میاندوآب
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
میاندوآب:
میان دو آب یکی از شهرستان های استان آذربایجان غربی است که در ناحیه ی جنوب استان واقع شده است. شهرستان میاندوآب در ۸۲۳ کیلومتری تهران و در جنوب استان در میان دشتی واقع شده است. آب وهوای آن معتدل و تا اندازه‌ای مرطوب است. این شهر به علت استقرار در میان رودهای زرینه و سیمینه به میاندوآب معروف شده است. در این منطقه اقوام مختلفی مانند مادها ، ماناها ، اورارتوها ، کردها ، سلجوقیان ، ترک‌ها و مغولها زندگی و حکومت کرده‌اند. اساس اقتصاد این منطقه را کشاورزی و باغ داری تشکیل می دهد. دام و فرآورده های دامی جزو محصولات صادراتی این شهرستان محسوب می شوند. شهرستان مهاباد دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی متعددی است. رودخانه مهاباد و رودخانه زرینه رود علاوه بر مزایای اقتصادی از جمله جاذبه های طبیعی منطقه نیز به شمار می آیند. چشمه های آب معدنی و غارهای معروف از جمله غاربورینگ بزرگ، بناهای تاریخی مانند مسجد جامع مهاباد، مقبره و دخمه های قدیمی چون دخمه مادی فقرگاه، پل، مدرسه و حمام های قدیمی از مهم ترین ترین جاذبه های طبیعی و تاریخی منطقه هستند.
موزه میاندوآب – میاندوآب: این موزه در تاریخ پنجم مرداد ۱۳۴۷ خورشیدی تاسیس شد و در آن آثاری از گذشته ایران جمع‌آوری و به نمایش گذاشته شده است که مشتمل بر انواع اشیاء زیر است: آثاری برنزی و مفرغی مربوط به دوره پیش از تاریخ ، آثاری از سفال و مفرغ مربوط به دوره اسلامی ، آثاری مربوط به انواع سکه‌ها ، مفرغ ، برنز و سفال مربوط به لرستان ، آثاری مربوط به هنرهای تزئینی و هنرهای ملی،آثاری مربوط به مردم‌شناسی و آثاری از مرمر و سفال ، شیشه ، عقیق و سنگ لاجوردی و مفرغ.
مکان های دیدنی و تاریخی - میاندوآب:
جاذبه های طبیعی شهرستان میان دوآب را رودهای زرینه رود، سیمینه رود و چشمه زندان سلیمان تشکیل می دهند. بناهای تاریخی و قدیمی از جمله آتشکده آذرگشسب و قلعه بخدک (بختک) به همراه بقعه ها، پل ها و سایر بناهای تاریخی از جمله مکان های دیدنی منطقه به شمار می روند.
صنایع و معادن - میاندوآب:
میان دوآب را تا اندازه ای می توان صنعتی دانست وجود سد «نوروزلو» در ۱۵ کیلومتری جنوب خاوری منطقه، کارخانه قند، کمپوت سازی و کوره های آجر سازی و آهک پزی بر اهمیت صنعتی این ناحیه افزوده است. معادن پراکنده ای نیز در کوه های اطراف وجود دارند.
کشاورزی و دام داری – میاندوآب:
کشاورزی و باغ داری در این شهرستان رواج کامل دارد و محصولات گندم، چغندر قند، انگور، سیب، گلابی و بادام از محصولات کشاورزی آن این منطقه هستند. دام و فرآورده های دامی نیز از محصولات صادراتی این شهرستان محسوب می شوند.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی - میاندوآب:
میان دوآب از سه کلمه ( میان – دو – آب ) تشکیل شده است و این به دلیل قرار گرفتن در میان دو رودخانه زرینه رود و سیمینه رود است. در این منطقه اقوام مختلفی مانند: مادها، اورارتوها، کردها، سلجوقیان، ترک ها و مغول ها زندگی و حکومت کرده اند. اگر چه کتب مدون و آثار تاریخی بسیار قدیمی درباره محدوده شهر فعلی از گذشته های دور به یادگار نمانده است اما اطراف شهر و روستاهای هم جوار مملو از نشانه های باستانی و تاریخی است و وجود آثار باستانی چند در روستاهای داش تپه، گوی تپه، و لیلان در نزدیکی شهر و آثار ارزنده تاریخی در منطقه تکاب و نوشتار فراوان مورخین در این باره خبر از منطقه ای می دهد با گذشته تاریخی بسیار دور و با آثار غنی از ادوار مختلف که همین این نشانه ها مربوط به قدمت و گذشته پر افتخار این محل است.
سنگ نبشته های مکشوفه سابقه تاریخی آن را به هزاره های قبل از میلاد پیوند داده این اطمینان را به دست می دهند که شهر میاندواب و حومه آن در دنیای قدیم یکی از مناطق پر رونق آذربایجان امروزی و جایگاه و پایگاه اقوام بسیار قدیمی بوده است. هم چنین جای پای ساکنین قدیمی این دیار در اقصی نقاط شهرستان به طور وضوح دیده می شود. از طرف دیگر جریان مداوم دو رود پر آب در جلگه میان دو آب و فراهم بودن انواع خاک های مناسب و وجود هوای معتدل و مساعد که کاشت و برداشت انواع محصولات کشاورزی و دامی را فراهم می آورد حاکی از آن است که این ناحیه از دوران باستان مطمح نظر انسان اولیه بوده و سابقه طولانی سکونت انسانی دارد. تپه های باستانی اطراف این منطقه که طبق نظر بسیاری از باستان شناسان دارای آثار باستانی ارزشمند است ما را به چگونگی شرایط زیستی این انسان ها هدایت می کند.
اولین سند معتبری که در اطراف میان دوآب به دست آمده، سنگ نبشته ای است به زبان اورارتویی که در روستای داش تپه در ۲۱ کیلومتری شمال غربی شهر میان دوآب به دست آمده است. دو قطعه بزرگ این کتیبه را ( W.Faber ) از آن محل به موزه بریتانیا انتقال داد.
قوم اورارتو از اقوام بومی کوهستانی قفقاز بودند که در قرن نهم قبل از میلاد در آسیای صغیر و قفقاز حکومت مقتدری تشکیل دادند، و سلطه خود را تا غرب و شمال ایران بسط دادند. کوه آرارات ماخوذ از این قوم است که در زبان ترکی آغری داغ، و برخی منابع آن را کوه نوح، و اعراب جودی و ارمنیان آن را ماسیس خوانده اند.
قلمرو مردم اورارتو از شمال و جنوب سرزمین های بین گوگچه و ارومیه بود و دریاچه وان در ترکیه امروزی میان کشور اورارتور قرار داشت. این قوم دایما با آشوریان در حال جنگ و ستیز بودند و منطقه میان دوآب زمانی جزو منطقه اورارتو بوده است. میان دوآب در قرن نهم پیش از میلاد جزیی از منطقه بزرگ ماننا محسوب می شد. از آن جا که ماننا زمانی از متصرفات دولت اورارتو بوده است، در تاریخ قوم اورارتو مکررا از ماننا نام برده می شود. در ماننا دولت اورارتو اقدام به ساختن قلاع و بر قرار کردن پادگان ها نمود، که قلعه حسن لو در قلمرو این دولت، شاید یکی از دژهای مستحکم و از پادگان های ارزنده آن روزگار باشد. میان دوآب در زمان نادرشاه افشار، روستای بزرگی بوده است. میان دوآب در سر چهار راهی میان شهرهای تبریز، مراغه، سنندج و ارومیه سه استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و کردستان را به هم متصل کرده است.
مشخصات جغرافیایی - میاندوآب:
میان دو آب یکی از شهرستان های استان آذربایجان غربی است که در ناحیه ی جنوب استان واقع شده است. مرکز این شهرستان در ۴۶ درجه و ۶ دقیقه درازای شرقی و ۳۶ درجه و ۵۸ دقیقه پهنای شمالی و در ارتفاع ۱۳۱۴ متری از سطح دریا واقع شده است. زرینه رود و سیمینه رود از سمت شرق و غرب جریان دارند که در سال های اخیر به واسطه ی گسترش شهر میان دو آب، زرینه رود در قسمتی از مسیر خود از میان شهر عبور می کند و در دو طرف این رودخانه ساختمان ها و تاسیسات شهری به وجود آمده است. مسیر های دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
- مسیر اصلی میان دوآب – ملکان – بناب به درازای ۴۸ کیلومتر.
- مسیر اصلی میان دوآب – شاهین دژ به درازای ۶۱ کیلومتر.
- مسیر اصلی میان دوآب – بوکان به درازای ۴۸ کیلومتر.
- مسیر اصلی میان دوآب – مهاباد.
آثار تاریخی - میاندوآب:
داش تپه – میاندوآب: داش تپه در کنار روستای داش تپه در حوالی میاندوآب قرار دارد. در سمت شرقی تپه ، محل یک در ورودی به درون تپه دیده می‌شود که از ساروج و آهک ساخته شده است. از این تپه مقداری از بقایای ظروف سفالین خرد شده کشف شده است. بین اهالی شهر مشهور است که قبر زرتشت پیامبر پاک آئین ایرانی دردرون این تپه قرار دارد.
جاذبه های طبیعی - میاندوآب:
چشمه زندان سلیمان – میاندوآب: این چشمه بین احمدآباد علیا و کوه زندان در شهرستان میاندوآب واقع شده وحدود ۱۹۸۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. از میان چشمه‌های گوگردی دو چشمه در قسمت غربی کوه زندان قراردارد. حوض یکی از این دو به شکل مستطیل است و نیم متر عمق دارد. آبدهی این چشمه یک لیتر در ثانیه است. چشمه دوم تقریباً در فاصله 16 متری غرب چشمه اول قرار دارد. حوض آن بیضی شکل ، طبیعی با قطر ۳/۶ و ۵ متر است. عمق این چشمه حداکثر ۶۰ سانتی متر است. آبدهی این چشمه تقریباً دو لیتر در ثانیه است.
آشنایی با میاندوآب
شهر میاندوآب مرکز شهرستان میاندوآب در استان آذربایجان غربی با پهنه ای حدود 10 کیلومتر مربع قرار دارد. شهر میاندوآب به دلیل اینکه میان سیمینه رود و زرینه رود قرار گرفته است « میان دو آب » نامیده شده است . میاندوآب بدلیل قرار گرفتن در مسیر راه تبریز ـ مراغه ـ سنندج و ارومیه و پیوند دادن استان های آذربایجان غربی و شرقی و کردستان از جایگاه ارتباطی و نظامی و استراتژیک ویژه ای برخوردار است . هلاکوخان مغول روستای حسین آباد را که در چند کیلومتری جنوب شهر میاندوآب قرار دارد ، به پایتختی تابستانی خود انتخاب کرد . در گذر تاریخ ، مردان گوناگونی چون مادها ، ماناها ، اورارتوها ، کردها ، سلجوقیان ، ترک و مغولها در این ناحیه سکونت یافته اند .
مسجد طاق میاندوآب :
این بنا در کوچه طاق ، منشعب از خیابان 17 شهریور واقع است و به نظر میرسد که بین سالهای 1210 ـ 1200 هجری قمری توسط « احمد خان بیگلر بیگی » حاکم مراغه ساخته شده است .
بنای مسجد بصورت شبستانی ستوندار با پوشش طاق و گنبد است . پوشش این مسجد ، متشکل از 9 گنبد کوچک است که بر طاق ها و چهارستون میانی و جزرهای دیواری قرار گرفته اند . که ستونهای میانی ، مکعب شکل هستند . طاق ها از آجر با ملات گچ و شالوده از سنگ و دیوارها از خشت ساخته شده اند و در دوره های بعد ، الحاقات زیادی به مسجد صورت گرفته است
نمای داخلی مسجد طاق میاندوآب
نمای بیرونی مسجد طاق میاندوآب
قلعه بختک:
قلعه بختک که بقایای خرابه های آن هنوز هم در روستای میلان ( یکی از روستاهای میاندوآب ) قرار دارد ، گویا توسط یکی از سرداران خسرو انوشیروان به نام بخدک ساخته شده است . ظاهراً علت احداث قلعه آزمودن قدرت نظامی و نشان دادن آن به شاهنشاه ساسانی بوده که توسط بخدک پیشنهاد شده بود . بنای قلعه بسیار محکم ساخته شده است . طبق آثار موجود ، آب مورد نیاز قلعه را از چهار فرسنگی طوری به قلعه هدایت می کرده اند که غیر از خود بختک و تنی چند از مقربین او کسی از سرچشمه آب اطلاعی نداشته است .
نمای قلعه بختک در میاندوآب
داش تپه :
داش تپه به اعتبار آثار قلعه مانندی که روزگاری بر فراز آن بوده و دهانه آن با وسایل و مصالح لازم و با نهایت مهارت مسدود شده است در کنار روستای داش تپه در حوالی میاندوآب قرار دارد . در سمت شرقی تپه ، محل یک درب ورودی به درون تپه دیده می شود که از ساروج و آهک ساخته شده است ، اهالی محل ، اقدامات زیادی برای ورود به تپه ( درون قلعه ) انجام داده اند که تاکنون بی نتیجه مانده است . محققین و باستانشناسان بسیاری از این تپه دیدن کرده اند و مقداری از بقایای ظروف سفالین خرد شده در اطراف تپه یافته اند . بین اهالی شهر مشهور است که قبر زرتشت پیامبر پاک آیین ایرانی درون این تپه قرار دارد . این تپه هنوز جز آثار باستانی به ثبت نرسیده است .
نمای داش تپه میاندوآب
پل میرزا رسول :
این پل تاریخی در 5 کیلومتری میاندوآب بر روی رودخانه زرینه رود بنا شده است . این اثر که قدمت آن به دوره قاجاریه می رسد در حال حاضر ، در کنار جاده میاندوآب به ارومیه واقع شده است . طول این پل 52 متر و تعداد دهانه های آن 7 دهانه می باشد . مصالح بکار رفته در این بنا در قسمت پایه ها و سیل شکن ها ، سنگ و در بقیه قسمتها آجر می باشد . این بنا به شماره 2068 در فهرست آثار ملی ثبت شده است .
نمای پل میرزا رسول میاندوآب
پل کوسه لر :
پل کوسه لر در 10 کیلومتری شمال شرقی میاندوآب در مسیر جاده میاندوآب به شهر چهار برج در روستای کوسه لر بر روی کانالی به نام « آجی گوبی » که از زرینه رود منشعب است ، ساخته شده است . با توجه به نوع ساخت آن قدمت این پل به اواخر دوره قاجاریه برای ارتباط میان دو طرف کانال آب می رسد . پل کوسه لر دارای 2 پایه است که با لاشه سنگ و ملات آهک بر روی پی های نه چندان محکم استوار گشته اند پایه ها 6/1 متر عرض و 5/4 متر طول و در جهت مخالف جریان آب دارای آب شکن های مثلثی می باشند که هم اکنون بقایای آنها باقی مانده است . طول آب شکن ها حدود 1 متر و ارتفاع پایه ها و آب شکن ها از کف پل تا قسمت پایه طاقها 5/1 متر می باشد .
ساختمان پل دارای سه دهانه یا چشمه است که طول آنها 2 متر و ارتفاع آنها از کف پل 2/3 متر می باشد و با آجر و ملات آهک ساخته شده است . در حال حاضر این پل متروکه می باشد و پیشنهاد می شود پس از مرمت با همان کاربری سابق خود جهت عبور عابر پیاده استفاده شود .
از دیگر آثار تاریخی و باستانی میاندوآب می توان به نقاط زیر اشاره کرد :
مجاری صخره ای معروف به چهل پله ، امازاده تاجن علی ، قلعه هلاکو ، آرامگاه ملا شهاب الدین ، قلعه حسین آباد ، قلعه خرابه ، قزل قلعه ( قزون 7 و 8 هـ . ق ) دلیک داش ( دوره تاریخی ) .
در أین شهرستان، علاوه بر موارد فوق تپه‌های تاریخی ذیل نیز قابل اشاره می‌باشد.
تپه قره گوزلو، تپه شین‌آباد، بقایای تپه یارجان علیا، جواد تپه سی، تپه کهنه کند، قوروقچی تپه سی، تپه چال خماز، تپه ایت اؤلن (سگ مرده)، سیچان تپه سی، تپه انجیر داغی، تپه چلیک، تپه اوزون قلای، تپه گورآباد (تپه بازار)، تپه قرمز خلیفه، تپه شورجه باروق، یاغلان تپه، تپه سد نوروزلو، تپه گرده شین، رش، تپه همین باریک، تپه گرد، تپه عباس بلاغی، تپه شیطان تختی، تپه کشاویر، تپه چراغ بابا، تپه ملک‌آباد، پاره تپه، تپه فسندوز، تپه دولت آباد ، تپه قلعه هلاکو، تپه مادی، تپه قبچاق، تپه اوزون قشلاق، اوچ تپه شهرک، باو تپه یا (اسلام تپه)، تپه میرزا علی عسگر، حاج تپه سی، تپه قبرستان ـ فیروزآباد، میرزا نظام تپه سی، ایلان تپه سی، نصیبان تپه سی، تپه کول یری ورزن، دوشان تپه، تپه صارمی، تپه‌های یقین علی تپه،
دم دم تپه، تپه اوچ تپه گرد، تپه بازار شیطان آباد، داش تپه، تپه چوغان لو، گردملاحسن، تپه سوگلی تپه، تپه قره تپه، زمین‌های گاومیش گولی، ارمنی تپه، شورتپه، تپه‌های نصیر کندی، تپه و گورستان قاریاغدی، تپه شوریجه، تپه ملا شهاب‌الدین شماره 1، تپه چهار برج قدیمی، تپه‌های آی دیشه، گوگ تپه
