تبریز دروازه فرهنگ و تمدن ایران زمین


تبریز ( آذربایجان شرقی ) 
بی تردید هر زمان که از تبریز نام برده شود خصلت مردمان و طبیعت آن محور گفتگو خواهد بود. مردم تبریز به تدین ،دلاوری ، آزادی خواهی و بیش از همه به صراحت بیان در عین برخورداری از روحی مهربان شهره اند . این شهر در جای تاریخ ایران نقش تعیین کننده داشته و در بسیاری از مقاطع جان پناهی برای مبارزان علیه ستم بوده است و تاریخی سراسر مبارزه و سرافرازی دارد. این شهر چونان ققنوس بارها و بارها از خاکستر خود بپا خاسته و زمین لرزه های سهمناک که هر یک قادر بودند تمدنی را برای همیشه مدفون سازند هرگز نتوانسته اند اراده دوباره ساختن را در مردم آن دیار مقهور کنند . این شهر پس از هربار ویرانی ، بزرگتر و زیباتر ساخته شد و این پدیده ، نمادی از روحیه شکیبا و خستگی ناپذیر مردم این خطه از سرزمین ما است .
کلمه تبریز به معنای قوم ها و قبیله ها و عشیره هاست و این معنا با گذشته تاریخی تبریز نیز تناسب دارد چراکه در تبریز باستان ، اقوام گوناگون ترک و تات و طالش و کرد و آسوری و ارمنی زندگی می کردند و این شهر از دوران باستان محل تلاقی فرهنگ های مختلف بوده است . کتیبه هایی که به زبانهای ترکی باستان و الفبای ارخوتی و ایغوری و نیز سنگ نبشته هایی که به زبان پارسی باستان و با الفبای میخی در اطراف تبریز یافت شده اند حکایت از فرهنگ غنی مردمان ساکن این شهر دارند

مسجد کبود
مسجد کبود یا جهانشاه متعلق به نیمه دوم قرن نهم هجری است که توسط همسر جهانشاه ، پادشاه قره قویونلوها در شهر تبریز ساخته شده است . این مسجد بخاطر داشتن گنبد زیبای فیروزه ای و کاشی های معرق کبودی که در نمای داخل یو خارجی آن به کار رفته ، به فیروزه جهان ، فیروزه اسلام و مسجد کبود شهرت یافته است . کاشی کاریها ، آمیزش رنگ ها و داشتن انواع خطوط عالی و اشکال و طرح های بدیع دراین مسجد حکایت از عظمت و شکوه سبک بدیه معماری و کاشی کاری آن دارد.

ارگ علیشاه 
ارگ علیشاه یا مسجد علیشاه معرف بنای عظیم و با شکوهی از قرن هشتم هجری در تبریز است . ساختمان این بنا و منارهای مرتفع آن از آثار تاج الدین علیشاه تبریزی وزیر غازان خان ایلخان مغولی بوده . اکنون از آن بنای عظیم و مشهور فقط قسمتی از دیوارهای آجری محکم و قطور آن باقی مانده و بقیه بنا به تدریج خراب و منهدم شده است . تاریخ ساختمان این بنای مشهور باید بین سالهای 716-736 هجری قمری باشد.

ساختمان مشروطیت 
ساختمان مشروطیت که جنب بازار تبریز و در خیابان مطهری واقع شده ، در سالهای جنبش مشروطه خواهی و پس از آن ، میعادگاه و تجمع سران جنبش ، فعالین و مبارزین و هواداران انقلاب بود . از جمله مبارزین نامداری که به این خانه رفت و آمد می کردند . می توان ستارخان ، باقرخان ، ثقه الاسلام و حاج میرزا آقا فرشی نام برد. ساختمان دو طبقه در سال 1247 هجری شمسی توسط حاج والی معمار تبریزی بنا گردید این بنا دارای سر سراها و اتاقهای متعددی است . زیباترین بخش ساختمان ، نورگیر و سرسرای آیینه کاری تزئینی آن است.

ائل گلی 
ائل گلی یکی از مراکز توریستی و گردشگاه عمومی شهر تبریز است . ساختمان چند وجهی ائل گلی در میان استخری به مساحت 54675 متر مربع احداث شده است . گفته می شود که در اصل ائل گلی در زمان آق قویونلوها احداث گردیده ، سپس در دوران صفوی بسط وتوسعه یافته است . در زمان حکومت قهرمان میرزا ، فرزند عباس میرزای قاجار ، در آذربایجان ، تعمیرات اساسی در این بنا داده به عمل آمده است.

بازار بزرگ شهر تبریز 
بازار بزرگ شهر تبریز بنا به مقتضیات جغرافیایی ، وسعت ، قدمت و اهمیتی که دارد یکی از زیباترین و بزرگترین مجموعه بازارهای ایران می باشد . سبک معماری ، کثرت سراها و تیمچه ها و وجود تعدادی مدرسه ومسجد نیز به این مجموعه اهمیت و امتیازی خاص داده است . از تاریخ بنای اولیه مجموعه بازار تبریز اطلاعی در دست نیست لیکن اکثر مورخین اسلام و خارجی که از قرن چهارم هجری تا عهد قاجار از تبریز دیدن نموده اند اسناد و مدارک ارزنده ای را در بازار و وضع بازرگانی تبریز ارائه داده اند . از مقدسی ، یاقوت ، مارکوپولو ، این بطوطه ، حمدالله مستوفی ، کلاویخو ، جان کارت رایت انگلیسی ، شاردن ، جملی کارری جهانگرد ایتالیایی و دهها سیاح و مورخ دیگر مطالب جالب توجهی به جای مانده که دال بر اهمیت مجموعه بازار در دوره های مختلف بوده است .

مقبرة الشعرا
مقبرة الشعرا در جانب شرق بقعه سید محمد حمزه گورستان متروکه ای قرار داشت که بنا به مندرجات تذکره ها و کتب مزارات ،قسمتی از مقبره الشعرای معروف محله سرخاب می باشد . در این گورستان شعرا ، فقها و عرفا و اولیای بسیاری دفن گردیده اند که می توان به اسدی طوسی ، خاقانی شروانی ، ظهیر فاریابی ، قطران تبریزی ، محمد شیرین مغربی ، همام تبریزی ، سلمان ساوجی ، فلکی شروانی ، قاضی بیضاوی ، قطب الدین شیرازی و استاد شهریار شاعر بزرگ معاصر ایران اشاره نمود. در دو دهه اخیر بنای معظم و زیبایی به عنوان یادبود بزرگان فوق از طرف انجمن آثار ملی احداث گردیده است


عمارت شهرداری تبریز راه آهن تبریز

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان 
آذربایجان شرقی با وسعت 4/16254 کیلومتر مربع در گوشه شمال غربی فلات ایران قرار دارد. رود ارس حدود شمالی آن را با جمهوری های آذربایجان، ارمنستان و ایالت خود مختار نخجوان مشخص می کند. رود قطـور و آب هـای دریاچه ارومـیه حدود غـربی با استان آذربایجان غربی است. در جنوب کشیدگی رشته کوهها، دره ها، جلگه ها و دشتها موجب پیوستگی توپوگرافیک استان با آذربایجان غربی و زنجان شده است و در شرق نیز دره و رودخانه دره رود، کوههای سبلان، چهل مند و گردنه صائین این خطه را از استان اردبیل جدا می کند.
منطقه آذربایجان به علت موقعیت خاص جغرافیایی، یکی از مناطق حساس و مهم کشور است. همین اهمیت، حساسیت و گستردگی باعث شده است تا این منطقه با وجود خصوصیات مشترک جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی به سه استان آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل تقسیم شود. در حال حاضر استان آذربایجان شرقی دارای 12 شهرستان ، 31 شهر و 30 بخش، 133 دهستان و 3149 آبادی است . 

جغرافیای تاریخی استان
آذربایجان در فارس میانه آتور پاتکان، در آثار کهن فارسی آذربادگان یا آذربایگان، در فارسی کنونی آذربایجان، در یونانی بیزانس آذربیگانون، در ارمنی اتراپاتاکان، در سریانی آذربایغان و در عربی آذربیجان نامیده شده است. تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد در آمیخته است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کرد . 
صنایع دستی آذربایجان شرقی
دراستان آذربایجان شرقی رشته های گوناگون صنایع دستی وجود دارد. از مهمترین صنایع دستی استان می توان از قالی بافی یاد کرد. رشته هایی که در حال حاضر فعال است عبارت است از: قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، رنگرزی سنتی و چاپ کلاقه ای، سوزن دوزی، سفالگری و سرامیک سازی، فرآورده های پوست و چرم، هنرهای مرتبط با چوب، حصیر بافی، طراحی سنتی و نگارگری، صحافی و جلد سازی سنتی و سایر صنایع دستی که عمدتاً در زمینه گیوه دوزی چاروق دوزی و ... است.