راجع به زبان و نژاد هیونگ نو ها  یا همان هون ها در جامعه ترک و مغول اعتقادات زیادی وجود دارد که بیشتر به ترک بودن هونها متمرکز میشود.چنانکه اشاره خواهد شد ریشه کلماتی که درمتون چینی ذکر شده است ترکی ست و دانشمندان زبانشناسی همچون ‌" آقای پیلو " معتقد است که هیونگ نو ها یا همان هونها ترک نژاد و زبانشان زبان یک قوم ترک است .هیونگ نوها مردمانی به ن‍‍ژاد ترک بودندکه درقسمت شرقی سیبری اقامت داشتند.چینیان این مردمان غالب وفاتح را کههمیشه برایشان دردسرساز بودند هیونگ نو می نامیدندو برای جلوگیری از صدمات بیشتر اینمردمان بدانها رشوه هایی را پرداخت میکردند.هندیها و رومیان این ملت غالب را که روزگاری ازچین تا قلب اروپا راتصرف کردند هون می نامیدند که گرفته شده از همان اسمی ست که چینیانبدانها نام نهاده بودند.

چینیان مدتها پیش با این مردم آشنا بودهاند و درحدود قرون نهم و هشتم قبل ازمیلاد " هیونگ نو "ها را بنام "هین نو " مشخص نموده اند و قبل از آن نیز هیونگ نو ها را هیون یو یا بطور مبهم تری " هو " می نامیدند پ به عقیده چینیان " هو " ها یا همان "هیونگ نو " ها عبارت بودندازقبایلی که درحوالی شهرهای ارودوس-شمال شان سیو هوپی و ... سکونت داشتند .

حتی به عقیده آقای"ماسپرو" _ ‌" ژونگها " و " پیژونگها " که درمغرب و شمال پکن امروزی اقامت داشته اندقبیله ای بودند ازهمین " هیونگ نوها " که مقید و مطیع سلطنت چائو و پادشاه چائو موسوم به وولینگ(در حدود400 ق.م) شدند.وولینگ قسمتی ازسرزمینهای هیونگنوها راکه عبارت بود ازشانسی وارودوس را از چنگ سلطنت هیونگنو درآورد.و دربرابرحملات این جنگجویان خستگی ناپذیر دیوار چینرا تعبیه نمود.که اززمان  همین _ وولینگ شروع شد ودر دوران سلطنت "تسین شه هوانگ تی" خاتمه یافت .

امپراتوری هیونگ نو ها

بنا برآنچه مورخ چینی "  سوماته سین " نوشته درنیمه دوم "قرن سوم ق.م" است که هیونگ نوها بااتحاد خویش بصورت یک ملت واحد وقدرتمند درآمدند.و پادشاه این ملت شخصی بنام "‌چان یو" (بنظر می آیداصل واژه "شان یو" باشد که در زبان ترکی قدیم بمعنای پادشاه می باشد.) که عنوان کامل آن به زبان چینی بدین قرار است :"چنگ لی کوتو شان یو" که ترجمه آن بدین قرار است :اعلیحضرت پسر آسمان" اما به نظر من ترجمه این جمله اینگونه میتواند باشد: اعلاحضرت خوش یمن (کوت، قوت) پسرخدای آسمان تنگری"(البته در این مورد هنوزهم در حال جشتوجو ومطالعه هستم) دراین عنوان لغاتی هست که ریشه"ترکی "دارند من جمله چنگ لی که نمونه چینی و تحریف شده کلمه ترکی " تنگری " میباشد که به معنای پروردگار آسمان آبی می باشد. بلافاصله بعد از "شان یو " دوتن ازاعاظم واکابر جای میگرفتند بعنوان"توکی " (این کلمه در متون چینی به معنای  شاهان فرزانه ودرستکار آمده است ) که یکی  درراست ودیگری درچپ "شان یو"قرارمیگرفتند. به نظرمی آید کلمه توکی تحریف شده "توکری" یا همان توقری = دوغری _ باشد که در زبان ترکی به معنای راستی و نیکی ست .

پایتخت اعلیحضرت پسر آسمان " شان یو" در اورخون بوده است .آن پادشاه فرزانه (توکری) که درطرف چپ جای دارد اصولا وارث و جانشین امپراتور بوده است و در مشرق در اطراف کرولن اقامت داشته است . پادشاه فرزانه ای که در طرف راست قرار دارد. در غرب اقامت میکند. تصور میرود در طرف  " اولیاسوتای "  فعلی در رشته کوهای  " خانگای " اقامت داشته است .

درجات درباری امپراتوری هیونگ نو (  هون  )

در تعیین بقیه درجات هیونگ نو ها _ " کولی " ها قرار دارندکه درزبان چینی به شاه معنی شده است(درجه بعداز شهنشاه ) که آنها نیز در چپ و راست قرار دارند و بعد از  آن سپه سالاران یا همان فرماندهان کل که در دست چپ و راست " کولی " ها قرار دارند و بعد از انها " تانگ هو" ها هستند که در دست چپ و راست" کوتو " های بزرگ یمین و یسار روئسا هزار مرد و روئسای صد  مرد و روئسای ده مرد قرار می گرفتند. این ملت از همان ابتدا مانند یک لشگر تشکیل شده بوده است."ترکان هیونگ نو ( هون )"همیشه برای جهت یابی رو به جنوب می ایستادندکه همین سبک و سیاق در بین نوادگان بعدی " هیونگ نو " ها که امپراتوری های متعددی در آسیا و اروپا تشکیل دادند تا قرن 10 بعداز میلاد موسوم بوده است ( این روش جهت یابی و تشکیل درجات درباری با کمی تغییر در میان دیگر اقوام ترک که بعدها حاکمان اروپا و آسیا شدن معمول بوده است )

 " تصاویری که از هیونگ نو  بیان شده است "

چینیان و اروپایی ها  از ترکان هیونگ نو ( هون )  تصاویر ارزشمندی به یادگار گذاشته اند.به روایت  این تاریخ نگاران  "ترکان هیونگ نو " مردمانی تنومند هستند که سری گرد  دارند صورتشان پهن است . گونه هایشان برجسته و پره های بینی آنها از یکدیگر دور است . سیبیل انبوهی دارند ولی ریش ندارند فقط یک مقداری پشم خشک بر چانه آنها آویزان است .گوشهایشان سوراخ شده و حلقه ای بدان آویزان است . معمولا سرهای آنها تراشیده شده است و مقداری  موی بر فرق سر خود باقی می گذارند. (کوراکی شیراتوری) نیز مینویسد ترکان هیونگ نو موهای خود را می بافند.که بعدها میان " ترکان توپا  ( تپقاچ ) " _" ترکان توکیو (گوک ترکها ) ، کی تان ها (ختاییان) و مغولانی همچون ژوان ژوان ها (جووان جووان )این کار متداول بوده است. ابروان آنها پهن و چشمهاشان بادامی شکل و مردمک چشمشان فروزان است. پیراهن وشلوار به تن دارند .و یک شنل کوتاهی که از پوست می باشد دوش آنها مستور میدارد .کلاه بر سردارند و کلاه هایشان از پوست است. برای جلوگیری از سرما آستین جامه هایشان را از طرف مچ دست بشدت بسته اند . کفشهای آنها از چرم است . شلوارهای پهن و فراخ آنها در حدود مچ پا بسته شده است .(همانند گت پا ) جعبه ای پر از کمان این کمانداران حرفه ای بکمربند بسته شده است و درست جلوی ران چپ آویزان است ترکش نیز به کمربند بسته شده است و موازی با کمر است نوک تیرها  بسمت کلیتین و دم تیرها بطرف راست بدن متمایل است.( نوع پوشش ترکان هیونگ نو  همانند دیگر اقوام ترک و مغول  به مانند کت و شلوار است که در قرنهای بعدی همسایگان ترکان هیونگ نو از این پوشش اقتباس کردند و جامه های دست و پاگیر خود را با کت و شلوار ترکان عوض نمودند اولین مللی که از نوع پوشش ترکان هیونگ نو اقتباس کردند چینی ها بودند .)

آداب  و  روسوم   ترکان هیونگ نو  - هون ها

هیونگ نو ها یا همان هون ها اصلا کوچ رو و گله دار بودند. و با کوچ روی و گله داری امرار معاش میکردنداما بعدها با متحد شدند این ملت قوی و نترس امپراتوری تشکیل دادند که امرار معاش خویش را بشتر از راه تصرف کردند و غارت کردند شهرهای چینی بدست می آوردند وگاهی با گرفتن رشوها و ثروت های کلان از جانب چینی ها لشگر کشی به چین را متوقف میکردند و گاهی نیز  چین را تصرف میکردند و بجای تخت و تاج پادشاهان چینی می نشستند.چنانکه قرنهای بعدی همین هیونگ نو ها متوجه اروپا شدن و همان کاریرا که با چینی ها انجام میدادند را با  رومی ها و یونانی ها انجام دادند . نوادگان قرنهای بعدی ترکان هیونگ نو (هون ) که توکیوها و تاپقاچ ها و  ... به کشته شدن در میدان جنگ افتخار میکردند و از مردن به بیماری شرم داشتند. چنانکه درمیان ترکان هون موسوم بوده است که در روی قبر شخص متوفی به تعداد افرادی که در جبهه های جنگ کشته بود سنگ می گذاشتند این رسم در میان اولاد و احفاد "  هیونگ نو ها  " یعنی " توکیو ها"  یا همان  " گوک ترک ها"  نیز مرسوم بوده است . و برای سوگ مرگ شاهان و اقوام خویش  صورت خود را تیغ میزدند و با ضرب کارد مجروح می ساختند تا خون با اشک جاری شود. چنانکه " هیونگ نو " ها غربی ( هون ) در سوگ امپراتور خودشان ‌" آتیلا " همین رسم را ادا کردند .مذهب و کیش" ترکان هیونگ نو"  همان کیش"  شامانیزم " است که مبتنی ست بر پرستش" تنگری" یا همان خدای آسمان است که جنبه الهی بدان داده است واز این گذشته برخی کوه ها میان ترکان مقدس است که در این کوهها قربانی میکنند ترکان هیونگ نو بیشتر از گوشت تغذیه میکنند. که من به این چند بند اکتفا می کنم .

صنعت و هنر  ترکان  هیونگ نو ها  ( هون )

هنر و صنعت  " ترکان هیونگ نو " هنری است با خصویات و حالاتی آشکار اکثر آثار مشکوفه عبارت است از کمربندها یا قلاب ها و الواح کنده شده  ،  قزن قفلی ، گیره  یا تکمه برای زین و برگ است و غالب این اشیا از مفرغ ساخته شده برروی آنها صورت حیوانات نقش گردیده است از این گذشته تیرک چادر و خیمه است که انتهای آنرا بشکل گوزن ساخته اند. (دربسیاری ازکتب تاریخی انتقال زین اسب به اروپا را بوسیله آوارها میدانند.اما بنظر من انتقال زین اسب و کاربرد آن بوسیله ترکان هیونگ نو – یا همان هون صورت گرفته است چراکه ترکان هیونگ نو زودتر از آوارها غالب اروپا شده اند.درضمن آوارها بیشتر درسمت شرق اروپا دولی تشکیل دادند. این درحالی ست که ترکان هیونگ نو  تا غرب و مرکز اروپا پیشروی کردند.)این هنراشتباها بنام هنر ارودوس تعیین شده است و "ارودوس" نام قبیله ای مغولی است که از قرن 16 میلادی در اطراف رود زرد سکونت داشتند. هنر و صنعت ترکان هیونگ نو مقوله ای بلندی را می طلبد که همانند بخشهای دیگر مختصرا بدان اشاره میکنم به عقیده آقای ‌رنه گروسه هنر و صنعت ترکان هون یا هیونگ نو - قدیمی تر از هنر و صنعت سیتی یا همان سکایی است که احتمالا  مردمانی از  نژاد هند و اروپایی بودند.(البته در مقابل دانشمندانی که نظریه هند و اروپایی بودن سکاها را داده اند. دانشمندان و باستان شناسان زیادی هم به آلتایی یا ترک و تورانی بودن سکا ها  معتقد هستند )

تاثیر هنر ترکان هیونگ نو  به هنر ملل دیگر

بنظر باستان شناس ژاپنی آقای "سواجی امه ها را " هنر ترکان هیونگ نو یا همان هون،بطور عمیقی در سبک و شیوه "چینی " که موسوم به "سلطنتهای مبارزان"میباشد تاثیر بسزایی نموده است واین سبک لااقل در قرن 5 قبل از میلاد شکفته و بارور شده است.بنابرین نخستین مفرغهای"ارودوس" "مربوط به قرن 5 ق.م" میباشد.ازسوی دیگر دانشمند فلاندی که متخصص شناختن چین قدیم است  آقای  " کالگرن" بازهم تاریخ هنر ترکان هیونگ نو را به عقب تر رانده و تصور می کندکه مربوط به "650 – 700 ق.م" میباشد.