اشاره : رقص های ترکی بازتاب جغرافیا، آب و هوا، موسیقی، نحوه زندگی، باورها، و تاریخ مردم است. ریتم رقص های ترکی بستگی به خصوصیات و شرایط منطقه ای دارد. برای مثال: آب و هوا عامل بسیار مهمی است. معمولا، رقص های مناطق سرد سیر شامل حرکات سریع و قوی، حرکات نیرومند و عملکرد تند هستند. رقص های مناطقی با آب هوای بسیار گرم دارای حرکات روان و نرم بوده و بیشتر سلیس و آهسته هستند. در مناطق گرم به نظر می رسد که رقص ها توازنی از حرکات نیرومند و آهسته است. ساکنین مناطق کوهستانی نسبت به کسانی که در مناطق هموار زندگی می کنند بیشتر گرایش به حرکات انفرادی با جابجایی کم می باشند و رقص های آنان متمایل به حرکات در جا است در حالی که رقص مردمان مناطق هموار شامل حرکاتی از این سو به آنسو می باشد و مانند این است که آنان سوار کارانی بودند که در منطقه ای وسیع می تاختند.

رحیم شهریاری گفت : رقص آذربایجانی قر کمر ایرانی نیست که غیر مجاز باشد، این رقص نماد شجاعت و تاریخ و هویت آذربایجان است

نماد بعضی از حرکات رقص ترکان :

در حرکتی روی پنجه پا می ایستیم سپس قدرت را از نوک پا گرفته و به طرف سینه می کشیم و آن را داخل سینه حبس میکنیم.

شکم را داخل کشیده و سینه را جلو نگه میداریم. دستها را باز و سر را بالا نگهداشته به طرف جلو نگاه می کنیم.

علت ایستادن روی پنجه داشتن قامتی کشیده و سرعت عمل بالا میباشد.

جلو بودن سینه نشانگر سپر برای دفاع از خاک و ناموس میباشد.

دست های باز نشانگر آزادی و تمایل به پرواز است.

سر را بالا نگه میداریم تا نشان دهیم ملتی همیشه سربلند هستیم.

طریقه باز نگه داشتن دستها بدین صورت میباشد که در سه زاویه مختلف حتما باید ۹۰ درجه باشد.

رقص ترکان الهام گرفته از تاریخ، ریاضی (هندسه)، ادبیات، هنر (نقاشی) و فولکور می باشد. (نقل از وبسایت رقص آذربایجان)

رقص ساری گلین که تصور می شود از داستان دختر عاشقی گرفته شده است در اصل مربوط به دختری بوده که در راه آزادی ملتش مبارزه می کرده و تمامی حرکات این رقص مثل تمام فیگورهای رقص های دیگر آذربایجان معنا و مفهوم خاصی دارد .

ساری گلین با چشمه و خورشید درد دل می کرده است و این در حرکات رقص مشهود است. و یا مثلا فیگور در آوردن گل از شانه و کمر و بلند کردن آن بطرف آسمان نشان از شکر گذاری بخاطر زیبایی های بدن انسان است و یا سیندیرما علامت هیزم شکستن می باشد.(دکتر سید علی سلامت)

رقص های فولکلوریک ترکی :

رقص های فولکلوریک ترکان بسیار اجتماعی بوده و ذاتا برای تفریح می باشند. هر ایفاگر رقص عضوی از گروه بزرگی است، و ایفاگران در بسیاری از رقص ها الگوی حرکتی خود را تغییر می دهد و ارتباط را بین افرادی که توانایی دارند ارتقا می دهد مگر اینکه خجول و کمرو باشند

این رقص های فولکلوریک به افزایش حرکات ریتمیک، هماهنگی عصبی- عضلانی، تعادل، و وقار کمک می کنند. رقصها چالشی برای یادگیری مهارتهای جدید هستند و بدون توجه به سن، به شرکت کنندگان خرسندی ناشی از موفقیت و مقبولیت را می بخشند.

حرکات بیانگر بازو و قدم های ظریف از دیگر رقص ها تمیز داده می شود. قدم های ظریف ایفاگر رقص توسط دامن های بلند پوشیده شده و چنین می نماید که ایفاگر رقص به حالت شناور بر روی زمین جاری است. رقصها گاهی غمگین، گاهی آتشین و بیشتر تغزلی است و بیانگر سرشت فاخر بانوان ترک است. رقصهای سولو و گروهی در عروسی و سایر مناسبت ها اساسا ساده است. 

رقص فولکلوریک لزگی :

لزگی (به ترکی آذربایجانی: Ləzgi) (به انگلیسی: Lezgi)، رقص فولکلوریک رزمی - بزمی اهالی آذربایجان و از جمله مشهورترین و قدیمی ترین آنهاست که تحت تاثیر نام مردم لزگی به رقص لزگینکا و بعدها به رقص لزگی شهرت یافته است.

 لزگی‌ها مردمانی مسلمان و ساکن جمهوری خود مختار داغستان روسیه در منطقه قفقاز هستند. این رقص که بین جوانان ترک ایران نیز رو به گسترش است دارای حرکاتی جالب توجه است از جمله : 

1- علت ایستادن روی پنجه در رقص ترکی داشتن قامتی کشیده و سرعت عمل بالا می باشد.

2- جلو بودن سینه نشانگر سپر برای دفاع از خاک و ناموس می باشد.

3- دست های باز نشانگر آزادی و تمایل به پرواز است.

4-  در این رقص سر را بالا نگه میداریم تا نشان دهیم ملتی همیشه سربلند هستیم؟

رقص یالّی :

رقص یالّی (به ترکی: Yallı) (به انگلیسی: Yally) رقص مردمی بسیار قدیمی و بسیار مرسوم اهالی آذربایجان است.

منشا واژه (( یاللی)) دقیقاً معلوم نیست . اولین معلومات در مورد این رقص در تصاویر موجود بروی صخره های قبرستان ( آذربایجان )، دومین معلومات هم در اثر (( خسرو و شیرین )) نظامی بدست آمده است.  

در آذربایجان صدها نوع یالی وجود دارد. رقص یالی با سرعت آرام و سنگین شروع شده و با قدم‌های سریع که به شکل دویدن است، با سرعت سریع پایان می‌یابد.

یاللی در ابتدا در ریتم سنگین اجرا می شود و رفته رفته سرعت به خود می گیرد. اجرا کنندگان با حرکات موزون بصورت حلقه وار می رقصند. هنگام اجرای رقص یاللی یک دسته ای از مردان و یامختلط از زن و مرد که دست به دست هم داده اند تشکیل می شود ( تعدا دستجات یک، سه، و حتی بیشتر هم می تواند باشد ). نفری که در اول دسته و صف یاللی قرار می گیرد (( یاللی باشی )) نامیده می شود ( در دستش یک دستمال و یا چوبوق ( چپق ) دارد )، و شخص را که در آخر دسته قرار دارد (( آیاقچی )) نامیده می شود .

بر حسب عادت یاللی را در انتهای عروسی ها می رقصند. بله، یاللی دوست داشتنی ترین رقص آذربایجان است. به خاطر شرف این رقص، شعرهای زیبایی برای آنها گفته شده است.

هنرمندان زیادی یاللی را در آثار خود وارد کرده اند : اثر « کوراوغلو »ی اوزئییر حاجی‌بی اوف، « هرگز » مسلم ماقومایئو، اوپراهای « آزاد » جهانگیر جهانگیروو  و « گولشن » سلطان حاجی‌بی اوفو از مشهورترین این آثار می باشند.

تا زمان های اخیر بیش از صد نوع یاللی با نام های متفاوت وجود داشته است. تعدادی از این ها را افراد مسن به خاطر می آورند. تعدادی از آنها عبارتند از : « دؤنه » ،« جینق ـ جینق »، « گوپو »، « کوردون آغیری »، « قاز ـ قازی »، « هاغیشدا »، « کؤچری »، « اوچ آیاق » یاللی‌سی، « ایکی آیاق » یاللی‌سی، « قالادان قالایا »، « تن‌زره »، « عرفانی »، « قالئیی »، « لئیلی ـ خانی »، « هویناره »، « گولئی‌ناره »، « هانوکئ »، « چوپ ـ چوپو »، « جیران ـ جیران »، « اوزون دره » (ماهنی‌لی)، « شرانی »، « شروری » و …

توضیح در باره فرم و نحوه اجرای تمامی انچه ذکر شد در این مقاله نمی گنجد و تنها به اشارتی  کوتاه و به تفکیک از هر کدام بسنده می شود.

یاللی : از رقص ریشه دار و باستانی است که در فرهنگ های آذربایجانی، کردی، ارمنی گرجی، و  برخی دیگر از فرهنگ های آسیای مرکزی بطور گستردهای رواج دارد. ظاهراً اشعار حکیم نظامی گنجوی در منظومه خسرو و شیرین، در توصیف حرکت های پایایفاگر- به مانند گردش زخمه  بر چنگ – به یاللی می باشد :

یاللی با مشایعت نوازندگان سورناودهل در صفی طولانی، دست دردست، با دستمال یاچوبی در دست رهبر صف، بصورت جمعی اجرا می شده است. تحول یاللی وگستردگی نحوه اجرای آنبه صدها گونه آهنگ و طرح انجامیده که از آن میتوان به انواعزیر اشاره کرد چولاغی، اوچ آددیم، دونه یاللی، قازقازی، کوچه ری، ائلیاللیی، ایکی ایاق، قالادان قالایا، شهرانی، قالیئی، چوپ چوپو، و …

یاللی در دو نوع بصورت رقص مستقل و حرکات موضوعی بصورت تئاتر و نمایش – های در حین رقص موتیف های قهرمانی و روحیات ایلی، جوانی و چابکی خود را می یابد - اجرا می شود که دوزیاللی، سییاقوقو، ته نزهره و عرفانی از این قسم است.

از یاللی در قسمتی از اپرای کوراوغلو ساخته ئوزیر حاجی بیگوفدر قسمتی از اپرای نرگس ساخته مسلم ماقامایف در قسمتی از باله گلشن ساخته سلطان حاجی بیگوف در اثری به نام یاللی  ساخته جهانگیر جهانگیروف، در قسمتی از باله قوبوستان کولگه لری ساخته قاراقارایف و آهنگسازان روسی و بعضاً اروپایی استفاده شده است.

لزگی : رقص های قفقاز و ماورا آن بشمار می رود که به شکل گسترده ای در آذربایجان متداولاست. لزگی، حماسی، باوقار، پر تحرک و ریتمیک است که توسط مردان بصورت جمعی و با هنر نمایی تک تک ایفاگران با حرکات پا، پنجه پا، بصورت سریعبا تمثیلی از حالت تاخت و سواربر اسب و غالباً با خنجری در دست یا دست های مشت کرده، باحرکاتی بدیع و گاه اکروباتیک، چرخش روی زانوها، پرشها اجرا می شود. 

قایتاغی :  قایتاغی (به ترکی آذربایجانی: Qaytağı) (به انگلیسی: Gaitaghi) از جمله رقص‌های فولکلوریک و قدیمی اهالی آذربایجان است. رقص قایتاغی رقصی است نزدیک به لزگینکا با گستردگی وسیع در منطقه آذربایجان. نوع دیگری از رقص است که در آذربایجان با عناوین اوج دوست، یئددی قارداش، اوغلانلار رقصی اجرا می گردد. از قایتاغی در آثاری از گلینکا، روبنشتین، برودین، نیازی، قلییف، حاجییف، رستم اوف و برخی دیگر از آهنگ سازان استفاده شده است.  

حرکات این رقص عبارت است از چرخش ها و دور زدنهای فراوان، ترتیبات بی اندازه متنوع، از جمله پرش های فراوان در حال ایستاده بر روی انگشتان پا، حرکات روان بدون حرکت شانه‌ها، گرفتن دست ها بحالت مشت نیمه بسته، باز کردن یک بازو در حالی که بازوی دیگر نیمه بسته نگهداشته شده و در نهایت شباهت لباسها.

کور اوغلو : از رقص های قدیمی است که توسط سورنا و دهل اجرا می شود. کوراوغلو، پرصلابت،‌ حماسی، رزمی و پهلوانی است که در ابتدا با سرعتی آرام شروع شده و تدریجاً تند می شود که به یادبود قهرمان افسان های دوران فئودالی یعنی کوراوغلو نامیده می شود. کوراوغلو از قدیم در انواع مختلف و با نام های گوناگونی مانند : کوراوغلونون قایتارماسی، میصری، کور اوغلونون باغیرتیسی و … همچنین در ورزش های باستانی و زورخانه توام با  حرکات موزون رایج بوده است. در زورخانه گاه در میان رقص های ورزشکاران نمایشی از کشتی و حرکت هایی با دست و بدن و مانند زنجیره توتماق و بالاخره به مانند دوست، یاللی را از  نوع زوتی- زوتی با حرکت های پهلوانی خاصی اجرا می نمایند.

میصری : (شمشیر عربی منسوب به کوراوغلو) غالباً توسط عاشیق ها،با ریتمی شبیه به مارش و با انجام حرکات مشکل و سنگین و غالباً با شمشیر توسط ایفاگران اجرا می شود.

بخش نظرات :

 خواننده: سه شنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۳ ۱۰:۲۸

 رقص ترکی نیست. رقص لزگی و قفقازی است که رقص آذری مدلی از آن است. در همه جا به نام لزگی و یا قفقازی شناخته می شود. همچنین مشخص است که رحیم شهریاری سررشته و شناختی از رقص های ایرانی ندارد و فکر میکنه رقص ایرانی یعنی همان قر دادن در عروسیها.

پاسخ : آذری چه صیغه ای است! من تورکم آذری یوخ
رقص در ترکی : اویون < اویوناماق
BİYİ: Dans, رقص، دانس
BİYİMӘK: Dans etmәk, رقصیدن
BİYİLӘMӘK: Dans etmәk, رقصیدن
BİYİÇİ: Dans edәn, رقاص
BİYİŞMӘK: Birgә dans etmәk, با هم رقصیدن
BİYİTMӘK: Dans etdirmәk, رقصاندن

ترکشناسی : سه شنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۳ ۱۱:۲۷

بارتولد در کتاب تاریخ ترکهای اسیای میانه به صراحت می نویسد که رقص روسی و رقص گرجی و رقص لزگی اقتباس از رقص ترکان است وی می نویسد در زمان سلاجقه هنگام عروسی خلیفه با دختر ملکشاه سلجوقی ترکان می رقصیدند و به سرعت نشسته و می ایستادند و حرکات تند پا انجام می دادند و این به نوشته مورخین است که بارتولد اورده است. رقص لزگی خود شاخه ای از رقص ترکی اذری است رقص های ترکی اذری بیش از 70 گونه است جالب است که خود گرجی ها و قفقازی ها و روسها معترف به ترکی بودن رقص خویش هستند و شما ( بانام خواننده ) که هیچ سوادی از فرهنگ ترکی ندارید اظهار فضل می کنید

در قفقاز ترک های اذری ماسخات اودی اوار نوگای بالکار کاباردین قراچای ترکمن - قره پاپاق - اینگوش و ترک چچنی و... زندگی می کنند و حتی غولهای کلموک و در میان انها نیز اقوام اوستی ابخاز لزگی داغستانی چچنی قفقازی زندگی می کنند و از نظر شمار قفقازی ها یک به پنج هستند و خود عترف به اینکه فرهنگ آنها تحت تاثیر ترکان است

گفتید رقص ایرانی دوست من کدام رقص شانی توانید با مصادره رقص های کردی بلوچی برای خود رقص بسازید اینها اقوام جدا از ایران هستند از نظر فرهنگی . حتما منظورتان قاسم ابادی است که تا چند وقت پیش کسی از ان خبر نداشت و به لطف بلوتوث همه ان را دیدند و اسباب خند شد و سپس دیدند بهتر است ان را رقص ملی بدانیم در این بی رقصی دوست من ترکان بیش از هزار نوع رقص دارند زیرا حداقل در جهان بیش از 35 قوم ترک داریم بی سوادی خود را به رخ نکشید

ترکشناسی : سه شنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۳ ۱۱:۳۱

ساری گلین نماد مقاومت ترکان ولگا در قابل حمله ارتش مغول بود ساری تلی خاتون دختر خان بلغار بود که سال ها با مغولان جنگید بعدها ساری خاتون نماد مبارزه ترکان در قابل روس ها شد و به علت ارتباط قوی فرهنگی مابین ترکان به تام سرزمین های ترکی راه یافت مانند افسانه کور اوغلی و سارای و....

 ترکشناسی : سه شنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۳ ۱۱:۴۵

 در کجای دنیا جز بین مریض های پان ایرانیست رقص ترکی اذری را لزگی و قفقازی می دانند شما به ما نشان بدهید. در دنیا ما شنیدیم که می گویند رقص روسی ولی لزگی نشنیدیم اگر بیسواد نبودید می فهمیدید لزگی نام یک نوع رقص از رقص های اذربایجان است نه نام کل رقص از طرفی حتی لزگی ها این رقص را نمی رقصند و رقص مخصوص به خود دارند. شما که الفبای رقص ترکی را نمی دانید و مطمنم حتی نمی توانید فرق رقص ترکی را با رقص گرجی متوجه شوید چرا اسباب خنده می شوید

 ..........

منابع :

1- بیجین یورد خراسان

2- آنایوردوم آذربایجان

3- فولکور آذربایجان