منظوم تاپماجا‌لار و دؤردلوک شعرین یارانماسی
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
تاپماجا آذربایجان شیفاهی خالق ادبییاتینین ان قدیم و ماراقلی ژانرلارین‌دان بیری‌دیر. بو ژانر اوزون عصرلردن بری نسیلدن-نسله، آغیزدان-آغزا کئچه‌رک موختلیف دییشیک‌لیکلره اوغرامیش، بعضن فورما و مضمونونو دییشدیرمیش، یئنی معنا، مضمون کسب ائده‌رک بو گونه قدر گلیب چیخمیش‌دیر.
بیر سیرا متخصص‌لرین فیکرینجه، کئچمیش دؤورلرده تاپماجا‌لار اساساً میفیک سجیه داشیمیش‌دیر. مثلن، یونان میفولوگیاسیندا سفینکسین آدی ایله باغلی اولان ناغیل‌لارا گؤره، گویا یوکسک بیر داغین زیروه-سینده افسانوی بیر قوش وارمیش. او، بیر تاپماجا دئیرمیش، اونو تاپا بیلمه‌ینی محو ائدرمیش. تاپماجا بئله‌دیر: او ندیر کی، سحر دؤرد، گونورتا ایکی، آخشام اوچ آیاقه‌لی اولور؟ نهایت، مشهور ائدیپ تاپماجانین جاوابینی تاپا‌راق دئمیشدی: او، اینسان‌دیر. اوشاق واختی اللرینی یئره دیره‌یه‌رک ایمکلدیگی اوچون دؤرد آیاقلی، جاوانلیغیندا ایکی آیاقلی، قوجا‌لیقدا ایسه، الینه عصا آلدیغی اوچون اوچ آیاقلی اولور.
چوخ ماراقلی‌دیر کی، آذربایجاندا دا بونا اوخشار خیلی تاپماجا واردیر. حاضردا معلوم اولان بئش واریانتدان ایکی‌سینی آشاغیدا وئریریک:
یازان : نورالدین سئییداوو
کوچورن : محمدرضا اسماعیل زاده
واژه های رایج در بازیهای محلی آذربایجان
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
آرالیق پیشیگی- ص.مر (Aralїgh pişiyi) اصطلاحی در بازی کودکانه. به کودکی اطلاق می شود که به هیچیک از دو طرف بازی متعلق نیست و در وسط می گردد.
آردی- ص. (Ardї) نفر دوم در بازی.
آردی دالیسی- ص. (Ardї dalїsї) نفر سوم در بازی.
آشیغی آلچی دورماق- اص. (Aşїğї alçї durmagh) شانس آوردن.
آشیغی توخان اوتورماق- اص. (Aşїğї toxan oturmagh) . شانس آوردن.
آشیق آتان- ا.فا. (Aşїgh atan) قاب باز. قاب انداز.
آشیق آتماق- مص. (Aşїgh atmagh) قاب بازی کردن. شرط بندی کردن.
مصاحبه با دکتر صدیق : گفتگو پیرامون فولکلور آذربایجان
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
پژوهش‌های استاد در زمینه‌های تاریخ ترکان باستان، زبان‌شناسی، فرهنگ‌نویسی، نسخه‌شناسی، تصحیح متون قدیمی ترکی، اسطوره‌شناسی، تاریخ ادبیات اسلامی و غیره امروزه در محافل علمی و دانشگاه‌های ایران و جهان از اعتبار خاصی برخوردار است و جوانان و دانشجویان آذربایجانی نیز کم و بیش در جریان فعالیت‌های استاد از موضوعات مذکور مطلع هستند. از آنجایی که نسل جوان، به سبب عدم چاپ و نشر آثار استاد در زمینه‌ی فولکلور بعد از انقلاب اسلامی، با این وجهه از فعالیت‌های علمی ایشان آشنایی کافی ندارند، بر آن شدیم تا در یک گفتگوی صمیمی با استاد به فولکلور آذربایجان و آثار ایشان بپردازیم.
آشیق دهقان" اورمونون اونودولمایان سسی
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
اورمودا بیر آشیق واریدی. درین عقللی، دریا کماللی! دانیشاندا دهانیندان دورر تؤکولر، گولنده جامالیندان نور اَلنیر، آغلایاندا گؤزلرین‌دن ذرره-ذرره اود تؤکولردی. سؤزو بوتؤو، صحبتی شیرین، اورهیی دریا توتوملویدو اونون. سینه‌سینده یاراشیقلی بیر ساز واردی. ائله بیل بزکلی بیر گلیندی. باخ اونون سازینین جینگیلتی‌سی کؤنول‌لری یئرین‌دن اوینادار، بیر عشقین عنوانینا مین بیر دویغو بسته لیردی.بیر آشیق واریدی اورمودا، یارلی-یاراشیقلی بیر آشیق. ایلاهی‌نین طبیعی بویالارین‌دان قاشلارینا قلم چکیلیب، بوی-بوخونون‌داکی عظمتینه حیدر بابانین قدرت پاییندان بیر بیچیم قیسمتی اولموشدو اونون. لهجه‌سینده اولو اورمونون شیرین‌لیک تامی، زنگوله سینده کپزین هایلی-هارایلی بنزرتی‌سی یاشاردی. نه سؤزو توکه نیردی، نه ده صحبتی. کؤنول دفتری‌نین بنزتمه‌لری عمان‌لارلا یاریشا گیرردی ائله بیل
ایل سایار (سالنامه)
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
ایل سایار : (Il sayar) سالنامه. تقویم.
ایل : (Il) سال. سنه. سال در نزد ترکان، طبق تقویم 12 گانة حیوانی و به صورت 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 45 ثانیه محاسبه می شود.
چاغ : (Çağ) وقت. زمان. وقت و دوران حکومت یک فرمان روا. همچنین در سیستم زمان نگاری ترکی هر شبانه روز به 12 قسمت مساوی برابر با 2 ساعت به نام « چاغ » تقسیم میشود.
نووروز بایرامینین کؤکنی – اؤتَگی
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
۲۰۰۹-جو ایلده آذربایجان جومهوریتی نین اؤنریسی ایله «بیرلشمیش میللتلر معنوی کولتور میراثی اؤرگوتو»، نووروز بایرامینی «دونیا معنوی کولتور میراثی» سییاهیسینه آلدی و ۲۰۱۰-دا دا بیرلشمیش میللتلر قورولو ۲۱ مارتی بو تؤره نی بشریّتین 3000 ایللیک گلنگی اولاراق «دونیا نووروز بایرامی» گونو بیلدیردی. ایندی ایسه آذربایجانلا یاناشی تورک دونیاسی، اورتا آسیا، اورتا دوغو، قافقاز، بالکان و قارا دنیز و ... بؤلگه لرده 300 میلیون اینساندان آرتیق بو گونو بایرام ائدیب و اؤز بایرام گلنک- شنلیک لرینینی اؤزل بیچیمده کئچیریرلر. بو اؤلکه لردن آذربایجان باشدا اولماقلا تورکییه، قازاقیستان، تورکمنیستان، اؤزبکیستان، قیرقیزیستان، دوغو تورکوستان، تاتاریستان، باشقورد، داغیستان، چوواش، قیریم، قاقاووز، باتی تراکیا، تاجیکیستان، افغانیستان و ایرانی سایماق اولار. بو مقاله ده نووروزون کؤکنی، تاریخچه سی و هانسی میللتره عائید اولدوغونو آراشدیرماغا چالیشاجاغیق.
ریشه پـیدایش جشنهاى چهارشنبه ســورى و نـــــوروز
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
ریشه پـیدایش جشنهاى چهارشنبه ســورى و نـــــوروز
سالیان متمادى استکه شوونیستهاى حاکم بر ایران با اعمال سیاستهاى بغایت ارتجاعى و ناسیونالیسم کور علیه ملل غیرفارس به وارونه جلوه دادن حقایق تاریخى دست مىیازند. آنان با جازدن آثار مدنى و فرهنگـى ملل غیرفارس یعنى عصاره فرهنگـى آن ملتها را که در طول اعصار از سوى اجدادشان آفریده شده و جزء گنجینه هاى تاریخیشان گردیده بنام ایران و ایرانى بزرگترین ستم ملى را اعمال کرده و میکنند. پان- فارسیستها با قدغن کردن آموزش ملل غیرفارس بزبان مادریشان باعث بیخبر ماندن فرزندان آنان از تاریخ و فرهنگشان میشوند. اگر همانگونه که آنان ادعا میکنند همه ما واقعا ایرانى هستیم پس چرا اجازه و رشد و شکوفایى ملى و فرهنگـى به ملل غیرفارس زبان را نداده همه چیز را بنام ایرانى(بخوان فارسى) تمام میکنند. مثلا وقتى پاى موسیقى بمیان آید موسیقى فارسى را بنام موسیقى اصیل ایرانى جا میزنند و موسیقى ملل دیگر را موسیقى محلى ایرانى!! جا میزنند وهکذا. اندیشمندان فرزندان ملل غیرفارس ایران منجمله ترکمنها با هوشیارى تمام با این حیله شوونیستها مقابله کرده، سعى میکنند با شناختن و شناساندن فرهنگ اصیل خویش از این مهلکه نجات یابند.
نوروز بایرامینین تاریخسل کؤکلری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
نوروز بایرامینین تاریخسل کؤکلری
نوروز بایرامی بیر سیرا اولوسلارین ان بؤیوک بایراملارینداندیر. بو بایرام آلتای دان بالکانا دک یئرله شن ائل و اولوسلارین آراسیندا گؤرونور. سؤیله دیییمیز جوغرافیادا چوخونلوقدا اولان تورکلر، هر ایل نوروز بایرامینی چئشیدلی آما اوخشار تؤرنلرله کئچیریرلر. حتی 1200 ایل اؤنجه دن باشقا تورکلردن آیری دوشوب ایلیشگی لری کسیلن یاقوت یا ساها ( ساکا ) لاردا دا نوروز گلنکلری گؤرونور. بو بایرام بوتون تورکلرله یاناشی آسیانین نئچه- نئچه بؤلگه و اؤلکه سینده چئشیدلی اولوسلاردا گؤرونور.
نوروز بایرامینین کؤکو و باشلانیشی حاقیندا آراشدیریجی لار، تاریخچیلر، یازارلار و باشقالاری بیر سیرا بلگه لره دایاناراق چئشیدلی گؤروشلری ایره لی سورورلر.
تقویم، زامان و آسترونومیک تئرمینلری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
حسن اوموداوغلو
|
اسد(شیر) |
ارسلان، ارسالان، آسلان، اسلان |
|
آسمان جهان |
آچون قالیغی |
نوروز و تاریخچه آن- ضیاء صدرالاشرافی
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
نوروز و تاریخچه آن- ضیاء صدرالاشرافی
از هفته نامه شهروند شماره ١٢٢١ فرا رسیدن عید نوروز را به همه هموطنان ایرانی و تمام کسانی که آن را گرامی می دارند تبریک گفته و به جای دعا، آرزو و تلاش کنیم که سال جدید سال آزادی (دین، زبان و بیان) و آزادی زنان، همراه با فقرزدایی (فقر در حد بینوایی) در کشور ثروتمندی همچون ایران باشد. در نوشتن این مقاله من به جای توسل به احساسات، در حد داده ها و اسناد باقی خواهم ماند و اشتباه را با ارائه و سند و دلیل برای هر سطر این نوشته مرجوع خواهم دانست. پدیده نوروزکه آغازفصل بهاردرنیمکره شمالی وشروع پائیزدرنیمکره جنوبی است، درواقع یک پدیده نجومی است. دردو روز، زمین دردَوَران بیضی وار نزدیک به دایره اش به دورخورشید، به سبب انحراف محوری اش، در وضعی قرار می گیرد که شب و روزدرتمام کره زمین 12 ساعت می شود و نوید شروع بهار (نوروز) در نیمکره شمالی و آغاز پائیزرا درنیمکره جنوبی می دهد. و به همین قیاس تقریباً ششماه بعد یادآور آغاز پائیزدر نیمکره شمالی و فرا رسیدن بهار در نیمکره جنوبی را اعلان می دارد. علاوه بر دو روز اول بهار و اول پائیز، دو روز دیگر نیزدرنیمکره شمالی و جنوبی (جز خط استوا و دو قطب) بصورت عکس همدیگر مشخص اند. طولانی ترین روز نیمکره شمالی با طولانی ترین شب نیمکره جنوبی مصادف است و برعکس، همچنان که فصل ها در مقابل همدیگر قرار دارند.
