ائتـمه تـعجّب آخ نیـیـه  شیـدا  قـوجـالـدی تئـز

شوخلوق گؤتورمز ای دادا،ائل دردی دیر بو درد

آذربایجانین کلاسیک اولدوزلاریندان اولان، عزیز یازیچی و شاعیر ، اوستاد یحیی شیدا حضرتلری یئنی بیر حیاتا قدم قویدو. دونیادان کؤچمکدن باشقا درین آیریلیق یوخدور. بو آغیر خبری ائشیتمک کؤنلوموزو کدرلندیرسه ده آنجاق بونا اینانیریق کی او حضرتین قالارغی چالیشمالاری و اثرلری  آدین دیری ساخلاماق اوچون کیفایتدیر. اوستاد شیدانین غزللرینده سئوگی جریان تاپیب ، اینامدان ، ایلقاردان سؤز آچیلیر. اونون روحونون پاکلیغینا گؤزل شعرلری ایله  ایمان گتیرمک اولار.

بئله لیکله ُ تبریزدن ادبیّات عالمینه  پارلایان اوستاد یحیی شیدا ، ۶۰ ایل فرهنگی ایش ده چالیشدیقدان سونرا ، طالقانی  محلله سینده اولان ، اؤز شخصی ائوینده دونیادان گؤز یومدو. او  ۱۳۰۳ هیجری شمسی ایلینده ، تبریز شهرینده دونیایا گلمیشدیر. رحمتلیک آتاسی ، حسن یوزباشی چرندابی،مشروطه مجاهدلریندن و تبریزین چرنداب محلله سیندن ایدی. اوستاد شیدا ۱۳۲۷ ینجی ایلدن مطبوعات طریق ایله قلم ساحه سینده یاردیم اولوب تورکی ادبیاتی نین  گؤزل لنمه سینده یاخشی قلم چالدی. او اول دؤنه « آذر مرد » آدیندا اولان روزنامه نین سردبیری عنوانیندا ایشه باشلادی. سونرالار  مهد آزادی روزنامه سینده ، تورکجه ادبیات صحیفه سین دولاندیرماقلا،جاوان شاعیرلری هدایت ائتمکده چوخ فایدالی اولموشدور.

اوستاد شیدا ، بیر زامان، تبریزین طالبیّه مدرسه سینده، علوم دینی رشته سینده تحصیل ائتمیشدیر. اونون آلمانیجا، عربجه، تورکوجه، و فاسیجا دیللره کامیل  احاطه سی  وارایدیر. غزل اوستادی، شیدا حضرتلری، باکی نین یازیچی لار انجمنی نین عضوی ایدیر و افتخاری ادبیّات دوکتوراسی بو مرکزدن او حضرته تقدیم اولموشدور.

او حضرتین تألیف و اثرلریندن بونلاری دئمک اولار:

فرآورده ها، در زوایای تاریخ نثر، تلواسه ها، قصاید، غزلیّات، پسرخان، دریای متلاطم، جنایات زن یا شاهکارهای طبیعت، ادبیّات اوجاغی اوچ جیلد ده، اودلار وطنی، اودلی سؤزلر، اون جزوه، بی ریانین اورک سؤزلری.

 آنجاق بو یاندریجی - درین  آیریلیغی ادبیات عالیملرینه و سیز عزیز آرخاداشلارا تسلیت دئییب او عزیزین روحونون شادلیغین بویوک تانری دان دیله ییریک. آلله رحمت ائله سین.

سیزی عرفانی دویغو یارادان  اوستاد شیدا حضرتلریندن بیر غزله قوناق ائدیریک:

ساری کؤینک

آی خسته قوش آواره گزیرسن بو دیاری!

زنداندی قفسدی  چمنی باغی باهاری

گوزله اؤزیوی اووچی دیر هریانی بو یوردون

قوزغون کیمی دورد گوزلو گزیر کؤرپه شیکاری

فرصت دالیسیجا گزیری  ال یئری  تاپسا

ویران  قویاجاق  یوردونو  آی کؤینگی ساری!

تیک اؤز یووانی قویما سنه ال تاپا اووچی

سن بو یووانین صاحیبی سن،قان! یئنه باری

جهد ائیله کی جان قورتاراسان اووچی الیندن

دوشسن تورا فریاد ائله مه  چک  بو  فشاری

گولشنده کی یوخ ذوق و صفا آی ساری کؤینک

قاچ ! قاچ !  بو  یئرین  زهریلیدیر  داری  نداری

دیلله نسن  اگر  اووچی  ائدر  قانینا  غلتان

اوچسان  آ  یازیق!  تیر  جفا  قلبینی  یاری

مین فیرتانا  قالخیب دؤیه جک  باشینا طوفان

هر کیمده  اولا   داغ کیمی  دونیادا  وقاری

گلسه باشیوا درد و بلا داغ کیمی  دور  باخ

آیدیندی بو سؤز  توستو  گئده ر  گؤیچه یه  ساری

ایستر سنی صیاد اؤزونه  رام  ائـده آممـا

اویغو دا  گؤره ر  آج  تویوق  البته  کی  داری

بو یاخشی مثل دیر کی بیزیم ائلده دئمیشلر

بیر  باخ  آشاغی  باخما  اوزوندن ده یوخاری

غم غصّه کیچیک قلبینی گر دؤیسه سیخیلما

بو گوند ه کئچر  آخیری  غملر ده  قوتاری

اوندا کی چیخار گون یاییلار عالمه بیردن

اوندا کی قارا دان یئری صبح اولجاق آغاری

داغی داشی آسوده خیالیله گزه رسن

گولشنده نه شاختا گوره سن داغدا نه قاری

ظولمون ائوی ویران اولو ظالیم دوشر الدن

قان دورماز اگر کسسه بیچاق قیرسا داماری

بختین قاپیسی ایندی قیفیللانسا داریخما!

هر بیر قیفیلین واردی طبیعت ده آچاری

اؤز جانیویلن اویناما بو عرصه ده « شیدا »!

لیلاج  دغلبازیله  قیزدیرما  قوماری

غمه باخ! غمگساره باخ!

بیر لحظه کامه چاتمیر اورک روزگاره باخ!

رحم ائیله میر بو گونده منه یار ،یاره باخ!

هر کیمسه یه دئدیم غمیمی گولدو حالیما

طاق اولدو طاقتیم،غمه باخ! غمگساره باخ!

مین ایلده اولسا مهلتیمیز قورتولار ولی

قورتولمایان هوسلره باخ! انتظاره باخ!

قیصر نه اولدو؟! قصرینی کیملر داغیتدیلار؟!

عبرت گوزیله عزته باخ! اعتباره باخ!

بو گولشنین طراوتی دائم قالان دییل

دولدور پیاله نی ، گوله باخ! گولعذاره باخ!

مندن زمانه ده بو غزل یادگاردیر

بیر گون کی تاپمادین منی بو یادگاره باخ!

نظمی اگر چه ظاهیری پوزغون دییل، ولی

آچ غملی سینه سین، جگر داغداره باخ!

نظمی تبریزی

گئتمه!

دردیمدن دریالار داشدی

منی گؤزدن آتیب گئتمه!

اوجا اوجا داغی آشدی

منی گؤزدن آتیب گئتمه!

داغلاردا ایلدیریم شاخدی

گؤزومون یاشلاری آخدی

ائل کناردان دوروب باخدی

منی یادا ساتیب گئتمه!

فلک الیمده کین  آلدی

منی درد و غمه سالدی

عشقیندن منه درد قالدی

دردی درده قاتیب گئتمه!

آیریلیق یئللری اسدی

روحومون اینجارین کسدی

ناهیدین اؤز دردی بسدی

جانیم درده باتیب گئتدی

ناهید امانی

تازا نشر اولدو

کیتابین آدی: دایره المعارف سخن (جلد اول)

یازانی: محمد حسین قابل نژاد سردرودی

قطع: وزیری ( ۵۳۴ صحیفه ده )

چاپ: اول

سایی: ۱۰۰۰ جیلد

انتشارات : تبریز - ندای شمس

بو کیتاب ، فارسیجا و تورکیجه دیلده یازیلارکن قالارغی سؤزلرایله اؤزونه گؤزللیک باغیشلاییبدیر. ادب ساحه سینده چالیشان، عزیز  قلمداش دوستوموز ، قابل نژاد حضرتلرینه اللریز آغریماسین دئییب ، داها بونداندا آرتیق باشی اوجالیق آرزو ائدیبن، نمونه اوچون بو کیتابین ایچینده کی دیه رلی تورکی ادبیاتیمیزین مثللریندن اوخویاق:

بلدسیز یولا چیخان ، یولدا قالار

بو دونیا بئش دی ، آخیری هئچدی

بو زمانه ده اؤز باشین ساخلایان زیرک دیر

بورج آلماق آساندیر، وئرمک چتیندیر

بورجونی وئرن دولتله نر

بوش چووال آیاق اوسته دایانماز

بوغازی گئن اولانین جیبی دار اولار

بو گون قیزین دؤیمه ین صاباح دیزین دؤیه ر

بو گون منه دی ، صاباح سنه دی

بولاق گرک یئریندن بولاق اولا، یوخسا سو تؤکمکله بولاق اولماز

بیلمه دیگین سؤزو دئمه!

یاشین چوخالماسی ایله عقل چوخالمازکی!

غصّه اولماسا آدام قوجالماز

وارلی دییه نده جان اولار، یوخسول دییه نده قان اولار

انتظار

سنی گؤرمکدن اؤتور، لحظه شمار ائیله میشم

گؤزلریم  یولدا  قالیب، قلبی غبار ائیله میشم

سنی گؤرمک هوسی نئشه ائدیب گونده منی

من فراغیندا یانار چشمی خومار ائیله میشم

بختیمین عشق قوشو قونمازیدی هر کؤنوله

سنی گؤرجک تئز اَنیب ، قیشدا باهار ائیله میشم

ایسته ییم جوشه گلیب ، بیرده داریخمام اوزولوب

سنی آنجاق بو گؤزل گونده نوبار ائیله میشم

منه قییما گله هر یئرده غفیلدن قادالار

« دتلی » یم، دردیمی یوز بیردن هزار ائیله میشم

حبیب کارگر اسعد (دتلی)

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

 زلال

بو دردی عشق بیلیر:

یـازانـدا   غصّـه دن  قـلم  اَکیـلیــر

سوزور سوزور آخیر دوشوب تیکان دالیندا بیتیر.

گؤزللیـگین  قـانادی کی قیریلیر

آدام اؤلــور دیـریـلیـر

بیلوردی