چرشنبه آخشامی ؛ دب لر ؛ آذربایجان ؛ اورمو
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلیاسکی چاغ لاردان بری ، یئنی ایلین قارشیلاماق تورن و شانلیک لری آذربایجان دا اوزل دب و یاراشیق لارنان گئچیرلنیر. بایرام آیین دا دورد چرشنبه میز وار ،ایلک چرشنبه «قره چرشنبه» یا «یالانچی چرشنبه» آدلانیب، بو چرشنبه گونون هَ «چیلله قووان» دا آد وئریب لر.ایکینجی چرشنبه «کول چرشنبه» سی ، اوچونجی چرشنبه «موشتولوق چرشنبه» سی و دوردونجی ایلین« سون چرشنبه» سی یا «آخر چرشنبه» آدلانیب.سون چرشنبه نین آخشامی «چرشنبه آخشامی » آذربایجان خالقی نین یانیندا اوزل بیر یئری وار ، بو گونون گوزل دب لری اولوب که بو قیسسا یازی دا اون لاردان سوز آپاراجاییق.
بئله دییه بیلریق که «چرشنبه آخشامی» نین مراسیمی گون اورتا دان سونرا باشلانیر و عائله بیرلیق دهَ «چرشنبه بازارلیقی»نا چیخارلار و یئنی پالتار، باشماخ آلینار اما چرشنبه آخشامی نین اوزل بازارلیقی «آینا» ، «داراق» و چرشنبه آخشامی نین یئمیشانلاری اولار.
اورمو دا بیر اوزل بازارلیق دا وار اودا«ساخسی»دیر،اورمو دا اوستی اورتولی بازار ، امام خیابانی،بازار باش،خیام خیابانی و بو گئچن ایللردهَ سومون آباد «چرشنبه آخشامی»نین بازارلیق یئرلری اولوب دیر.بو گون دهَ اوشاق لارا باغلی بیر تانینمیش سوز وار که بازار دا سس لنیر «چرشنبه اوشاقی،بئشی بیر شاهی».
«چرشنبه آخشامی»نین بیر باشقا دبی پای آپارماق دیر که اوغلان ائویندن قیز ائوینه آپاریلار و بو پای لار گوزل بوغچالارین ایچینه بوکولیب و بیر شانلیکله قیز ایویه گوتیرلنیر.قیز توی ائلدیقدن سونرا قیزین آتاسی چرشنبه آخشامی پای گوندرر.اورمو دا بو پایی «چرشنبه لیق » آدلاندیراللار.
گون باتاندان سونرا هر عائله ائوینین قاباغی نا ییغناشیب و اود آچارلار و اودون اوستون دن آتلانارلار اوزللیکله قیزلار آتلاناندا دییر لر:
آتیل –باتیل چرشنبه
بختیم آچیل چرشنبه
***
آغیرلیغیم-اوغورلوغوم اودلارا
منیم له هوپولمایان یادلارا
آغیرلیغیم اود اولسون
اوددا یانان یاداولسون
اود اوستنَ آتلاناق
هرجفایا قاتلاناق
آغیرلیغیم-اوغورلوغوم اودلارا
منیم له هوپولمایان یادلارا
***
آتیل –توتول چرشنبه
چیللم توکول چرشنبه
بختیم آچیل چرشنبه
اورمو دا اود یاندیرماقین بیر داها رسمی وار اگر قاپی قونشی دا او ایلدهَ دونیادان کوچ میش اولسا قونشی لار او عائله نین قاپی سینین قاباغی نا ییغناشیب و اون لار اود آچارلار.
آذربایجان دا «چرشنبه آخشامی» نین لاب گورکملی دب لریننن «شال ساللاماق»دیر که هر کس اوز یاخین قوهوم یا قاپی قونشی سی نا گئدیب و بیر شال باجادان ساللار، ائو صاحابی دا شالا جوراب ،بویالی یومورتا،یئمیشان باغلار اما بو دبین شانلیکه اورادادیر که ائو صاحابی شال ساللایانی تانیمی یا.بو دب اورمو دا« بئلی بئلی» آدلانار.
بایرامی دی گئجه قوشی اوخوردی
آداخلی قیز بیک جورابین توخوردی
هر کس شالین بیرباجادان سوخوردی
آی نه گوزل قایدادی شال ساللاماق
بیک شالینا بایراملیقین باغلاماق
شال ایستهدیم منده ائوده آغلادیم
بیرشال آلیب تئز بئلیمه باغلادیم
غلام گیله قاشدیم شالی ساللادیم
فاطما خالا منه جوراب باغلادی
خان ننهمی یادا سالیب آغلادی
آذربایجانین کندلریندهَ «چرشنبه آخشامی» یاشلی و بویوک لرین ائوینین دامینا چیخیب و بیر نئچه بارداق سو که آیدین لیق اومودو دیر توکللر و ائوین بویوکی گئله جک ایله خیر دعا ائلر، بو دب چوخ آذربایجانین اوست شهرلرینده وار.
«فال دورماق» بو گونون بیر باشقا دبی دیر که هر کس عائله و یا قونشی دا بویوک لرین قاپی سی نا گئدیب و اونلارین سوزلریندهَ اوز ایستکلرینه آختارارلار، بو دب چوخلی قیزلار آراسیندا که هئله گلین اولماییبلار یا ائولی خانیم لار که اوشاق لاری اولماز و سونسیز اولارلار یایقین اولار. اورمو،خوی ،ماکو تکاب(تیکان تپه)و مغان شهرلریندهَ یاشلی و بویوک لردن سونرا آشیق لارین قاپی سی نا «فال دورماق»اْ گئدرلر.اورمو دا «چرشنبه آخشامی» اوشاقلار چاتداما آتیب و آتا بابا سوزلری یا سایاچی سوزلری دییرلر.
ناداراها،نادارا
سوگئلدی قندهارا
شاهیم شیروان ایچینده
اوینار میدان ایچینده
قیلینجی قان ایچینده
میدانین آغاجلاری
بارگئتیرمز باشلاری
آغا دایینین قاشلاری
هئی دویوشر قوشلاری(قوچلاری)
****
هَپسَنه آی هَپسَنه
هپسنه بیر قوشویدی
باغچایا قون موشویدی
بَی اوُغلی گؤرموشویدی اُخونان وورموشویدی
مُن اُخونان بیزارام کتان کوینک یازارام
کتان کوینک میلی میلی
گَل اُخو بیزیم دیلی
بیزیم دیل اورمو دیلی
اورمودان گئلَن آتلار
آغزین دا یییَن چات لار
تات مَنه داری وِردی
داری نی سپدیم قوشا قوش مَنَ قانات وِردی
قاناتلاندیم اوشماغا حق قاپی سین آشماغا
حق قاپی سی کلیدلی
کلید دَوَ بوینوندا
دَوَ شیروان یولوندا
شیروان یولی سَربه سَر
ایچینده میمون گَزَر
میمونون بالا لاری
منی گوردی آغلادی
اَت گیمَه قیغلادی
اَت گیم دَلیک دَلیک
قورباغا بولوح بولوح
قور باغانی حاخلادیم
حسن بَیَ ساخلادیم
حسن بیین نَیه وار
گوی مینجیقلی آتی وار
اَللی باتمان گوتی وار
چرشنبه گونون سحریندهَ گون چیخمادان اورمو دا سو گئتیرمق دبی وار ، اورمولی لار شهرین ائشیینه گئدیب و ساخسی دا سو گئتیرللر ،بند یولی نا گئدن شهر چایی ندان ، نازلو یولی نا گئدن نازلو چایی ندان ، خان درهَ سی نهَ گئدن باراندوز چایی ندان آتلانیب و سو گئتیرللر. بو سو که آیدین لیق و سلامت لیق اومودو دیر ایچیلر.
ماکو شهریندهَ ایلین سون چرشنبه سیننن سونرا بیر دهَ ایلین سون جمعا آخشامی که عرفه گون هِ آدلانیر توتارلانار. بو گون دهَ هر عائله دونیادان کوچنلرین مزاری نا گئدیب اون لاری یادا سالیب و بیر فاتحه اوخویارلار.
سون چرشنبه نین دبلری خالق آراسیندا اوقدر چئشیتلی و اوقدر سایسیزدیر کی بوگونون اوزون بیر اولوس بایرامی و ائل بایرامی آدلاندیرماق اولار.بودبلردن بیر نئچه سی بئله دیر:
آخیر چرشنبه اوشاق بئشیگی دوزلدرلر
آخیر چرشنبه گون چیخمادان سواوستوندن آتلانارلار
آخیر چرشنبه کل و قوچ بوینوزنا قیرمیزی پارچا باغلارلار
آخیر چرشنبه حاماما گئدیب چیمک یاخشی اولار
آخیر چرشنبه ائودن پول ،الک،دوز،اون،بیتگی،اود،اودون وئرمزلر
آخیر چرشنبه یاندیرلمیش شمع یارمچلیق سوندورولمز.بوتون ائولرده ارته دن لامچا و چیراغلار یاندیریلار.
آخیر چرشنبه گونو زاحی اوستونه گئتمزلر
آخیر چرشنبه گئجه سی تئز یاتیلماز.
آخیر چرشنبه ائوده قازان آسارلار.
آخیر چرشنبه تازا اولنلری یادا سالیب اونلاری یادائلرلر.
اورمو وب سایتی