اسماعیل نعمتی پایدار:

دیلمیز دویغوموزون الحانی دیر

ان گؤزه ل دویغولارین مئیدانی دیر

گؤزه لیم سنده گؤوه ن اؤز دیلیوه

خوش اؤتن هر بولبولون جولانی دیر

«وطن حسرتی»

دونیادا بئله بیر خسته‌لیک‌ده وار

وطن حسرتیدیر او دردین آدى

ائلیندن٫ یوردوندان آیرى اولانلار

وطنین دردیندن آیرى اولمادى

تعیین نام سال شمسی در دوره 12 ساله حیوانی تقویم ترکی

اشاره : تقویم دوازده حیوانی ترکان از دیدگاه ابوریحان بیرونی و محمود بن الحسین بن محمد الکاشغری در پست تورکلرین 12 حئیواتلی تقویمی را بزبان ترکی آوردیم.

اشاره :تمامی مطالب این مقاله توسط بنده ( سالاریان ) و بدون دخل و تصرف از یزرگانریش سفیدان ترکان خراسان جمع آوری و به زبان تورکی  عینا بدون کم و کاستی بزبان ادبی نوشتهشده است. این مطالب را بنده به عینه دیده و در دهه های سی و چهل در گریوان و بجنورد تجربه نموده ام که تنها بیانگر گوشه ای کوچک از عقاید و باورهای تورکان بخصوصتورکان خراسان می باشد.

توضیح : توضیح اینکه امروزه ترکان خراسان به سان گذشته تمامی مراسم مربوط به هر یک موارد گفته شده در این مقاله را به جا نمی آورند، ولی به طور عموم با اجراهای مختلف آنها، موجب پایداری آنها می شوند.

(عکس : وبلاگ خانم قاسم آبادی با اجازه ایشان)

سمه‌نی (سومه‌نی) پیشیرمک:

یئنی ایل بایرامینا نئچه گون قالمیش، لازیمی قده‌ر بوغدانی جوجرمک اوچون بیر قابدا ایسلادیب؛ گؤیه‌رمیش حالدا اولان بوغدالارین شیره‌سین چیخاتماغا گؤره توربایا تؤکوب نئچه گنج قیز توخماق ایله دؤیر. سونرا اله گلن شیره‌نی قازانا تؤکوب هر بیر چره‌ک شیره‌یه آلتی کیلو اون آرتیریب قاریشدیراندان سونرا تندیر یا اوجاق اوسته قویولار. ایلک یادا قایناغا گلدیکجه آز- آز سو توکوب کؤپوکلنمیش حالا دوشنه قده‌ر قاریشدیرماغا دوام وئریلر. سومه‌نی پیشیرمکله اورتاق اولانلار بو زامان قابیقلی فیندیق، قوز، بادام، گیردکان قازانا آتیب، سونرا سومه‌نی دمه قویولار. بو ایشین آردیجا آینا، جه‌ناماز، سورمه‌دان و بیر قاب سو سومه‌نی‌ پیشن اوتاغا قویوب قاپیسین باغلاییب دیشارییا چیخارلار.

آداب و رسوم عروسی‌ ترکهای خراسان

نویسنده : اسماعیل سالاریان

اشاره : آداب، رسوم و فرهنگ هر ملت سرشار ازغنا و ظرافت‌های خاصی است. این فرهنگ در بطن خود دارای خرده فرهنگ‌هایی است که شالوده و اساس فرهنگ آن ملت را پی‎ریزی می‌کند. باورها و آرزوهای هر ملتی را می‌توان در آداب و رسوم و آیین‌های ملی و مذهبی آن ملت جستجو کرد. آیین‌های عروسی، جشن‌های اعیاد، برداشت محصول، نامگذاری و ...، عزا، باران خواهی و... آیینه تمام نمایی است که فرهنگ هر قوم و ملتی را برای ما بازخوانی می‌کند. بازخوانی فلسفه و چگونگی به وجود آمدن آنها می‌تواند، راهگشای ما در شناخت باور‌های اساطیری آن قوم و ملت باشد. اما این بازخوانی و کنکاش کارهای آکادمیک لازم دارد که خارج از سطح معلومات و توانایی‌ های یک نفر می ‌باشد.

در ادامه به بررسی مراسم و آیین‌های فولکوریک عروسی‌ ترک های خراسان براساس تجربیات خود و شنیده های از پدر و مادر و سایر بزرگترها در شهرستان بجنورد و روستای ترک نشین گریوان و روستاهای اطراف آن واقع دربخش مرکزی بجنورد می‌پردازیم. البته این مطلب بیشتر درباره‌ی ‌عروسی تمام ترکهای خراسان کم و بیش صادق است. هسته‌ ی‌ اصلی آن بجنورد و روستای گریوان می‌باشد. بعضی از مراسم رفته رفته دراثر تاثیر فرهنگ اقوام دیگر و تبلیغات منفی یکسان سازی فرهنگی به بوته ‌فراموشی سپرده شده اند.

نماد بعضی از حرکات رقص ترکان :

در حرکتی روی پنجه پا می ایستیم سپس قدرت را از نوک پا گرفته و به طرف سینه می کشیم و آن را داخل سینه حبس میکنیم.

شکم را داخل کشیده و سینه را جلو نگه میداریم. دستها را باز و سر را بالا نگهداشته به طرف جلو نگاه می کنیم.

علت ایستادن روی پنجه داشتن قامتی کشیده و سرعت عمل بالا میباشد.

جلو بودن سینه نشانگر سپر برای دفاع از خاک و ناموس میباشد.

دست های باز نشانگر آزادی و تمایل به پرواز است.

سر را بالا نگه میداریم تا نشان دهیم ملتی همیشه سربلند هستیم.

طریقه باز نگه داشتن دستها بدین صورت میباشد که در سه زاویه مختلف حتما باید ۹۰ درجه باشد.

اشاره : گلین تویی ( جشن عروسی ) در بین ترکان خراسان، پایان سلسله جشن های عروسی است و شروع زندگی مشترک، این جشن در منزل بی (داماد ) و در ظهور و عصر برگزار می شود و هزینه های آن بر دوش خانواده داماد است.

اشاره : چلوکباب یکی از خوشمزه ترین و لذیذترین غذاهای ملی ترک و آزربایجان است. این غذا در کنار بوزباش (آبگوشت) از شهرتی فراملی در ایران و حتی معروفیتی جهانی برخوردار است. چلوکباب به مجموعه پلو و هر یک از کباب‌های برگ، کوبیده، چنجه، شیشلیک، سلطانی و … گفته می‌ شود

پیدایش ایده چلوکباب به شکل امروزی، دست کم از نوع کوبیده را آنرا به ناصرالدین میرزا (ناصرالدین شاه بعدی ١٨٢١- ١٨٩۶ )، پادشاه نوآور دولت ترکی آزربایجانی قاجار و ابتکار و اختراع عملی این خوراک محبوب و پرآوازه را به حاج علی الله تبریزی از دوستان کباب پز ناصرالین میرزا و فرزند وی حاج غلامحسین خان نایب تبریزی، هر سه با ملیت ترک و اصلیت آزربایجانی و اهل تبریز نسبت می دهند.

((بِسمِ اللهِ اَلرَّحمنِ اَلرّحیم))  

(اُخُوَّتِ اسلامی) 

بیزتورکوخ،بیزکوردوخ،بیردیرقانـــی میز      بیزگیــلک،بیزبلوچ،عزیز جانــی میز 

جانـــــــانا باغلی ییخ ،حقّین یولوندا      بیزفارسیخ بیزلُروخ،باغ ایرانــی میز  

مسلمان اولکه سی،تاریخی اسلام      محمّدپیعمبر(ص)حـــوکمرانــی میز 

مکتبِ عشقیــــــدیر،محفــلِ اُونسـو      آسمـــــانی کتاب،گول قرآنـــی میز 

صفاباغِ عرفـــــــان،نغمـــــــهءحقلـه      لاله زارِاحمــــد،گـــولوستانـــی میز 

(مسعود)آرامِ جان،سویلـــه حیاتیـم      باغلیـــــدی ائللـــره ائللرجانــی میر 

ائل منیـــم تورک ائلی،حــامی ائللره     حوکموحقدن بیزه،حق سلطانی میز