حاشیه ای بر کمانچه و گفتگو با یدالله حاجی زاده از آخرین کمانچه نوازان سنتی اورمیه

یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

حاشیه ای بر کمانچه و گفتگو با یدالله حاجی زاده از آخرین کمانچه نوازان سنتی اورمیه

در اورمیه و مناطق اطراف آن ساز کمانچه در سالهای نه چندان دور، هنگامی که هنوز پای سازهای موسیقی الکترونیکی به مجالس بازنشده بود در کنار سرنا، دهل و قوپوز ( ساز عاشیقها ) از آلات موسیقی اصلی استفاده شده در هر عروسی بود و نوازندگان آن جزو هنرمندان با احترام شهر بودند.

اورمو اؤلکه سی/ کمانچه یکی از سازهای قدیمی ایران است که قدمتی چند صد ساله در این کشور دارد و یکی از سازهای اصلی هر ارکستر موسیقی ایرانی است. کمانچه در لرستان و آذربایجان استفاده بیشتری دارد و در کنار تار آذری از آلات موسیقی ملی جمهوری آذربایجان است.

http://up.p30room.ir/uploads/140017493673011.jpg

علی اصغر بهاری، کیهان کلهر، هابیل علی ف از اساتید مشهور و شناخته شده کمانچه در جهان هستند که زیبایی و دلنشینی صدای این آلت موسیقی را به اوج خود رسانده اند.

در شهرستان اورمیه برای مجالس شادی مردان بیشتر از سرنا، دهل و عاشیقها استفاده می کردند و ساز ویژه مجالس عروسی زنانه کمان ( کمانچه ) و قاوال (دایره) بود که متاسفانه امروزه با وجود آنکه عاشیقها و سرنا نوازان تا حدودی حضور خود را در عروسیها حفظ کرده اند و هنوز هم در مجالس عروسی و احیاناً برخی از مراسمات رسمی حضور هنری دارند اما کمانچه نوازی هنری فراموش شده است که دیگر در هیچ مجلسی صدای این ساز به گوش نمی رسد و اساتید آن نیز اکثراً به رحمت حق پیوسته و در نهایت مظلومیت به فراموشی سپرده شدند.

http://up.p30room.ir/uploads/140017493703472.jpg

یداله حاجی زاده از آخرین بازماندگان این ساز اصیل در اورمیه است که کمانچه اش مدت زیادی است که خاک گرفته و دیگر طنین گوش نوازش به سمع مردم علاقمند و دوستدار موسیقی نمی رسد.

وی اینک 78 سال سن دارد و با وجود کهولت سن هنوز هم در مجالس عروسی دهل می کوبد و از روزگارانی که صدای ساز کمانچه اش نوید دهنده مجالس شادیهای مردم در هر مکان و کوی و برزنی بود سخن می گوید.

مصاحبه ای را با این هنرمند پیش کسوت اورموی در واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی انجام داده ایم که با هم آن را می خوانیم.

http://urmia3.persiangig.com/image/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1%20%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%87/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%B1/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%A7%D8%AC%DB%8C%20%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87.jpeg

آقای حاجی زاده لطفا خودتان را معرفی کنید و بگویید که چند سال است که کمانچه نوازی می کنید؟

بنده یداله حاجی زاده متولد سال 1315 شمسی روستای ینگجه محال نازلو چای ارومیه هستم و 62 سال است که کمانچه نوازی می کنم .

چه عاملی باعث شد که کمانچه نواز بشوید ؟

از همان دوران کودکی به موسیقی علاقه داشتم و هنگامی که در روستا عروسی می شد و هنرمندان عاشیق، سرنا نوازان و کمانچه زن به روستا می آمدند من نیز برای تماشای آنها به عروسی می رفتم و به این ترتیب به نوای دلنشین کمانچه علاقمند شدم.

کمانچه نوازی را از کجا آغاز کردید؟

با توجه به علاقه ای که به ساز کمانچه پیدا کرده بودم از کدو تنبل برای خودم کمانچه ای ساختم و شروع به تمرین کردم . بعدها در 16 سالگی کمانچه ای را از استاد حسین ( ساز بند ) در روستای بالو ارومیه به قیمت 10 تومان خریده و برای یادگیری ساز پیش استاد سرگیز در روستای قره گوز رفتم و مدت سه سال پیش آن استاد به فراگیری هنر کمانچه نوازی مشغول شدم. بعد از سه سال استاد سرگیز کمانچه را از هم باز کرد و گفت مجدد سوارش کن و آهنگ نوازی کن . من نیز این کار را کردم و استاد نیز با دست خطی مرا از آموزش کمانچه فارغ التحصیل کرد.

از اساتید قدیم کمانچه نواز ارومیه چه کسانی را به خاطر دارید؟

هنرمندان زیادی بودند که همگی به رحمت ایزدی پیوسته اند اما آنچه که به یاد دارم عبارتند از : اسلام سازگار ، محمد کمان یاری ، اسماعیل مجلس آرا، محمد خان شهناز، قنبر شهناز، دده مشهدی حسین، حبیب ذوالفقاری و حسین مجلس آرا

چه تفاوتی مابین کمانچه آذری و سایر کمانچه ها وجود دارد؟

ساختمان کمانچه ها تقریباً شبیه هم است و کمانچه ای که در ارومیه نواخته می شود از لحاظ شکل و ساختمان شبیه کمانچه هایی است که در جمهوری آذربایجان استفاده می شود و در آهنگهای مختلف کوکهای متفاوتی دارد.

در عروسیهای ارومیه بیشتر کدام آهنگها را می نواختید؟

آهنگهایی مانند قزاقی ـ عنابی ـ عسگرانی ـ ینگی ترینگه ـ لطیفه ـ قزلار رقصی ـ چهار مضراب ـ چشم مست ـ اوچ قزلار ـ آذربایجانی ـ واغ زالی و ... از آهنگهای محلی ارومیه بودند که طرفداران زیاد داشتند و ما هم بنابه درخواست و سلیقه مخاطبان آنها را اجرا می کردیم.

استاد یداله چرا کمانچه نوازی در ارومیه فراموش شد؟

ظهور سازهای الکترونیکی مانند ارگ و ... تنوع آهنگهای آنها و نبود آموزشهای بروز و از طرفی عدم حمایت دستگاههای متولی فرهنگ و هنر ارومیه از این ساز قدیمی ایرانی و نبود تبلیغات در این زمینه شاید از عوامل این فراموشی باشد.

کمانچه با ساز قاوال همراهی می کردند . آیا از قاوال زنان ارومیه کسانی را به خاطر دارید؟

بله یادشان به خیر . بودند کسانی مثل علی عطر چی، خیراله دباغ پور ، رضا قهاری و بویوک آغا که از میان آن نسل فقط آقای حسین دشتی هنوز در قید حیات است.

کمانچه را از کجا تهیه می کردید؟

در ارومیه دو نفر بودند که کمانچه های خوبی می ساختند یکی استاد داداش آشوری در روستای بابا رود ارومیه بود و دیگری استاد حسین خراط نام داشت که در بازار دمیرچی خانا (آهن سازان) ارومیه مغازه خراطی داشت که ساخته های استاد داداش به همراه صدف کاری که روی کمانچه می کرد هم خوش صدا بود و هم زیبا .یادشان به خیر

آقای حاجی زاده چه انتظاری از مردم و مسئولان دارید؟

والله اگر امروز هم اندکی هنر نمایی کرده و از این راه زندگی خود و خانواده ام را می گرداندم به برکت حمایتهای همین مردم می باشد وگرنه تا به امروز که 78 سال سن دارم هنوز هیچ مقامی دولتی یا دستگاه فرهنگی و هنری سراغم را نگرفته اند و حوزه هنری آذربایجان غربی اولین جایی است که به بنده و هنرم ارزشی قائل شده و پرونده ای را جهت استفاده از طرح تکریم برایم درست کرده است.

امیدوارم در همه کارهایشان و تلاشهای فرهنگی و هنری شان موفق و موید باشند و نگذارند تا فرهنگ و هنر اصلی این سرزمین با هنرمندانش زیر خروارها خاک رفته و نابود شوند.

ما هم برای شما آرزوی طول عمر و موفقیت روز افزون می نماییم.

گفتگو: داریوش علیزاده

منابع:
حوزه هنری
وبلاگ اورمو اؤلکه سی

[ ]

charehjale

حاشیه ای بر کمانچه و گفتگو با یدالله حاجی زاده از آخرین کمانچه نوازان سنتی اورمیه

حاشیه ای بر کمانچه و گفتگو با یدالله حاجی زاده از آخرین کمانچه نوازان سنتی اورمیه

دریافت کد فیدخوان

بلاگا گؤره

بؤلوم لر

سون یازیلار

باغلانتی لار

یولداش لار

آرشیو

آچارسؤزلر

سایغاج

ایمکان لار

الکسا

دریافت کد رای گیری

ابزار نظر سنجی