ترکان به دلیل داشتن وسعت مکانی محل زندگی و داشتن تاریخ کهن دارای تمدن هایی در سراسر جهان بودند.
در این مقاله فقط به بررسی شهرهای شگفت انگیز اجداد ترکان باستان در شرق دریای خزر پرداخته شده است.
در بین ترکان غرب و ترکان باستان اروپا نیز شهرهای باستانی بسیاری موجود است.
در اروپا می توان به شهر شگفت انگیز اتروسک ها در قله ی کوه اشاره کرد.
به علاوه به پایتخت ترکان هون به فرماندهی اتیلای کبیر و پایتخت ترکان خزر در غرب دریای خزر و به پایتخت ترکان آوار در قلب اروپا اشاره کرد.
در ایران از شهرهای شگفت انگیز پروترکان میتوان به کندوان و حیله ور در نزدیکی تبریز به شهر حسنلو سولدوز-نقده- به شهر دوراونتاش پروترکهای ایلامی-ائلام- و به شهرهای پروترک های سومری مثل اوروک اشاره کرد.
در این میان به تمدن های نیمه پروترک مثل مایا ها و ازتک ها در قاره امریکا  نیز اشاره کرد.

آذربایجان و ترکان همواره در زمینه های علمی پیشتاز بودند.ترکان باستان چه دراروپا و چه در آسیا در زمینه های مختلف علمی مثل ریاضی و نجوم و جغرافیا تبحر خاصی داشتند.

اقوام ترکان باستان در اروپا مثل اتروسک ها و پروترکهای اروپا دارای آثار باقی مانده فوق العاده ای در زمینه های علمی هستند.در کتیبه های پروترک های اروپا به نوشته های فوق العاده درباره نقشه ای از چند قاره جهان به چشم میخورد.از آثار فوق العاده ترکان اتروسک می توان به آثار باقی مانده چند رصدخانه و هم چنین اولین تاس جهان اشاره کرد.

اقوام پرو ترک در سراسر آسیا دارای آثار فراوانی در زمینه های علمی هستند.سومریان پروترک تقسیم بندی ساعات و دقیقه ها را انجام دادند.ترکان باستان آسیای مرکزی موفق به رصد ستاره ها در طول روز با حفر چاه های مخصوص و رفع نور خورشید شدند.نام گذاری سالها با نام حیوانات و صورت های فلکی از یادگار های ترکان باستان آسیای مرکزی است.آنها دارای واحد های زمانی 2 ساعته خاصی بودند مثل چاغ  که در ترکی امروزی نیز کاربرد دارد مثل آخشام چاغی

از اولین رصدخانه های جهان که بدست ترکان باستان آسیای مرکزی ساخته شده میتوان به رصد خانه های شهرهای KOİ KRYLGAN KALA با قدمت 4000 ساله و ARKAİM با قدیمت 5000 ساله اشاره کرد. 

کوشانیان حکومتی بودند که در ازبکستان ،ترکمنستان و شمال افغانستان و حتی بخش هایی از هندوستان کنونی می زیستند.کوشانیان در تمامی منابع به عنوان گروهی از ترک ها شناخته شده اند.فردوسی نیز در شاهنامه اش از کوشانیان به عنوان گروهی از تورانیان یاد کرده است.در این مقاله به بررسی منابع مختلفی تاریخی و زبانی و نیز به بررسی نوشته های ترکی کوشانیان می پردازیم.

ماه و ستاره در کتیبه ای کوشانی

حماسه های دده قورقود و کوراوغلو حماسه های باستان ترکان آذربایجان

تحقیقی در اشخاص دده قورقود و کوراغلو در ایران و آذربایجان

ترکان ایشغوز -ایچ اوغوز- ترکان باستان آذربایجان