آتشکده‌های آذربایجان، نماد آتش‌پرستی نیستند

برخلاف تصور دوستانی که تحت تأثیر تبلیغات و القائات باستان‌گرایان خود-آریا-پندار، وجود آتشکده‌های متعدد در آذربایجان را دلیلی بر رواج آیین زرتشتی و حتی آتش‌پرستی در این دیار می‌پندارند، تقدس آتشکده در فرهنگ و تمدن ترک‌ها در مقایسه با آیین زرتشت قدمت بیشتری دارد و نمی‌توان این تقدس را برگرفته از آموزه‌های زرتشتی دانست. (اصولاً همانگونه که قبلاً هم در نوشته‌هایم تأکید کرده‌ام،به زعم اینجانب، زرتشت نه یک شخصیت تاریخی بلکه یک شخصیت اساطیری است و آنچه که امروزه تحت عنوان دیانت زرتشتی شناخته می‌شود، آمیزه‌ای از آموزه‌ها، باورها و اسطوره‌های متقدم می‌باشد که از ادیان باستانی مختلف به عاریت گرفته شده‌اند).


برخلاف آنچه که در آیین زرتشتی می‌بینیم در فرهنگ ترکان، این خود آتش نیست که دارای تقدس می‌باشد، بلکه آنچه مقدس پنداشته می‌شود محلی است که آتش در آن برافروخته می‌گردد.

اصولاً شکل‌گیری تمدن در میان ترکان با کشف آتش رابطه معناداری دارد. رابطه‌ای که با تعمق در گنجینه واژگان این زبان آشکار می‌شود و در سایر فرهنگ‌های همجوار و حتی غیر همجوار چنین رابطه‌ای چندان مشاهده نمی‌شود. در زبان ترکی آتش را "اود" یا "اوت" می‌نامند. ترکان باستان با کشف آتش و برافروختن آن، به دور آن حلقه زدند و نشستند. اینگونه نشستن در حول آتش را "اودورماق" یا "اوتورماق" نامیدند. بدین‌ترتیب، آتش زمینه ساز اولین همنشینی‌ها و اجتماعات انسانی در دوران باستان گردید که به گواه جغرافی‌دانان هنوز بسیاری از نقاط جهان عصر یخبندان را سپری می‌کردند و دمای هوا پایین بود.


بی‌شک، آتش برای انسان‌های اولیه دو کارکرد اساسی داشت: نجات از سرمای جانسوز و نجات از شر حیوانات درنده. با این وجود، روشن نگهداشتن آتش به طور ممتد کار دشواری بود و از سوی دیگر غارهای طبیعی هم همه جا در دسترس نبودند. بنابراین آنها مجبور شدند به ساختن جان‌پناه روی آورند. اولین جان‌پناه‌های ساخته دست بشر در واقع یک نوع شبیه‌سازی از غارهای طبیعی بود. خانه‌های کنده شده در دل صخره‌ها که نمونه‌های موجود در کندوان و حیله‌ور (در نزدیکی اسکو) و حتی معبد میترائیستی قدمگاه در نزدیکی توفارقان (آذرشهر) از نخستین نمونه‌های آن محسوب می‌شوند، جان‌پناه‌هایی بودند که آتش گرمابخش وجود ساکنینش می‌گردید. ساکنینی که به دور آتش حلقه می‌زدند و به اصطلاح: "اوتوروردولار" (=می‌نشستند).


البته ارتباط معنادار آتش با فرهنگ باستان ترکان فراتر از فعل اوتورماق (=نشستن) می‌باشد. آنها محل روشن کردن آتش را "اوجاق" (اودجاق←اوجاق: البته نباید فراموش کرد که نیازی به قائل شدن به چنین روندی نیست، چون خود "د" به راحتی به "ج" قابل تبدیل است) نامیدند و جان‌پناه خویش را "اودا" یا "اوتاق" نامیدند که برگرفته از همان "اود" یا "اوت" می‌باشد.


بنابراین، کاملاً آشکار است که آتش در تکوین فرهنگ همنشینی و شکل‌گیری نخستین بارقه‌های تمدنی در میان ترکان باستان نقش بی‌بدیلی داشته است و به همین خاطر واژه "اوجاق"- به عنوان عامل پیوند دهنده انسان‌ها و حافظ کیان "اوتاق"- بار ارزشی یافت و در ذهنیت انسان‌های اساطیری "تقدس" پیدا کرد. تقدسی که با گذشت قرون و اعصار همچنان حفظ شده و هنوز هم در میان ترکان اماکن مقدس را "اوجاق" می‌نامند و هنوز هم به "اوجاق" قسم می‌خورند و هنوز هم به انسان‌های نابارور "کور اوجاق" یا "اوجاغی کور" گفته‌می‌شود. نباید، فراموش کرد که در زبان ترکی اوجاق معادل آتشگاه یا آتشکده می‌باشد و آنچه در میان ترکان مقدس شمرده شده "اوجاق" است نه خود آتش.


بنابراین، نباید تقدس اوجاق در میان ترکان را با تقدس و پاک شمردن آتش در میان زرتشتیان خلط کرد. مطلبم را با شعری از شاعر اسطوره‌های آذربایجان، سهند، به پایان می‌رسانم:
هله ده، هله ده بیزیم یئرلرده
ساده انسان‌لارین آندی چیراق‌دیر
کندآرا، شهرآرا، خالق آراسیندا
مقدس یئرلرین آدی اوجاق‌دیر

محمد_رحمانی_ف

در داستانهای حماسی تورکان،
بالاخص در بین “گوگ تورکها(تورکان آسمانی)
واقعه بازگشت از ارگنه قـون آغاز سال نو محسوب میشد و
آنرا با شکوه و جلال خاصی برگزار می کردند.

این رسم باستانی هنوز نیز برگزار می شود.

رؤسای دول مستقل تورک زبانان آسیای میانه، آذربایجان، ترکیه و…
با کوبیدن پتک بزرگی بر آهن دمیده در آتش،
جشن ارگنه قون و آغاز سال نو را اعلام می کند.

مراسم شکوهمند ارگنه قون هر ساله از تلویزیون دولتی ترکیه مستقیما پخش می شود.

حماسه ارگنه قـون چیست و از کجا نشأت می گیرد؟

گوک تورکان در سراسر امپراطوری خویش با عدالت حکمروانی می کردند.

در زمان حکمرانی ایل خان، سرکرده قوم تاتار بنام “سوینچ خان مغول” با هجومی غافلگیرانه و با حیله گری به سرزمین گوک تورکها هجوم آورده،

تمامی جنگجویان و مردان را از دم تیغ گذرانده،
زنان و اطفالشان را به اسارت گرفت.


فرزند کوچک خاقان بنام “قیان” و پسرعمویش “توقوز” از این حمله وحشیانه جان سالم بدر می برند.

آنها با همسرانشان به جنگلی انبوه پناه برده، این محل پرصفا و خوش منظر را “ارگنه قـون” می نامند(کمره کوه، قون = قونماق، فرود آمدن، ارگنه وصفی برای این محل).

طی سالیان متمادی آنان در ارگنه قون بتدریج قدرتمند می شوند و بر تعداد جمعیتشان نیز افزوده می شود.


تورکها برای اینکه در این جنگل وسیع دچار گرسنگی نشوند،
سه ماه از سال را در تدارک آذوقه زمستانی به جمع آوری غذا می پردازند.


آذوقه های جمع شده را در سوم(غار)می انباشتند.

یکسال زمستان سخت و درازی پیش آمد.

آذوقه تورکان نیز تمام شده بود.

اغوز نامی از تورکان بدنبال آذوقه راهی جنگل شد هرچه گشت خوردنی نیافت،

نا امید در حال بازگشت به بوز قورت(گرگ خاکستری)برخورد می کند و احوال خود را بیان می کند و در وصف برخی فصول سال می گوید:

«اۆچی جنت یآغی دیر،(سه تایش مانند بهشت است)
اۆچی بیزه یاغی دیر،(سه تایش دشمن ماست)
اۆچی یئغیپ گتیره ر، (سه تایش فراهم آورنده است)
اۆچی اوروپ دآغیدار.» (سه تایش پریشانی است)

بوزقورت (گرگ) به وی می گوید: “ای فرزند اوغوز
در مسیرت یک گله گوسفند،
یک دسته گندم، سنگ آسیاب و یک دوک خواهی دید.

آنها را با خودت بردار
گوشت گوسفندها را بخور، پشمش را بریس و برای ایلت لباس بدوز، از پوستش پوستین بدوز.
بعد از فرارسیدن بهار، دانه های گندم را بزمین بپاش و با عرق پیشانی ات آبیاری کن،
بره های گوسفند را در دستانت پرورش بده تا زیاد شوند.”

اوغوز نصیحت بوزقورت را برجای می آورد.
در بهار گندم را درو می کنند،
گوسفندان بره های فراوان می آورند.

تمامی اولوس شاد می شوند و تانگری آسمانها را دعا می کنند.

اوغوز باز هم به همان بوزقورت برمی خورد و بنا به پیشنهاد وی از روز سی ام چله بزرگ جشن بزرگی برپا می کند و همگی دور آتش مقدس به شادمانی می پردازند.

تورکها چهارصد سال در ارگنه قون می مانند.

سرانجام تصمیم می گیرند که به سرزمین پدری بازگردند.

ولی هرچه تلاش می کنند، راه بازگشت را نمی یابند. باز هم بوز قورت(گرگ نجات بخش)به سراغ آنها آمده می گوید:

“اگر در پشت این کوه اتش برافروزید، سنگها گداخته شده راه برای شما باز خواهد شد.”


تورکها این کار انجام می دهند و راه بازگشت به وطن پدری را می گیرند.

این بار نیز بوزقورت آنان را تا رسیدن به سرزمین آبا و اجدادی شان راهنمائی میکند.

روز بازگشت تورکان به سرزمین پدری مصادف با برابر شدن شب و روز بود،

به همین سبب آنرا “تأزه گون” (روز نو/ نوروز) می خوانند که با مصادف با 21 مارت می شود.

این روز سرسبز و پر از لاله و ریحان را “اوغوز گونی” (روز اوغوز) نیز می نامند.

از آن تاریخ تا به امروز این روز، سرآغاز سال نو محسوب می شود. جشن سال نو را خاقان با کوبیدن پتکی بزرگ بر آهن تاخته می گشاید.

در بین تورکان تقویم12حیوانی رایج بود.

ادبیات حماسی ترکان

حماسه های ترکان برترین حماسه های جهان

ترکان به دلیل گستردگی سرزمین ها و تاریخ دراز و غیرت ها و دلاوری ها ، صاحب ادبیات حماسه ای بسیار غنی هستند ؛ بطوری که به جرات می توان ادبیات حماسی ترکی را غنی ترین نوع ادبیات جهان دانست.حماسه عظیم ماناس برای اثبات این ادعا کافیست.

مجسمه گیل گمیش سومری

الفبای رونی(رونیک) ترکی -اولین الفبای جهان
وجود کتیبه های ترکان باستان در همه تمدن های باستان جهان

خط رونی(رونیک)
اولین کتیبه های باستانی جهان با خط رونی(خط رمزگونه) نوشته شده اند.این خط گاهی بصورت نماد های تصویری(مصر باستان)  و گاهی هم بصورت الفبای رونیک باستان(futhark) است که این شکل الفبایی تکمیل شده همان تصویر ها هستند.نکته جالب این است که این کتیبه های رونی به شکل ابتدایی در تمامی تمدن های باستان وجود داشته اند.
تصویر1:کتیبه های گؤک تورک آخرین و تکمیل شده ترین شکل رونی

اولین نمونه های خط رونی
اولین نمونه های الفبای رونی در جهان در آسیا در کتیبه های ترکی 30000 ساله اولوکم یافت ده اند.نمونه های بعدی در منطقه قوبوستان و کلبجر جمهوری آذربایجان و کتیبه های ترکی اهر ایران و کتیبه های ترکی آسیای میانه یافت شده اند .این کتیبه ها به شکل ابتدایی الفبای رونی هستند و نیز همراه با  تصاویر رمز گونه -خط تصویری- هستند و به نوعی شروع کننده الفبای رونی بوده است که بعد ها در کتیبه های دیگر این خط تکمیل شده است.

زبان ترکی آذربایجانی امروزی جز شاخه اوغوزی ترکی(ترکی غربی) دسته بندی می شود. در این شاخه ی زبان ترکی، لجهه های دیگر ترکی مثل ترکی آناتولی(استانبولی) ، ترکی گاگاووزی(ترکی رومانیایی) و ... وجود دارند.

با این حال در بررسی زبان ترکی آذربایجانی به عبارات و لغاتی برمی خوریم که به ترکی قبچاقی تعلق دارند و حتی این لغات در دیگر لهجه های اوغوزی وجود ندارد؛ حتی بیشتر این لغات در آذربایجان ایران کاربرد دارند و در زبان ترکی آذربایجانی رایج در جمهوری آذربایجان نیز موجود نیستند.

تصویر: شباهت فوق العاده زیاد ترکان قره چای(کاراچای-بالکار قفقاز روسیه) که شاخه ای از ترکان قبچاق هستند به ترکان آذربایجان

 

حضور ترکان و زبان ترکی در ایران به دوران باستان باز میگردد؛ و فقط وجود کتیبه های باستانی با طمغاهای قبایل ترکی در سراسر ایران برای اثبات این ادعا و رد برخی فرضیات خائنانی چون کسروی کافی است.حتی نام ترکی برخی از قبایل باستانی حاضر در منطقه آذربایجان که از دست تحریفات تاریخی در امان مانده اند نیز دوباره ادعای بالا را اثبات می کند.مثل قبایل ایشغوز ، توروکی Turukki و...

در بررسی تاریخ و تمدن اروپا گاها به کتیبه های ترکی و یا اماکنی با نام ترکی (مثل آلپ ، دانوب و...)برمیخوریم ؛یا  لغاتی در زبان های اروپایی را مشاهده میکنیم که از ترکی باستان گرفته شده اند.
علت این شواهد وجود امپراطوری ها و حضور اقوام پروترک و ترک در اروپا بوده است.در این مقاله به بررسی چندی از این ترکان می پردازیم.
TÜRKÇE yazıtlar Avrupada
کتیبه های ترکی باستانی در اروپا
کتیبه ترکی kylver_stone نوشته شده با الفبای رونی ترکی



ترجمه کتیبه ترکی kylver_stone



الفبای ترکی وایکینگ ها

بنا به اعتراف بیشتر تاریخ دانان ترکان پادشاهان جهان در همه ی دوران ها بوده اند و هیچ محدوده ی تاریخی را نمی توان یافت که ترکان دارای امپراطوری مستقل نبوده باشند.

محدوده ی جغرافیایی امپراطوری های ترکان در غرب در امپراطوری ترکان هون و آوار ها تا قلب اروپای غربی، در شرق، در زمان قاراخانیان تا دریای چین، در زمان امپراطوری ترکان گورکانی کل هندوستان، در زمان عثمانی تا قلب آفریقا را شامل می شود.

با بررسی تاریخ هندوستان، مشاهده می شود که سلسله ها و امپراطوری ترک ها دارای بیشتری سابقه و زمان حاکمیت در طول تاریخ هندوستان بوده اند و آثار فراوانی از ترکان و ترکی را در تمدن و فرهنگ هندوستان مشاهد کرد. بطوری که می توان اعتراف کرد که معماری، موسیقی و نقاشی هندوستان بطور کامل برگرفته از ترکان چاغاتای (جغتای) و اویغوری می باشد.تا جایی که بزرگترین بنای هندوستان یعنی تاج محل ساخته سلسله ترک زبان گورکانیان بوده است.
در این مقاله به بررسی سلسله های ترک زبان تاریخ هندوستان و آثار این حاکمیت ها در هندوستان می پردازیم.