یالقیزلیق دویغولاردوشونجه‌لر

آنا دیلیمیز: سلیمان یاواش- یاواش اؤزون تاپیردی؛ آرتیق گؤزو قاپی‌دا دئییلدی؛ دؤزوب، دایانماغی قبول ائله‌میشدی؛ زینداندا یاشاماغی اؤیره‌شیردی. جهانگیرایسه اونون بو شراییطه سینیشمه‌سینه داهادا جان آتیردی. هردن سلیمانین شاد احوال- روحیه‌سینی، معنالی یاشادیغینی گؤرنده وجده گلیردی. جاوانلار سایاغی یوموروغونو دویونله‌ییب،- “ها بئله! منیم دلی بالام، بئله یاشا، چاتدات، چاتدات باغیرلارین! اولار سنی بوراخاجاقلار، دایانسان مجبور اولوب گئج یا تئز بوراخاجاق‌لار سنی!” دئییردی.
بیر گون سلیمان سوروشدو:
-جهانگیر عمی -عاییب اولماسین سوروشورام- سنی‌ده بوردا چوخ یوبادیبلار، سندن نه ایسته‌ییرلر؟
– نه ایسته‌یه‌جکلر اوغول. دئییرلر گل بیر شئی یاز، گئت ائویوه، ائشیییوه. ایندی دای نه یازیم من؟ یازسایدیم واختیندا یازاردیم دای. دئییر ائله یوخ؛ یاز خسته‌یم، ناخوشام. بیر شئی یاز بلکه بوراخا بیلک سنی. دئدیم آخی خسته دئییلم نه اوچون یازیم. یامان حیرصلندی، دئدی سن آدام اولان دئییلسن! دئدیم، سن دوز دئییرسن. فیکر ائدیرم بیر ایکی گونه‌جن قصر زیندانینا قایتارالار منی. هله بو سؤزلری بوراخاق. سن ساغ اول اوغول! باشی اوجا، شرفله یاشا! قارا گونون عؤمرو چوخ آزدیر.”
جهانگیر گئدن گوندن، سلیمان اونون یئرینین بوشلوغونو دریندن حیس ائله‌دیگینه رغما، هله‌ده اونونلا یاشاییردی. داریخان آن‌لاریندا، کئفسیز زامانیندا جهانگیرین دیلی‌ایله اؤزونو دانلاییردی. آردیجیل اولاراق گونده‌لیک ورزش ائدیر، فیکیرلشیر و دوشونوردو. “اوشودوم اوشوم”ه دریندن دوشونرکن، بو سووالا گلیب چاتمیشدی کی “گؤره‌سن اینسان اوغلو، نئچه مین باغلی قاپی آچیبدی؟” بو سؤالا جاواب آختاردیقدا قریبه بیر حیس‌لر کئچیریردی؛ تازا- تازا معنالارا چاتدیقجا، اینسان اوغلونون گؤردویو ایشلرین ثیقلتیندن حئیران قالیردی؛ بو عظمتین قارشیسیندا آن با آن کیچیلیردی؛ جهانگیرین حضورون حیس ائله‌ییر؛ سسینی ائشیدیردی: “دوشونمه‌میش دانیشدین؛ آتا- بابالاریمیزین حؤرمتینی ساخلامادین؛ هئچ بو معنایا فیکیر وئرمه‌دین کی اینسان هاردان باشلاییب، هارا گلیب چاتیبدی”
هله‌ده جهانگیرین سون دانیشیقلاری قولاغیندا سسله‌نیردی. او سلیمان‌لا وداعلاشارکن دئمیشدی:-“انشالله بیر یوللوق آزاد اولوب بوردان گئده‌سن!” سونرا سؤزونو بئله داواملامیشدی کی: “گون او گون اولسون هامیمیز بیرلیکده بوردان چیخیب گئده‌ک، آمما “آزادلیق” سؤزونو ایشلتمک‌ایله راضیلاشمیرام؛ بوردان چیخماق آزادلیق دئمک دئییل؛ آزادلیق چوخ درین معنالی‌دی. کئشگه واخت اولایدی اونا گؤره دانیشایدیق. آنجاق بو آزادلیق سؤزونون حاقیندا دوشونمه‌یی سنه تکلیف ائدیرم. گؤر نه اوچون بیر بئله آدام بو بیر کلمه‌نین عشقینه آلیشیب یانیر.”سلیمان جهانگیرین بو تکلیفینی‌ده امکان قده‌ر یئرینه یئتیرمیشدی. او بو قناعته گلیب چیخمیشدی کی هر آچیلان قاپی، آزادلیق مقصدینه بیر آددیم یاخینلاشماق دئمکدیر. او آزادلیغین معناسینی، اونون مختلف جهتلرینی دوشونرکن اؤز ایچینده‌ده بو نیسگیلی‌ یاشاییردی کی «بونلار منی بو آزادلیقلارین هامیسیندان محروم ائله‌ییب‌لر. حتی گؤزتچی‌له دانیشماغی‌دا منه چوخ گؤروبلر. دئییر” “سنین من‌له دانیشماغا حاققین یوخدور.” دئییرم “حالیوی سوروشورام.” دئییر” “لازیم دئییل!” گؤر بو بدبختی نه ته‌هر قوروبلار منیم علئیهیمه!
نئچه گوندن بری ندنسه سلیمانین یاداشیندا “آی” جانلانمیشدی. او گئجه‌لر کوره‌یین قاپی‌یا دایاییب، بویلانیردی. پنجره‌جیکدن گؤیه باخیردی؛ آیی، هئچ اولمازسا اولدوزلاردان بیر ایکیسینی گؤرمگه چالیشیردی؛ آمما گوره بیلمیردی. او یاشا دولاندان بری آیا باخماسینی خاطیرلامیردی، آمما اوشاقلیق چاغلاریندا خصوصیله یای فصلینده پامادور، خیار دریلن زامانلار عمیسی اژدرله بیرلیکده گئجه‌لر چؤلده چارداق اوستونده یاتدیغی واختلار، یوخویا گئتمه‌دن اول اوزون- اوزون آیی سوزردیلر؛ آی‌ین، اولدوزلارین تاماشاسیندان رؤیایه دالاردیلار؛ خصوصیله یایین سون آیی، آیاز گئجه‌لرده. بو زامان‌لار سانکی گؤی یئره یاخینلاشاردی؛ اولدوزلار ایشیقلاناردی؛ آی ایسه بؤیویردی؛ هاله‌لنردی. سلیمانین ذهینینده عمی‌سی اژدر جانلانماغا باشلامیشدی:«عجب عالمی وار ایدی کیشی‌نین، گؤیه باخاردی، باخاردی بیردن دئیردی:، سلیمان بیر موشتئهید اؤلدو! دئیردیم هاردان بیلدین اژدر عمی؟ دئیردی آخی یئکه بیر اولدوز آخدی«.
هاله‌لنیمش آی‌ین تاماشاسینا تامارزیلامیشدی سلیمان.
پاییز اؤتوب سوووشماقدا ایدی. گوندوزلر، بولوت آرخاسیندا قالان گونش نور ساچا بیلمه‌ییر، هر سحر ایشیق شیریم‌لارینی گودن سلیمان نایمود- نایمود دوشونوردو: »بیرجه ده‌نه مولاقاتچیم وار ایدی اودا بیر گون گلیر، بئش گون گلمیر، عجب! طبیعت ده من‌نن اه‌ییب«.
گئتدیکجه گونلر گوده‌لیب، گئجه‌لر اوزانیردی. سئللول ایسه سانکی کچیلیردی. گوندوزلر بیر تهر سووشوردو- ایکی دؤنه ایاق‌یولونا گئتمک، اوچ کره یئمک گتیرن ماموری گؤرمکله؛ آمما آمان اوزون- اوزون گئجه‌لردن؛ سانکی اوتوروب قورتاراسی دئییلدی. گئجه اوزونو، بندین قاپیسی‌نین آچیلیب-اؤرتولمه‌سی‌نین کوبود سسیندن، ایشکنجه اولونانلارین باغیرتیسیندان سلیمان دؤنه-دؤنه یوخودان داشلانیردی، یئنی‌دن یوخویا گئتمه‌سی اوزون چکیردی.
کئچن هفته‌دن دیوارا جیزیق چکمه‌نی ده بوراخمیشدی. او ایسته‌میشدی جیزیق‌لاری سانایا، گؤره نئچه گوندور بو سئللولدادی. سئللولون آلا-قارانلیغیندا نئچه یول چاشمیشدی. جیزیقلاری قاریشدیرمیشدی. نهایت سانایا بیلمه‌میش، سارسیلیب، »آخی نه فرق ائلر، کورا نه گئجه نه گوندوز، اصلاً جیزیق چکمه نه‌ییمه گره‌کدیر؟ «دئیه قاییدیب اوتورموشدو. دیزلرینی قوجاقلاییب فیکیره دالمیشدی.
«دوغرودان بولار سنی نه‌یه ساخلاییبلار؟ نه قیلیخدا آدام تانییبلار سنی؟ اینقلابچی بیر آدام؟، سن اؤزون نئجه، هئچ اؤزوو بیر آغیر- یونگول ائله‌ییبسن؟ کئچمیشیوی، ائله‌دییین ایشلری یادیوا سالیبسان؟ آخی سن کی کندلی‌لرین بورکون قاچیردیردین، بیردن نه تهر اینقلابچی آدام اولدون؟ یادیندادی؟
سلیمان یئریندن قالخیر، ال آتیر سیگارا؛ قاپینی چالیر؛ گؤزتچی گلیر، سیگاری یاندیریر. سیگار، یوخوسوزلوقدان آغرییان باشینی داهادا آغریدیر. بئینینی باشقا شئیلره مشغول ائتمه‌یه چالیشیر. اولمور. چتیندیر. سووال گئدیر، گئدیر قاییدیر. حتی یوخودا اونو بئله بوراخمیر. گئجه‌لرین بیرینده، آنجاق، اونو چکیر آپاریر اوشاقلیغینی کئچیرن محله‌یه. اؤز محله‌لری ایدی، بیر پارا داغ کندلرینین شهره گیره‌جک یولو اولان محله:
»کئچل عباد ایله یول اوسته دایانیب‌لار؛ آغاببه ده گلیر، اونلارا قوشولور. اونلار چاروا ایله شهره مئیوه گتیرن کندلی‌لرین ایچینده بیر تک قالمیشینی، یولداشلاریندان آرا آچمیشنی گؤزله‌ییردیلر. بیر زاواللیسی، آنجاق، گلیر چخیر. کئچل عباد ایله آغاببه کیشینی دانیشیغا توتورلار. سلیمان ایسه دالدان اونون پاپاغینی قاپیب، قاچیردیر. کندلی کیشی سلیمانین آردینا دوشدوکده، کئچل عباد ایله آغاببه سبدین آغزینی سؤکوب، اوزون کؤینکلری‌نین اته‌یینی آلما ایله دلدوروب، قاچیرلار. سلیمان پاپاغی آتیب بوروغو دؤنور؛ کندلی دؤنومون آغیزیندا، – آی حارامزادا-دئیه، باغیریر… باغیرتیدان سلیمان یوخودان آییلیر.گونلرله بو خاطیره سلیمانا غذاب وئریردی. اونلار بو ایشی بیر یول یوخ، دؤنه- دؤنه گؤرموشدولر. کئچل عبادین، – »گه‌ده بیزه قیش زوماری لازیمدیر«- دئیه، شاققا چکمه‌سی سلیمانین قولاغیندا سسله‌نیردی. اونلار پاییزدا قاچیردیقلاری آلما- هئیوانی قیش اوزونو یئیردیلر. بوتون بو صحنه‌لر گلیب سلیمانین گؤزونون اؤنونده جانلانیر.گونلر ایینه اوجو قده‌ر بیر-بیریندن فرقلنمیردی. بو داریخدیریجی دورومدا بیرجه ده‌نه خوش خاطیره سلیمانی سوراغلامیر، گاه آناسینین نیسگیللی اؤلومونو، گاه دا کئچمیشده چاشدیغی آنلاری خاطیرلاییردی:
»اولان اوتوروب اؤزووه »اوشودوم.اوشودوم« نن تاریخ فلسفه‌سی قوراماق یئرینه، سن مدینه خانیمی، او دول آروادی یادیوا سال، اونون اومود ائوی او بئش آلتی ده‌نه آناج تویوغودو، سن نئجه اینصاف ائله‌ییب اونون یومورتالارین چئیرپیب، آپاریب وئریردین خورمایا، تیخیردین؟! نئجه کی کئچل عباد منی یولدان ائله‌ییردی، او دئسه‌یدی اؤزوو دامنان آت سن آتاجاغیدین، بو دا اولدو سؤز؟! من اوشاق ایدیم، آنلامیردیم؛ یاخشی، اوندا اوشاق‌ایدین، بس ایندی نئجه؟ ائله بیلدیر، اینیشیلین صؤحبتی‌دیر. اونداکی بئش اون دانا کیتاب اوخویوب پیلنمیشدین، دئییردین بلکه بوردا سنسن باغداددا کور خلفه. گه‌ده سن بیر نفره آمان وئرمیردین دانیشا؛ یئتنه یئتیب، یئتمه‌ینه بئش داش آتیردین. اؤزوو ائله آپاریردین کی گویا حاققین یولون تکجه سن تاپیبسان؛ مین بیر اویون بزه‌ییردین؛ اولمادیغیوا تظاهور ائله‌ییردین،…«
بئله‌لیکله سلیمان هامینی بوراخیب، اؤز یاخاسیندان یاپیشمیشدی؛ قارا تاپداغا چئویرمیشدی روحونو. گاهدان یونگوللشیردی، دردلی آدامین آغلاییب، اوره‌یینی بوشالتماسی کیمی. گاهدان ایسه،»من اؤزومو آدام ائله‌مه‌لییم« دئیه، یومروغونو اؤلچور، یئنی‌دن اؤزونو قوردالاماغا باشلاییردی.
سلیمان بوتون گوناهلاری کئچل عبادین بوینونا آشیرماسینا گؤره اؤزون قیناییردی:
» عباد هامیسی ایکی یاش مندن بؤیوک‌ایدی، آمما چوخ قورخماز ایدی. او منی یولدان ائله‌مه‌دی کی، هئچ اؤزو ده یولدان چیخمادی. ایندی او شرفله یاشاییر، اؤزونه بیر کیشی‌دی. او، منیم پیس گونومده دادیما دوردو؛ بیلدیر یوخ، اینیشیل……….«
نفت تانکری نین گورولتوسو سئللولو بورویور؛ ماشینی تانییر؛ ال قووزاییر؛ عباد ماشینی ساخلاییر؛ همیشه کی کیمی شاققا چکیب گولور:
»آهووو سلیمان بی دی بو، اده بس سن هئش سوروشمازسان منیم بو یولداشیم اؤلوب، قالیر؟ دانیشگاها گئدن‌نن…. بئله دآا…، داداش توتمور دآا. شوفئرنن مهندیسین نه آل-وئری؟«
– »شوخلوغ ائلمه عباد، سنن ایشیم وار«
– »نه ایشین بویووا قوربان، نه ایشین؟ سن من‌نن جان ایسته، هه دئسم آتاما لعنت!«– شوخولوغ ائله‌میرم، بیر میقدار کیتابیم وار، ایستیرم وئرم ساخلایاسان– »کیتاب،…! قاچاخ دی؟«– »هه، قاچاق دی«– »هه باآ، بو اولدو بیر ایش، سن اؤل باشیم آغریییر بئله – بئله ایشلره، هاردادی،ائوده؟… دی مین گئده‌ک وئر قویوم صاندیقا دای«مینیرلر.
– »کیتابلاردان آرخایین اول، آمما دئییم سنه، آییق اول ها…، دئییر ، گئده‌نین دای قاییتدیسی یوخدو!«اؤزونه بیر کیشی دی عباد. او زامان منیم یاخین فامئل‌لریم بو ایشی منه گؤرمه‌دی.
دقیقه‌لر، ساعاتلار، گونلر بیر- بیرینین اوستونه دئییل، هامیسی سلیمانین روحونا قالانیردی؛ آن با آن آغیرلاشیب، سارسیدیجی اولوردو. اونون بئینی آرتیق هئچ بیر شئی‌ایله مشغول اولا بیلمیردی. بیر- ایکی هفته ایدی ورزیشی ده الدن سالمیشدی. آردی وار