دیباچه:

یك هزار و سیصدو هفتادمین محرم الحرام حسینی از راه رسیده و شیعیان گیتی؛ دیگر بار در حزن و اندوه فرو رفته اند؛ شیعه كه تاریخ آن سراسر با مظلومیت عجین گشته در ماه محرم با الهام از مكتب سرخ حسینی خود را برای پیوستن به مكتب سبز مهدوی آماده می كند كه همین آمادگی رمز و راز ماندگاری شیعه در طول تاریخ می باشد؛ علیرغم اینكه در طول قرنهای گذشته تلاشهای زیادی صورت گرفته تا نام و نشانی از شیعه و آرمانهای بلند او باقی نماند اما امروز؛ شیعه سربلندتر از همیشه حضور دارد و همچنان در انتظار موعود خویش بسر می برد.

واقعه حزن انگیز روز عاشورا و مصائبی كه در این روز بر اهل بیت (ع) روا داشته شد و نیز ستم هایی كه پس از آن در حق اسرای كربلا انجام گرفت و نیز همه بی حرمتی هایی كه حتی در مورد قبر شریف امام حسین(ع) صورت پذیرفت و آن قبر مطهر بارها توسط عباسیان شخم زده شد و نیز همه سخت گیری هایی كه از سال 61 هجری تاكنون در خصوص شیعیان بكار گرفته شده،همگی برای از بین بردن آرمانخواهی تشیع بوده چرا كه آموزه های مكتب تشیع همواره یكی از بزرگترین چالش های فراروی باندهای نامشروع قدرت و ثروت بوده است.

چنانچه بخواهیم این موضوع را در تاریخ معاصر شیعه مورد بررسی قرار دهیم، بی شك یكی از مهمترین مواردی كه بایستی مورد اشاره قرار گیرد سرنوشت شیعیان سرزمینی است كه امروزه جمهوری آذربایجان نامیده می شود.این شیعیان كه بر خلاف میل باطنی خود؛به موجب قراردادهای گلستان(1192ش/1813م)وتركمنچای(1206ش/1828م) از تابعیت ایران خارج شده و به تابعیت روس در آمدند طی سال ها زندگی تحت حاكمیت تزارها و كمونیست ها بیشترین محدویت ها،شكنجه ها،تبعیدها و اعدام ها را به دلیل پافشاری بر اعتقادات مذهبی خود متحمل شدند؛ به ویژه پس از سال 1920 كه حاكمیت كمونیست ها بر مردم شیعه این سامان شروع گردید اوضاع اسفناكی بر آنان حاكم شد به گونه ای كه مساجد،حسینیه ها و مدارس دینی تعطیل شدند و روحانیون و عالمان دینی به روش های مختلف مانند حبس ،تبعید و اعدام از تبلیغ آموزه های دینی محروم گشتند ؛ دوران حكومت استالین بر مردم مسلمان این دیار را می توان یاد آور رفتارهای ظالمانه حجاج بن یوسف ثقفی در دوران حكومت خود با مسلمانان به ویژه شیعیان دانست.

 بررسی سرنوشت شیعیان جمهوری آذربایجان پس از جدایی از ایران -به ویژه آنگاه كه مصیبت هایی مانند به دریا انداخته شدن بیش از سیصد تن از روحانیون آذری توسط كمونیست ها به جرم برپایی مراسم عزادرای برای امام حسین (ع) و تبلیغ آموزه های دینی در ذهن آدمی متبادر می گردد- و مشاهده عشق و علاقه كنونی شیعیان جمهوری آذربایجان به امام حسین (ع) این اعتقاد را در ذهن آدمی راسخ تر می نماید كه مشعل تابناك تشیع خاموش شدنی نیست كه نقش عزاداری های ماه محرم در این خصوص نقشی بی بدیل می باشد؛ البته اوضاع كنونی جمهوری آذربایجان مبین این حقیقت نیز هست كه مبارزه با آموزه های شیعی در این كشور خاتمه نیافته بلكه پس از استقالال این جمهوری تنها شكل مبارزه با آرمانگرایی تشیع عوض شده است.

واقعیت این است آمریكا، صهیونیسم، غرب و نیز سران وهابی برخی كشورهای عربی آگاهند كه تنها خطری كه ثروت و قدرت نامشروع و اهداف ظالمانه شان را در مقابل مستضعفین جهان تهدید می كند، موج اسلام خواهی مردم جهان است كه الگوی فكری و سیاسی خود را از عقاید و تجارب منطبق بر ظلم ستیزی و عدالت طلبی یگانه مذهب رهایی بخش اسلام یعنی شیعه كسب می كند. لذا آنها با تشكیل یك مثلث شوم كه دارای ابزار مشترك قدرت، مذهب و ثروت هستند، درصددند تا با مقابله با اصل این آرمانخواهی شیعه كه ریشه در قیام امام حسین ( ع) و اعتقاد به ظهور منجی عالم، مهدی موعود - عج – دارد از گسترش این فرهنگ در افكار عمومی مسلمانان جهان مخصوصا در بین مردم جمهوری آذربایجان، كه بعد از ایران دومین كشور شیعی جهان است جلوگیری كنند .

با لحاظ آنچه گفته شد این قلم خواهد كوشید به بررسی اجمالی اوضاع جمهوری آذربایجان در ماه محرم پرداخته و گوشه هایی از رفتار اجتماعی شیعیان این كشور دراین ماه و مشكلات و موانع موجود دراین خصوص را بررسی نماید.

عزاداری مردم جمهوری آذربایجان قبل از استقلال مردم جمهوری آذربایجان كه در زمان ورود اسلام به ایران تابعیت ایران بزرگ را داشتند همچون اكثریت ساكنان مناطق ایران به دلیل برخی سیاست های غلط حكومت مركزی و حاكمان محلی خود و نیز به دلیل انحرافاتی كه درآئین زرتشت رسوخ كرده بود و نیز با توجه به انطباق اكثریت معارف اسلام با هویت اصیل ایرانیان با آغوش باز اسلام را پذیرفتند. تاسیس دولت صفویه توسط شاه اسماعیل در ایران و رسمیت مذهب تشیع موجب گردید مردم ساكن در منطقه آران(جمهوری آذربایجان )بیش از پیش با معارف رفیع اهل بیت آشنا گردند و از همان زمان مراسم عزاداری امام حسین(ع) و بزرگداشت ایام تاسوعا و عاشورای حسینی به جزئی از باورها و سنتهای عمومی مردم آن دیار تبدیل گردید .

از جمله برنامه هایی كه در دوران تسلط تزارها بر آذربایجان( آران ) اجرا می گردید این بود كه روس ها تلاش می نمودند همانگونه كه منطقه فوق را از لحاظ جغرافیایی ازایران جدا كرده بودند؛ مردمان آن را ازلحاظ هویتی و دینی نیز از ایران و اسلام جدا نمایند، چرا كه به خوبی می دانستند تا زمانی كه مردم خود را ایرانی و شیعه بدانند نخواهند توانست سیاست های خود را پیش ببرند .

در زمان تسلط تزارها بر آران به دلیل مراودات فراوان مردم آن منطقه با وطن اصلی خویش–ایران– و نیز به دلیل سیاست محتاطانه تزارها در برخورد با شیعیان؛عزاداری ماه محرم همچون گذشته و به سبك موجود در ایران با رونق قابل توجه ادامه داشت لیكن با روی كار آمدن كمونیست ها و ایجاد اتحاد جماهیر شوروی مرزهای آهنین بین مردم دو سوی ارس جدایی افكند و مردم آن سوی ارس با فشارهای بی امان كمونیست ها از انجام مراسم و آئین های دینی و مذهبی منع شدند و مساجد،حسینیه ها و تكایا تعطیل گشتند.علیرغم اینكه كمونیست ها مبارزه جدی با ادامه حیات هنجارهای مذهبی در بین شیعیان جمهوری آذربایجان را در راس برنامه های خود قرار داده بود، ولی مردم مسلمان این منطقه با الهام از قیام اباعبدالله الحسین (ع) آن را سینه به سینه و نسل به نسل منتقل می كردند و به این خاطر بلشویك ها هرگز موفق به جلوگیری كامل از برگزاری مراسم دینی و به خصوص عزاداری حسینی در ماه محرم نشدند و حتی مردم به صورت خود جوش مراسم ویژه تاسوعا و عاشورای حسینی را در برخی محل ها و مناطق انجام می دادند كه در این جریان مورد تهاجم و آزار و اذیت ماموران قرار می گرفتند.

دراین دوره با وجود تمام فشارهای دولت كه حتی با شكنجه ،حبس ،تبعید و اعدام همراه بود عاشقان امام حسین (ع) به صورت مخفیانه عشق و ارادت خود را ابراز می كردند .در زمان شوروی سابق در برخی مناطق جمهوری آذربایجان از جمله در مناطق همجوار با ایران از جمله لنكران ، آستارا ، یاردملی ، بیله سوار ، جلیل آباد، ماساللی و نیز در نخجوان ؛ عزاداری ماه محرم هرچند محرمانه ولی با حضور تعداد زیاد مردم برگزار می شد كه نقش مهمی در حفظ ارزش های اسلامی ومذهبی در میان مردم این كشور داشت. در آن دوره مردم مراسم های عزاداری را در منازل خود و با حضور همسایگان از اول ماه محرم تا روز عاشورا برگزار می كردند.

لازم به توضیح است مبارزه كمونیست ها با آموزه های دینی تنها در قالب برخورد فیزیكی انجام نمی گرفت بلكه آنها از طرق مختلف مانند تهاجم فرهنگی و آوردن استدلال های به ظاهر علمی ماركسیستی و الحادی تلاش داشتند مسلمانان ایرانی تبار قفقاز به ویژه شیعیان جمهوری آذربایجان را از اعتقادات و ارزش های دینی خود دور نموده و اسلام را در نظر آنان عامل عقب ماندگی و ارتجاع جلوه دهند.در اتحاد جماهیر شوروی تبلیغات ضد مذهبی «وظایف اخلاقی» تمام «شهروندان صادق شوروی» و مخصوصاً اعضای حزب كمونیست بود. سازمان جوانان حزب، اتحادیه‎های كارگری، تمام موسسات آموزشی از مهد كودك تا سطوح عالی دانشگاهی، همه و همه بر ضد مذهب فعالیت می نمودند.در چنین فضایی،تنها عاملی كه باعث می گردید حداقل نام اسلام و مذهب تشیع از اذهان مردم فراموش نگردد عزاداری های مخفیانه برخی مردم در ماه محرم بود.

عزاداری ماه محرم در جمهوری آذربایجان بعد از استقلال

با فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال جمهوری آذربایجان در سال 1991 م ؛مردم جمهوری آذربایجان دوره نوینی را شروع كردند و آنانی كه سال های متمادی در كنج خانه ها و به صورت مخفیانه عشق خود را به امام حسین و سایر شهدای كربلا ابرازمی نمودند توانستند با حضور دوباره درمساجد و حسینیه ها علاقه قلبی خود را به خاندان رسالت نشان دهند. دوران پس از فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی را می توان دوران حیات مجدد اسلام در بین مردم جمهوری آذربایجان دانست كه البته هنوز به مانند طفلی تازه پا گرفته در مراحل اولیه بازیابی جایگاه واقعی خویش می باشد .

بعد از استقلال جمهوری آذربایجان به دلیل سیاست های فرهنگی گذشته و باتوجه به عدم همخوانی منافع شخصی وحزبی سران این كشور با دین اسلام و مذهب تشیع و نیز به دلیل فشار قدرت های خارجی مخصوصا آمریكا؛بدون توجه به مذهب اكثریت مردم این جمهوری؛قانون اساسی این كشور بر اساس دو اصل لائیسم (دنیوی بودن) وسكولاریسم (جدایی‌ دین از سیاست) وضع گردید.

بندهای 2،3،4 اصل 48 قانون اساسی جمهوری آذربایجان كه به موضوع دین اختصاص یافته است سیاست دولت آذربایجان در قبال مذهب بیش از 80 درصد مردم آذربایجان را به خوبی نشان می دهد :

بند 2- «هركس حق نگرش مستقل به دین، اعتقاد به هر دینی به صورت فردی و یا جمعی، عدم اعتقاد به هیچ دینی و همچنین بیان و انتشار اعتقاد دینی خود را دارد.»

بند 3- «انجام مراسم دینی در صورتی كه قواعد و انضباط اجتماعی را برهم نزند و یا در ضدیت با اخلاق عمومی نباشد آزاد است.»

بند 4- «عقیده و اعتقاد دینی موجب برائت برهم زدن حقوق جمعی نمی‌شود.»

چنانچه ملاحظه می‌شود قانون اساسی جمهوری آذربایجان نه تنها از اسلام و مذهب تشیع كه دین و مذهب اكثریت مطلق مردم این كشور است، سخنی به میان نیاورده بلكه با بیان اینكه عدم اعتقاد به هیچ دینی آزاد است بی‌دینی را نیز تائید كرده است.درحال حاضر حق نگرش آزاد به دین(بند2 ماده 48) صرفا در خدمت یهودیان وابسته به صهیونیست قرار گرفته كه با اهداف خاصی در جمهوری آذربایجان حضور دارند.آنان با ساخت كنیسه های متعدد و فعالیت هایی از قبیل جذب جوانان آذری و... در صدد افزایش تاثیر گذاری صهیونیست ها بر دولتمردان باكو هستند این در حالی است كه حدود 80 درصد از مردم آذربایجان ( شیعیان ) علیرغم خواست قلبی نمی توانند به نحو دلخواه خود؛مراسم ماه محرم را برگزار نمایند .

امروزه بندهای 3 و 4 ماده اخیر الذكر به دستاویز دولت باكو برای برخورد با مراسم عزاداری ماه محرم در سطح خیابان ها تبدیل شده است .این در حالی است كه در اولین سال های استقلال جمهوری آذربایجان مراسم عزاداری حسینی و به خصوص روز عاشورا در سطح گسترده تری در معابر عمومی این كشور برگزار می شد كه برخی محافل لاییك و وابسته به غرب با ابراز نگرانی از این وضعیت و با استناد به قانون اساسی موصوف محدودیت هایی را ایجاد و در زمان حاضر مراسم عزاداری در سراسر این كشور در مساجد و حسینیه ها برگزار می شود و حضور گسترده و پرشور جوانان از ویژگی های این آیین ها است.

در جمهوری آذربایجان اكثر شیعیان به ماه محرم اعتقاد قلبی ویژه ای دارند. در مناطق شیعه‌نشین معمولا تا اربعین حسینی به موسیقی گوش نمی‌دهند و تلاش می نمایند كارهای غیرشرعی انجام ندهند. در این مناطق مراسم عروسی در ماه محرم و صفر برگزار نمی‌شود..تا پایان ماه محرم و اربعین حسینی، معمولا خانم ها موهایشان را رنگ نمی‌كنند و لباس های نو نمی‌دوزند و خانواده ها، تغییر مكان نمی‌دهند. مردم در روزهای تاسوعا و عاشورا لباس های رنگارنگ مخصوصا لباس قرمز نمی‌پوشند .خانواده های مذهبی كه توان مالی دارند سفره های احسان را می گسترانند و در خانه‌ها، مراسم مرثیه برگزار می‌كنند. اكثر مردم آذربایجان از اسامی نظیر علی، حسن، علمدار، عباس، علی عباس، ذوالفقار، فاطمه، زینب، زهرا و سكینه، برای كودكان متولد شده در ماه محرم استفاده می كنند.

 در اكثر مراكز فروش نوارهای موسیقی، به جای نوای موسیقی، صدای نوحه‌سرایی، مرثیه و روضه می‌آید. مردم در مساجد جمع می‌شوند و مساجدی كه روحانیان آن فعال‌اند، دارای برنامه‌های متنوع عزاداری‌اند. در این ایام مردم به خصوص در رایون های جنوبی (جلیل‌آباد، نفت‌چالا، ماساللی، لنكران، یاردیلمی، لریك و آستاراو...) مراسم عزاداری امام حسین را بر پا می كنند. همچنین در شهر باكو، مخصوصاً روستاهای باكو برنامه های عزاداری برگزار می گردد. در شهر باكو پایتخت جمهوری آذربایجان آئین های عزاداری در مساجد تازه‌پیر، حاجی سلطانعلی، گوی مسجد،مشهدی داداش،حاج جواد و نیز در اكثر حسینیه‌ها با شركت قابل توجه شیعیان و دوستداران اهل بیت (ع) به ویژه جوانان مومن آذری برپا می شود؛ یكی از برنامه هایی كه در ایام ماه محرم به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا در جمهوری آذربایجان صورت می گیرد اهداء خون توسط عزاداران می باشد ؛ در روز عاشورا؛ روستای نارداران در نزدیكی شهر باكو به سبب وجود زیارتگاه امامزاده معروف ،حضرت رحیمه خاتون؛خواهر امام رضا ( ع) به مركز برگزاری مراسم عزاداری تبدیل می شود .

 بیش از بیست هزار نفر كه اكثر آنان را جوانان سیاه پوش تشكیل می دهد خود را به زیارتگاه مجلل خواهر امام رضا می رسانند و با تشكیل دستجات سینه زنی و زنجیر زنی به عزادارای سرور و سالار شهیدان می پردازند.به غیر از نارداران در سایر مساجد و اماكن مقدس به ویژه امامزاده بی بی هیبت و امامزاده محسن نیز برنامه های مشابه برگزار می گردد. در این میان مراسم عزاداری ایرانیان در باكو همواره مورد توجه بوده وعزاداران عاشق و دلباخته اباعبدالله الحسین (ع) با شور و شوق وصف ناپذیر با حضور گسترده در حسینیه ایرانیان مقیم باكو آیین های سوگواری ویژه ای را برگزار می كنند و جمع زیادی از مردم آذری نیز كه اغلب آنان را جوانان تشكیل می دهند با علاقه وافری در این مراسم شركت می كنند؛ حضور مداحان و خطیبان برجسته ایرانی نیز نقش مهمی در برگزاری گسترده این مراسم ها و آگاه سازی مردم از واقعه كربلا و مصیبت های این روز دارند.

از دیگر شهرهای جمهوری آذربایجان كه مراسم عزاداری ماه محرم در آنجا به صورت ویژه ای برگزار می گردد شهر گنجه است؛ هنوز در گنجه آداب و سنن ایرانی – اسلامی و اعتقادات مذهبی كم و بیش به چشم دیده می شود.در گنجه مانند ایران از اول ماه محرم مراسم عزاداری شروع می شود و مردان و زنان در قالب دسته های عزاداری در امامزاده شهر عزاداری می نمایند در روزعاشورا محوطه امامزاده شهر گنجه مملو از جمعیت می شود و مردم نذرهای خود را دراین محل ادا می كنند.

 علاوه بر شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان از قبیل باكو و گنجه ؛جمهوری خودمختار نخجوان نیز از جمله مناطقی است كه مردم آن در حد وسع و توان عاشورا را از هر لحاظ بزرگ می دارند؛ نوحه خوانی مرثیه سرایی،زنجیر زنی، سینه زنی ،كشتن قربانی، گستردن سفره احسان ، پخش خرما و نذورات دیگر ، نمایش صحنه قتال در كربلا و استمداد مظلومانه امام حسین(ع)؛ مراسم شاخسی و واخسی ، گریه بر مصائب اهل بیت و تعطیل كردن محل كار و كوشش و بازار و... از جمله برنامه هایی است كه در این جمهوری در ماه محرم صورت می گیرد . در «نهرم»، «بننی یار»، «یتوی» و دیگر روستاهای منطقه نخجوان جمهوری آذربایجان، این مراسم به شكل دسته جمعی برگزار می‌شد و همیشه، توجه اهالی دیگر مناطق را به خود جلب می‌كند.

در سال های قبل مراسم قمه زنی در جمهوری نخجوان صورت می گرفت كه پس از فتوای رهبر انقلاب اسلامی ایران در خصوص حرمت موضوع فوق در حال حاضر در روز عاشورا به جای این مراسم برنامه اهدای خوان از سوی عزاداران انجام می گیرد. نوحه ها و مرثیه هایی كه در این جمهوری مورد استفاده مداحان و ذاكرین قرار می گیرد عموما از اشعار مرحوم قمری دربندی،دخیل مراغه ای ،راجی تبریزی ،قاسم بیك ذاكر و حاج سید عظیم شیروانی است. البته اخیرا ازنوارهای مداحی مداحان تبریزی و اردبیلی نیز در برنامه های عزاداری استفاده می شود. روز عاشورا درپایتخت جمهوری خود مختار نخجوان بدون اینكه از طرف دولت مركزی(باكو ) اعلام شود تعطیل می گردد و سیمای شهر در غم و اندو ه فرو می رود .

نكاتی پیرامون بزرگداشت ماه محرم در جمهوری آذربایجان :

1- مساله ای كه درعزاداری های این ماه در جمهوری آذربایجان مشهود است اینكه این برنامه ها به دلیل سال ها فعالیت كمونیست ها و عدم وجود مدارس و حوزه های علمیه از عمق و غنای لازم برخوردارنیستند و دراین عزاداری ها آنگونه كه شایسته قیام امام حسین (ع)می باشد واقعه عاشورا تبیین و تشریح نمی گرددكه این موضوع تربیت جوانان عالم و آگاه به معارف اهلبیت را بیش از پیش ضروری می سازد .

2 - عدم آشنایی مردم این جمهوری با معارف اصیل شیعی صحنه هایی را به وجود می آورد كه باعث تعجب افرادی است كه با تاریخ و سرگذشت این مردم آشنایی ندارند.به طور مثال خانم هایی كه دارای حجاب اسلامی نیستند با حضور در امامزاده ها و تكایا به شیوه خاص خود به امام حسین (ع) و یا حضرت ابوالفضل (ع) ابراز ارادت می نمایند كه این موضوع از یك طرف مبین علاقه قلبی آنها به مذهب تشیع و از سوی دیگر بیانگر نیاز ضروری آنها به یاد گیری هنجارهای دینی و مذهبی است.

3- موضوع دیگری كه در ارتباط با عزاداری مردم جمهوری آذربایجان قابل بیان است اینكه هنوز بعد از نزدیك به دو قرن كه از انفكاك جمهوری آذربایجان از ایران می گذرد سبك عزاداری و نوع اشعار و مرثیه هایی كه در عزاداری ها مورد استفاده قرار می گیرد شباهت های زیادی با عزاداری مرسوم در ایران به ویژه مناطق آذری نشین دارد .

4- ویژگی دیگر عزاداری در جمهوری آذربایجان این است كه اقلیت سنی هم در مراسم عاشورا شركت می‌كند. احتمالاً فرمانروایی طولانی روسی و شوروی باعث یكپارچگی این دو جریان اسلام شده است كه طی مدت زیادی با هم دشمنی می‌ورزیدند ولی بعداً مشتركا با استعمارگران مقابله كردند. البته در سال های اخیر وهابیت با حمایت و پیگیری برخی دولت های عربی فعالیت های چشمگیری داشته است كه در نتیجه فعالیت های فوق تعدادی از مردم آذربایجان جذب این فرقه انحرافی گردیده اند كه این افراد نه تنها در برنامه های مربوط به ماه محرم شركت نمی كنند بلكه با انواع روش ها سعی دارند عزاداری شیعیان را موضوع خرافاتی جلوه دهند.

5- در اوایل استقلال جمهوری آذربایجان مطبوعات این كشور تمایلی چندانی به پوشش مراسم عزاداری حسینی نداشتند، ولی اكنون به دلیل افزایش روز افزون توجه جامعه به این رویدادها و ارزش های معنوی، مطالبی را در خصوص قیام امام حسین (ع) درج می كنند.

ویژگیهای محرم امسال

1- تقارن ماه محرم امسال با كریسمس بیش از هر زمانی سیاست های ضد شیعی دولت آذربایجان را به تصویر می كشد.امسال از سوی دولت باكو به منظور بزرگداشت عید كریسمس در كشور مسلمان نشین آذربایجان پنج روز تعطیلی رسمی اعلام شده در حالی كه روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در تقویم این كشور كه بیش از 95 درصد آن را مسلمانان و حدود هشتاد درصد آن را شیعیان تشكیل می دهد جایی ندارد - كه البته امسال به دلیل واقع شدن عاشورا در روز یكشنبه كه روز تعطیل رسمی در جمهوری آذربایجان است پیش بینی می شود مردم این جمهوری بیش از سال های قبل امكان حضور در مراسم عزاداری را داشته باشند- همچنین در حالی كه همه ساله به مناسبت كریسمس؛ جشن ها ، كنسرت ها و نورافشانی های مجللی توسط نهادهای دولتی برگزاری می شود هیچ اقدام خاصی از سوی دولت جهت بزرگداشت ماه محرم به ویژه روز تاسوعا و عاشورا به عمل نمی آید.

2- آنچه ماه محرم امسال را از سال های قبل متمایز می نماید تشدید سیاست دین ستیزی به ویژه مسجد ستیزی در جمهوری آذربایجان می باشد. امسال كه باكو به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شده بود انتظار می رفت كه از بی مهری دولت باكو نسبت به ارزش های مذهبی كاسته شود كه متاسفانه عكس آن حاصل گردید. از ابتدای امسال تاكنون تعدای از مساجد آذربایجان از جمله مسجد حضرت محمد(ص) و مسجد منطقه نفت داشلاری باكو تخریب و نیز تعدای دیگری از مساجد تعطیل شده اند و در حال حاضر نیز تخریب مسجد حضرت فاطمه زهرا (س) كه حتی دادگاه تجدید نظر نیز حكم تخریب آن را تائید نموده به مهمترین مساله شیعیان آذربایجان تبدیل شده است،به گونه ای كه طی روزهای گذشته تعداد زیادی از معترضین به حكم تخریب مسجد حضرت فاطمه زهرا كه در مقابل این مسجد تجمع نموده بودند توسط پلیس بازداشت شدند. علاوه بر این بحث ممنوعیت پخش اذان از مساجد كه چند سال قبل با مقاومت شیعیان باكو متوقف شده بود ،در حال حاضر بدون هیچ گونه استناد قانونی در حال اجراست و پلیس باكو هر روز به بهانه ای سعی در تحقق این موضوع دارد كه مجموع این مسائل موجب گردیده دینداران جمهوری آذربایجان با شركت بیش از پیش در عزاداری های ماه محرم ،اعتراض خود به سیاست های ضد دینی را اعلام نمایند.

3- دستگاه های امنیتی دولت باكو امسال نیزهمچون سال های قبل؛پیش از فرا رسیدن ماه محرم اقدام به جمع آوری كتاب های مذهبی از كتابفروشی های دینی نموده اند و دستگاه های امنیتی و پلیس جمهوری آذربایجان در آستانه ماه محرم برخی فعالان اموردینی شهرهای مختلف از جمله باكو ، گنجه و نخجوان را احضار و سیاست های خود مانند ممنوعیت عزاداری در خیابان ها و نیز پرهیز سخنرانان از اعتراض به سیاست های دولت و انتقاد از رابطه دولت با رژیم صهیونیستی را به آنان تفهیم نموده اند .ضمن اینكه رسانه های تصویری جمهوری آذربایجان در این ایام نیز به پخش برنامه های غیر اخلاقی و... مشغول می باشند .

سخن آخر:

با نگاهی به اوضاع جمهوری آذربایجان در ماه محرم و سیاست های دولت باكو ؛ایران قبل از انقلاب در ذهن تداعی می گردد؛ قبل از انقلاب اسلامی ایران از سوی رژیم پهلوی اقدامات زیادی برای كم كردن عشق و علاقه مردم به واقعه عاشورا انجام گرفت كه درنهایت برای آنان نتیجه معكوس داشت و مردم مسلمان ایران با الهام از مكتب عاشورای حسینی به پا خواسته و حكومت مبتنی بر ارزش های الهی به وجود آوردند؛امروزه در جمهوری آذربایجان نیز كه علی رغم فشارهای 70 ساله كمونیست ها و نیز با وجود سیاست های ضددینی حاكمیت ؛عشق و علاقه مردم به امام حسین(ع) زنده و در حال رشد و نمو است نشانه هایی از جریان مبتنی بر ارزش های الهی و مبارزه باسیاست های ضد دینی مشاهده می گردد كه نارضایتی شدید و مخالفت مردم آذربایجان با تخریب مساجد و نیز مقاومت در برابر مسائلی مانند ممنوعیت پخش اذان از مساجد و...نمونه هایی از جریان یاد شده می باشند كه جملگی در سایه تعالیم مكتب نجاتبخش عاشورا حاصل شده اند؛ دولتمردان جمهوری آذربایجان بایستی ازاین موارد عبرت بگبرند و بیش ازاین درمقابل خواسته های برحق مردم شیعه آذربایجان به ایجاد مانع نپردازند و خود نیز همراه با مردم و بصورت عملی درمسیرگسترش فرهنگ حسینی گام بردارندچرا كه دولت و مردم جمهوری آذربایجان می توانند با بهره برداری صحیح از آموزه های مكتب امام حسین (ع) كه ذلت ناپذیری و ایستادگی در برابر ظلم و ستم ازآن جمله است سرزمینهای اشغالی خود را آزاد نمایند .


حسن گلی- كارشناس مسائل قفقاز