ناماز ایسلامین دیرگیدیر
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
ناماز نئچه دفعه قیلینمالیدیر؟
ایسلام دینینده اولان هر بیر کسین، یعنی هر بیر موسلمانین گونده بئش واخت ناماز قیلماسی قورآن آیه‌لری، پئیغمبریمیزین سؤزلری و ایسلام عالیملرینن همریلیگی ایله ثابت اولان بیر مسئله‌دیر. گونده بئش واخت نامازین هانسی واختلاردا قیلینماسی و نئجه یئرینه یئتیریلمه‌سی اطرافلی شکیلده قورآندا بیلدیریلمسه ده، دولاییسی ایله آیه‌لرده ایفاده ائدیلیب. بو مسئله‌لر ده الله رسولونون (س.ه.و.) سؤزلری و حرکتلری ایله اؤز تسدیقینی تاپیب. معلوم اولدوغو کیمی، قورآندا قاپالی و قیسا شکیلده اولان امرلری و حؤکملری ایضاح ائتمک سلاهیتی بونلاری اینسانلارا چاتدیرماقلا وظیفه‌لندیریلن پئیغمبریمیز حضرت محمّده (سو) مخصوصدور. او نامازی شخصاً قیلاراق و موسلمانلارا دا ایمام اولاراق قیلدیراراق نئجه قیلیناجاغینی اؤیره‌دیب. هر بیر نامازین واختلارینی دا یئنه تطبیق ائده‌رک اینسانلارا گؤستریب. نامازین نئجه قیلینماسی و هانسی واختلاردا قیلینماسی ایله باغلی
مسئله‌لر گونوموزه قدر گلیب چیخیب. حاضردا بو آسترونومییانین و تئخنولوگییانین اینکیشافی ایله داها دا آسانلاشیب. قورآندا بئش واخت نامازا قیسا شکیلده ایشاره ائدن آیه‌لردن “تاها” سوره‌سینده بئله بویورولور: “...گونش دوغمامیشدان و باتمامیشدان اول رببینه شوکر ائدیب شنینه تعریفلر دئ، گئجه‌نین بعضی واختلاریندا و گونورتانین هر ایکی طرفینده رببینی اؤیوب تقدیس ائت کی، خوشحال اولاسان!” (“تاها” سوره‌سی، 130).
آیه‌ده “گونشین دوغوشوندان و باتیشیندان اول” - 2، “گئجه‌نین بعضی واختلاریندا” - 1، “گونورتانین هر ایکی طرفیند” - 2 = 5 واخت نامازا ایشاره ائدیر. یعنی الله بو بئش واختدا رببینی اؤیوب تقدیس ائتمیی، یعنی ناماز قیلماغی امر ائدیب.
“بقر” سوره‌سینده “نامازلارا، اورتا نامازا ریایت ائدین و اللها اطاعت اوچون آیاغا قالخین” (“بقر” سوره‌سی، 238) آیه‌سینده “نامازلار” کیمی ترجومه اولونان “سالاوات” سؤزو جمع حالیندادیر. عرب دیلینده ایسه بیر چوخ دیللردن فرقلی اولاراق جمع ایکیدن سونرا دئییل، اوچله باشلاییر. یعنی “ایکی قلم” جمع ساییلمیر، اگر بو رقم 3 و اوچدن چوخ اولارسا جمع حساب ائدیلیر. “ایکی”یه “تسنیی” دئییلیر و “ایکی ناماز” سؤزو “سالاتین” شکلینده ایفاده ائدیلیر. بونلاردان دا آیدین اولور کی، آیه‌دکی “سالاوات”، یعنی “نامازلار” سؤزوندن ایکی دئییل، ان آز اوچ ناماز اولدوغو آیدین اولور. بوندان باشقا، آیه‌ده قئید ائدیلن “اورتا ناماز” مسئله‌سی وار. چونکی عرب دیلینده ماتوف ماتوفو آلئیهدن (اوستونه آتف ائدیلندن) آیریدیر، یعنی اونا داخیل دئییل. عرب دیلی‌نین قرامماتیکاسینا اویغون اولاراق، “اورتا ناماز” “نامازلار” ایفاده‌سینه عاید دئییل. همچی‌نین بو “اورتا ناماز”ین هر ایکی طرفینده برابر عینی سای، رقم اولمادیغینا گؤره اوچ نامازین آراسینا، یعنی آیه‌ده ایفاده ائدیلن “نامازلار”ین آراسینداکی بیر نامازا دا “اورتا ناماز” دئییلمه‌سی مومکون دئییل. ائله ایسه آیه‌دکی “سالاوات - نامازلار” سؤزو دئمک کی، دؤرد نامازی ایفاده ائدیر. آیه‌دکی “اورتا ناماز” ایفاده‌سینی و ساییسینی دا بو دؤرد نامازا علاوه ائتسک، یئنه بئش ناماز اورتایا چیخیر. حتی بعضی حدیسلرده “اورتا ناماز”ین “عصر، ایکیندی” نامازی اولدوغو خبر وئریلیر.
قورآنین 11-جی سوره‌سینده الله بئله بویورور: “نامازی گوندوزون ایکی باشیندا و گئجه‌نین گوندوزه یاخین بعضی ساعتلاریندا قیل...” (“هود” سوره‌سی، 114).
آیه‌ده “گوندوزه یاخین بعضی ساعتلار” معناسینداکی “زولف” سؤزو “زولف” کلمه‌سی‌نین جمعیدیر. یوخاریدا دا قئید ائدیلدیگی کیمی عرب دیلینده ایکی یوخ، اوچ ساییسی جمع معناسیندا ایشله‌دیلیر. آیدین اولور کی، بو آیه‌یه گؤره، گئجه‌نین گوندوزه یاخین ساعتلاریندا (آخشام-شام-مغریب، یاتسی-ایشا-خیفتن و صوبح نامازی اولماق عذره) ان آز اوچ ناماز وار. بوندان باشقا آیه‌ده قئید ائدیلن “گوندوزون ایکی باشیندا” دا ایکی واخت وار. بلی، بو آیه‌دن ده نامازین بئش واخت اولدوغو معلوم اولور.
بونلاردان باشقا، “نیسا” سوره‌سی، 4/103؛ “هود”
سوره‌سی، 11/114؛ “ایسرا” سوره‌سی، 17/78؛ “روم” سوره‌سی، 30/17-18؛ “نور”
سوره‌سی، 24/36؛ “قاف” سوره‌سی، 50/39-40؛ “دهر” (اینسان) سوره‌سی،
76/25-26-جی آیه‌لرینده ده بئش واخت نامازا و یا واختلارینا ایشاره ائدیلن
ایفاده‌لر مؤوجوددور. بو آیه‌لرده‌کی ایفاده و ایشاره‌لر رسولوللاهین
(س.ه.و.) سؤزلری و ایجرااتلاری ایله ایضاح ائدیلیب، اونون اؤیرتدیگی و
تطبیق ائتدیگی طرزده بوتون موسلمانلار طرفیندن عمل ائدیله‌رک گونوموزه قدر
گلیب چیخیب. پئیغمبریمیزین (س.ه.و.) یاشادیغی دؤوردن، یعنی “سعادت عصری”ندن
گونوموزه کیمی هر عصرده موسلمانلار بئش واخت ناماز قیلیب و هئچ کیم بونون
عکسینی ادعا ائتمه‌ییب. بونا گؤره ده بعضی “دین عالیملری”نین “دین عالیمی”
کیمی مشهورلاشماسی اوچون اورتایا آتدیغی بو ادعانین هئچ بیر علمی اساسی
یوخدور. وارسا بویورسون...
نامازی موطلق عرب دیلینده قیلماق لازیمدیر؟ عوموم‌بشری دین اولان ایسلام باشقا دیلده ناماز قیلماغا نَیه گؤره ایجازه وئرمیر؟ پروفسور محمّد حمیدوللاه -------------------------------------------------------------------------------- هامی بیلیر کی، موسلمانلار بوتون نامازلارینی
یالنیز عرب دیلینده قیلیرلار. یعنی نامازدا قورآندان بعضی آیه‌لر اوخونور،
ایلاهی اؤجالیغی و بنده‌نین عاجیزلیگینی بیلدیرن دعالار، ایفاده‌لر
ایشله‌دیلیر. یالنیز عربلر دئییل، عرب اولمایانلار، حتی، بو دیلده بیر کلمه
اولسون بیلمه‌ینلر ده نامازلارینی عرب دیلینده قیلیرلار. حضرت پئیغمبرین
دؤورونده بئله اولموش، موسلمانلارین دیلیندن و اؤلکه‌سیندن آسیلی
اولمایاراق بو وضعیت او دؤوردن بو گونه قدر داوام ائتمیشدیر. ایلک باخیشدان ائله گؤرونور کی، مؤمینین نه
دئدیگینی باشا دوشه‌رک رببینه دعا ائتمه‌سی نورمال، حتی، آرزوئدیلن حالدیر.
بئله اولان تقدیرده مقصده چاتماغین ان یاخشی یولونون آنا دیلینده ناماز
قیلماق اولدوغونو سؤیله‌مه‌یه احتیاج یوخدور. بو حالدا موسلمان اوممتی‌نین
دانیشدیغی نه قدر دیل وارسا، او قدر ده دیلده ناماز قیلیناجاغی
شوبهه‌سیزدیر. آنجاق بیر آز داها دریندن دوشوندوکده آچیق-آیدین گؤرونور کی،
بیر چوخ سبب بو واریانتین قطعی علئیهینه‌دیر (یعنی بیر چوخ سببه گؤره
نامازی هر بیر موسلمانین اؤز دیلینده قیلماسی دوغرو دئییلدیر). بو سببلرین ان باشیندا میستیک و یا پسیخولوژی
سبب گلیر. قورآنا گؤره («احزاب» سوره‌سی، 33/6)، حضرت پئیغمبرین خانیملاری
"مؤمینلرین آنالاری"دیر. اونلار یالنیز عربجه دانیشدیقلارینا گؤره عرب دیلی
ده بوتون موسلمانلارین آنا دیلیدیر. بو باخیمدان نامازین بو شکیلده، یعنی
آنا دیلینده قیلینماسینا کیمین اعتراضی اولا بیلر؟ بو دلیل، بلکه ده، هامینی قانئ ائتمه‌یه‌جک.
اونا گؤره ده، بو ایضاحی بیر آز دا درینلشدیره‌رک بیلدیرک کی، ایسلام
اینانجینا گؤره، قورآن الله کلامیدیر. همچی‌نین قورآن اونون اوخونماسی‌نین
بئله ثاواب اولدوغونو بَیان ائدیر. معنوی جهتدن بو، آچیق-آیدین مقامدیر.
مؤمین رببی‌نین مقدس سؤزو ایله اونا دوغرو سیاهت ائدیر. اللهین سؤزو
لامپانین یانماسی اوچون ائلئکتریک آخینینی داشییان ناقیل کیمی اینسانی
اللها آپاران یولدور. رببه دوغرو سیاهت هر شئیدن اؤنجه هر بیر اینسان
روحونون چاتماق ایسته‌دیگی ان اؤجا قایه‌دیر. بو ایلاهی سؤز عربجه وحی
اولونوب، اونون ترجومه‌سی نئجه اولورسا-اولسون، یئنه ده هر زامان یالنیز
اینسان سؤزو کیمی قالاجاق و بو وضعیتده آدی چکیلن میستیک سیاهتین مقصدینه
خیدمت ائتمه‌یه‌جکدیر. داها ساده و داها رئال دلیل ایسته‌ینلر اوچون
خاتیرلاداق کی، دعا ایله ناماز آراسیندا چوخ آچیق گؤرونن بیر فرق قویماق
لازیمدیر. نامازدان کناردا بیر نؤو اللهلا باش-باشا قالان زامان ائدیلن
(موناجات) دعادا اینسانین آرزو و دیلکلرینی رببینه ایسته‌دیگی دیلده و
ایسته‌دیگی وضعیتده چاتدیرماسینا هئچ کیم هئچ بیر زامان اعتراض ائده بیلمز.
دعا بنده ایله یارادانی آراسینداکی بیرباشا موناسیبتلره عاید اولان شخصی و
خصوصی بیر مسئله‌دیر. بوندان فرقلی اولاراق ناماز عومومی و بوتؤولوکده
جاماعتا عایدیاتی اولان بیر عبادتدیر. اونا گؤره ده، نامازا قوشولان دیگر
اینسانلارین ایستک و احتیاجلاری‌نین دا موطلق نظره آلینماسی لازیمدیر.
نامازین پرینسیپ اعتباری ایله و ان یاخشی حال کیمی دیگر اینسانلارلا بیرگه،
یعنی جاماعتلا قیلینمالی اولدوغونو آچیق شکیلده وورغولامالیییق. فردی،
تکباشینا ناماز قیلینماسینا ایجازه وئریلیب، آنجاق بو، هئچ بیر زامان
توصیه ائدیلمه‌ییب. نامازی جاماعتلا بیرگه قیلماق همیشه تکباشینا
قیلماقدان اوستون توتولوب. حتی، ایکی نفر بیر آرایا گلدیکده دینی باخیمدان
جاماعت تشکیل ائتمیش اولورلار و دیگر گلنلر اونلارا قوشولور، ایماما تابع
اولاراق بیرگه ناماز قیلیرلار. ایندی ایسه جاماعتلا قیلینان نامازلارین
دیگر جهتلرینه داها یاخیندان نظر یئتیرک. اگر ایسلام رئگیونال، ایرقچی و یا میللی بیر
دین اولسایدی، بو دینین بوتون منسوبلاری‌نین همین رئگیونون، همین ایرقین و
همین میللتین دانیشدیغی دیلده دانیشماسی لازیم گله‌جکدی. آنجاق مؤمینلری -
بیری‌نین او بیرینی آنلامادیغی - یوزلرله دیلده دانیشان و دونیانین هر
یانیندا یاشاییب بوتون ایرقلره منسوب اولان عوموم‌بشری بیر دینین صرورت و
احتیاجلاری تامامیله فرقلیدیر. بیزیم (موسلمانلارین) حیاتیمیز هله حضرت
پئیغمبرین دؤورونده کوسموپولیت ایدی، بو گون ایسه داها دا کوسموپولیتدیر.
دونیانین موسلمانلار یاشایان هر بیر شهری - ایستر اورادا اولان قوناقلار،
ایسترسه ده همین شهرده دایمی یاشایان اینسانلار اولسون - موختلیف دیل
قروپلاریندان اولان اینسانلارین مسکنینه چئوریلیب. بئله اولان حالدا
خاریجیلره قارشی نزاکت و قوناقپرورلیگی بورادا نظره آلماق لازیمدیر. دئیک
کی، بیر تورک چینه گئدیر. او، چین دیلینده بیر کلمه ده بیلمیر. فرض ائدک
کی، همین تورک کوچه‌دن کئچرکن بیر نفرین "چان چو چی چان" کیمی سؤزلرله
قیشقیردیغینی ائشیدیر. البته کی، بو سؤزلرین معناسینی باشا دوشمه‌یه‌جک.
اگر بو سؤزلر مؤذنین اوخودوغو آذانین چین دیلینده ترجومه‌سیدیرسه، همین
موسلمان تورک بونو باشا دوشمه‌دیگی اوچون او گون او شهرده قیلینان جومه
نامازینی اؤزو ده بیلمه‌دن اؤتوره‌جک، دیگر نامازلاری دا مسجیدده قیلماقدان
مهروم اولاجاق. (یئری گلمیشکن، چین مسجیدلری فرانسا، اینگیلتره و یا شرق
اؤلکلرینده‌کی مسجیدلره اوخشامیر و میناره‌لری ده یوخدور). بو جور وضعیتله
تکجه موسلمان بیر تورک دئییل، عینی زاماندا خاریجی اؤلکلره صفر ائدن
موسلمان بیر چینلی ده قارشیلاشا بیلر. هر بیر موسلمان نامازی اؤز دیلینده
قیلسا، عینی دینین منسوبلاری آراسیندا هئچ بیر اورتاق نقطه قالمایاجاق. بو
باخیمدان عوموم‌بشری بیر دینین بوتون مؤمینلر آراسیندا اورتاق اولان بعضی
اؤنملی دیَرلره مجبورا احتیاجی واردیر. آذان و نامازدا اوخونماسی زروری
اولانلار عبادتین یئرینه یئتیریلمه‌سینده بو اساس دیَرلرین بیر قیسمینی
تشکیل ائدیر. بو اسنادا قئید ائدک کی، ایکی فرقلی دیلین سؤزلری بضا عینی
معنادا اولمادیقلاری حالدا اوخشار شکیلده تلفّوظ ائدیلیر، بضا ده هانسیسا
دیلده‌کی نورمال بیر سؤز باشقا بیر دیلده گولونج و یا قئیری-ائتیک معنا
ایفاده ائدیر. بئله بیر تهلوکه‌لی وضعیت اؤنجه‌دن بیلینمه‌ین، ایلک دفعه،
مثلا، هانسیسا صفر اسناسیندا ائشیدیلن بیر دیلله باغلی یاراندیقدا اونون
نتیجه‌سی داها پیس اولا بیلر. بو جور آرزوئدیلمز وضعیت رببه عبادت اوچون
قیلینان نامازین عومومی روحونا ضدیر. بو باخیمدان عادتا اوشاقلیقدان وردیش
اولونموش متنلر بئله بیر پروبلئمین قارشیسینی آلیر، ناماز قیلان شخص عرب
اولماسا دا، ناماز متنلرینی عربجه اوخویور. بضا خاریجی دوشمنی حاقیندا چیرکین دوشونجه‌لره
مالیک اولان اینسان اوغلونون پسیخولوژی جهتی ده یاددان چیخاریلمامالیدیر.
هر گون قارشیلاشدیغیمیز بعضی حاللار، سییاسی (میللی)، حتی، شخصی پروبلئملر،
ضدیتلر، مثلا، بیر فرانسیزی اینگیلیسجه، آلمانجا، روسجا و یا باشقا بیر
دیلده قیلینان نامازا قاتیلماماغا سؤوق ائده‌جکدیر. عربجه قورآن و حدیس
دیلی اولدوغونا گؤره موسلمانلارین گؤزونده سارسیلماز حؤرمته و پرئستیژه
مالیکدیر. عربلرین دیلی اولدوغونا گؤره یوخ، پئیغمبر حضرت محمّدین،
"مؤمینلرین آنالاری"نین، سون سؤزونو، سون امرینی بیزه چاتدیرماق اوچون
اللهین اؤزونون سئچدیگی دیل اولدوغونا گؤره موسلمانلار نامازی عربجه
قیلیرلار. دینداش اولان اینسانلار آراسیندا بیرلیک و
همریلیک صرورتی‌نین اوزرینده نه قدر ایسرار ائدیلسه، یئنه ده آزدیر. بو
باخیمدان آدی چکیلن ساحه‌ده اؤنجه‌دن وار اولان دیَرلری ایتیرمک عوضینه
قارداشلیق موناسیبتلرینی گوجلندیرمک اوچون هر گون یئنی علاقه‌لر قورماق،
ایره‌لیلییشلر الده ائتمک لازیمدیر. بو مسئله‌ده (نامازین عربجه قیلینماسی
مسئله‌سینده) بئین الخالق کونفرانسلار و کونقرئسلر ده نومونه گؤستریله
بیلر. مثلا، بمت-نین توپلانتیسینا قاتیلان بیر شخصین دانیشماق اوچون
ایسته‌دیگی دیلی سئچمه‌سی مومکون دئییل. بو، هم تشکیلاتین قایداسینا، هم ده
اورادا گودولن مقصده ضدیر. چونکی بمت-نین توپلانتیسیندا ایشتیراک ائتمکده
مقصد هانسیسا بیر دیلده دانیشماق یوخ، اؤز مؤوقئیینی، فیکیرلرینی اورادا
ایشتیراک ائدنلره چاتدیرماقدیر. بو باخیمدان بمت-نین رسمن قبول ائتدیگی
دیللرین بیرینده، قایدایا گؤره اینگیلیس و یا فرانسیزجادان ایستیفاده ائتمک
- یاخود چیخیشینی ترجومه ائتمک - مجبوریدیر. هئچ کیم بو قایدایا اعتراض
ائده بیلمز. بیر سؤزله، عومومی ماراق باخیمیندان شخصی ماراقلار قوربان
وئریلیر، یوخسا اوزون مدت عرضینده شخصی منفتی‌نین بئله حدر اولماسی
گؤزله‌نیلن حالدیر. مثلاین هئچ ده آز اهمیت کسب ائتمه‌ین بیر جهتی
ده وار. حقیقتن ده، هئچ بیر اثرین ترجومه‌سی اصلا اونون اوریژینالی‌نین
یئرینی وئرمیر. مثلا، بو گون فرانسیز دیلینده (دونیانین بیر چوخ دیللرینده
اولدوغو کیمی) قورآنین خئیلی ترجومه‌سی وار. حال‌بوکی، زامان کئچدیکجه یئنی
ترجومه‌لره ده راست گلیریک. بو ترجومه‌لری ائدنلر کئچمیش ترجومه‌لرین بعضی
قوسورلو جهتلرینی آشکارلادیقلاری اوچون بئله بیر ایشه گیریشیرلر. بو جور
وضعیت تکجه فرانسیزجایا دئییل، دونیانین بوتون دیللرینه شامیل ائدیله بیلر.
اوسته‌لیک، بئله حال قورآنلا یاناشی دیگر اثرلرین ترجومه‌سی اوچون ده
کاراکتئریکدیر. ائله ایسه قوسورلو یوخسا موکممل اولاندان، یاخود ترجومه‌دن و
یا اوریژینالدان ایستیفاده ائتمک لازیمدیر؟ بو مؤوضو ایله باغلی یئری گلمیشکن، خاتیرلاداق
کی، ایسلامدان باشقا هئچ بیر دین اساسلاندیغی ایلاهی وحیین اوریژینالینا،
قوروجوسونون تعلیمی‌نین اصلینه بو گون تام و قوسورسوز شکیلده مالیک
دئییلدیر. خریستیانلارین، یهودیلرین، زردوشتلرین و دیگر دینین
منسوبلاری‌نین مقدس کیتاب حساب ائتدیکلری، اللرینده اولان اثرلر یا
ترجومه‌لردن، یا دا ان اوزاغی بعضی مقدس متنلردن عبارتدیر. موسلمانلارین بو
مسئله‌ده استثنا تشکیل ائتمه‌لری، وحیین، یعنی قورآنی-کریمین اوریژینال
متنی‌نین بو گونه قدر گلیب چیخماسی چوخ بؤیوک خوشبختلیکدیر! علاوه ائدک کی، قورآن نثر اثری اولماسینا
باخمایاراق، ریتم، آواز و س. اولماقلا شعرین بوتون خصوصیتلرینی و
ائجازکارلیغینی اؤزونده ائهتیوا ائدیر. بو، ائله بیر سویه‌ددیر کی، نظم
اثری‌نین میصراعسینا بیر حرف علاوه ائتدیکده و یا چیخارتدیقدا همین میصراع
نئجه پوزولورسا، قورآنین متنینه بیر حرف آرتیریلدیقدا و یا چیخاریلدیقدا
ایلاهی متنین ائجازکارلیغی دا او جور پوزولور. بیر مدت اول ایسلامی قبول ائتمیش بیر موسیقیچی
منه قورآنین 110-جو سوره‌سی اولان “نثر” سوره‌سینده چاتیشمازلیغا بنزر بیر
شئیین اولدوغونو سؤیله‌دی. چونکی همین سوره‌دکی بیر یئری "فی دینیللاهی
افوه‌جه فسببیه" کیمی اوخویوردو. اونا گؤره بو، موسیقی باخیمیندان قوسورلو
ایدی. او واخت قورآنین اوخونماسی (قیراتی) ایله باغلی آزاجیق معلوماتیم
منیم ایمدادیما چاتدی و اونا "خئیر، بو حیصه‌نین دوزگون اوخونوشو "فی
دینیللاهی افوه‌جه فسببیه" یوخ، "فی دینیللاهی افوه‌جن فسببیه"دیر"، دئدیم.
بوندان سونرا همین موسیقیچی و خوش نیتلی قارداشیمیز منه بئله جاواب وئردی:
"سیزین ایمانینیز سایه‌سینده ایمانیمی یئنیله‌ییرم. موسیقی باخیمیندان
اسکیک بیر شئی قالمادی و قورآنین بو بؤلومونده هئچ بیر اسکیکلیک گؤرونمور".
قورآنین نثری شئبرین میصراعلاری قدر اؤلچولو و
هماهنگدیر. بئله مؤهتشم و موکممل بیر شئیین یئرینه نیسبتن بایاغی بیر شئیی
قویماغی کیم آرزو ائدر؟ ایسلامین ناماز عبادتینده سؤیله‌نیلن
ایفاده‌لرین (سؤزون) چوخ آز اولدوغونو دا نظردن قاچیرماماق لازیمدیر. ایلک
اولاراق نامازلا باغلی آذان و ایقامه وار. بیلا واسیطه نامازین داخیلینده
ایسه “اللهو اکبر”، “سوبحانه رببییل-آزیم”، “سوبحانه رببییل-الا”
ایفاده‌لری، (یئددی آیه‌لیک) قیسا “فاتیحه” سوره‌سی و قورآنین دیگر
سوره‌لری، ائله‌جه ده قیسا “ات-تاهیاتو” ایله دعالار اوخونور. نامازدا
سؤیله‌نیلن ایفاده‌لرین و سؤزلرین هامیسی بوندان عبارتدیر. بو متنلر
بوتؤولوکده بیر صحیفه‌دن چوخ اولماز، اوسته‌لیک، بو متنلرده‌کی سؤزلرین
اکثریتینی موسلمانلار بیلیرلر و موسلمان اؤلکلرین دیللرینه داخیل
اولموشلار. حتی، او سویه‌ده کی، ناماز قیلماغا یئنی باشلایان شخص اونلارین
معناسینی آسانلیقلا و اذیت چکمه‌دن اؤیرنه بیلر. اونلارین معنالاری بیر
دفعه اؤیره‌نیلدیکدن سونرا ایسه موسلمانین نامازی آرتیق مئخانیکی و
معناسینی بیلمه‌دن ازبرله‌مک ماهیتینی ایتیرر. بو سطرلرین مؤلفی شخصاً بئله دوشونور: هئچ بیر
موسلمان قورآنین ترجومه‌سینه هئچ بیر زامان الله طرفیندن ائلچیسینه (حضرت
محمّده) وحی اولونموش اوریژینالینا گؤستردیگی قدر حؤرمت بسله‌مه‌یه‌جکدیر.
چونکی ترجومه محض اللهین ائلچی تعیین ائتدیگی پئیغمبر کیمی یانلیش و
سهولردن قورودوغو بیر شخص طرفیندن دئییل، آدی بیر اینسان طرفیندن ائدیلیر. بو مسئله ایله باغلی عرب دیلی‌نین قئید
ائتمه‌یه لاییق باشقا بیر جهتی ده وار. بو دا اوندان عبارتدیر کی، هامی
طرفیندن قبول ائدیلن موقاییسولونماز موسیقی خصوصیتیندن علاوه عرب دیلی اون
عصردن بریدیر کی، دیلچیلیک، لوغتچیلیک، تلفّوظ، حتی، یازیلیش باخیمیندان
دیَیشمه‌میشدیر. بو گونون عرب قزئتلرینی و رادیو وئریلیشلرینی باشا دوشنلر
قورآنین دیلینی ده تام معناسی ایله باشا دوشورلر. سون پئیغمبر و اللهین
ائلچیلری‌نین مؤهورو طرفیندن گتیریلمیش دین اوچون کؤهنلمه‌ین بیر دیل ده
لازیم دئییلمی؟ بیر گون بیر اونیوئرسیتئت طلبه‌سی قارشیمدا
دوراراق نامازدا سؤیله‌نیلن سؤزلرین (اوخونان آیه و دعالارین) معناسی‌نین
باشا دوشولمه‌سی‌نین اؤنمی اوزرینده ایسرارلا دایاندی. گؤردوم کی، اونا
سؤیله‌دیگیم دلیللرین هئچ بیرینی قبول ائتمک ایستمیر. بو زامان اونا
"یاخشی، سیز منه آنا دیلینیزده بئش واخت ناماز قیلاجاغینیزا دایر سؤز
وئرسه‌نیز، من ده سیزین بونو ائتمه‌یینیزه (باشقا دیلده ناماز قیلماغا)
ایجازه وئره‌جه‌یم"، دئدیم. همین طلبه موباهیسه‌نی درحال دایاندیردی و بیر
داها منیم یانیما گلیب بو مؤوضودان صؤحبت آچمادی. باشقا ایفاده ایله دئسک،
اینانجی و عبادتی میللیلشدیرمک ایسته‌ینلر عبادت ائتمک ایسته‌مه‌ین
اینسانلاردیر. ان آزیندان نامازین یالنیز عربجه قیلینماسینا اعتراض
ائدنلرین بؤیوک اکثریتینی بو قبیلدن اولانلار تشکیل ائدیر. بیر مؤمینین
ایسلاما اینانمایان و اونو حیاتیندا تطبیق ائتمه‌ین شخصلرین نه درسلرینه،
نه ده اؤیودونه احتیاجی وار! سؤزومو بیتیرمزدن اول بیلدیریم کی، نامازدا
قورآنین ترجومه‌سینی اوخوماغین جایز اولدوغو فیکرینی مدافعه ائدرکن ابو
هنیفه (میلادی 767-جی ایلده وفات ائدیب) کیمی بؤیوک بیر شخصیتین بو
مسئله‌ده اونلاری دستکله‌دیگینی سؤیله‌ین بعضی اینسانلار وار. بو شخصلر ابو
هنیفه‌نین اوللر بئله بیر فیکیر ایره‌لی سوردویونو، اما سونرا بو فیکرینی
دیَیشدیردیگینی (بئله کی اونون بو فیکرینی دیَیشدیردیگینی ایسلام هنفی
حقوقونون اساس کیتابلاری اولان ال-مرگینانی‌نین "هیدایه"، ال-هاسکافی‌نین
ایسه "اد-دوررول-موختار" اثرینده چوخ آچیق بیر شکیلده گؤروروک) و ابو
هنیفه‌نین ایلاهیاتچی-حقوقشوناسلارین عومومی فیکرینه قوشولاراق نامازدا
یالنیز عربجه متندن ایستیفاده ائدیلمه‌سی قناعتینه گلدیگینی سؤیله‌مک
ایستمیرلر. البته، یئنی موسلمان اولموش بیر شخصین وضعیتی کیمی خصوصی
حاللار نظره آلینمیشدیر. بئله کی ایسلامی قبول ائدن شخصین درحال بئش واخت
نامازا باشلاماسی لازیمدیر. نامازدا ایسه موعیین ایفاده‌لر عربجه
اوخونمالیدیر. همین شخصین بو ایفاده‌لری، آیه‌لری و دعالاری ازبرله‌ینه قدر
اونلارین ترجومه‌سینی اؤز آنا دیلینده و یا بیلدیگی باشقا بیر دیلده
اوخوماسینا ایجازه وئریلمیشدیر. بو مسئله‌ده الیمیزده سالمان ال-فارسی ایله
باغلی دقتلاییق بیر نومونه وار. او، “فاتیحه” سوره‌سینی محض حضرت
پئیغمبرین ایجازه‌سی ایله فارس دیلینه ترجومه ائتمیش و اونو ایسلامی یئنی
قبول ائدن بیر قروپ ایرانلییا گؤندرمیشدیر. (باخ: "تاج اش-شاریا"، "نیهایه
هاشییه ال-هیدایه"؛ اس-سراهسی "ال-مبسوط"). اونلار دا بو ترجومه‌دن دیللری
عربجه متنه آلیشانا قدر ایستیفاده ائتمیشلر. بئله اولان حالدا، یئنی
موسلمان اولانلار عربجه متنلرین باشقا بیر دیلده ترجومه‌سیندن بیر نئچه
ساعتلیغا و یا بیر نئچه گونلویه حاقلی اولاراق ایستیفاده ائده بیلرلر. قیساجاسی، نامازین باشقا بیر دیلده
قیلینماسی‌نین هم موسبت، هم ده منفی طرفلری وار. عوموم‌بشری بیر دینین
منسوبلاری اوچون نامازی اؤز دیللرینده قیلماق عینی شکیلده هم فایدالی، هم
ده ضررلیدیر. بئله اولان حالدا فایدالاری ایله ضررلری بیر ترزیده چکیب
کونکرئت قرار قبول ائتمک لازیمدیر و ائهوه‌نی-شررین (شرلی اولان ایکی شئیدن
داها آز شرعی اولانا اوستونلوک وئرمک) هارادا اولدوغونا دقت
گؤستریلمه‌لیدیر!
نامازی اؤیرنمک ایسته‌ینلر اوچون… مقدس دینیمیز اولان ایسلامدا مادی و معنوی
تمیزلییه چوخ بؤیوک اهمیت وئریلیر. حتی تمیزلیک ایمانین یاریسی اولاراق
قییمتلندیریلیر. قوسل، دستماز و ناماز ایسه بو مادی و معنوی تمیزلیگین ان
بؤیوک نومونه‌سی و سیموولودور. «قوسل و دستماز عمومیتله، ایسلامدا بوتون
عبادتلرین گیریشی و آچاریدیر» دئسک، یانیلماریق. ناماز ایسه ایسلامین امر
ائتدیگی ان بؤیوک و اهمیتلی عبادتلردن بیریدیر. بیر چوخ فایداسی و حیکمتی
اولماقلا یاناشی ناماز اولا اینسانا، اؤجا و بؤیوک اولان اللهین راضیلیغینی
قازاندیران، اینسانی یارادیجیسی اولان اللها یاخینلاشدیران و مؤمینین
مئراجی اولان بیر دعادیر. بوندان باشقا ناماز -ایسلام دینینین بئش
اساسیندان بیری، پئیغمبرلرین یولو، ملکلرین سئوگیسینه نایل ائدن بیر
عبادتدیر. عینی زاماندا ناماز-ایمانین ایشاره‌سی، دعانین قبولونا واسطه،
ریزقه برکت گتیرن، اینسان ووجودونا راحتلیق وئرن صالح بیر عملدیر. ناماز
همچی‌نین-دوشمنلر اوزرینه بیر سلاح اولان، شیطانی اینساندان اوزاقلاشدیران،
اؤلوم ملیی ایله ناماز قیلان آراسیندا بیر شفاعتچیدیر. ناماز قبیرده
ایشیق، مونکر و نکیر ملکلرینه جاواب، قییامته قدر
قبیرده جان یولداشی، قییامت گونونده ناماز قیلانلارین اوستونده بیر
کؤلگه‌لیک، اینسانین باشی‌نین تاجی، بدنین پالتاری، اؤنونده گئدن نور،
رببی‌نین حضوروندا مؤمینلرین هوججتی، سیرات کؤرپوسوندن کئچیش، جنّتین آچاری
و مریفت نورودور. ناماز داها نئجه چوخ حیکمتلری اولان عرب دیلینده آدی
"سالت (جمعی سالاوات)" سؤزلری ایله ایفاده ائدیلن، تکبیر ایله باشلاییب
موعیین حرکت و سؤزلرله داوام ائده‌رک سلاملا سونا چاتان، اؤجا یارادان
اولان الله تعالییا قارشی تسبیح، تزیم، حمد و شوکرون ایفاده‌سیدیر. و
ناماز، بؤیوک ایسلام پئیغمبری حضرتی محمّدین (ساللاللاهو علئیهی و سللم) ده
دئدیگی کیمی "اونون گؤزونون نورودور". داها بیلمه‌دیگیمیز چوخ بؤیوک فایدالاری،
ثاوابلاری و حیکمتلری اولان نامازی اؤیرنمک و اؤیرتمک اوچون حاضرلانان و
مؤمینلریمیزه تقدیم ائدیلن بو کیتابین ایشیق اوزو گؤرمه‌سی چوخ سئویندیریجی
بیر حالدیر. موستقیللیگیمیزدن گونوموزه قدر اولان سون بیر نئچه ایل
عرضینده دین ساحه‌سینده باش وئرمیش موسبت دیَیشیکلیکلر، اهالی‌نین گئنیش
کوتله‌لری‌نین دینین معنوی-ائتیک دیَرلرینه اویغونلاشماسی، دینی ادبیاتین
یاییلماسی، ایختیساسلاشدیریلمیش تدریس مرکزلری‌نین آچیلماسی، یئنی عبادت
اوجاقلاری‌نین تیکیلیب کؤهنه‌لری‌نین برپا ائدیلمه‌سی، مقدس یئرلره
زیارتلرین تشکیلی اؤلکمیزده دیندارلیغین گئنیش ووست آلدیغینی، گئتدیکجه
دیندارلارین سایی‌نین آرتدیغینی و دینه اولان احتیاجین گئنیشلندیگینی
گؤستریر. بیز اینانیریق کی، بو کیتاب دینینی اؤیرنمه‌یه چالیشان و ناماز
قیلماغا باشلایان دیندارلار اوچون چوخ بؤیوک بیر تؤهفه‌دیر. اونا گؤره ده
کیتابین حاضرلانماسیندا امیی کئچن و زحمت چکن هر کسه تشککور ائدیریک. قوی
بو کیتابدان اؤیرندیکلریمیز پارلاق بیر نور کیمی هر بیریمیزین حاق یولونو
دایم ایشیقلاندیرسین و ایمانیمیزی کامیللشدیرسین. قلبیمیزین قاپیلارینی هر
جور پیسلیک، یامانلیق، دونیانین نفسانی هریسلیک و خبیسلیکلری‌نین اوزونه
باغلاسین. قوی الله درگاهیندا، روحلار عالمینده شرفلی، لیاقتلی یئر
توتماغیمیز اوچون بیزه یار اولسون. آمین! نامازین اینسانلارا فایدالاری نامازین بیزه مادی-معنوی بیر چوخ فایدالاری وار. بو فایدالاردان بعضیلری بونلاردیر. 1. گونده بئش واخت ناماز قیلان بیر اینسان،
دایما اللهی خاتیرلایار و اؤزونو هر آن اونون قارشیسیندا حیسس ائدر. بو
ایسه، او اینسانین یادداشیندا پیس دوشونجه‌لرین یارانماسینا ایمکان وئرمز. دونیادا اینسانا اللهی اونوتدوراجاق، اونو
قفلته آتاجاق بیر چوخ شئی وار. اینسان یارادیلیشی باخیمیندان گئجه-گوندوز
دونیوی ایشلرله مشغولدور. بو مشغله ایچینده اولان اینسانا هر آن اللهی
خاتیرلاداجاق بیر شئیین اولماسی واجیبدیر. بئله بیر شئی اولماسا، اینسان هم
اللهی اونودار، هم ده قلبینده الله قورخوسونا یئر وئرمز. اللهی اونوداندا
ایسه آنجاق اؤز نفسینی، کئیفینی، منفتینی دوشونن ائقویست بیر اینسان حالینا
گلر. حاق، حقوق، عدالته فیکیر وئرمز. اینسان بو حالا گلنده، آرتیق اونا نه
قانون، نه ده پولیس تأثیر ائده بیلر. فورصت دوشنده هئچ نَیه باخمایاراق
ایسته‌دیکلرینی ائدر. باخ بونون اوچوندور کی، الله تعالی اینسان اوغلونون
قلبینه اونا دایما اللهی خاتیرلاداجاق بیر گؤزتچی قویموشدور. بو گؤزتچی ده
نامازدیر. ناماز اینسانا مؤولاسینی خاتیرلادیر. عاغیل، فیکیر، ال، آیاق،
گؤز، قولاق، کیمی بوتون ازالارینی گوناهلاردان قورویار. باشقاسی‌نین
مالینا، جانینا، آر و ناموسونا گؤز دیکمز. نامازین بو یؤنونه قورانی-کریمده بئله ایشاره
اولونموشدور: “ناماز قیل. اونا گؤره کی، ناماز اینسانی هر جور پیس و چیرکین
ایشلردن اوزاق توتار”. حدیسی-شرعیفده دئییلیر: “ناماز دینین دیرگیدیر.” 2. ناماز مؤمینین گونده‌لیک حیاتینی دا قایدایا
سالار. گونده بئش دفعه، موعیین اولونموش واختلاردا اللهین حضوروندا
اولماق صرورتی اینسانی موعیین بیر قایدا و نیزام ایچینده یاشاماغا سؤوق
ائدر. ایشلرینی ناماز واختلاری‌نین موعیین ائتدیگی زامان دیلیملرینه گؤره
تنزیمه مجبور ائدر. 3. هر ناماز صاحبینه نفسینی موهاکیمه و نظارت ائتمک خصوصیتینی ده قازاندیریر. تئز-تئز مودیر و یا موفتتیش حضورونا چاغریلان
بیر ممور، ایشینده نئجه دقتلی داورانیر، ایشلرینی نئجه مونتزم ائدیرسه،
بونون کیمی گونده ان آزی بئش دفعه الله تعالینین حضورونا چیخان بیر اینسان
دا، بوتون ایشلرینی خطا و سهوسیز ائدیر. 4. ناماز قیلان بیر مؤمین، قلبن راحت، روحن
قوتلی، منن گوجلودور. او، حیاتی بویونجا وظیفه‌سینی حاقییلا یئرینه
یئتیرمیش اولماغین حضورو ایله یاشاییر. 5. الله تعالینین بئش واخت نامازینی قیلان بیر
اینسانی، جنّتینه قویاجاغینا دایر ودی واردیر. “جنّتین آچاری نامازدیر”
حدیسی-شرعیف ده بو ایلاهی وعده اویغون سؤیله‌نیلیب. بو ایفاده ناماز قیلمایان کیمسه‌نین جنّته گیره
بیلمه‌یه‌جیی آنلامینا گلمیر. الله ایسته‌یرسه، قولونون راضی اولدوغو بیر
یاخشیلیغیندان و یا ایسلامی بیر خیدمتی اوچون، اونون گوناه و بوتون
قوسورلارینی، عبادت و بورجلارینی افو ائدیب اونو جنّتینه قویا بیلر. بو،
تمامن اونون لوطف و مرحمتینه باغلیدیر. ناماز عبادتینی معنا و روحونا
اویغون شکیلده قوسورسوز یئرینه یئتیرنه ایسه الله جنّتینی ود ائتمیشدیر. 6. گونده بئش واخت ناماز قیلماق عینی زاماندا
کیچیک گوناهلار اوچون ده بیر عوضدیر. رسولی-اکرم بئش واخت نامازی واختیندا
قیلانی، گونده بئش دفعه ائوینین اؤنوندن آخان بیر چایا گیریب یویونانا
بنزه‌دیر. 7. شرط و ادبینه تام ریایت ائدیله‌رک قیلینان
بئش واخت نامازین قییامت گونونده صاحبی اوچون بیر نور، دلیل و ثبوت
اولاجاغی، اونو قبیرده قارانلیقلاردان و عذابدان، حسابین چتینلیکلریندن
قورتاراجاغی دا حدیسی-شرعیفلرین بَیانیندان بیلینیر. 8. نامازین دونیا و آخیرت حیاتی اوچون ان موهیم
فایدالاریندان بیری ده ناماز قیلان اینسانین بوتون دونیوی ایش و
چالیشمالاری‌نین گؤزل بیر نیتله عبادت ساییلماسیدیر. بو بؤیوک قازانجین
ایسه تک بیر شرطی واردیر. او دا فرض اولان نامازلارینی قیلماق، جدی بیر سبب
اولمادان نامازلارینی قضا ائتمه‌مکدیر. اینسانین دونیوی چالیشمالاری‌نین عبادت
ساییلماسی‌نین سیرری، نامازین اینسانلارا فایدالی اولاجاق خیدمتلر
گؤسترمه‌یه جدی بیر زؤوق و هیجان میدانا گتیرمه‌سیدیر. بونا گؤره، اینسان
قوجالسا بئله، عائله سی‌نین میشتی اوچون ایشله‌مه‌لیدیر. “آرتیق یاشلاندیم
دئیه‌رک، بیر کنارا چکیلیب ساده‌جه آخیرتیم اوچون چالیشیم”، دئمه‌مه‌لیدیر.
واسطه‌سیز گلن امر - ناماز سایتا قویولوب بورا وحیین واسطه‌سیز جریان ائتدیگی بیر یئر
ایدی. ان واجیب وظیفه بئله بیر شرایطده امر ائدیلیردی: ناماز. بو ناماز هر
گون اللی واختدا قیلیناجاق بیر ناماز ایدی. بو، هم ده اوممتین مئراجی
اولاجاق بیر دوستور ایدی. آرتیق الله رسولونون (ساللاللاهو آلیهی و سللم)
قاییتماق واختی گلیب چاتمیشدی. رسولوللاه (ساللاللاهو آلیهی و سللم) یولا
چیخدی و حضرت موسانین یانینا گلنده او: - رببین اوممتینه نَیی فرض بویوردو؟- دئیه سوروشدو. آیدین ایدی کی، بئله بیر یاخینلیق اؤزو ایله مسئولیت گتیریردی. - اللی واخت ناماز،- بویوردو. ایسرایل اوغوللاری ایله چوخ آغریلی تجروبه‌لر یاشایان حضرت موسا: - رببینه مراجعت ائت و بو مسئولیتی
یونگوللشدیرمه‌سینی خاهیش ائت، چونکی اوممتی‌نین بونا گوجو چاتماز! چونکی
من ایسرایل اوغوللاری ایله بونا اوخشار چوخ تجروبه‌لر یاشادیم و بونو
تجروبه‌ده گؤردوم،- دئدی. بوندان سونرا اللرینی قالدیران حضرت محمّد (ساللاللاهو آلیهی و سللم) بئله دعا ائدیردی: - ائی رببیم! اوممتیمین بو مسئولیتینی یونگوللشدیر! بو قدر ایلتیفاتلارا نایل اولان سئویملی
پئیغمبر خاهیش ائدر، اونا هئچ موسبت جاواب وئریلمزدیمی؟ گلن مئساژ نامازین
بئش واخت آزالدیلدیغینی سؤیله‌ییردی. حضرت موسا (ساللاللاهو آلیهی و سللم)
بونون دا اؤهده‌سیندن گلمه‌یین مومکون اولمادیغینی دئدی. یئنه مراجعت ائتدی
و یئنه بئش واخت آزالدیلدی. بوندان سونرا هر دفعه یئنی بیر خاهیش اولور و
هر دفعه بئش واختین آزالدیلماسی باش وئریردی. آخیردا مسئله آخیرینجی بئش
واختا قدر گلیب چاتدی. حضرت موسا (ساللاللاهو آلیهی و سللم) بونون دا چوخ
اولدوغو فیکرینده ایدی، اما الله رسولو (ساللاللاهو آلیهی و سللم) رحمت
قاپیسی‌نین داها چوخ مجبور ائدیلمه‌مه‌سی‌نین گرکلی اولدوغو قناعتینده
ایدی. بو اسنادا مرحمتلی بیر سس ائشیدیلدی: - ائی محمّد! بونلار بیر گونده بئش واخت
اولاراق فرضدیر. منیم قاتیمدا آرتیق حؤکم دیَیشمز. آنجاق هر بیر ناماز اون
ناماز کیمیدیر، بونونلا دا بیرلیکده یئنه اللی ناماز واختی ثاوابی اولار.
هر کیم بیر یاخشیلیق ائتمک ایسته‌دیگی حالدا اونو یئرینه یئتیره بیلمسه،
یئنه ده بیر ثاواب آلار. هر کیم ده یاخشیلیق ائتمک ایستسه و بونو ائتسه،
بونون ان آزی اون قاتی قدر ثاواب قازانار. یئنه هر کیم آیاغی سوروشوب بیر
پیسلییه مئیل ائدرسه، لاکین بونو ائتمه‌یه ایمکانی اولمازسا، پیسلیگین عوضی
اولان گوناه اونا یازیلماز، اگر بو آدام اورگیندن کئچیردیگی پیسلیگین
ایچینه دوشرسه و بونو ائدرسه، بو واخت دا اونا آنجاق بیر پیسلیگین عوضی
یازیلار (موسلیم، "سهیه"، 1/145 (162، 163)). مؤوضو ایله باغلی آشاغیداکی لینکلره مراجعت ائده بیلرسینیز: ایسرا و مئراج ایسرا مئراج واسطه‌سیز گلن امر – ناماز قاییدیشداکی عکس-صدا ایکی کاروانین شاهیدلیگی مسجیدی-اقصانی تعریف ائتمک طلبی حضرت ابو بکیرین فرقی
پئیغمبرین گؤزونون نۇرو: ناماز ناماز مئراجین هدیه‌سیدیر. ناماز اینانانلارین
مئراجیدیر. ناماز حاقا یۆکسلمک، کبه‌یه یؤنلمکدیر. ناماز قلبین “اللاه!
الله!” دئیه اینله‌مه‌سیدیر. ناماز اینسان رۇحونون اللها (ج.ج.)
“یندئکسلنمه‌سی،” بۆتون وارلیغی ایله اوْنا (ج.ج.) یؤنلمه‌سیدیر. ناماز
اللهین اؤز بنده‌لرینه گۆنون مۆعیین ساعتلاریندا تعیین ائتدیگی گؤروش
آنیدیر. مؤمین بنده ناماز آنیندا اللهین (ج.ج.) حۆضوروندا اوْلدوغونون
فرقینه واراراق اؤز رۇحونو اوْ مۆقدس آتموْسفئرده یۇیور، تمیزله‌ییر، معنوی
پاکلیغا جان آتیر. ناماز حقیقی شۆکرون ایفاده‌سیدیر. مخلوقلارین اشرفی، ان
اۆستونو اوْلاراق یارادیلان اینسانا گؤستریلن ان مۆناسیب شۆکور یوْلودور
ناماز. ایگیرمی دؤرد ساعت کیمی دیَرلی خزینه‌نی بخش ائدن سوْنسوز قۆدرت
صاحبینه همین ساعتلاردان بیرینی حصر ائتمکدیر ناماز. ناماز اللهلا
دیالوْقدور، اوْنون (ج.ج.) گؤندردیگی دیلله یئنه اوْنونلا دانیشماقدیر.
ناماز اوْنون (ج.ج.) قارشیسیندا عاجیزلیگین، صمیمیتین، علاجسیزلیغین،
یالواریشین، دیز چؤکمه‌نین ایفاده‌سیدیر. ناماز اینسانین
یارادانلا مۆناسیبتینی دایما جانلی ساخلایان واسطه‌دیر. ناماز گۆناهلارا
قارشی سیپردیر. الله (ج.ج.) اخلاصلا قێلینان ایکی ناماز آراسیندا ایشلنن
گۆناهلاری باغیشلایاجاغینی ود ائدیر. بۇ وعده اۆمیددیر ناماز. ناماز حاقا
گۆونمکدیر، اوْنا (ج.ج.) سێغینماقدیر، سوْنسوزا دوْغرو ایره‌لیله‌مکدیر. ناماز حاقا عسگر اوْلماقدیر، اطاعتدیر. ناماز
قۆرورون سێنماسی، آلنین یئره سۆرتولمه‌سیدیر. یالنیز و یالنیز اللها (ج.ج.)
عبادتدیر ناماز، باشقا سجدگاه تانیماماقدیر. ناماز رۇحون قیداسیدیر.
“روهونو بۇ قیدا ایله دوْیورمایان منن اؤلموشدور” - دئمکدیر. نامازسیزلیق
رۇحسوزلوقدور. ناماز ابدیت یوْلچولوغونون یئگانه بیلئتیدیر. ناماز اۇجوز
قییمته آلینان بؤیوک مۆکافاتدیر. قۇروموش رۇحلارین، تۆکنمیش اۆمیدلرین،
چۆروموش کؤنوللرین یئنیدن جانلانماسی، شاهلانماسی، نۇرلانماسیدیر ناماز. ناماز مئراجین هدیه‌سیدیر. اینسانلارین
مئراجیدیر ناماز. ناماز حاقا یۆکسلمک، کبه‌یه یؤنلمکدیر. ناماز قلبین
“اللاه! الله!” دئیه اینله‌مه‌سیدیر. ناماز دینین دیرگیدیر. “نامازسیز
اینسان دینینی یێخمیشدیر” دئمکدیر، “نامازسیز اینسان دینین مسئولیتی
آلتیندا ازیلمیشدیر” دئمکدیر. ناماز ایسلامین بۆتون شرطلرینی ائهتیوا ائدن
عبادتدیر. ناماز ایسلامدیر. ناماز گۆنون پروْقرامیدیر، مؤمینین ساعتیدیر،
واختین برکتلنمه‌سیدیر. ناماز قبیر ملکلری‌نین سۇاللارینا جاوابدیر. جهنمین
آتشینی سؤندورن بیر داملا گؤز یاشیدیر ناماز. ناماز اؤلومو اؤلدورمکدیر.
ناماز ایمانین ان بؤیوک شاهیدیدیر. ان وفالی دوْستدور ناماز. ناماز رۇحون
آزادلیغی، ویجدانین راحتلیغیدیر. ناماز مؤمین اۆچون قاناددیر. ناماز ابدی و راحت حیاتدیر!
