کلمات ترکی که بایرام در آنها بکار رفته است
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

جلال آل احمد / مقاله روشنفکر و مشکل زبان
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

ازکتاب: «در خدمت و خیانت روشنفکران»، انتشارات رواق- چاپ سوم .
فصل پنجم: روشنفکر ایرانی کجاست؟
آنچه
گذشت، طرح مساله روشنفکران ایرانی بود و سنگینی بار وظایف ایشان از دریچه
مشکل بی سوادی یا بطور کلی مشکل روشنفکران در ممالک استعمارزده و در میان
مردمی که توانایی خواندن ندارند، و فقط می توانند ببینند و بشنوند. و حال
آنکه مشکلات دیگر نیز مطرح است. مشکلات دیگری که روشنفکر فرنگی و غربی یا
روشنفکر در حوزه دموکراسی های توده ای با آن طرف نیست یا سال ها است که به
حل آنها موفق شده است، یا اصلا برای او مطرح نبوده است و برای این که بهتر
متوجه باشیم که روشنفکر ایرانی کجا است، یکی دیگر از این مشکلات را مطرح می
کنم که مشکل زبان ترکی است...
شعریمیز
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

یاز گلیر
زاغ و زغن ترک ائلییب بــاغچانی
شنلیک ائدین گوللر آچیب یاز گلیر
مژده وئرین گـوللره گولشانیده
بـلـبل اوچـوب بـاغـچایا آواز گـلـیر
بلبل اوخور باغدا گؤزل قوشــلارا
لاله چیخیب داغداکی یوققوشلارا
خان ننه نین کؤنلو دوشوب خوشلارا
عاشیقلارین سینه سینه ساز گلیر
زبان ترکی یکی از بهترین زبانها جهت آموزش علم ریاضیات
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

زبان ترکی یکی از بهترین زبانها جهت آموزش علم ریاضیات

چهارشنبه سوری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

قیش چیخدی گزیر کوچه نی بو تازه جوانلار
یوخ یوخ نه جاوان درس تمدن اوخویانلار
چون مدرسه قورتولدی چیخوب ائیله تماشا
چارراه خیاباندا دوشوب گؤر نئجه غوغا
قیزلار کی چیخور مدرسه دن خیلی دل آرا
نازیله گئدیر منزله گویا که مارالدی
بیردن گوروسن آتدیلار بمب رنگی سارالدی
کریمی مراغه ای
قره داغ تورکلرینین چرشنبه دبلری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

چرشنبه آخشامی شامنان قاباخ هاممی نیت ائله رمیشلر کی الله منیم گله جییم نجور اولاجاق اوننان سورا قولاقلارین یوموب گئدیب بیرینین قاپیسیندا دوروب سورا قولاقلارین آچارمیشلار او حالدا قولاقلاری نه ائشیتسه ییمیش او سوزلری اوز نیتلرینین جوابین بیلرمیشلر
سوت داش ( سوت آشی ):
بو گون هاممی شاما سوتداش پیشیریب و اوولده قونشولارا، قوهوملارا و تانیشلارا پایلایاننان سورا آشی بیرلیقده ایچللر.
هر کیم سوتداشی پایلارمیش اونا تحفه اوچون بویانمیش یومورتا یا کالایغی یادا پول وئررمیشلر
یئددی جور قوورقا قورارمیشلار:
بو گئجه 7 یئددی جور قوورقا قورارمیشلار و شامنان سورا ییرمیشلر ( مرجی – نوخود – زه رک – کونجود و ... )
نوروز» عنعنه سینه قیسا بیر باخئیش
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

اسکی رسمه اساسلاناراق، یئنی ایلین عرفه سینده اورهک دیلهکلریمین آیدینلیق، شنلیک، ساغلاملیق چیچکلری ایله بیر چلنگ هؤروب، »اورین هفته لیگی« نین بوتون حؤرمتلی اوخوجولارینا اتحاف ائدیرهم. یئنی ایلینیز قوتلو و اوغورلو اولسون. سایغیلارلا: پرویز یکانیزارع«
بوتون مراسیملر اوزون زامان اثرینده تؤره نیر و ائن زامانلار اوزه رینده دهییشیلرکن، باشقا فورمالاردا تظاهور ائدیرلر. أن أسکی قایناقلار اساسینجا بو رسم لردن بیری ده »نوروز بایرامی« دیر.
»نوروز« ایلین ایلکین گونو اولارسادا، عصیرلرین أسکی گونودور. نوروز بایرامی ایرانین هر یئرینده اولدوغو کیمی، آذربایجان دیاریندادا چوخ طنطنه لی بیر فورمادا کئچیریلیر.
بیر سئرا یازیچی نظرلرینین عکسینه کی یازیرلار »نوروز بایرامی کیم ایله باغلیلیغی اولوب اولمادیغی معلوم دئییل«، بو بایرامین هانسی اولوسا و هانکی یئره باغلی اولدوغو أن آیدیندیر.
آذربایجاندا بایرام دبلری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

عادت و دبلرله دولو اولان، کؤکو چوخ اسکی زامانلار میلاددان نئچه مین ایل قاباغا قاییدان نوروز بایرامین بیر سیرا زردوشت دینیندن قالمیش، بعضیلری ایسه بوتون تورک ائللری دئمک یئرلی تورکلر، اورتا آسیا تورکلری و اورادان آذربایجانلا همدان تورپاغینا گلیب یئرلشمیش تورک سویلو ائللرین عادت و رسملری بیلمیشدیلر.
منظوم تاپماجالار و دؤردلوک شعرین یارانماسی
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

تاپماجا آذربایجان شیفاهی خالق ادبییاتینین ان قدیم و ماراقلی ژانرلاریندان بیریدیر. بو ژانر اوزون عصرلردن بری نسیلدن-نسله، آغیزدان-آغزا کئچهرک موختلیف دییشیکلیکلره اوغرامیش، بعضن فورما و مضمونونو دییشدیرمیش، یئنی معنا، مضمون کسب ائدهرک بو گونه قدر گلیب چیخمیشدیر.
بیر سیرا متخصصلرین فیکرینجه، کئچمیش دؤورلرده تاپماجالار اساساً میفیک سجیه داشیمیشدیر. مثلن، یونان میفولوگیاسیندا سفینکسین آدی ایله باغلی اولان ناغیللارا گؤره، گویا یوکسک بیر داغین زیروه-سینده افسانوی بیر قوش وارمیش. او، بیر تاپماجا دئیرمیش، اونو تاپا بیلمهینی محو ائدرمیش. تاپماجا بئلهدیر: او ندیر کی، سحر دؤرد، گونورتا ایکی، آخشام اوچ آیاقهلی اولور؟ نهایت، مشهور ائدیپ تاپماجانین جاوابینی تاپاراق دئمیشدی: او، اینساندیر. اوشاق واختی اللرینی یئره دیرهیهرک ایمکلدیگی اوچون دؤرد آیاقلی، جاوانلیغیندا ایکی آیاقلی، قوجالیقدا ایسه، الینه عصا آلدیغی اوچون اوچ آیاقلی اولور.
چوخ ماراقلیدیر کی، آذربایجاندا دا بونا اوخشار خیلی تاپماجا واردیر. حاضردا معلوم اولان بئش واریانتدان ایکیسینی آشاغیدا وئریریک:
یازان : نورالدین سئییداوو
کوچورن : محمدرضا اسماعیل زاده
واژه های رایج در بازیهای محلی آذربایجان
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم

آرالیق پیشیگی- ص.مر (Aralїgh pişiyi) اصطلاحی در بازی کودکانه. به کودکی اطلاق می شود که به هیچیک از دو طرف بازی متعلق نیست و در وسط می گردد.
آردی- ص. (Ardї) نفر دوم در بازی.
آردی دالیسی- ص. (Ardї dalїsї) نفر سوم در بازی.
آشیغی آلچی دورماق- اص. (Aşїğї alçї durmagh) شانس آوردن.
آشیغی توخان اوتورماق- اص. (Aşїğї toxan oturmagh) . شانس آوردن.
آشیق آتان- ا.فا. (Aşїgh atan) قاب باز. قاب انداز.
آشیق آتماق- مص. (Aşїgh atmagh) قاب بازی کردن. شرط بندی کردن.