خلیج فارس یوخ کنگرکورفزی
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
کنگر نام قدیمی خلیج فارس و منشاء تورکی ساکنان قدیمی سواحل آن
خلیجی
که امروزه در ایران بعنوان خلیج فارس و در ممالک عربی بعنوان خلیج عرب
مشهور می باشد در هزاره های قبل از میلاد بعنوان خلیج کنگر نامیده می شد.
کنگر در واقع نام اصلی سومریان می باشد که از سواحل خلیج کنگر (خلیج فارس)
تا قسمتهای بزرگی از بین النهرین ساکن بودند. ضمناً کنگر نام طایفه بزرگ
ترک بوده که از هزاره های قبل از میلاد در منطقه ی وسیعی از آسیای میانه،
آذربایجان و بین النهرین زندگی کرده اند و امروزه هم در آذربایجان، اخلاف این طایفه بزرگ ترک به همان نام زندگی می کنند. در این مقاله ما سعی خواهیم کرد ضمن نظری اجمالی بر پیشینه تاریخی خلیج فارس در دوره ی سومرها و کنگر نامیده شدن این خلیج و همچنین عینیت و قرابت زبانی و نژادی سومرها و یا کنگرها با ترکان بیاندازیم.
چنانکه اشاره شد به سومرها «در منابع کتبی قدیمی نام قومی سومر بکار نرفته است، مردم بین النهرین جنوبی در متن های میخی «مردم (کشور) سومر» نامیده می شد، مردمانش هم «کنگیر» و «سانگ نگیگا» (سیاه سرها) نامیده می شدند.»1
همان کنگرها از سواحل خلیج مذکور در طول دو رودخانه ی دجله و فرات (بین النهرین) که آنموقع جداگانه به خلیج کنگر (خلیج فارس امروزی) می ریخت، زندگی می کردند. چنانکه اولین اسطوره ی جهان یعنی داستان بیلگامیس (بیلگه میش، گیلگمیش) هم در این منطقه و مرتبط با آبهای این خلیج شکل گرفته است. از متن و مضمون داستان بویژه در لوحه ی یازدهم از جملاتی چون «سوار شدن اورشان آبی و بیلگامیس به کشتی و بدریا زدن کشتی بر روی امواج دریا و همچنین رفتن به ته دریا با سفارش اوتناپیشتوم جهت یافتن گیاه خاردار که داروی جوانی و جاویدانگیست»2 می توان آشکارا بر ارتباط تنگاتنگ سومرها (کنگرها) با دریا (خلیج کنگر) پی برد. ضمناً داستان بیلگامیس حدود 8-7 هزار سال پیش شکل گرفته که در آنموقع عرب و فارس در منطقه وجود نداشت. یعنی در اصل «قبل از اینکه اقوام سامی به این منطقه بیایند سومرها سواحل خلیج فارس [امروزی] را اشغال کرده بودند»3 و فارس ها هم چندین هزار سال بعد به منطقه آمدند.
بیر مزار بویوندا یئر سوراغیندا
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
سهندی دومان آلیب،
یاشیل دونو سارالیب.
بوردا بیر غریب اؤلوب،
اؤلوسو یئرده قالیب.
من یارانان گوندن دردلی یاراندیم،
«وای ننه» چاغیرار بیزده دردلیلر.
آغلادیم، قیشقیردیم، باغیردیرم- ساندیم،
آنا وطنیم وار، قایغی چکر.
آذربایجان فولکلورونون نوع لری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
آذربایجان شفاهی خلق ادبیاتی و فولکلوری حاققیندا تدقیق آپاردیقدا ، اونون نه قَدَر مضمون و نوع جهتین دن زنگین اولدوقو گؤزه چارپیرسا دا، اَن بؤیوک بیر نقصان و بوشلوغودا دویوب – قانماق چوخ چتین دئییل . اودا آذربایجان فولکلورونون مختلف نوع لری نین دوزگون بیر سایاقدا بیر – بیر ساییلیب ، آیریلیب و معین ائتمه مک دن و بوتون لوک له بیر یئره توپلا نما ماغیندان عیبارت دیر. خصوصا کی اَل ده اولان آراشدیرما و تدقیق لره باخدیقدا ، ژانر جهتین دن آذربایجان فولکلوروندا بیر گه و واحید بیر سؤزه راست گلمه مک له بیر لیک ده ، گاهدان فولکلورون بعضی ژانر لاری دقیق تعریف لن مه ییر و چوخلی ژانرلارا دا اصلا ایشاره اولماییر . نئجه کی حؤرمتلی یازیچی ” دکتر جواد هیئت ” ، تألیف ائتدیگی ” آذربایجان شفاهی خلق ادبیاتی ” کیتابیندا فولکلورون مختلیف نوع لرین ۱۰ یئره بؤلوب و ” آذربایجان فولکلورون دان نیمونه لر ” کیتابی نین مؤلیفی بؤیوک تدقیق چی و فولکلور شناس ” دکتر سلام الله جاوید ” بو خصوصدا ۲۰ بؤلوم ده سؤز آچیب . آمما هر ایکی کیتابدا قئید اولونان حیصه لرین سایینا باخمایاراق و اونلاری تنقیدی جهت دن نظره توتمادان بعضی ژانرلارین تعریف و خصوصیت لری اوخوجولارا چاتدیریلمیرو بئله لیک له او نوع لردن دوزگون بیر چرچیوه اساسیندا بحث اولونمور.
امام رضانین (ع) مختلف دین عالملری ایله معروف مناظره‌لری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
امام رضانین (ع) مختلف دین عالملری ایله معروف مناظره‌لری
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: بیلن بیر انساندان سوروشدون. حواری‌لر ۱۲ نفریدیلر و اونلارین اعلمی و افضلی لوقا ایدی. آما بؤیوک نصرانی عالملری اوچ نفر ایدیلر: باخ دیاریندا بؤیوک یوحنّا، قرقیسا دیاریندا آیری یوحنّا، و رجاز دیاریندا دِیلمی یوحنّا. پیغمبر (ص) و اهل بیتی‌نین (ع) آدی اونون نزدینده ایدی و عیسی و بنی اسرائیل امّتلرینه بشارت وئرن‌ده او ایدی.
سونرا بویوردو: ای نصرانی ! الله-ـا آند اولسون بیز او عیسی‌یا اینانیریق کی محمده (ص) ایمانی واریدی. آما سیزین عیسی‌زا یالنیز بیر ایرادیمیز وار او دا بو کی او، آز اوروج توتوب و آز نماز قیلاردی!
جاثلیق بیردن حیرَتلنیب دئدی: الله-ـا آند اولسون علمینی باطل ائتدین و ایشی‌نین بینووره‌سینی ضعیفلتدین، من بئله ظن ائلیردیم سن مسلمانلارین اَن چوخ بیلَنیسن !
امام _علیه‌السلام_ بویوردو: نه اولوب کی؟
جاثلیق دئدی: چونکی دئییرسن عیسی آز نماز قیلیب آز اوروج توتاردی، بیر حالداکی عیسی بیر گونده افطار ائتمه‌دی و هئچ گئجه‌نی یاتمادی و صائم الدهر و قائم اللیل ایدی.
امام _علیه‌السلام_ بویوردو: کیم اوچون اوروج توتوب نماز قیلیردی؟
سنی منه وئرمزلر
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
سنی منه وئرمزلر…… نئینیم آمان، آمان…… ساری گلین…
…آنادیلیمیز:ساچین اوجون هؤرمزلر، گولو سولو درمزلر، ساری گلین…
بو سئودا نه سئودادیر، سنی منه وئرمزلر… نئینیم آمان، آمان… ساری گلین…
چوخلاری ائله ایلک سطیردن نه دئیه جگیمی، ندن دانیشاجاغیمی آنلادیلار. بلی، بو یازیمدا آذربایجانین قدیم و اسرارنگیز خالق ماهنیسی “ساری گلین”دن بحث ائدجم. او نغمه دن کی، میلیونلارین یادداشیندان یوز ایللر، بلکه ده مین ایلر اؤنجه دن بو گونه قدر آخا بیلیب، یول تاپا بیلیب. او نغمه دن کی، ائشیدنده روحو تمیزله ییر، لایلا کیمی، نی کیمی کؤنول اوخشاییر. آما ماراقلیدیر کی، تاریخی دقیق بیلینمه یه ن بو قدیم ائل نغمه سی نین قهرمانی حاقیندا آز بیلیریک. عومومیتله، ساری گلین کیم؟ چالیشاجام کی، “ساری گلین”ین کیملیگی باره ده الده اولان بیلگیلردن و آراشدیریلانلاردان اوخوجولاریمیزا تقدیم ائدیم.
آنا
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
آنا
عوض احمدی
ای حیاتیم بویو دونیاده یئتن داده،آنا!
یاتارام هر گئجه من فیکر و خیالینله سنین
گوره رم گول اوزیوی هر گئجهرویاده آنا!
***
جان ائوینده نئچه آی چکدین آنا زحمتیمی
یاتماییب صبحهقدر، هی چکیبن ذلتیمی
سود وئریب کورپه لیگیمدن گوروبن محنتیمی
وئردین اولادیناوچون عمرینی سن باده آنا!
دینین ستونو ( نماز )
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
نماز بوتون مسلمان‌لارا فرض (قطعی واجب) اولان عبادتدیر. عرب دیلینده¬کی “صلات” سؤزونون دیلیمیزده ایشلنن واریانتی‌دیر. “صلات” سؤزونون لوغوی معناسی “دعا” دئمک‌دیر. دینی آنلامدا نماز – شریعتده گؤستریلن معین عمل‌لر شکلینده تکبیرله باشلاییب سلاملا سونا چاتان اللها عبادت فورماسی‌دیر.
یئتکین‌لیک یاشینا چاتمیش هر بیر مسلمان اؤز عهده‌سینه دوشن نمازلاری قیلما‌لی‌دیر. قورانی-کریمده نمازین واجبلیگی باره‌ده بویورولور: “نماز مؤمن‌لره بللی واخت‌لاردا فرض (واجب) ائدیلمیشدیر” (نسا، ۱۰۳). عهده‌سینده اولان نمازلاری واختیندا قیلا بیلمه‌ین شخص سونرا‌دان دا اولسا، اونلاری مطلق قیلما‌لی‌دیر (قضا ائتمه‌لی‌دیر).
آذربایجان گئییملری
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
بایرامین نئجه و هارالاردا گئنیشلیگی
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
آنا دیلیمیز:بایرام سوزو: تورکجه ده بایرام کلمه سی چول و طبیعت آنلامیندا اولان»باییر« کلمه سیندن آلینیب(باییر+ام) »ام، یم، وم« سون اکی فعلدن اسم دوزلدر. دوروم(وضعیت) اینام(اعتقاد)، سئچیم(انتخابات) و گئییم(لباس) کیمی. دئمک بایرام کلمه¬سی باییر و طبیعت کلمه¬لری ایله اورگانیک ایلگی¬ده¬دیر. مقایسه اولاراق، عربجه عید کلمه سی »دونمک و تکرار« کوکوندن آلینیب و فارسجا جشن کلمه سی نین ایلکین فورماسی »یسن« اولاراق »عیبادت و حمد« آنلامیندادیر.
آذربایجان موسیقی سینه اؤتری بیر باخیش
یازار : " تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم
+0 چره جلی
موسیقی سسلرین معین آهنگده سسلنمه سیدیر. بو معنادا اسکی موسیقی نین ایلک نومونه لری اینسانلارین اؤزآرالاریندا و معیشتده معین علاقه لر و حادیثه لرله باغلی یاراتدیقلاری سسلرده اؤزونو گؤسترمیشدیر. قدیم جدلریمیزین، موسیقی مدنیتی نین قدیم ژانرلاریندان ساییلان »آغی« لاردان فایدالانماسی شوبهه سیزدیر. فولکلوروموزون»بئشیک نغمه لری« ژانری ده ابتدایی اینسانلارین یاشایشیندا موجود اولماسی لابود ایدی. نهایت ألده ائدیلن اوو (شیکار) موناسیبتی ایله گؤرونموش شنلیک طنطنه سینده، رقص لرین ایجرا ائدیلمه سینده ایلک ضرب آلت لریندن فایدالانماسی شک سیزدیر.
