده كئچیریلن مدنیت خادیملری نین عوموم دونیا كونقرئسی نین ایشتیراكچیسی اولموش، كونقرئسدن قاییتدیقدان سونرا شاعیر «زنجی نین آرزولاری» پوئماسینی یازمیشدیر. همین ایل پوئما پولشادا چاپ ائدیلمیشدیر. خاریجی سفرلرله باغلی یازدیغی شعیرلرینی صمد وورغون مشهور «اوروپا خاطیره لری» آدی ایله چاپ ائتدیرمیشدیر.  1951-جی ایلده شاعیر «بولقار-سووئت دوستلوغو جمعیتی» نین خطیله بولقاریستاندا اولموشدور.  او دؤورون خاریجی مطبوعاتیندا صمد وورغونون خاریجده چیخیشلاری، كئچیریلن گؤروشلرده مضمونلو، منطیقلی صؤحبتلری حاقیندا یازیلار درج ائدیلمیش، یارادیجیلیغیندان نومونه لر چاپ ائدیلمیشدیر. بؤیوك روس یازیچیسی و شاعیری كونستانتین سیمونووون یازدیغی «دوستوم صمد وورغونون لوندوندا ضیافتده نیطقی» شعیری چوخ یاییلمیش، ادبی ایجتیماعیت طرفیندن یوكسك قییمتلندیریلمیشدی.  صمد وورغونون موحاریبه دن سونراكی دؤور یارادیجیلیغی دا چوخ محصولدار اولموشدور. شاعیر بیر-بیری نین آردینجا «موغان» (1948)، «ای گون» (1950-51) و «زامانین بایراقداری» (1952) پوئمالارینی قلمه آلمیشدیر.  حیاتی نین سون ایللرینده یازدیغی شعیرلری اونون یارادیجیلیغی نین یئنی مرحله سینی تشكیل ائدیر. اونلار رنگارنگلیغی و پوئتیكلیغی ایله سئچیلن شعیرلردیر. بو شعیرلر حیاتا باغلیلیق، اینسانلارین موتلوق و خئییرخاهلیق كیمی كئیفیتلرینی عكس ائتدیرمكله یاناشی، شاعیرین وطن و خالق قارشیسینداكی موقدس بورجونون ایفاده سی ایدی.  صمد وورغونون بو ایللرده یارادیجیلیق اوغورلارینا باخمایاراق او، یئنه 1953-جو ایللرده حاقسیز هوجوملارا، تزیقلره معروض قالیر. «آی گون» پوئماسی تنقید ائدیلیر شاعیرین موسكوادا چاپ ائدیلمیش «شاعرین حوقوقلاری» مقاله سی اونا قارشی هوجوملاری داها دا كسكینلشدیریر. رئسپوبلیكا رهبرلیگی نین گؤستریشی اساسیندا مقاله آذربایجان یازیچیلار ایتتیفاقیندا موزاكیره ائدیللیر، اونون علئیه اینه مكتوب یازیلیب موسكوایا گؤندریلیر. شاعیری یئنه ده میلتچیلیكده تقصیرلندیریلیر. كیتابلاری نین كیتابخانالاردان، دراملاری نین صحنه دن گؤتورولمه سینه گؤستریش وئریلیر. شاعیره شهردن چیخماق قاداغان ائدیلیر. سؤز یاییلیر كی، وورغون توتولوب. بو دوز اولماسا دا، 1953-جو ایلین سئنتیابر آییندا حبس ائدیلمه سی اوچون فرمان یازیلماسی حاقیقت ایدی. لاكین 1953-جو ایلین یاییندا س س ائری و رئسپوبلیكا رهبرلیگینده ائدیلن دییشیكلیكلر نتیجه سینده بو تدبیر باش توتمور… (1956-جی ایلین یانوار آییندا او زامانكی، رئسپوبلیكا رهبری م.ج.باغیرووون و دسته سی نین محكمه سینده، اونلارین «آذربایجانین سئوییملی شاعیری گؤركملی سووئت یازیچیلاریندان بیری صمد وورغونو آرادان گؤتورمك جهدلری» ایفشا ائدیلمیش، بو مقصدله توپلادیقلاری بؤهتان دولو ایكی قوولوق ماتئریال، او جومله دن حبسی اوچون فرمان اشیایی-دلیل گتیریلمیشدیر.)  1953-جو ایلده اؤلكه ده و رئسپوبلیكادا بؤیوك دییشیكلیكلر باش وئریر. صمد وورغونو علملر آكادئمییاسی نین ویتسه-پرئزیدئنتی وظیفه سینه تعیین ائدیرلر. ایشله دیگی دؤورده ایجتیماعی علملر قارشیسیندا بؤیوك پروبلئملر قویور، ساعاتلارلا بو پروبلئملرین، علمی اثرلرین موزاكیره لرینی كئچیریر، پروبلئملرین حللینی تشكیل ائدیر. حددن زیاده خئییرخاه بیر اینسان اولان صمد وورغون ویتسه-پرئزیدئنت وظیفه سینده چالیشدیغی زامان دا، آیری-آیری اینسانلارا اؤز كؤمك الینی اوزاتمیشدیر. آكادئمیكلردن سارا آشوربیووانین، پوسته خانیم عزیزبی اووانین علملر آكادئمییاسینا گلمه لری صمد وورغونلا باغلیدیر. بوندان علاوه ، دیلچی عالیملردن توركان افندییئوا، واقیف آسلانوو، فیلوسوف جامال موصطافایئو، تاریخچی ماحال مممدوو و اونلارلا بئله اینسانلارین علمه گلمه سی صمد وورغونون تكیدی و كؤمكلیگی نتیجه سینده اولوب. موسكوایا اوخوماغا گؤندردیگی آسپیرانتلارین عاییله سینه كؤمك ائدر، تقاعدو آز اولانلارا ماددی یاردیم گؤسترردی.  او زامانكی س س ائری مكانیندا صمد وورغونون بؤیوك نوفوظو وار ایدی. او، موختلیف ایللرده س سرئی- نین ان یوكسك اوردئن و مئداللاری ایله تلطیف ائدیلمیش، سووئت خالقلاری نین سئویملی شاعیری اولموشدو. 1954-جو ایلده سووئت یازیچیلارین ایكینجی عوموم ایتتیفاق قورولتاییندا «سووئت پوئزاسی حاقیندا» معروضه اونا تاپشیریلمیشدی. بو، او دؤورده خالقیمیز اوچون اولدوقجا ایفتیخارائدیجی بیر حادیثه  ایدی.  1955-جی ایلین اوكتیابر آییندا صمد وورغون س س ائری نوماینده هئیتی تركیبینده ویئتناما گئدركن یولدا خستله نیر و سفرینی یاریمچیق ساخلامالی اولور. چینده اونو پئكین خسته خاناسیندا موعایینه ائدیرلر. شاعیر خسته خانادا اولدوغو مودتده تئزلیكله ساغالماق و فعال حیاتا قاییدماق آرزوسو ایله یاشاییر. یاتاقدا یازدیغی كیچیك شعیر اونون بؤیوك ایراده سینی و متانتینی گؤستریر:                                

واختسیز اجل، مندن اوزاق دولان،دور

قوربت ائلده جان وئرمرم اؤلومه!

 قیلینجینی مندن اوزاق دولاندیر

اونو بیل كی، قلم آلدیم الیمه

قوربت ائلده جان وئرمرم اؤلومه


بیر نئچه هفته دن سونرا شاعیر وطنه قاییدیر. اونون خسته لیگی شیددتله نیر…  1956-جی ایلین مارت آییندا صمد وورغونون 50 یاشی تامام اولور. خالقیمیز شاعیرین یوبیلئیی نین كئچیریلمه سینه حاضیرلاشیر. آذربایجانین رهبرلیگی طرفیندن «اذربایجانین خالق شاعیری» آدی تاسیس ائدیلیر و ایلك دفعه  بو آدا صمد وورغون لاییق گؤرولور. مای آیی نین 12-ده اوپئرا و بالئت تئاتریندا س س ائری- نین ادبی ایجتیماعیتی نین و خاریجی قوناقلارین ایشتیراكی ایله شاعیرین طنطنه لی یوبیلئی گئجه سی كئچیریلیر. یوبیلئی طنطنه سیندن ایكی هفته سونرا 1956-جی ایل مای آیی نین 27-ده، ساعات 19:30-دا شاعیرین گؤزلری ابدی یومولور. آمانسیز اؤلوم شاعیرین حیات عشقیله چیرپینان اورگینی، یارادیجیلیق آتشی ایله اودلانان قلبینی ابدی سوسدورور. مای آیی نین 28-دن 30-نا كیمی شاعیرین جنازه سی آذربایجان دؤولت فیلارمونییاسی نین بیناسیندا قویولور. او گونلر بوتون آذربایجان ماتم ایچریسینده ایدی. اوچ گون خالقیمیز شاعیرله ویداعلاشماغا گلیر، ایزدیحاملی اینسان آخی نین آردی-آراسی كسیلمیردی. شاعیر مای آیی نین 30-دا باكیدا فخری خیاباندا دفن ائدیلیر.  ماتم گونلرینده شاعیرین عاییله سی نین آدینا اؤلكه میزین بوتون گوشه لریندن باش ساغلیغی تئلئقراملاری گلیردی. اورك آغریسی ایله یازیلمیش بئله تئلئقراملارین بیرینده: «تسللینیز او اولمالیدیر كی، صمد وورغونون اؤلدویو گوندن اونون یئنی حیاتی – شاعیر اؤلومسوزلوگو باشلانیر» – سؤزلری یازیلمیشدی. بو حاقیقت ایدی…  شاعیرین آدی اؤلوموندن سونرا موختلیف یئرلرده ابدیلشمیشدیر. باكیدا شاعیرین مؤحتشم حئیكلی اوجالدیلمیش، مئیدانا و مركزی كوچه لردن بیرینه شاعیرین آدی وئریلمیشدیر. بوندان باشقا آذربایجان روس درام تئاتری، دنیزكناری پاركداكی یای كینو-تئاتری، نئفت تانكئری ده صمد وورغونون آدینی داشیییر. موسكوا كوچه لریندن بیری، كیئو شهرینده كیتابخانا، دوشنبه شهرینده 57 سایلی مكتب و بولقاریستاندا تئخنیكوم شاعیرین آدینی داشیییر.                                      

 

حیات فلسفه سی


قوشلار قاطار- قاطار ائللردن كئچر،

بشر نسیل- نسیل دونیادان كؤچر؛

اینسانلیق گاه زهر، گاه شربت ایچر…

ازلدن بئله دیر حؤكمو زامانین -

دویوملو بیر سیرری وار آسیمانین!

 
چارخینی قوردوقچا دؤورانین الی

بعضن آغلار اولور، بعضن گولمه لی…

اینسانین ان بؤیوك عشقی، عملی

بعضن آصلان كیمی چیرپینیر داردا،

بزن ده غرق اولور فیرتینالاردا…

 
دییشیر سمتینی دایما سولار،

دییشیر فیكیرلر، دؤنور دویغولار.

كاینات توتماییر بیر یئرده قرار:

- چارپیر سینه سینی قایالیقلارا-

او گاه قیشا چیخیر، گاه دا باهارا!

 
دونیا بیناسینی قوراندان بری

سعادت آدلانان او گؤزل پری

گل! - دئیه سسله میش قرینه لری؛

یازیقلار اولسون كی، هله اینسانلیق

گلیب قوووشمامیش اونا بیر آنلیق.

 
ائی دونیا گؤزه لی، قاچما بشردن!

اینساندیر آییران خئییری شردن!

گل اونون عشقینی اوجوز توتما سن، -

قلبی وار، حیسسی وار هر محبتین،

قارالماز اولدوزو ابدییتین!…

 
اؤلوم بیر ایبلیسدیر، حیات بیر ملك!

وارلیغی ایزله ییر هئچلیك كؤلگه تك…

ایشیق قارانلیقلا پنجلشه رك

یاشاتماق ایسته ییر جاهاندا بیزی،

گونش سالاملاییر ایراده میزی!

 
یامانلیق، یاخشیلیق دورموش اوز-اوزه،

دیلسیز عصریلردن میراثدیر بیزه.

اسیر باهار یئلی قلبلریمیزه،

لاكین آرخاسینجا كفن گئییر قیش،

طبیعت وارلیغا بئله قارغامیش.

 

 
بیر بایرام سؤزو وار، بیر ده كی، ماتم،

نشه بیر عالمدیر، غوصه  بیر عالم.

حیات اؤز آتینی سورور دمادم؛

اودلار ایچینده ده هر بیر منظره

یئنه قاناد وئریر دوشونجه لره!

 
یئنه ده اینسانین خیال شهپری

گزیر فضالاری، گؤی دنیزلری.

سن ائی سعادتین گؤزل سحری

آلقیشلا اینسانین پاك عملینی،

اوزات یئر اوزونه هونر الینی!

 
زاماندیر، بشرین ایمدادینا گل!

خسته بیر گؤزلدیر هونرسیز عمل…

هونر سؤیله دیگیم او قودرتلی ال

بوتون كایناتا قوی قاناد گرسین،

بشر كاروانینا او یول گؤسترسین.

 
هونر قاناد وئرسین تورپاغا، داشا،

دنیزلر چاتیلیب گلسین باش-باشا…

آزادلیق اوردوسو وارسین بیرباشا،

هر ظفر داستانی یادیگار اولسون،

اؤلوم تسلیم اولسون، حیات وار اولسون!

 
دونیایا بیر شؤهرت یارانمیشیق بیز،

گونش چؤكمه میشدیر قارانلیغا دیز.

قوی اؤلسون یامانلیق، او خاین ایبلیس!…

یاخشیلیق چاغیرسین هر قلبین نئیی،

قورتاراق زنجیردن پرومئتئیی…

 
فلاكت قوجالمیش…قارتدیر او كؤپك.

اونون سوموكلری تئز چورویه جك…

سعادت - گنجلیكدیر، آدی - گله جك!

اونون گؤزلرینده حیات عشقی وار-

وار اولسون گله جك! وار اولسون باهار!
 
  صمد وورغون    1942
 

 
شاعیر، نه تئز قوجالدین سن...!  


  نعمت سه ده گؤزل شعر، 

  شاعیر اولان قم ده یئییر. 

  عؤمرو كئچیر بو عادتله، 

  اوغورلو بیر سعادتله. 

  گؤرن منی ندیر دئییر: 

  ساچلارینا دوشن بو دن؟ 

  شاعیر، نه تئز قوجالدین سن! 

  

  دونن منه اؤز الینده 

  گول گتیرن بیر گلین ده 

  گؤزلرینده مین بیر سوال 

  هئیكل كیمی دایاندی لال… 

  او بختور گؤزلین ده 

  من اوخودوم گؤزلریندن: 

  شاعیر، نه تئز قوجالدین سن! 

  • [ ]

  • دریافت کد فیدخوان