بؤیوک قهرمان عوثمان باتور و شرقی تورکیستان حاققیندا

عوثمان باتور 1899-جو ایلده شرقی تورکیستانین شیمالیندا قالان آلتای ویلایتی‌‌‌نین کؤک‌‌توقای بؤلگه‌‌سینده دونیایا گلیب. قازاخ تورکلری‌‌‌نین اورتا جوزوندندیر و مولکی بویونا منسوب اولوب. 

  عوثمان باتورون گوجلو و هئیبتلی بیر بدن قورولوشو وار ایدی.1.85 بویوندا، قیساقالین بوینو و یاری باغلی-باتیق گؤزلری باخانلاردا زهملی بیر گؤرکم یارادیردی. قیریش قاش آراسی، اوزو شخصیتینی عکس ائتدیریردی. چوخ آز دانیشیردی و هر مؤوضودا اؤزونه اعتیباری تام ایدی. 40 یاشینا قدر حئیوان‌دارلیق ایله مشغول اولوب. 

  بو بؤیوک موجاهید، ایلک دینی معلوماتلارینی، عالیم اولان باباسیندان آلیر و حیاتینی تقوا ایله کئچیریر. جنگ‌‌آورلیگی، اؤزوندن اول چین‌لیلر ایله دؤیوشموش بؤیوک موجاهید بؤکه باتورون یانیندا اؤیرندیگی روایت ائدیلیر. بؤکه باتورون بو سؤزو، عوثمان باتورا و موجاهیدلره هر زامان اومید آشیلاییب:  " بیر گون بیز کافیرلری یئنه چؤللرین او بیری طرفینه آتاجاغیق. سایلاری تکلاماکان چؤلونده کی  قوم دنه‌لری قدر اولسا بئله " .

    او واختلار تورکیستان داخیلینده خالقلار ظولمه و سوی‌قیریما معروض قالیردی. خالقین رهبرلری، عالیملری قتله یئتیریلیر؛ مولکلری غصب ائدیلیر؛ مسجیدلری یاندیریلیب ییخیلیردی. کؤک‌توقای بؤلگه‌‌سینده، ایشغالچی چین‌لی باش مأمورون مسجیده چکمه‌لری ایله گیرمه‌سیندن سونرا خالق، باش مأمورو و اونلارلا چین‌لی حربچینی اؤلدورور. بوندان سونرا ایشغالچیلار موسلمان تورکلردن سیلاحلارینی توپلاماغا باشلاییر. 

    آتاسی‌‌‌نین سیلاحینی تسلیم ائتمگینه باخمایاراق عوثمان باتور اؤز سیلاحینی تسلیم ائتمیر.  " بو گون سیلاحلاریمیزین آلانلار، صاباح هر شئییمیزی آلارلار. من سیلاحیمی وئرمه‌یه‌‌جگم "  - دئییب دؤیوشمک اوچون داغلارا چکیلیر. درحال اونون آردینجا یولداشلاری، اوغوللاری و نه قدر باتورلار اونا قوشولور. بو شکیلده گوجله‌نن و هوجوملار تشکیل ائدن عوثمان باتور، ایشغالچیلارین قورخو دولو کابوسونا چئوریلیر. ایچینده اؤز قوهومونون دا اولدوغو بیر هئیتین، سیلاحی یئره قویماسینی ایستمه‌سیندن سونرا  " چین‌لیلرین گوجلری چاتیرسا، سیلاحیمی گلیب اؤزلری آلسینلار "  - دئیه‌رک ایشغالچیلارا مئیدان اوخویور. (حتتا بیر روایته گؤره ساده بیر کمندله طیاره وورور، بو قدر قورخماز بیر قهرماندیر.) 

    بئله‌جه آلتای داغلاری یئنه شانلی بیر موباریزه‌نین شاهیدینه چئوریلیر. چاناق‌قالایا بالالارینی آللاه یولوندا قوربان اولسونلار دئیه خینالایاراق گؤندرن آنالار کیمی، عوثمان باتورون آناسی آیچا خانیم دا  " بیزیم جانیمیز، بیزدن اول حیاتینی، بو داوا اوغرونا فدا ائدنلرین جانیندان داها قییمتلی دئییل. بیزدن سونراکیلارین یاشاماغی اوچون بیزلرده جانیمیزی وئرمه‌یه حاضیریق "  - دئیه‌رک ائتدیگی چیخیشلارلا هم اوغلونا دستک اولور هم ده شرقی تورکیستانلیلاری موباریزه‌یه سسله‌‌ییر. 

    عوثمان باتور و موجاهیدلری 1943 - جو ایلده، آلتایلاری روس و چین ایشغالچیلاریندان تامامیله تمیزله‌‌میش و سیرا شهرلره گلمیشدی. همین ایل تشکیل ائدیلن بیر قورولتایدا  " باتور "  و آلتای تورکلرینه  " خان "  ائلان ائدیلدی. (باتور، قهرمان، ایگید دئمکدیر.) 

  آلتایلاردا و تورکیستانین دیگر بؤلگه‌‌لرینده چیخان عوصیانلار نتیجه سینده 1945-جی ایلده  " شرقی تورکوستان رئسپوبلیکاسی "  ائلان ائدیلنده عوثمان باتور، حؤکومت طرفیندن آلتای ویلایتینه، حربی والی تعیین ائدیلیر و اورومچی‌یه دعوت اولونور. 

    اورومچی خالقی ماراقلا اونو گؤزله‌ییر. 400 نفرلیک کاروان ایله شهره گیرن عوثمان باتورون، تورکییه ده وفات ائدن بؤیوک موجاهید عیسا یوسوف آلپتئکین قارشیلاییر. بورادا ژورناللاری، مکتبلری و موختلیف تشکیلاتلاری زیارت ائدیر. دعوت ائدیلدیگی بیر کونفرانسدا اؤزو حاقیندا مدحیییه‌‌لر یاغدیران گنجلره خطاب ائده‌‌رک دئییر:  " میلتیم منی، مندن داها یاخشی تانیییر و اونلارین منی تانیماسی دئمک، وطنه، ایستیقلال و آزادلیغا صاحیب چیخماسی دئمکدیر. میلتیمیزین بو روحو اولدوقجا ابدی اولاراق آزاد یاشایاجاغیق.  "  

    ایشغالچی چین‌لیلر موجاهیدلره قارشی دیره‌‌نیش گؤسترمک مقصدی ایله خوصوصی اوردو یاراتماق قرارینا گلیرلر. تام تجهیزاتلی بیر اوردو شکلینده شرقی تورکیستانا یاییلارلار. عوثمان باتور گئتدیکجه چتینلیگه دوشور، چونکی سووئتلر، مونقول‌لار و چین‌لیلردن عیبارت دوشمن خطی‌‌‌نین قارشیسیندا یوخ دئییله‌‌جک قدر آز تجهیزات و ال ایستحصالی توفنگلرله دؤیوشمکده دیر. بو نیسبت‌سیز گوجه و جوغرافییانین اؤزوندن قایناقلانان چتینلیکلرین یانیندا، مرحمت‌سیز تورکیستان سویوغو ایله و مینلرله شخصیت، اون مینلرله حئیوانلیق کؤچ کاروانلاری ایله مشغول اولوردو. 

  1951 - جی ایلده موجاهیدلرین اولدوغو کاییز بؤلگه‌سینه هوجوما کئچن 8. قیرمیزی آلای ایله آپاریلان موباریزه‌ده چین‌لیلر اوستونلوگو تامین ائدیرلر. عوثمان باتور تک باشینا چین خطینی یاراراق بوز توتموش کاییز گؤلونه دوغرو ایره‌لیله‌‌ییر. لاکین تأسوف کی، آتی‌‌‌نین بودرمه‌‌سی نتیجه‌‌سینده ییخیلیر، درحال سیلاحینا ساریلیر و بیر نئچه چین‌‌لینی اؤلدورور، لاکین سیلاحی الیندن گؤله دوشور. قمه‌سینی چیخاریب ایلک گله‌نین صیفتینه وورور. و سونرا... 

  21 فئورال 1951-جی ایلده ایشغالچیلار اورومچی رادیوسوندا عوثمان باتورون توتولدوغونو بؤیوک بیر سئوینجله بیلدیریرلر. 

  بؤیوک قهرمان، اوچ ایل اول شؤلن ایله گیردیگی اورومچی‌یه بو سفر چین‌لیلرله گیریر. ایکی آی داوام ائدن ایشگنجه دؤوروندن سونرا، ساختا محکمه، قرارینی 15 آپرئل 1951-جی ایلده آچیقلاییر: اینقیلاب دوشمنلیگی (!) گوناهینا گؤره اعدام ... 

  29 آپرئلده شهیدلیک مقامینا یوکسه‌‌لیر بؤیوک قهرمان. او سحر طبیعت حادیثه‌‌لری نورمال اینکیشافی‌‌‌نین خاریجینده ایدی، اورومچیده هاوا قاپقارا قارالمیشدی. چونکی باتورلاری‌‌‌نین اعدامینی اعتیراض ائدن خالق مئشه‌‌لری یاندیرمیشدی. چینلی گؤزتچیلری گؤزلرینده، اؤزلرینه دوغرو بوتون هئیبتی ایله گئدن عوثمان باتوردان قورخوردولار. 

  چین‌‌لیلر نیشان آلمیش گؤزله‌ییردیلر. عوثمان باتور،  " یاشاسین آزادلیق! "  - دئدی، تکبیر گتیردی و آردینجا گوللـه سسلری ائشیدیلدی. سانکی ناماز قیلیردی؛ اول دیز اوسته یئره ییخیلدی، سونرا آلینی سجده یه گئتدی. بیر روتبه ده قازانمیشدی: شهیدلیک... 

  اوغوللاری شئردیمان و نبی ایسه جهادا داوام ائدیردی. بؤیوک قهرمانین اوغوللاری دا اؤزو کیمی داستانلار یازماقدا ایدی. میسمارلی چوبوقلار و توفنگلر ایله طیاره‌لره، تانکلارا مئیدان اوخویوردولار. 1953-جی ایله قدر موقاویمت گؤسترن اوغوللاری، ایشغالچی چین‌لیلر ایله گلدیکلری راضیلاشما نتیجه‌سینده موقاویمت گؤسترمگی سونا چاتدیردیلار. چین کوممونیست پارتییاسی، تاریخده بیر ایلکی ائدیردی، مغلوبیتینی قبول ائدیر، راضیلاشماغا یاناشیردی. راضیلاشمانین شرطلریندن بیری ده شهید عوثمان باتورون جسدی‌‌‌نین تسلیمی ایدی. نهایت اونون جسدی آلینیب کؤک‌توقای بؤلگه‌‌‌سینده کی  آولوندا دفن ائدیلیر. بوردا تیکیلن توربه، سونرالار، چین طیاره‌لری طرفیندن نئچه دفعه  بومبالانیب. 

  بؤیوک قهرمان تکبیرلر ایله شهیدلیک شربتینی ایچمیشدی. لاکین اؤزوندن 8 ایل سونرا یئنه بؤیوک چاپلی بیر عوصیان باشلاییب سونرادان حبس ائدیلن فتح‌الدین ماهسوم، ایشگنجه اسناسیندا داواملی اولاراق  " یاشاسین شرقی تورکیستان "  دئدیگیندن، اعدام ائدیلمه‌دن اول دیلی ایینه‌‌ ایله تیکیله‌‌رک اعدام کورسوسونه گتیریله‌‌جکدی.  

       " نه آغیر بیر ایمتاحاندیر، باشینداکی، تورکیستان! "  

      بئلازوری بئله دئییر، تورکیستان اوچون:  " آللاهین یئر اوزونده کی  جنّتی " ... بورادا هر شئی داستانلیقدیر. موجاهیدلری، گؤللری، داغلاری... بو جنّتین اوشاقلاری آغلاییر ایندی. قادینلاری، یاشلیلاری و 35 میلیون شهید اینتیقامی‌‌‌نین آلینماسینی گؤزله‌‌ییر، یئنی عوثمان باتورلاری گؤزله‌‌ییر، عَمر یاقوبلار، فتح‌الدینلر گلمه‌‌لیدیر. 

  mdi-az araşdırma qrupu 

کؤچورن:عباس ائلچین