اینکه بزرگترین نوحه سرای تاریخ ادبیات آزربایجان را معرفی کنیم کاری بسیار سخت است.چرا که در دست نبودن دیوان های متقدمان کار را بر ما دشوار می سازد.سوزانده شدن این دیوان ها توسط مغول،کسرویان وحتی خود اعراب ما را بر این وا می دارد که در مورد این موضوع احتیاط کنیم.اگرچه شاعران بزرگی نیز بوده باشند به هر حال ما در باب شعرایی صحبت خواهیم کرد که نمونه ی آثار آنها به دست ما رسیده باشد.همچنین به آثار شاعران بزرگی چون فضولی و نسیمی نیز خواهیم پرداخت،اما از آنجا که نوحه ویژگی های خاص خود را دارد،از این دسته شعرا به شاعر نوحه سرا تعبیر نخواهیم کرد.

آنچه که در چند صد سال اخیر به دست ما رسیده است.نشان می دهد که نوحه ی ترکی آزربایجان استوار بر چهار ستونی بوده است که متأخران را تحت تأثیر قرار داده است.سه ستون آن مربوط به متقدمان و ستون آخر به یکی از شاعران معاصر آزربایجان منتسب است.

سه ستون آن را ابوالحسن راجی تبریزی به همراه دخیل مراغه ای و قمری دربندی تشکیل داده اند.و ستون آخر منتسب به شاعری معاصر بنام صراف تبریزی ست.
سایر اکثراً تحت تأثیر این چهار شاعر بزرگ بوده اند.البته این بدین معنی نیست که دیگر شعرا ،شاعران توانمندی نبوده اند.شاعرانی نظیر دلریش،ثابت و یحیوی و بسیاری شاعران گمنام که اشعار آنها زبان زد خواص و عوام است.در این تاپیک مختصراً به شرح احوال شاعران نوحه سرای آزربایجان می پردازیم و نمونه ای از آثار ایشان را نیز ارسال می کنیم.سعی بر این خواهد شد که تا آغاز ماه محرم این تاپیک تکمیل شود.

اصولاً اکثر نوحه سرایان تنها به سمت و سوق ادبیات مرثیه کشانده شده اند.و کمتر نوحه سرایی در دو سو شعر سراییده است.مگر آنکه در یک سو اشعار متوسطی به جا گذارد.اما ابوالحسن راجی تبریزی،نه تنها در ادبیات کلاسیک آزربایجان بلکه در ادبیات مرثیه نیز جزو شاعران سرآمد بود.به عبارتی سرآمد ترین آنها در طی چند قرن اخیر در شعر مرثیه، ابوالحسن راجی تبریزی ست.در زیر بیوگرافی مختصری از وی به زبان ترکی آزربایجانی به همراه یک نوحه آورده شده است.

نوشته:ص.تبریزلی - سایت دانلودینا