هنگامى كه انسان چشم به عالم هستى مى گشاید، اولین صدایى كه به گوشش مى رسد، صداى گریه هاى خود اوست و پس از آن صداى شیرین مادر است كه او را به خود مى خواند. مادر مهربان فرزند عزیزش را در آغوش مى گیرد و با مهر و عطوفت خود با جملاتى شیرین و كودكانه با او سخن مى گوید و او را نوازش مى كند. این جملات و سخن ها در ضمیر ناخودآگاه كودك ثبت و ضبط مى شود و به مرور زمان، زبان مادرى اولین عامل در شكل گیرى شخصیت و فرهنگ و هویت فرد مى شود. در اینجا مى خواهم به اهمیت زبان مادرى از چند دیدگاه بپردازم تا برهمگان روشن شود كه آنجا كه زبان مادرى مى میرد، شخص نیز وجود حقیقى خود را از دست مى دهد و در كلام ساده از هویت خویش فاصله مى گیرد تا آنجا كه خود را در ورطه ى نابودى مى بیند و. . . 1- جنبه ى شخصى و شخصیتى همه ى روانشناسان و جامعه شناسان بر این باورند كه زبان مادرىاولین و مهمترین عامل در شكل گیرى شخصیت انسان است. از نظر روانشناسى اولین و مهمترین وسیله ى برقرارى ارتباط با افراد همین زبان مادرى است. انسان به زبان مادرى خود با دیگران رابطه ى عاطفى برقرار مى كند و خواسته ها ونیازها و آرزو هاى او ابتدا بر زبان مادرى جارى مى شود و مادر اولین شخصى است كه انسان با او چنین رابطه ى گرم و صمیمى برقرار مى كند. همانگونه كه انسان به زبان مادرى سخن مى گوید، در قالب زبان مادرى نیز فكر مى كند و مى اندیشد. تصمیم ها، آمال و آرزوها و.

احمد کسروی تاریخ نویس خودباخته ی آذربایجانی ) 1269-1324 ه.ش ( اگر چه در زمینه ی تاریخ معاصر آذربایجان و تاریخ انقلاب مشروطه آثار معتبری دارد ، اما در زمینه ی زبان شناسی تئوری نادرستی را ارائه کرد که تبدیل به دست آویز شونیسم فارس پهلوی ملعون جهت نابودسازی فرهنگی ترک ها شد. وی براساس این تئوری با استناد به وجود دو روستای غیر ترک زبان در آذربایجان و چند بیت شعر به زبان ها یا لهجه های گوناگون و متفاوتی ) هرزنی ، گیلکی و رازی ( که خود همه ی آن ها را آذری نامید ، مدعی شد زبان باستان آذربایجان یا آذری لهجه ای ازپهلوی است که در دوران صفویان ترکی شده است.

زبان رسمی و یا دولتی، زبانی است كه از سوی یك دولت بدان موقعیت قانونی ویژه ای مانند كاربرد در امور اداری، مجلس قانونگذاری، سیستم قضائی یك كشور و .... اعطا شده باشد. این تعریف هرچند مربوط به عصر حاضر است اما با دقت و صحت كافی می تواند در باره زبانهای دولتی در تاریخ نیز بكار برده شود. به گواهی هزاران سند و مدرك تاریخی، زبان تركی اقلا در یك هزار سال اخیر - در برخی دوره ها به همراه فارسی و اغلب بدون آن- یكی از زبانهای رسمی و دولتی دولتهای توركی حاكم بر اراضی ایران امروزی بوده و در صدور فرمانها، مكاتبات نهادهای گوناگون دولتی، انتشارات و اسناد و مدارك رسمی دولتی، دیپلماسی بین المللی و ارتباطات دیپلماتیك خارجی، مناسبات رسمی بین سران دولتها، چاپ اسكناسها و ضرب سكه و ... بكار رفته است. برخی از این دولتها عبارتند از دولت بستام )ویستهام(، بنی ساج، سالاریان )كنگریان(، سیمجوریان، سبكری،

زبان رسمی و یا دولتی، زبانی است كه از سوی یك دولت بدان موقعیت قانونی ویژه ای مانند كاربرد در امور اداری، مجلس قانونگذاری، سیستم قضائی یك كشور و .... اعطا شده باشد. این تعریف هرچند مربوط به عصر حاضر است اما با دقت و صحت كافی می تواند در باره زبانهای دولتی در تاریخ نیز بكار برده شود. به گواهی هزاران سند و مدرك تاریخی، زبان تركی اقلا در یك هزار سال اخیر - در برخی دوره ها به همراه فارسی و اغلب بدون آن- یكی از زبانهای رسمی و دولتی دولتهای توركی حاكم بر اراضی ایران امروزی بوده و در صدور فرمانها، مكاتبات نهادهای گوناگون دولتی، انتشارات و اسناد و مدارك رسمی دولتی، دیپلماسی بین المللی و ارتباطات دیپلماتیك خارجی، مناسبات رسمی بین سران دولتها، چاپ اسكناسها و ضرب سكه و ... بكار رفته است. برخی از این دولتها عبارتند از دولت بستام )ویستهام(، بنی ساج، سالاریان )كنگریان(، سیمجوریان، سبكری،

در زبان تركی ما 23 حرف بی صداو 9 حرف صداداروجود دارد.حروف صدا داردر زبان تركی عبارتند از: ]آa[، ]ائe[، ]هə[، ]ایi[، ]اێı[، ]اوْo[، ]اؤö[، ]اۇu[، ]اۆü[ 1- آ ، ا )Â( : در كلماتی مثل: كاغاذ )كاغذ(، آت )اسب( ، آتا )پدر(، قار)برف(، داش )سنگ(، آلتی)عدد ۶( ۲-‏ ایـ ، یـ ، ی ) i ( )اینچه ائ( : این صدا،صدای "ای " كشیده درعربی یا فارسی را می دهد. مثل: ایسه)بو(، بیلمك)دانستن(،دیل )زبان(، دیش )دندان(، بیر)یك(، بیزی )ما را(، بیتمك )روییدن(، اینگه = اینه )سوزن(، ایلان )مار(، بیز )ما(،دیری )زنده(، و... ۳- ایـْ ، یـْ ، یْ ) Î ()قالین ای ( : این صدا در فارسی وجود ندارد. علامت فونتیك آن/ɯ/است. صدای اول كلمه انگلیسیearthاینحرف است. اگر این كلمه را با حروف تركی بنویسیم می شودırs. و یا كلمهpressبا حروف تركی می شودpıres. در تركیاین صدا "ائ" كوتاه را می دهد. درهنگام تلفظ این مصوت بخش خلفی و وسطی زبان به طرف سقف دهان بالا می آید و قسمت پیشین زبان در ببن دندانهای جلویی جا می گیرد. مثل : یالنیز)تنها(، ایْلدیْریْم )رعدو برق(، آرّیْق )لاغر(، چاهیْ )چای(، یاریْ ) نیمه(، یاغیْ )سركشی و یاغی(، آچیْق )باز(، بالیْق )ماهی(، قیْز )دختر(، یانیْق )سوخته(، ایمان)ایمان(، ایلگی)رابطه(، آلتی )عدد۶( و.... ۴-اَ ، ــَ ، اه ، ــه ، ه ) ə ( : این صدا فتحه تركی به حساب می اید و همانند فتحه عربی است. مثل اَت )گوشت(، گَل )بیا(، اه یه )صاحب (، ده وه )شتر( ، سكگیز)عدد۸( ۵- ائـ ، ئـ ، ئ )e( : این مصوت كه كسره تركی به شمار می رود، مثل كسره فارسی ) ــِ ( ادا می شود ، با این تفاوت كه كمی كشیده تر تلفظ می گردد. مثل كلمات : ائل )قبیله (، بئش )پنج(، دِئمَگ )گفتن (، دئ )بگو(، یئ )بخور(، اِئلچی)خواستگار( و ... ۶- ‏او ، و ، ـو )u( : صدای "او ، و ، ـو" )u( همانند صدای "او " كشیده درعربی یا فارسی است.او مثل او در دور فارسی البته كوتاه تر.مانند صدای "او " دركلماتی مثل : دوز )نمك(، اولدوز )ستاره(، ‏سو )آب(، اوزون )دراز(، بولاق )چشمه( اوزاق = دور، اون = آرد، توتماق )گرفتن(، وورماق ) كتك زدن(، سوواماق )دیوار را كاه گل كردن(، اوچ ) بپر(، قورو)خشك(، اوزگون)راستی و درستی(، اوره ك) دل(، 7- ‏اوْ ، وْ ، ـوْ ) o( : صدای"اوْ ، وْ ، ـوْ ") o( هماننده صدای "او " ضمه درفارسی و یا عربی استمثل اٌ در گُلفارسی. امّا كمی كشیده تر ادا می شود. مثل : گول)گل(،اوْد ) آتش (، بوْز )خاكستری(، اوْن )عدد 10(، اوْنلار )ده ها(، قـوْی ) بگذار( و قـوْز )گردو(. 8- ا‏ؤ ، ؤ ، ـؤ ) ö ( : این صدا در فارسی وجود ندارد. این حرف شبیه حرفoهست با این تفاوت كه در تلفظ این حرف لب ها نسبت بهoكمی جمع ترو بسته تر می شوند. در تركیصدای" ا‏ؤ ، ؤ ، ـؤ" ) ö (تركیبی از "ع و اُ "می باشد و در هنگام تلفظ این صدا لبها كمی مدور شده و به طرف جلو كشیده می شود، وسط زبان و بخش پیشین آن به طرف سقف دهان بالا می آید. مثل: دؤش (سینه(،گؤز)چشم(، گؤل )دریاچه (، اِؤلمَك )مُردن (، چؤل )دشت(، سؤز )حرف،سخن (، اؤزؤم ) خودم(، اﯚزلم)حسرت(، دورد)عدد 4(. 9- اۆ ، ۆ ، ـۆ ) ü (: این حرف در فارسی وجود ندارد. این حرف شبیه حرفuهست با این تفاوت كه در تلفظ این حرف لب ها كمی جمع تر و بسته تر )مثل حالت فوت كردن !( می شوند. صدای"اۆ ، ۆ ، ـۆ" ) ü (تركیبی بین" ای" و "او"می باشد. برای تلفظ این صدا لبها گرد و مدور شده و به طرف جلو كشیده می شود! قسمت پیشین زبان به پشت دندانهای پایین جلویی نزدیك می گردد. مثل : ا ۆز )چهره،صورت، رو(، گۆن )خورشید(، اۆنگۆل )سبك و كم وزن (، گوٌن ) آفتاب(، گوٌل )گل(، دوٌز )راست(، اوٌزوم )انگور(، كوٌل )خاكستر(، سوٌپوٌر )رفت و روب(، یـۆز )عدد۱۰۰(، و.... همانطور كه ملاحظه می گردد تلفظ صحیح كلمات تركی بدون اعراب گذاری مشگل و درمواردی غیرممكن است. دررسانه نوشتاری بدون فایل صوتی و محاوره آمكان آواشناسی مقدور نمی باشد. لذا از رسم الخط لاتین استفاده می گردد. حروف صدادار با مثال واژه های توركی با الفبا لاتین به همراه معنای فارسی حرف صدادار: A a: Ata ) پدر ( – Ana ) مادر ( – ad ) اسم ( – ac ) گرسنه ( – acı ))تلخ ( acıq ) نفرت ( – açar ) كلید ( – badam ) بادام ( – ada ) جزیره( İ i iç ) داخل ( – içki ) نوشیدنی ( – içmək ) نوشیدن ( – igid ) جوانمرد ( – siz ) شما(- iki ) عدد دو ( – il ) سال ( – ilan ) مار ( – ilk ) نخستین ( – inam ) – ) باور indi ) الان ( – inək ) گاو ( – ip ) طناب(ılıq )ولرم ( – ışıq ) نور ( – ışıltı ) نور ضعیف ( – ışıqsız ) بی نور( I ı Əhərlı ) اهری ( – Təbrizlı ) تبریزی ( – ıldırım ) )رعد و برق( E e el ) مردم ( – elçilik ) خواستگاری ( – endirim ) تخفیف ( –– ev )خانه ( ertə ) صبح زود ( – eşik ) بیرون ( – eşitmək ) شنیدن ( – eşşək ) الاغ ( – en ) ) پهنا beş ) عدد پنج ( – yemək ) ) خوردن( Ə ə əl ) دست ( – əgər ) اگر ( – əkdirmək ) كاشتن ( – əlbəəl ) ) دست به دست - əliəyri ) دست كج ( – əmək ) فعالیت ( – əng ) چانه ( – ər ) شوهر( - bənzəmək ) شبیه شدن ( – çevrə ) )محیط ( O o Oba ) چادر ( – od ) آتش ( – oğru ) دزد ( – oğul ) پسر ( – olsun )باشد( - onlar ) آنها ( – on ) عدد ده ( – otuz ) عدد سی ( – ox ) تیر ( – doğru ) ) حقیقت ( - doğum ) تولد ( – soy) نژاد ( – sol ) سمت چپ( Ö ö Ögey ) ناتنی ( – öküz ) گاو نر ( – ölçü ) اندازه ( – ölkə ) كشور ( – öz )خود( - ölüm ) مرگ ( – ön ) پیش ( – öncə ) از قبل ( – örnək ) مثال ( – kölgə ) ) سایه( - öyrənci ) دانشجو ( – bölgə ) منطقه ( – döz ) صبركن ( – dörd ) ) عدد چهار( U u Uca ) مرتفع ( – ucuz ) ارزان ( – uçmaq ) پرواز كردن ( – uğur ) – ) موفقیت un ) آرد ( – ulduz ) ستاره (– unutmaq ) فراموش كردن (– uşaq )بچه (- uzaq ) دور ( – uzun ) دراز ( – duz ) نمك ( – dul ) بیوه ( - su ) آب( Üü Üç ) عدد سه ( – ün ) آواز ( – ürək ) قلب ( – ümid ) امید ( – üst ) بالا( - üz ) صورت ( – üzücü ) شناگر ( – üzük ) انگشتری ( – üzüm ) انگور ( – gün ) ) روز( - düşmən ) دشمن ( – düyün ) جشن عروسی ( – düz ) راست ( – düzgün ) صحیح ( - süd ) شیر(.