آسمان 

جغری. چغری. گؤک.

آسمان بلند و مقدّس

اوزه گؤک تنگری.

آسمان جهان

آچون قالیغی.

آسمان دونیا

آچون قالیقی.

آسمان گشاد

آیاس گؤک.

اطراف کره زمین

ییر بوجغاسی.

آفتاب (خورشید)

گون،گونش، یاشینگ، قورش، قویاش، قاش، آغ قویاش، کوناس، کوناش، یاشیق (سنگلاخ).

آفتاب درخشان (خوشید درخشان)

یاروق گون.

آفتاب گرفتگی (کسوف)

قیرقیزلاردا «گون توتولدو» آلتایلار­دا «گون اولقانی»، «گون اوسگون گلدی».

آفتابگیر (آفتابی)

گونلو،گوندو.

آمدن بهار

گوزرمه­سی.

آمدن تابستان

یاییقماسی.

اسد (شیر)

ارسلان، ارسالان، آسلان، اسلان.

امروز

بوگون//بویون.

آنروز

یاغرین.

برج

اوکَک، اوغراق، کونَک (کؤنَک).

برج زهره

اؤی.

برج عقرب

یای اوغلاق، چیدان، چادان.

برج میزان (ترازو)

اولگو، باشی اؤلکو.

برج میزان (ترازو)

اولگو، قاراقوش (عقاب، قارتال) تله­اوُت­لاردا «بئش مینقاق» عثمانی لاردا «بئش قاداش» آناتولی کندلرینده؛ بئش قارداشلار. اورتا آسیادا «کیسیل» آناتولو­دا «قویروق اولدوزو» قرا قوش، ارن تیر، اوچ ییلدیز، کسیل، قویروق ییلدیزی، اولگو، قارا قوش، آلتای­لاردا« اوچ مینقاق»آناتولی دا« بئش قارداشلار» عثمانی­لاردا «بئش قارداش». اولکو چیان.

 برّه (بره) حمل

قوزو، یاز ییلدیز، اوغلاق، قوچ،

بهار

یاز، اوقلاق آی، یازقی.

پارسال

بیلتورغی، بیلدیرکی، بیلتور، بیلدیر.

پاییز (خزان)

گوز، اولوغ آی» گوزاک، کوز.

پروین 2ـ هفت خواهران 3 ـ ثریّا

اولکر، اورکر، اورگل، یئدی قیز، آلتایلار پروین اولدوزونا؛ «مئچین» دئمیشلر (مئچین ـ بیر نوع بؤجک (حشره) دیر. اورکا (چادیر)، اورکار، اورکئر، اورکؤر. اییی یئدیلر، یئددی­لر، یئددی خانلار، یآدی کئر، یئددی یار، یئددی یارلار، توپچالار، اورکَر.

پریروز

آسیراغا گون//سیراغا گون، اوزاغو گون..

پس فردا

بیری گون، یازی.

پیرار سال

ایلیش ایل.

تابستان

یای، اولوغ اوقلاق آی.

تابش آفتاب

چوغ.

تابش شدید آفتاب

قویاش.

ترازو 2 ـ میزان

اولگو، باشی اؤلکو، آلتای تله­اوت­لاریندا «اوچ مینگاک» عثمانلی دؤورونده «بئش قارداش»//بئش قارداشلار، اورتا آسیادا «کسیل»آناتولودا «قویروق ییلدیزی»، اولگو، قاراقوش.

تغییر ماه

آی اوزگه­رو.

توده ستاره­گان2 ـ خوشه ستاره

ییلدیز کومه­لری، اولدوز توپاسی.

تیر ماه

گوزاک//کوزاک،گوز.

تیر2 ـ عطارد 3 ـ مئرکوری

تیلئک//دیلک، «اوخ آتان»، تولَک.

تیس (جُدَی) برج

تیمور قازوق//دمیر قازیق، قازوق، آلتایلاردا؛ آت قازیغی، قوتلو آت قازیغی، آلتین قازیق.

ثور 2 ـ گاو

اوُد، اؤد، بوغا، اؤی، اوکوز.

جنوب

گونای، گونئی، گون اورتاسی، قیزیل//قیزیلجا.

جوزا 2 ـ دوپیکر 3 ـ توأمان

ایکیزلر، ارن­دیر.

چرخ فلک

گؤک چیغریسی ، اوچمان.

حساب مقارنه ماه وستاره پروین

قوناش.

حوت 2 ـ ماهی

بالیق.

خدای خورشید

گون توْیوْن.

خرچنگ 2 ـ سرطان

یئنگج.

خسوف (ماه گرفتگی)

یئلپه­گن یئگن آی.

خورشید

آغ قویاش، گؤک قویاش.

خورشید (آفتاب)

هونگ(ص176. ب. اؤگل. تورک میتولوژیسی).

خورشید برّاق//درخشان

یاریق گون.

خورشید گرفتگی

گون توتولدو، گون اولقانی، گون اوسگؤن.

خوشه پروین

اورکر، یئدی قیز، یئدی گئر، یئدی گئن، یئددی قارداش، یئدی­لر، یئدی قندیل، یادی­گر، یئدی یار، یئدی یارلار، آناتولی دا «توپچالار».

دبّ اصغر

قویون آغیلی، قیرغیزلاردا «آلت آراق//آلتی آرقار//آلتی آرقال» آلتایی­ها «ایل یئتتئگئن// ایل یئدیگئن»،کیچیک آیی.

دبّ اکبر2 ـ هفت اورنگ

بؤیوک آیی، یئدیگر، یئددی گؤر، یئدی گئر، یئدی کؤر//یئدی گئر، یئدی کئر، آناتولودا «یئدی اششک» ، «گمی یلدیزی»، کؤموک، یئدی گئن، یئدی گیر، آلتایلاردا «آت یئتته­گئن» ، قیرغیز­لاردا «یئتتی آرقار»، قوْش اؤکوز (قوشا اؤکوز). آناتولو دا «ایکی قارداش//ایکی قارینداش» غربی سیبئرده «کئییک» قیرقیزلاردا «یئدی قاراقچی (یئددی اوغرو) بویرات­لاردا «یئدی آیغیرلی آلپلار»، یئددی خیرسیز، یئددی قارداش. آلتایلاردا «یئدی بکچی­سی»، یئدی قارداشلار، یئدی بکچیلر، یئددی کؤپک، یئددی خاقان، آت یئتته­گن، یئددی آتلار، آق بوْز آت، گؤی بوْزآت، یئددی خان، یئتی گئن، یئدی هایدوت .

درخشش ستاره

چاقان، ایشارتی.

دلو 2 ـ سطل

قوْوا، کؤنَک.

دیروز

اوزاغو گون، یاران.

دیروز2 ـ  روز گذشته

تونا گون، دونه گون، دوننکی گون، یاران.

روح که از تکّه­های خوشید بوجود آمد و به انسانها کمک می­کند

سویلا (آلتایلاردا).

روز پیش

ایره­لی گون.

روز خرگوش

تاووچقان گون//تاووشقان گون.

روز دوشنبه

بازار ائرته­سی.

روز گاو

اؤد گون (ud gün).

روز2 ـ نهار3 ـ یوم

اودور، گون.

روزهای خیلی پیش2 ـ ایام قدیم

بایاغی گون.

زمان 2 ـ وقت

سؤ، اؤی، اؤد، اؤی، یئر.

زمان پیش 2 ـ زمان گذشته

بورنا چاغ.

زمانه

اؤدلک، اؤزلک، اؤیلنگ، اؤیلک.

زمستان

قیش.

زمین

ایر. ژئر. ییر. چئر.

زیبایی آسمان (آسمان صاف و روشن)

رومی قیزی.

سال آینده

آرگون، گلن ایل.

سال بعد از سال آینده

آرگون ایزی.

سال گاو

اؤد، اؤی.

سال گذشته

بیلدیر.

ستاره

ییلدیز، اولدوز، ییلدیریک. یالدوز. یولتوز. یالدیز. یولدوز.

ستاره جدی (ستاره قطبی//نام فارسی آن؛ آبام بزه// آبام گاه) بزغاله

تیمور قازوق//دمیر قازیق، قازوق، آلتایلاردا؛ آت قازیغی، قوتلو آت قازیغی، آلتین قازیق. تمیر قزنکوق.

ستاره جوزا

آراییجی یولدوزلر.

ستاره دو پیکر

باخ ستاره جوزا سؤزونه.

ستاره دوبرادر

باخ ستاره جوزا سؤزونه.

ستاره سه خواهر

یئددی قارداش.

ستاره سهیل (ستاره قطبی) قدیم فارسجادا؛ پرک//برک

تمور قازوق، دمیر قازیق، ییلدیراق، یالدیراق، قویروق. یالتراق، یالدیراق. اونکای.

ستاره شباهنگ

یَزَک، اؤنچو.

ستاره شناس (منجّم)

یازرچی. جاورونچی.

ستاره فرقدان

آراییجی یولدوزلر. کیچیک آیی بورجوندا ایکی اولدوز آدی .«آق آت» و « بوز‌آت» آدی ایله مشهوردورلار.

ستاره قطبی

آلتین قازیق (آلتون قازوق)، تمور قازوق (دمیر قازیق) اویغورلاردا؛ قازقوکون، آلتون قازوق دئییلیر.آناتولودا؛ دمیر دیرَک، تمیر قازیق، قوزئی (شمال) تورکلری «قولوچقا» دئییرلر. تورکیه­نین مختلیف یئرلرینده؛ دمیر دیرک، دمیر زیککه، دئر قازیق دا دئییلر. بوْز بوغا. یاکوتلار حال حاضیردا، بو اولدوزا؛ آت قازیغی و دمیر آغاج دا دئییرلر.

ستاره نزدیک زهره

توغلوق.

ستاره هفت اورنگ 2 ـ بنات النعش3 ـ هفت برادران

یئتیکان، یئتدی قارداشلار، یئدیگان، یئددی­لر.

سرطان 2 ـ خرچنگ

کوچیک.

سطح زمین

ییر سَغریسی، یِیرقِرتِشی.

سنبله2 ـ خوشه

باشاق، بودغای، بوغدای، بوغدای باش.

سیّاره

گزه­گن،کونَک، اولکر، اورگل، کوْقا. یازر. جاورون.

شب

تون، دون، گئجگه، گیچ//گئج.

شب سیاه

قارا تون، قارا دون.

شب2 ـ عصر3 ـ شامگاه

گئچ قرون.

شرق2 ـ مشرق3 ـ خاور

دوغو، توغار، گون توغسوق، گون چیقر، گون چیخار//گون چیخان، گونای، گونئی، گون چیقار، گون توغار، گون دوغوش، گون دوغوسو، گوی (گؤیجه).

شعاع آفتاب

جوغ.

شفق (جایی که خورشید غروب نمی کند)

تانگ.

شمال

قوزای ، قوزئی، گئجه اورتاسی، تون، قارا//قاراجا.

طلوع خورشید(بالا آمدن خورشید)

گون دوغوسو، گون دوغدو، دوغوش، یاشینگ اؤرلَپ.

طلوع ماه

آی توغسی.

ظهر (نیمروز)

گون اورتا، اؤیله.

ظهور ماه

آی توغسی.

عقرب2 ـ کژ دم//گز دم

چادان ، چایان، چذن، چیان.

غرب2 ـ مغرب

کنباتان ، گون باتار، گون باتسوق، گون باتان، گون باتیش، باتی، گون باتی­سی، آغ//آغجا.

غروب آفتاب

گونش بادقالی، گون باتقالی.

فردا //فردایی

یارین، یارینقی//یارینکی.

فردا// فردایش

یارینغی، یارینکی گون، ایرته، یاریندای، یارین، یاغرین.

فضا 2 ـ هوا

آچیق اوْروْن (آلتایلاردا)، آچیق اوْرین.

فلق (پگاه)

تانگ.

فلک

ائورَن، ائورَن، چقرق، چیغری.

فلک آسمان

گؤک چیغریسی.

 کاروان کش2 ـ شعری3 ـ شباهنگ

کروان قیران، قوروق.

کرانه زمین

ییر بوجغاسی.

کهکشان (کاه کشان)

سامان یولو، سامان چکن (فارسجا ترجمه­سیندن بیزه گلمیشدیر) اسلامیّت تاثیرینده حاجیلار  یولو (حجّ یولو)دا دئییلیر. قدیم تورکجه­میزده گؤک یاروغی//گؤک قاپوسی دئمیشلر. سامانچی یولو، سامان اوغروسو، «سامان یولو» سؤزو ایلک دفعه عثمانلی دؤورونده ایشله­نمیشدیر. آناتولودا؛ گؤک یولو، گؤک دِرِه، اوردو یولو، قوشلار یولو آدی ایله مشهور دور. قدیم متن­لرده« قوش یولو» گلمیشدیر.آناتولودا گؤک یاریغی دا دئییلیر. یاکوتلارا گؤره ؛ گؤیون تیکیش یئری دیر. بیرده کی، تانری­نین آیاق ایزلری دیر. ماجارلار هاداق کوتای//آیاق قودای دئییرلر. آذربایجان دیلینده­کی «ی» سسی قیرقیز دیلینده «چ» سسینه چئوریلدیگینه گؤره، قیرقیزلارکهکشانا ؛«قوش چوْلو» دئییرلر. تورکمنلر؛ قوشلار یولی، قازان تورکلری ایسه کهکشانا؛ کئییک قاز یولی (وحشی قاز یولو) دئییرلر. قازاقلار« //ژابان قازلارژولو // یابان قازلار یولو» دئییرلر.کهکشانا؛ «سود یولو» دا دئییلمیشدیر. فارسلار، بو سؤزو ییزدن آلیب ترجومه یولو ایله« راه شیری» سؤزونو یارادیب ایشله­دیرلر.

کیوان2 ـ زحل3 ـ ساتورن

سُکنتئر// سَکئن تیر، سکن تیز، سکاندور، سئکئن­تیز

گرفتگی آسمان (گرگ و میش)

زنگی قیزی.

ماه

آی، یالچیق.

ماه بدر

آی دولدو، تولون آی، تولو آی، توْلا آی، توْل­آی، توْلاسی. اولوغ آی.

ماه کامل (ماه بدر تمام)

اولوغ.

مرّیخ2 ـ بهرام3 ـ مارس

باقیر سوقوم، آناتولو دا «یالدیراق» قوتادقو بیلیکده؛ «کورود»، «باقیر سوقون»، بقر سُقیم. اویغورلاردا «باقیر سوقرا یولتوز//باقیر سوْقینا یولتوز»، «سوو ییلدیز»، سیقیت. ساقیت. کروه.

مشتری2 ـ بئرجیس3 ـ ژوپیتئر

ارن توز، اؤنقای//اؤنقئی// اوْنگای//اونکای، اؤنگئی، اوْنگ گای، ائرئن تیر//ائرئن تیز، اؤنغقای.

منجّم (ستاره شناس)

یازرچی. جاورونجی.

مهتاب (درخشش ماه) نور ماه

آقچیل، قیرقیزلاردا« آی چاریق//آی یاریق» قازاقلادا« آی ژاریقی»

مهتابی (به رنگ ماه)

آی­تون (آیدین).

ناهید2 ـ زهره3 ـونوس

کروان قیران، دان اولدوزو، چوبان اولدوزو، چولبان ییلدیزی، کروان چولدوز (قیرقیز)، آلتای ساکالاریندا؛ «ائرته سولبانی»// ائرته چولپانی.آلتای­لاردا «تانگ سولبانی»، تانگ یلدیزی، چوبان ییلدیزی، دان اولدوزو (تبریز)، چولبان، صاباح ییلدیزی، آغ ییلدیز، غربی آناتولو­دا« ساری ییلدیز، آل ییلدیز، قانلی ییلدیز» دیوان لغات الترکده «یاروق ییلدیز//یاروق یولتوز»، قوتادقو بیلیک­ده «سئویت» قدیم تورک دیلینده؛ «ایشیق ییلدیز» موغوللار ایسه تورکلرین تاثیرینده؛ «سوُلبون //سوْلبوْن» ، تانگ سوْلبانی، تان ییلدیزی، چوبان ییلدیزی، آغ ییلدیز، آرلیک//ارلیک (مرد جنگجو)، سقیق، چوْلپوْن، ائرته ییلدیزی، کروان ییلدیزی، قوروق.

نجوم

جاورون. یازرچیلیق.

نه فلک (آباء علوی)

توقوز آتابک.

نهار (نیمروز)

اؤیله، گون اورتا.

نهار2 ـ ظهر3 ـ نیمروز

گون اورتا، اؤیله، گوندوز.

نور خورشید

 گون سوغو//گون سوگو، گون گؤزو، سوس، گون ایشیغی، گوندونگ، گوندونگ یاروق.

نور خورشید (آفتاب)

گوندونگ یاریقی، گون گؤزو، گون سوغو،  سوس، گوندونگ.

نور دادن ستاره

چاقان، ایشارتی.

نور کامل ماه و آفتاب

یب یاروق.

نیمه شب

تون بوچوغو. تون بورچوغو.

هستی

ائوره‌ن، بارلیق (وارلیق).

هفت خواهران (ثریّا)

باخ پروین سؤزونه.

هلال ماه

آی پارا، یاریم آی

هلال ماه نو

قارانقو آی.

هوا//فضا

گؤک، قالیق، گؤک قالیق، آچیق اوْروْن، آچیق اوْرین. آیا.

وقت

چئر//یئر، اوغور، اودور//اویور، اؤد، اؤی، تورک، چاق، قاچ...

یکشنبه

بازار گونو.